Lukrecja DGL – wsparcie jelit, inne działania

Lukrecja (Glycyrrhiza L.) jest rośliną występującą na terenach Azji i południowe Europy. Jej nazwa rodzajowa nawiązuje do słodkiego smaku korzenia tytułowej rośliny i wywodzi się z greki od słów glykos, co tłumaczy się jako słodki oraz rhiza, co oznacza korzeń (pisząc lukrecja, będę miał w domyśle właśnie korzeń tej rośliny). Lukrecja uważana jest za jedną z najstarszych roślin wykorzystywanych w medycynie, gdyż wykazuje szerokie działanie terapeutyczne. Taki stan rzeczy zawdzięcza szeregowi związków, które się na nią składają i są aktywne biologicznie. Lukrecja bardzo popularna i często używana była już w starożytnym Egipcie, Chinach, Grecji, Rzymie czy w średniowiecznej Europie. Obecnie oprócz przemysłu farmaceutycznego świetnie sprawdza się i jest wykorzystywana w przemyśle kosmetycznym, spożywczym, tytoniowym i ziołolecznictwie, a nawet jako składnik napojów alkoholowych.

 

Skład chemiczny lukrecji

Jak już wyżej wspomniałem – korzeń lukrecji cechuje się dużą liczbą związków aktywnych biologicznie. Do głównych i najważniejszych jej komponentów zaliczają się saponiny triterpenowe (głównie glicyryzyna, kwas glicyryzyowy i jego sole potasowe, wapniowe oraz amonowe), fitosterole, flawonoidy, izoflawony, olejek eteryczny, kumaryny, żywice, polisacharydy (np.skrobia), disacharydy (np. sacharoza), monosacharydy (np.glukoza), białka (np. albumina), aminokwasy (np. asparagina), kwasy organiczne, lipidy i ich związki, betaina, cholina, glabradyna, sole mineralne, garbniki czy witaminy z grupy B.

Kompleks metylowanych form witamin B

Lukrecja DGL

O ile samą lukrecję udało się krótko scharakteryzować wyżej, tak hasło „DGL” widniejące w tytule artykułu może pozostawać enigmatyczne, dlatego też już śpieszę z wyjaśnieniem. „DGL” to skrót z angielskiego słowa Deglycyrrhizinized, które w tłumaczeniu na język polski oznacza: deglicyryzowany/a. Lukrecja DGL jest więc niczym innym jak standaryzowanym wyciągiem z tej rośliny, który zawiera poniżej 1% glicyryzyny. Spożywanie lukrecji w nadmiarze może działać niekorzystnie i negatywnie na ludzki organizm. Za takie działanie odpowiadają właśnie wyżej wymienione saponiny triterpenowe. Do niepożądanych skutków takiej podaży lukrecji zalicza się m.in. hipokalemia (obniżenie poziomu potasu we krwi poniżej prawidłowego zakresu) oraz podwyższone ciśnienie tętnicze krwi. Redukcja zawartości glicyryzyny sprawia, że można korzystać z benefitów jakie oferuje lukrecja na tle prozdrowotnym i terapeutycznym, bez ryzyka pojawienia się negatywnych skutków.

Lukrecja DGL z dodatkiem Aloesu

Właściwości Lukrecji

Szereg zastosowań jakie obecnie znajduje lukrecja, wynika z jej szerokiej gamy pozytywnych właściwości biologicznych jakimi się cechuje. Zalicza się do nich m.in.:

1. Aktywność sekretolityczna i wykrztuśna.

 Lukrecja wykazuje działanie wykrztuśne, dzięki czemu pomocna jest przy odkrztuszaniu flegmy. Wpływa na rozrzedzenie śluzu, a więc zmniejsza jego gęstość zarówno w płucach, jak i oskrzelach [1]. Dzięki tym właściwościom znajdzie zastosowanie u osób cierpiących na zapalenie oskrzeli. Poprzez hamowanie uwalniania histaminy lukrecja, może też świetnie sprawdzić się u chorujący na astmę i alergików.

