azerbaijan_stockers
Potas (K) jest jednym z makroelementów, czyli pierwiastków stanowiących w suchej masie komórki powyżej 0,01%. Przeciętnie w organizmie ludzkim znajduje się ok. 150 g potasu, z czego prawie 90% wewnątrz komórek. Optymalny poziom potasu we krwi to 3,5-5,0 mmol/l. Pierwiastek ten odgrywa ważną rolę w gospodarce wodno-elektrolitowej organizmu. Jest elektrolitem oraz elementem pompy jonowej sodowo-potasowej, przez co wpływa na utrzymanie odpowiedniego ciśnienia osmotycznego, skurcze i pracę mięśni oraz przewodzenie impulsów nerwowych (potencjał spoczynkowy i czynnościowy błony komórkowej). Oprócz potasu do elektrolitów zalicza się: sód, magnez, wapń, chlor, fosfor. Wydalanie potasu z organizmu odbywa się gównie z moczem. Oprócz wyżej wymienionych, pierwiastek ten pełni funkcję aktywatora wielu enzymów ustrojowych, reguluje gospodarkę kwasowo-zasadową, reguluje pH organizmu oraz bierze udział w metabolizmie węglowodanów i białek.
Cytrynian Potasu
Zapotrzebowanie na potas
W normach żywienia dla populacji polskiej brakuje zaleceń odnoszących się do zalecanego dziennego spożycia potasu. Spowodowane jest to trudnością wykonania badań, które miałyby określić ten poziom. Zakłada się, że nie istnieje biomarker pozwalający zbadać odżywienie potasem. Dlatego mimo jego oznaczenia we krwi, konieczne jest wykonanie także innych badań- gdyż oznaczanie to uznaje się za niemiarodajne. Określony jest natomiast poziom wystarczającego spożycia potasu- czyli takiej ilości, która musi być minimalne spożyta dla zachowania zdrowia w tym odpowiedniego ciśnienia oraz zmniejszenia ryzyka udaru. Dla dorosłej osoby wynosi on 3500 mg /dobę. Na co dzień zakłada się, że spożycie potasu powinno kształtować się na poziomie, który pozwoli na zmniejszenie ryzyka chorób związanych z niedoborem tego składnika: udaru, choroby niedokrwiennej, nadciśnienia tę tętniczego.
Jednocześnie nalży pamiętać, iż na zapotrzebowanie na potas wpływa wiele czynników, wśród których wymienić można: temperaturę otoczenia, aktywność fizyczna (utarta potasu z potem), przyjmowanie leki (np. leki diuretyczne powodują zwiększenie wydalania potasu z moczem, a co za tym idzie zmniejszenie w organizmie), wysokie spożycie sodu, które powoduje obniżenie ciśnienia krwi (dla wyrównania ciśnienia, konieczne jest spożycie większej ilości potasu).
azerbaijan_stockers
Niedobór potasu
Jednym z najczęściej obserwowanych objawów niedoboru potasu są zaburzenia rytmu pracy serca oraz osłabienie pracy mięśni. Ponadto często obserwuje się zwiększenie ciśnienia krwi przy jednoczesnym dużym spożyciem sodu. Do utrzymania odpowiedniego ciśnienia potrzebne jest nie tylko wystarczająca ilość potasu, ale i odpowiedni stosunek potasu do sodu.
Naturalnie, gdy występują niedobory potasu, zwiększa się jego resorpcja zwrotna (odzyskiwanie) przez nerki. Proces ten jest skuteczny, jednak w dłuższej perspektywie może zwiększać ryzyko chorób nerek, w tym powstania kamieni nerkowych lub progresji już występujących.
Dopatruje się związku niedoboru potasu ze zwiększonym ryzykiem choroby niedokrwiennej serca, zawału, cukrzycy typu II (potas wpływa na pobudzenie wydzielania insuliny) oraz ubytkiem słuchu. Badania nad tymi zależnościami są jednak niejednoznaczne i niewystarczające, by jednoznacznie określić, że niedobór potasu ma wpływ na którąś z nich.
Stan hipokalemii uznaje się w momencie, gdy stężenie potasu we krwi jest mniejsze niż 3.5 mmol/l i rzadko zdąża się u osób prawidłowo się odżywiających. Osobami szczególnie narażonymi są natomiast pacjenci z jadłowstrętem psychicznym, z zaburzeniami gospodarki kwasowo-zasadowej oraz wymiotujące, majce biegunkę lub zwiększone wydalanie potasu przez nerki i jelita. Objawami są szczególnie uporczywe zaparcia, częstoskurcz serca oraz zwiotczałe mięśnie szkieletowe.
