Słodkie zabójstwo - czyli patofizjologia, objawy i diagnostyka cukrzycy - Testosterone Wiedza

Kategorie

Najczęściej czytane

Słodkie zabójstwo – czyli patofizjologia, objawy i diagnostyka cukrzycy

Statystyka, czyli zasięg cukrzycy 


Według danych WHO, w 2016 roku, szacowana liczba zgonów z powodu cukrzycy wyniosła 1,6 miliona na świecie. W Europie około 60 milionów ludzi choruje na cukrzycę. Według Głównego Urzędu Statystycznego szacowana liczba diabetyków w Polsce wynosi aż
2,1 miliona osób w wieku 15 lat i więcej. W 2014 roku 6.8 tysięcy polaków zmarło w powodu cukrzycy.



Na czym polega cukrzyca?

Cukrzyca, to według definicji, zespół chorób metabolicznych charakteryzujących się hiperglikemią wynikającą z defektu wydzielania lub działania insuliny – ale co to w ogóle oznacza?

Każdy pewnie z nas słyszał o dwóch typach cukrzycy- typie I i II, ale czy wiemy czym one się rzeczywiście różnią ? Jeśli nie, to przed Wami krótka powtórka z lekcji biologii.



Cukrzyca typu 1, jest chorobą autoimmunologiczną, która polega na tym, że organizm sam walczy ze swoimi komórkami. Do takich przypadłości zaliczamy na przykład: Hashimoto, chorobę Gravesa Basedowa, łuszczycę, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, chorobę Crohna, czy też tocznia rumieniowatego układowego. W cukrzycy typu pierwszego nasz organizm atakuje komórki beta trzustki.

Teraz wracamy do podstaw fizjologii – trzustka to narząd gruczołowy położony w nadbrzuszu, za żołądkiem, składający się z: głowy, trzonu i ogona, który ma dwie główne funkcje – zewnątrzwydzielniczą oraz wewnątrzwydzielniczą. 

Funkcja zewnątrzwydzielnicza polega na wydzielaniu enzymów wchodzących w skład soku trzustkowego. Funkcja wewnątrzwydzielnicza – inaczej endokrynna – polega na produkcji hormonów.

Wytwarzaniem i wydzielaniem hormonów zajmują się komórki zgrupowane w tak zwane wyspy Langerhansa. W obrębie tych wysp, 60% komórek stanowią komórki beta odpowiedzialne za produkcję insuliny, a około 25% komórki alfa produkujące glukagon. Insulina powoduje obniżenie poziomu glukozy we krwi i działa antagonistycznie do glukagonu, który ten poziom podnosi.

 

Cukrzyca typu I



W cukrzycy typu I, nasz organizm zaczyna atakować własne komórki, które odpowiedzialne są za produkcję hormonu obniżającego poziom glukozy we krwi. Cukrzyca typu I rozwija się u pacjentów z predyspozycją genetyczną, u których doszło do wyzwolenia autoagresji przez czynnik środowiskowy. Z biegiem procesu autoimmunologicznego dochodzi do rozwoju jawnej cukrzycy.

 



A co z typem II?



Jest to choroba, w której rolę odgrywa zarówno genetyka, jak i czynniki środowiskowe. Do czynników środowiskowych, które obwiniane są za wzrost częstości występowania cukrzycy zaliczamy:

  • nadwagę i otyłość (im większy wzrost BMI i większy wskaźnik WHR* tym większe ryzyko choroby),
  • brak aktywności fizycznej.

 

*WHR: waist:hip ratio, czyli współczynnik wynikający z podzielenia obwodu talii przez obwód bioder, który stanowi wskaźnik dystrybucji tkanki tłuszczowej w organizmie.

W cukrzycy typu II występuje zjawisko insulinooporności – insulina wytwarzana przez komórki beta trzustki nie wywołuje pożądanego efektu, co doprowadza do produkcji coraz to większych ilości hormonu, co w dłuższym okresie czasu, może doprowadzić do ich upośledzenia. Dochodzi wtedy do utraty pierwszej fazy wydzielania insuliny, zaniku komórek wysp produkujących insulinę
i jawnej cukrzycy. 

Jeśli z insulinoopornością współistnieje uwarunkowany wielogenowo defekt wydzielania insuliny, to do wyczerpania rezerw wydzielniczych komórek beta dojdzie szybko. Jeśli komórki beta mają wysoką sprawność wydzielniczą, to stan wzmożonego wydzielania insuliny (hiperinsulinemia) w odpowiedzi na hiperglikemię może się utrzymywać długo.