2. Działanie przeciwzapalne.

a) Dzięki zdolności do hamowania aktywności fosfalipazy A lukrecja wykazuje działanie przeciwzapalne na błony śluzowe przewodu pokarmowego. Ponadto przyspiesza proces gojenia jego owrzodzeń, sprzyja regeneracji przewodu pokarmowego. Działa również immunosupresyjnie i przeciwzapalnie, gdyż hamuje syntezę prostaglandyny E₂(PGE₂) w makrofagach [7], [1], [2], [6].

b) Przeciwzapalne działanie zauważono także, gdy wyizolowano z korzenia lukrecji glabradynę. Hamowała ona bowiem działanie mediatorów stanu zapalnego przy udziale cyklo- oraz lipooksygenazy [8].

c) Aktywność przeciwdrobnoustrojowa: antybakteryjna [1], [11], [12], [13], przeciwiwrusowa [1], przeciwgrzybicza [12], [14], [15].

3. Aktywność przeciwwrzodowa.

Suplementacja lukrecji połączona z podawaniem dużych dawek NLPZ-ów (niesteroidowych leków przeciwzapalnych tj. kwasu acetylosalicylowego oraz ibuprofenu) u szczura spowodowała przyśpieszoną odnowę błony śluzowej oraz zmniejszyła ilość wytwarzanego kwasu solnego [1].

4. Działanie cytoochronne.

Komórki H4IIE szczura poddane działaniu arsenu i traktowane stężeniem 1,0 mg/ml ekstraktu z lukrecji cechowała wyższa przeżywalność i lepsza żywotność [1].

5. Lekkie działanie przeczyszczające.

Może być stosowana u osób mających problemy z wypróżnianiem/zaparciami. Ponadto wykazuje też działanie łagodzące bóle brzucha i zmniejszające nudności.

6. Działanie estrogenne.

Dzięki zawartości izoflawonów, które cechują się zdolnością do regulacji poziomu estrogenów w organizmie lukrecja sprawdza się przy objawach PMS (zespół napięcia przedmiesiączkowego). Zalicza się do nich np.: zwiększenie masy ciała na skutek retencji wody, apetyt na słodycze czy też pogorszenie samopoczucia. Są one wywołane poprzez wzrost stężenia estrogenu w stosunku do progesteronu. Zawarte w lukrecji izoflawony regulują stężenie estrogenów i spowalniają rozkład progesteronu. Stąd też podawanie tej rośliny w fazie lutealnej może okazać się korzystne w niwelacji objawów PMS.

7. Korzystny wpływ na procesy poznawcze.

Glabradyna zawarta w lukrecji wykazała u myszy pozytywny wpływ na funkcje poznawcze. Wyniki badań sugerują, iż substancja ta może polepszyć pamięć oraz usprawnić proces nauki, a także sprawdzić się w leczeniu osób cierpiących na chorobę Alzheimera [16].

8. Korzystny wpływ na działanie układu immunologicznego.

Aktywne biologicznie związki zawarte w lukrecji sprzyjają produkcji interferonu (białka, które działa jako „środek antywirusowy” oraz może zwalczać zmiany nowotworowe, wytwarzanego i uwalnianego przez komórki ciała, jako odpowiedź na obecność patogenów wewnątrz organizmu). Następstwem wytworzenia interferonu jest zwiększenie aktywności komórek NK (z ang. Natural Killers) oraz aktywacja makrofagów, które biorą czynny udział i są bardzo istotne w przebiegu odpowiedzi immunologicznej organizmu wywołanej infekcją.

9. Działanie lecznicze.

a) Suplementacja sproszkowanego korzenia lukrecji u pacjentów z radiologicznie potwierdzonym wrzodem trawiennym skutkowała wyraźną poprawą ich stanu zdrowia. Nastąpiło zmniejszenie dolegliwości bólowych oraz zmniejszenie objawów zgagi. Ponadto, a co najważniejsze badania radiologiczne wykazały całkowite lub częściowe wyleczenie wrzodu trawiennego [1].

b) Po kuracji obejmującej połączenie leków wraz z lukrecją u badanych osób odnotowano eliminację bakterii Helicobacter Pylori (w skrócie: HPB, którą to zakażenie jest uznawane za najważniejszą przyczynę rozwoju wrzodów żołądka i dwunastnicy). Ponadto w komórkach tkanek przewodu pokarmowego podlegających terapii nie występował stan zapalny. Badanie wykazało lecznicze działanie lukrecji [17]. Podobne wyniki (a nawet korzystniejsze) badające wpływ na leczenie wrzodów trawiennych notowano w innych badaniach [18], [19].