Magnesium & Potassium Aspartate with Taurine Capsules
Potas
Nadmiar potasu
Nadmiar potasu u zdrowych osób występuje rzadko. Spowodowane jest to regulacją jego poziomu, za pomocą wydalania go z organizmu razem z moczem. Jednak, gdy ten proces z przyczyn np. chorobowych jest zaburzony, może powodować to powstanie niekorzystnych skutków dla zdrowia.
Unikanie nadmiernych ilości potasu w diecie i stosowanie tzw. diety niskopotasowej jest wskazane u osób z przewlekłą niewydolnością nerek. W diecie tej stosuje się wiele sposobów na obniżenie zawartości omawianego pierwiastka do poziomu ok. 2 g na dobę, wśród nich wymienić można między innymi „podwójne gotowanie”. Polegające na wcześniejszym moczeniu, a następnie wymianie wody, w której gotuje się dany produkt.
Stan hiperkalemii, czyli zbyt dużego poziomu potasu we krwi (>5 mmol/l), wymaga natychmiastowej interwencji lekarskiej. Praktycznie nie jest możliwe osiągnięcie tego stanu za pomocą produktów spożywczych. Jednak nadmierną suplementacją potasu już tak. Osobami narażonymi szczególnie na ten stan są chorzy z już wcześniej rozpoznanymi problemami w utrzymaniu odpowiedniego poziomu potasu np. chorzy z niewydolnością nerek. Objawami są: spowolniona praca serca, osłabienie mięśni, mrowienie w kończynach i ustach.
freepik
Źródła potasu w diecie
Źródła potasu bez problemu można znaleźć w codziennej diecie.
Żywność dzieli się na:
- niskopotasową (poniżej 100 mg potasu/100 g),
- średniopotasową (101-200 mg/100 g),
- wysokopotasową (201-300 mg/100 g)
- bardzo wysokopotasową (powyżej 301 mg/100 g).
Produktami o znacznej zawartości potasu są (ilość potasu na 100 g produktu):
- Suszone owoce: Morele 1666 mg; Figi 938 mg; Rodzynki 833 mg; Śliwki 804 mg; Daktyle 688 mg
- kakao 16% (proszek) – 1 156 mg
- pistacje 1040 mg
- pestki dyni – 810 mg
- nasiona słonecznika 793 mg
- migdały 778 mg
- liście buraka – 762 mg
- chrzan 740 mg
- koperek – 738 mg
- rzeżucha – 606 mg
- awokado – 600 mg
- czekolada gorzka – 581 mg
- fasola biała (gotowana) – 561 mg
- pietruszka liście/natka – 554 mg
- kurki – 506 mg
- orzechy włoskie 500 mg
- jarmuż – 491 mg
- ziemniaki – 491 mg
- boczniaki – 420 mg
- banan – 395 mg
- pietruszka korzeń – 350 mg
- kalarepa – 325 mg
- pomidor – 237 mg
- mleko 3,2%- 138 mg.
BIBLIOGRAFIA:
- Normy Żywienia dla populacji Polskiej i ich zastosowanie 2020 rok
- Ciborowska Helena, Rudnicka Anna: Dietetyka żywienie zdrowego i chorego człowieka; PZWL 2017
- Gawęcki Jan: Żywienie człowieka. Tom 1. Podstawy nauki o żywieniu; PWN 2010
- Debert F, Kozik R., Kula A. Marko-Worłowska, Zamachowski W.: Biologia na czasie 2; Podręcznik dla liceum ogólnokształcącego i technikum-Zakres rozszerzony; Nowa Era 2013
- Tabele wartości odżywczej produktów spożywczych i potraw – Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa 2017, Wydanie IV rozszerzone i uaktualnione.
- Tabela wartości odżywczych USDA
- Korzeniowska K., Cieślewicz A., Jabłecka A.: Zaburzenia gospodarki potasowej (część I) Hipokaliemia polekowa – przypadki zarejestrowane przez Regionalny Ośrodek Monitorowania Działań Niepożądanych Leków w Poznaniu FARMACJA WSPÓŁCZESNA 2011; 4: 66-72
- https://www.su.krakow.pl/repozytorium-plikow/strefa-pacjenta/zalecenia-po-hospitalizacji/68-ds-10-dieta-ubogopotasowa/file – 10.08.2021
- Przygoda, B., Kunachowicz, H., Nadolna, I. i Iwanow, K.: Wartość odżywcza wybranych produktów spożywczych i typowych potraw. ; PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2019
- Uruski P., Tykarski A.: Znaczenie i zasady kontroli gospodarki potasowej w chorobach sercowo-naczyniowych; Forum Medycyny Rodzinnej 2009, 3(1): 49–60
- Chamienia A.: Gospodarka potasowa- podstawy teoretyczne i codzienna praktyka lekarska: Choroby Serca i Naczyń 2004, 1(2): 97–107