 

Berberyna wspomagająca kontrolę glikemii u osób z cukrzycą typu II i nie tylko


Objawy cukrzycy


1. Polidypsja (nadmierne pragnienie),

2. Polifagia (nadmierny apetyt),

3. Poliuria (oddawanie dużych ilości moczu),

4. Osłabienie i senność,

5. Chudnięcie (rzadziej),
6. Skłonność do ropnych zakażeń skóry,

7. Skłonność do zakażeń układu moczowego.



Pojawiają się one częściej w cukrzycy typu pierwszego – zwykle nagle. W typie II następuje ich stopniowy rozwój. Często do momentu, aż insulinooporność nie zacznie się pogarszać, a funkcja komórek beta wyczerpywać – pacjent nie odczuwa dolegliwości. Blisko połowa przypadków przebiega bezobjawowo.

 

 

Niebezpieczeństwo, czyli ogromne powikłania



Cukrzyca może doprowadzić do rozwoju dwóch rodzajów powikłań – ostrych oraz przewlekłych.


Do powikłań ostrych zaliczamy:


  • hipoglikemię,
  • śpiączkę cukrzycową.

 

Do powikłań przewlekłych zaliczamy:


  • mikroangiopatie – zmiany w małych naczyniach: retinopatie, nefropatie, neuropatie,
  • makroangiopatie – zmiany w dużych naczyniach: choroby układu krążenia np. naczyń obwodowych, czy mózgowych oraz stopę cukrzycową.

Prostym językiem – z biegiem czasu, cukrzyca doprowadza do uszkodzenia / zaburzenia funkcji: oczu, naczyń, nerwów, serca
i nerek.



 

Ultra fish oil – świetne źródło omega-3 wpierających układ sercowo – naczyniowy

Diagnostyka, czyli jak wykryć szybko chorobę?

Według wytycznych Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego z 2018 roku, każdy pacjent powyżej 45 roku życia powinien raz na
3 lata wykonać badania przesiewowe w kierunku cukrzycy
, natomiast pacjenci z grypy ryzyka (bez względu na wiek) powinni się badać raz do roku.



Jeśli chodzi o wykrywanie cukrzycy, to aby potwierdzić chorobę musi zostać spełniony conajmniej jeden z 3 warunków:

1. Przygodna glikemia większa, bądź równa 200 mg/dl, gdy występują objawy takie jak: wzmożone pragnienie, osłabienie, wielomocz,

2. Stężenie glukozy z krwi żylnej na czczo powyżej, bądź równe 126 mg/dl w dwóch oznaczeniach (każde oznaczenie innego dnia).

Uwaga! Gdy pacjent miał glikemię przygodną większą, bądź równą 200 bez objawów, to do potwierdzenia choroby wystarczy jeden pomiar z krwi żylnej na czczo większy, bądź równy 126 mg/dl. 

Gdy jednokrotny lub dwukrotny pomiar glikemii na czczo wyniesie 100–125 mg/dl oraz gdy przy glikemii na czczo poniżej 100 mg/dl istnieje uzasadnione podejrzenie zaburzeń funkcjonowania gospodarki węglowodanowej, należy wykonać doustny test tolerancji glukozy.

3. Wynik większy lub równy 200 mg/dl w 120 minucie testu OGTT (doustnego testu tolerancji glukozy).

 



Grupa ryzyka



Do pacjentów z grupy ryzyka cukrzycy typu II należą pacjenci:
1. Z BMI większym bądź równym 25 lub obwodem talii u kobiety >80 cm i >94 cm dla mężczyzny,
2. Z cukrzycą w bliskiej rodzinie (u rodziców lub/i rodzeństwa),
3. Z grupy środowiskowej lub etnicznej częściej narażonych na cukrzycę,
4. Ze Stanem przedcukrzycowym,
5. Mało aktywni fizycznie,
8. Z nadciśnieniem tętniczym,
9. Z dyslipidemią ( trójglicerydy >150 mg/dl [>1.7 mmol/l] lub/i cholesterol HDL <40 mg/dl
[<1 mmol/l)],
10. Z chorobą układu sercowo-naczyniowego.
11. Kobiety z przebytą cukrzycą ciążową lub/i takich, które urodziły dziecko o masie 
urodzeniowej >4 kg,
12. Kobiety z PCOS,
13. Z nadciśnieniem tętniczym,
14. Dyslipidemią ( trójglicerydy >150 mg/dl [>1.7 mmol/l] lub/i cholesterol HDL <40 mg/dl
[<1 mmol/l)],
15. Z chorobą układu sercowo-naczyniowego.

