Wirus RSV – czym jest?

Zdjęcie: Fusion medical animation, Unsplash

 

Syncytialny wirus oddechowy (RSV) jest jednym z najważniejszych patogenów wirusowych układu oddechowego, szczególnie wśród osób starszych, pacjentów z chorobami współistniejącymi oraz dzieci. Pomimo że infekcje RSV często mają łagodny przebieg u młodszych dorosłych, u grup wysokiego ryzyka mogą prowadzić do poważnych powikłań, takich jak niewydolność oddechowa, zapalenie płuc czy zaostrzenie istniejących chorób przewlekłych, takich jak przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) czy niewydolność serca.

RSV rozprzestrzenia się głównie drogą kropelkową, a jego objawy są niespecyficzne, co często utrudnia różnicowanie go od innych wirusowych infekcji dróg oddechowych, takich jak grypa. W ostatnich latach wzrosło zainteresowanie RSV, zarówno w kontekście epidemiologicznym, jak i w zakresie prewencji, diagnostyki oraz leczenia, szczególnie w związku z rozwojem nowych szczepionek i terapii przeciwwirusowych.

Celem niniejszego artukulu jest omówienie kluczowych aspektów związanych z kliniczną diagnozą RSV, jego epidemiologią, obciążeniem dla systemu opieki zdrowotnej, a także współczesnymi możliwościami prewencji i terapii, ze szczególnym uwzględnieniem grup wysokiego ryzyka. Szczególną uwagę poświęcono również nowym kierunkom badań nad patogenezą, immunoprofilaktyką i leczeniem zakażeń RSV, które mogą przyczynić się do skuteczniejszej kontroli tego wirusa.

 

Diagnoza kliniczna

Infekcja wywołana przez wirus RSV u osób dorosłych zazwyczaj przebiega z łagodnymi objawami zakażenia górnych dróg oddechowych. Rozróżnienie RSV od innych ostrych infekcji dróg oddechowych na podstawie samych objawów klinicznych jest jednak trudne i rzadko dostarcza precyzyjnych informacji, które mogą być przydatne w praktyce klinicznej. Typowe cechy charakterystyczne dla wszystkich wirusowych infekcji górnych dróg oddechowych obejmują katar, uczucie zatkanego nosa oraz ból gardła. Natomiast objawy związane z infekcjami dolnych dróg oddechowych to przede wszystkim kaszel oraz produkcja plwociny. W przypadku cięższych zakażeń mogą pojawić się duszności, trudności w oddychaniu, ból w klatce piersiowej, świsty oddechowe oraz krwioplucie.

Ciężkie przypadki infekcji RSV często objawiają się typowymi cechami zakażenia dolnych dróg oddechowych, takimi jak kaszel, duszność, ból w klatce piersiowej, a także zmiany widoczne w badaniach obrazowych klatki piersiowej. Jednak u starszych dorosłych objawy te mogą być niespecyficzne i manifestować się w postaci osłabienia, upadków czy zaburzeń świadomości, takich jak delirium. U pacjentów z przewlekłą niewydolnością serca lub przewlekłymi chorobami płuc, zwłaszcza przewlekłą obturacyjną chorobą płuc (POChP), infekcja RSV często prowadzi do zaostrzenia istniejących schorzeń lub ich nasilenia w krótkim czasie po wystąpieniu infekcji. Co istotne, u tych pacjentów objawy związane z górnymi drogami oddechowymi mogą być minimalne lub wręcz nieobecne.

Wysokoprzyswajalna forma cynku z dodatkiem miedzi od testosterone.pl jako wsparcie odporności – KUP TUTAJ

Liczba hospitalizacji i zgony związane z RSV

W 2015 roku globalna liczba hospitalizacji z powodu ostrej infekcji oddechowej wywołanej RSV u osób starszych (≥65 lat) została oszacowana na 336 000 przypadków, z czego 14 000 zakończyło się zgonem w warunkach szpitalnych. W krajach o wysokich dochodach corocznie około 1,5 miliona epizodów ostrych infekcji oddechowych u osób w wieku 65 lat i starszych przypisuje się zakażeniu RSV. W krajach o niskim i średnim dochodzie dane na ten temat są znacznie mniej dostępne, co utrudnia pełne oszacowanie globalnego obciążenia chorobowego.

Badania populacyjne pokazują, że RSV dotyka od 3% do 7% starszych dorosłych mieszkających w społecznościach lokalnych każdego roku. W większości przypadków przebieg choroby jest łagodny, a jedynie 17–28% epizodów objawowych prowadzi do wizyty u lekarza, bez potrzeby hospitalizacji. Objawy trwają jednak stosunkowo długo, od 2 do 3 tygodni. U osób z chorobami współistniejącymi ryzyko cięższego przebiegu jest wyższe – około 40% wymaga wizyty u lekarza, 16% hospitalizacji, a 4% umiera w wyniku zakażenia RSV.

Obciążenie systemu opieki zdrowotnej związane z RSV

RSV stanowi istotny odsetek wizyt ambulatoryjnych z powodu infekcji dróg oddechowych u osób starszych, sięgając 6–11% wszystkich takich wizyt. Spośród pacjentów hospitalizowanych z powodu infekcji dróg oddechowych, 2,6–6,7% jest diagnozowanych z RSV, a z tych przypadków 11–18% wymaga przyjęcia na oddział intensywnej terapii, z 6–9% śmiertelnością. Niedoszacowanie tych liczb jest powszechnym problemem, ponieważ diagnostyka RSV opiera się głównie na testach PCR z wymazów nosogardzieli, które mogą nie wykrywać wszystkich przypadków. Po uwzględnieniu niedoszacowania, rzeczywista liczba hospitalizacji związanych z RSV może być nawet 2,2-krotnie wyższa.