c) U cierpiących na przewlekłe owrzodzenie dwunastnicy zastosowano leczenie tabletkami z lukrecji DGL. Po kuracji i wykonaniu badania endoskopowego u pacjentów stwierdzono wygojenie owrzodzenia oraz normalizację wyglądu błony śluzowej [20]. Wyniki potwierdzające terapeutyczne działanie lukrecji DGL na wrzody trawienne uzyskano w badaniu wykonanym za pomocną podwójnie ślepej próby [21].

d) W badaniu klinicznym leku o nazwie „Caved S”, którego składnikami są lukrecja DGL, węglan magnezu, węglan wapnia oraz wodorotlenek glinu wykazano, że ma on szybki, korzystny wpływ na subiektywnie odczuwane dolegliwości, cechuje się dobrą tolerancją, a także nie wywołuje wyraźnych zaburzeń gospodarki wodno-elektrolitowej i jest odpowiedni do leczenia pacjentów z wrzodami żołądka i dwunastnicy [22].

 

Kilka słów o infekcji HPB oraz jej leczeniu

Tak jak wspomniałem wyżej za główną przyczynę wystąpienia wrzodów żołądka i dwunastnicy odpowiada HPB, ale towarzyszy ona także zapaleniu błony śluzowej żołądka oraz odgrywa rolę w patogenezie raka żołądka. Etiologia powstawania wrzodów trawiennych jest jednak bardziej złożona. Do czynników ryzyka, które w głównej mierze wpływają na zwiększone wydzielanie soku żołądkowego zalicza się palenie tytoniu, nadużywanie alkoholu, błędy dietetyczne, nieregularne spożywanie posiłków, predyspozycje genetyczne czy wreszcie ekspozycja na długotrwały stres. W celu uniknięcia i/lub minimalizacji ryzyka wystąpienia wcześniej wymienionych problemów z przewodem pokarmowym należy zminimalizować, a najlepiej ograniczyć (przynajmniej większość) czynników, bo zawsze „profilaktyka jest lepsza od leczenia”. Takie postępowanie będzie równie istotne w przypadku występujących już wrzodów trawiennych, bądź też sytuacji gdy zostały one wyleczone. Obecnie w leczeniu infekcji HPB stosuje się antybiotyki, leki hamujące wydzielanie żołądkowe oraz leki osłaniające błonę śluzową. Powszechnie stosowane leki, używane są w celu zobojętnienia kwaśnego środowiska żołądka, bądź zahamowanie jego funkcji wydzielniczych, co może zaburzać procesy trawienne oraz niejednokrotnie wywoływać zmiany w błonach śluzowych przewodu pokarmowego. Lukrecja DGL zaś wykazuje działanie ochronne, gdyż odpowiada za stymulację własnych, naturalnych i swoistych dla organizmu mechanizmów obronnych i jest dla niego bezpieczna. Oczywiście warto wspomnieć, że w myśl słów Paracelsusa: „Wszystko jest trucizną i nic nie jest trucizną, bo tylko dawka czyni truciznę” suplement należy stosować w zalecanych dawkach, których nie należy przekraczać. Pamiętać też należy, że za ustalenie leczenia odpowiedzialny jest lekarz i powinien wiedzieć o dodatkowej suplementacji, gdyż do każdego chorego należy podchodzić indywidualnie, a to co dobre dla większości może okazać się szkodliwe dla jednostki.

W świetle badań naukowych lukrecja wykazuje korzystne działanie prozdrowotne oraz terapeutyczne (które postaram się przedstawić w łatwy, skrótowy i schematyczny sposób poniżej) sprawdza się za równo w profilaktyce, leczeniu, bądź jako dodatek do konwencjonalnie stosowanej farmakologii oraz przy procesach regeneracji, a także po zakończeniu terapii.

Podobne działanie wykazuje także aloes. Praktyczne może okazać się jego połączenie z lukrecją DGL, gdyż potencjalnie obie substancje mogą działać synergistycznie. Aloesowi poświęcę jeszcze parę słów na końcu artykułu.

 

Jak w praktyce lukrecja działa przy infekcji Helicobacter Pylori?

Schematyczne działanie profilaktyczne i lecznicze lukrecji przy infekcji HPB:

• Działanie przeciwbakteryjne –> eliminacja, spowolnienie/ zahamowanie rozwoju bakterii.
• Działanie przeciwzapalne –> redukcja stanu zapalnego błony śluzowej żołądka i jelit.
• Działanie hamujące uwalnianie histaminy z uszkodzony tkanek –> uśmierzenie/eliminacja dolegliwości bólowych.
• Działanie wzmacniające układ immunologiczny –> działanie przeciwnowotworowe (w przypadku HPB głównie w obrębie żołądka).