 

Prewencja cukrzycy typu II



Po pierwsze – ruszaj się!

Aktywność fizyczna pozytywnie wpływa na gospodarkę węglowodanową. Wysiłek fizyczny nasila wątrobową produkcję glukozy i jej zużycie przez tkanki obwodowe. Spada stężenie insuliny we krwi, poprawia się insulinowrażliwość tkanek.



Po drugie – zadbaj o prawidłową masę ciała!

Jeśli czytaliście dokładnie, to doskonale wiecie, że wraz ze wzrostem BMI i WHR szanse na rozwój cukrzycy typu II rosną. Aby utrzymać prawidłową masę ciała odżywiaj się zdrowo, kontroluj podjadanie między posiłkami (najlepiej je wyeliminuj), wybieraj produkty niskoprzetworzone, dbaj o codzienną porcję warzyw i owoców, staraj się zadbać o pozatreningową aktywność fizyczną
i kontroluj regularnie swoją wagę/wymiary. 

Jeśli masz już stan przedcukrzycowy (nieprawidłową glikemię na czczo, albo nieprawidłową tolerancję glukozy), to przedyskutuj z lekarzem prowadzącym włączenie metforminy.

 

Chrom wykazujący działanie stabilizujące poziom cukru we krwi






Główne mity na temat cukrzycy



1. Nie jedz słodyczy, bo dostaniesz cukrzycy!


Umówmy się, na rozwój cukrzycy typu I nie mamy większego wpływu, ale na typ II owszem. Wraz ze wzrostem kilogramów nasze szanse się zwiększają, a od czego tyjemy? Od kalorii, a one zawarte są zarówno w cukrze, w snickersie, w tłuszczu z oleju kokosowego i
w węglowodanach złożonych z eko dzikiego ryżu. Wracając do punktu – to nie konkretny makroskładnik, a nadwaga zwiększają ryzyko.

2. Masz cukrzycę? Nie możesz jeść owoców.

Owoce to świetne źródło witamin, składników mineralnych i innych bioaktywnych związków. Są niskokaloryczne, bogate
w błonnik i mają swoje miejsce w diecie cukrzyka. Najważniejsza jest ilość i to w jaki sposób wkomponujemy je w posiłek. Należy pamiętać, że dzienne spożycie fruktozy nie powinno przekraczać 50 g, a głównymi źródłami węglowodanów w diecie cukrzyka powinny być produkty z pełnego ziarna o niskim IG.

 

 

Leczenie cukrzycy

Pacjent ze zdiagnozowaną cukrzycą musi pozostać pod nadzorem lekarza specjalisty diabetologa, który dobierze najlepsze leczenie. Przy cukrzycy typu I korzystamy z insuliny egzogennej. W typie II, pierwszym krokiem jest leczenie oparte na zmianie stylu życia [zdrowa dieta (oparta na niskoprzetworzonych produktach, zdrowych kwasach tłuszczowych oraz odpowiednim bilansie energii), redukcja nadmiernej masy ciała, aktywność fizyczna]. Dodatkowymi opcjami terapeutycznymi są leki doustne oraz insuliny.

 


Dopiski od autorki



Istnieją jeszcze inne rodzaje cukrzycy- LADA, MODY, noworodkowa, ciążowa, ale zrezygnowałam z ich omawiania, ze względu na to, że zależało mi na tym, aby artykuł był: prosty, zrozumiały i przystępny. Osoby bardziej zainteresowane tematem odsyłam do zaleceń Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego 2018 (plik do ściągnięcia na stronie PTD).

 

Literatura:

1. WHO Europe

2. Główny Urząd Statystyczny Infografika – Światowy Dzień Walki z Cukrzycą 14 listopada
3. Interna Szczeklika 2017
4. Zalecenia PTD 2018

5. The British Diabetic Association Complications of diabetes
6. American Diabetes Association Diabetes Myths

Studentka IV roku kierunku lekarskiego. Pasjonatka medycyny stylu życia. Przyszła gastroenterolog-dietetyk. Miłośniczka: gotowania, jedzenia, spacerów i kotów.

  • barbara
    12 grudnia 2018 o 20:09

    Takiej merytoryki, to teraz jak ze swieca szukac! Super Pani Zuziu!

    Odpowiedz
    • Zuzanna Lipiec
      12 grudnia 2018 o 20:13

      Bardzo się cieszę, że artykuł się podoba! Staram się, aby treści, które są mojego autorstwa były na wysokim poziomie merytorycznym, tak aby każdy czytelnik mógł się z nich dowiedzieć czegoś nowego.

      Odpowiedz

Dodaj swój komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany.*