Lukrecja DGL pozostając bezpieczną dla zdrowia znajdzie swoje zastosowanie w leczeniu i profilaktyce wielu chorób i dolegliwości związanych z układem pokarmowym. Wspierać może osoby cierpiące na chorobę wrzodową, nieżyt żołądka i dwunastnicy oraz nadkwasotę, a także w mniej poważnych, aczkolwiek dokuczliwych problemach jak kolka jelitowa, wzdęcia czy bóle brzucha.

 

O aloesie słów kilka

Aloes zwyczajny (Aloe vera) jest rośliną pochodzą z terenów Afryki i Azji Mniejszej. Znajduje on zastosowanie głównie jako roślina lecznicza, kosmetyczna oraz ozdobna. Roślina stanowi także świetne żródło antyoksydanty, które nie pozostają bez wpływu na kondycję kości, stawów, skóry i wspierają układ immunologiczny oraz moczowo-płciowy. Okłady z aloesu wykorzystywane są przy gojeniu poparzeń, odmrożeń czy okazują się pomocne w leczeniu niektórych chorób skóry. Doustne stosownie aloesu obniża poziom glukozy i lipidów we krwi u pacjentów z cukrzycą typu II oraz zespołem metabolicznym [23]. Podobny wynik, jeśli chodzi o obniżenie poziomu glukozy we krwi, odnotowano także w innym badaniu, które także obejmowało pacjentów z cukrzycą typu II. Warto zaznaczyć, że zaszło to bez zmian w masie ciała badanych. Badacze wnioskują, iż aloes zawiera środek hipoglikemizujący, który obniża poziom glukozy we krwi za pomocą nieznanych dotąd mechanizmów [24]. Kolejne badanie, miało na celu zbadać wpływ aloesu na stan zapalny oraz gojenie wrzodów trawiennych. Wyniki sugerują, że roślina może działać jako środek przeciwzapalny w leczeniu wrzodów, a także wskazują na jego pozytywne działanie w kontekście ich gojenia się ran, które po nich zostały [25]. Następne badanie, w którym porównywano wpływ aloesu ze standardowym lekiem omeprazolem na aktywność przeciwwrzodową wykazało, iż roślina odnotowała statystycznie istotny wpływ przeciwwrzodowy. Badacze zwracają jednak uwagę, że mechanizmy komórkowe odpowiedzialne za taki stan rzeczy pozostają do ustalenia [26].

Koncentrat z Aloesu

Podsumowanie

Zważając na badania naukowe zarówno nad lukrecją DGL, jak i aloesem, które ukazują korzystny wpływ na zdrowie na szerokim polu, a szczególnie na znaczenie w problemach z układem pokarmowym, rozważenie sięgnięcia po nie i rozpoczęcie suplementacji wydaje się być decyzją trafną. Obie substancje uznawane są bezpieczne, a ich potencjalne synergistyczne działanie może przynieść dodatkowe korzyści. Jeśli więc coś może pomóc, a nie zaszkodzi to czemu nie spróbować? Tą myślą pragnę zakończyć ten wpis i podziękować za lekturę. 🙂

 

Bibliografia:

1. ESCOP Monographs. Liquiritiae radix/Liquorice Root. Thieme, New York 2003; 297-305.
2. Lamer-Zarawska E, Kowal-Gierczak B, Niedworok J. Fitoterapia i leki roślinne. PZWL, Warszawa 2012; 265-6.
3. Louis Z, Touyz G. Liquorice health check, oro-dental implications, and a case report. Case reports in medicine 2009; Art. ID 170735.
4. Samuelsson G. Drugs of natural origin. A Textbook of pharmacognosy. Apotekarsocieteten, Stockholm 1999.
5. Kroes B, Beukelman C, van den Berg A i wsp. Inhibition of human complement by β-glycyrrhetinic acid. Immunology 1997; (90):115-20.
6. Pyrzanowska J, Piechal A, Blecharz-Klin K i wsp. Interakcje leków roślinnych stosowanych w chorobach układu pokarmowego. Herba Pol 2006; (52):75-96.
7. Matławska I. Farmakognozja. Podręcznik dla studentów farmacji. Wyd AM, Poznań 2006; 227-9.
8. Yokota T, Nishio H, Kubota Y i wsp. The inhibitory effect of glabridin from licorice extracts on melanogenesis and inflammation. Pigment Cell Res 1998; (11):355-61.
9. Pobłocka-Olech L, Krauze-Baranowska M. Aktywność farmakologiczna chalkonów. Post Fitoter 2007; (4):194-201.
10. Kim SC, Park SJ, Lee JR i wsp. Cytoprotective activity of Glycyrrhizae radixextract against arsenite-induced cytotoxicity. Evidence-Based Complement Altern Med 2008; (5):165-71.
11. Tsukiyama RI, Katsura H, Tokuriki N i wsp. Antibacterial activity of licochalcone A against spore-forming bacteria. Antimicrob Agents Chemother 2002; (46):1226-30.
12. Karahan F, Avsar C, Ozyigit II, Berber I. Antimicrobial antioxidant activities of medicinal plant Glycyrrhiza glabravar. glandulifera from different habitats. Biotechnol Biotechnological Equip 2016; (30):797-804.
13. Lavanya J, Periyar Selvam S, Jeevitha Priya M i wsp. Antioxidant and antimicrobial activity of selected medicinal plants against human oral pathogens. Int J Pharm Pharmac Sci 2016; 8(9):71-8.
14. Atiya F, Vivek KG, Suaib L i wsp. Antifungal activity of Glycyrrhiza glabraextracts and its active constituent glabridin. Phytother Res 2009; (23):1190-3.
15. Pellati D, Fiore C, Armanini D i wsp. In vitroeffects of glycyrrhetinic acid on the growth of clinical isolates of Candida albicans. Phytother Res 2009; (23):572-4.
16. Cui YM, Ao MZ, Li W. Effect of glabridin from Glycyrrhiza glabra on learning and memory in mice. Planta Med 2008; (74):377-80.
17. Rahnama M, Mehrabani D, Japoni S, Edjtehadi M, Firoozi MS. The healing effect of licorice (Glycyrrhiza glabara) on Helicobacter pylori infected peptic ulcers. J Res Med Sci. 2013 Jun; 18(6): 532-533.
18. Khayyal MT, Seif-El-Nasr M, El-Ghazaly MA, Okpanyi SN, Kelber O, Weiser D. Mechanisms involved in the gastro-protective effect of STW 5 (Iberogast) and its components against ulcers and rebound acidity. Phytomedicine. 2006;13(Suppl 5):56–6.
19. Mukherjee M, Bhaskaran N, Srinath R, Shivaprasad HN, Allan JJ, Shekhar D, et al. Anti-ulcer and antioxidant activity of GutGard. Indian J Exp Biol. 2010;48:269–74.
20. Larkworthy W, Holgate PF. Deglycyrrhizinized liquoricein the treatment of chronic duodenal ulcer. A retrospective endoscopic survey of 32 patients. Practitioner. 1975 Dec;215(1290):787-92.
21. Habibullah CM, Chandra V, Padmanabham C, Datla R. A double blind trial of deglycyrrhizinated liquorice in peptic ulcer. The Indian Practitioner. 1979;32(2):119–122.
22. Brailski KH, Kadiian KH, Bozhiianov V. Clinical trial of the preparation Caved S in the treating peptic ulcer. Vutr Boles. 1975;14(4):101-6.
23. Sarah E. Edwards i inni, Phytopharmacy: An Evidence-Based Guide to Herbal Medicinal Products, John Wiley & Sons, 2015 Feb.
24. Ghannam N, Kingston M, Al-Meshaal IA, Tariq M, Parman NS, Woodhouse N. The antidiabetic activity of aloes: preliminary clinical and experimental observations. Horm Res. 1986;24(4):288-94.
25. Kallaya Eamlamnam, Suthiluk Patumraj, Naruemon Visedopas, Duangporn Thong-Ngam. Effects of Aloe vera and sucralfate on gastric microcirculatory changes, cytokine levels and gastric ulcer healing in rats. World J Gastroenterol. 2006 Apr 7; 12(13): 2034–2039.
26. Sai Krishna Borra, Radha Krishna Lagisetty, Gowrinath Reddy Mallela. Anti-ulcer effect of Aloe vera in non-steroidal antiinflammatory drug induced peptic ulcers in rats. African Journal of Pharmacy and Pharmacology Vol. 5(16), pp. 1867-1871, 29 October, 2011.