 

Zakażenia RSV u pacjentów z chorobami współistniejącymi

Hospitalizacja z powodu RSV jest znacznie częstsza u pacjentów z przewlekłymi chorobami, takimi jak POChP, choroba niedokrwienna serca, niewydolność serca, cukrzyca, przewlekła choroba nerek, otyłość oraz u osób z immunosupresją. Ryzyko hospitalizacji u tych pacjentów jest co najmniej 2-4 razy wyższe, a w przypadku niewydolności serca nawet 8 razy wyższe. U większości pacjentów hospitalizowanych z powodu RSV (>90%) występuje co najmniej jedna choroba współistniejąca, a często także multimorbidność.

Powikłania zakażeń RSV u osób starszych

RSV może prowadzić do niewydolności oddechowej, ostrych zdarzeń niedokrwiennych serca, zaburzeń rytmu serca i wtórnych infekcji bakteryjnych. Powikłania te są częste i znacznie wpływają na wydłużenie hospitalizacji oraz pogorszenie rokowania. U osób, które przeżyły ciężką infekcję RSV, mogą wystąpić długoterminowe konsekwencje, takie jak utrata funkcji fizycznych, pogorszenie jakości życia, rozwój niewydolności serca, czy spadek funkcji płuc. Wiele z tych osób wymaga później opieki długoterminowej lub usług pielęgniarskich.

RSV u osób z obniżoną odpornością

Immunosupresja jest niezależnym czynnikiem ryzyka cięższego przebiegu, hospitalizacji i zgonu z powodu RSV. Szczególnie narażeni są pacjenci po przeszczepach szpiku lub płuc, a także osoby z nowotworami litymi i chorobami reumatologicznymi leczonymi immunosupresyjnie. U tych pacjentów infekcja RSV może prowadzić do przedłużonego wydalania wirusa, co zwiększa ryzyko wewnątrzszpitalnych ognisk zakażeń.

Porównanie obciążenia RSV i grypy

RSV często porównuje się z grypą pod względem obciążenia chorobowego. Pacjenci z RSV są zazwyczaj starsi, mają więcej chorób współistniejących i korzystają z większej liczby zasobów opieki zdrowotnej na jeden epizod choroby. Ryzyko zdarzeń sercowo-naczyniowych po hospitalizacji z powodu RSV jest o 1,4 razy wyższe niż w przypadku grypy, a roczne wskaźniki przeżycia są gorsze. W populacjach wysokiego ryzyka wyniki leczenia RSV i grypy są jednak porównywalne, co podkreśla potrzebę bardziej zrównoważonego podejścia do profilaktyki i leczenia obu wirusów.

Witamina C od testosterone.pl – sprawdzony i efektywny środek w walcę z wirusami – KUP TUTAJ

Patogeneza i mechanizmy obronne gospodarza

RSV infekuje komórki nabłonka dróg oddechowych, prowadząc do ich destrukcji, co wywołuje miejscowy stan zapalny i obrzęk. Białka powierzchniowe wirusa, w tym glikoproteina G i białko F, modulują odpowiedź immunologiczną gospodarza, co może prowadzić do nadmiernej reakcji zapalnej. Cytokiny prozapalne, takie jak IL-6 i TNF-alfa, odgrywają kluczową rolę w patogenezie choroby, jednocześnie nasilając objawy kliniczne. Odporność adaptacyjna, w tym produkcja przeciwciał neutralizujących oraz limfocytów T, jest istotna w kontrolowaniu infekcji, choć u osób starszych odpowiedź immunologiczna jest osłabiona z powodu immunosenescencji. Zrozumienie mechanizmów patogenetycznych RSV może przyczynić się do opracowania bardziej precyzyjnych terapii i szczepionek.

 

Diagnoza przyczynowa

Standardową metodą diagnostyczną w przypadku zakażenia RSV jest wykonanie testu PCR na wymazie z nosogardzieli. U dorosłych jednak obciążenie wirusem oraz czas jego wydalania są zazwyczaj mniejsze i krótsze niż u dzieci, co utrudnia postawienie trafnej diagnozy. Wykorzystanie dodatkowych próbek, takich jak plwocina, wymazy z jamy ustnej i gardła oraz ślina, a także zastosowanie badań serologicznych, może zwiększyć skuteczność diagnostyczną nawet o 30–50% zarówno u dzieci, jak i u dorosłych.

Współczesne testy molekularne oparte na szybkich metodach diagnostycznych w warunkach przyłóżkowych, z zastosowaniem PCR jako standardu odniesienia, charakteryzują się obecnie bardzo wysoką dokładnością analityczną. To znacząco ułatwia identyfikację wirusa RSV w różnych grupach pacjentów.

Chociaż testy multipleksowe wykazują nieco niższą czułość w porównaniu z testami PCR typu singleks, są one bardzo przydatne w różnicowaniu między różnymi wirusowymi patogenami układu oddechowego. Obecnie dostępnych jest wiele platform diagnostycznych wykorzystujących multipleksowe testy PCR w warunkach przyłóżkowych. Umożliwiają one szybkie postawienie diagnozy u dorosłych pacjentów z odpowiednimi objawami, zgłaszających się do podstawowej opieki zdrowotnej, aptek lub oddziałów ratunkowych.

W miarę postępu choroby czułość testów ulega pogorszeniu z powodu spadku poziomu wirusa w organizmie. Jednak zastosowanie próbek plwociny jako uzupełnienia do wymazów z nosa lub nosogardzieli może zwiększyć skuteczność diagnostyczną. Diagnostyka serologiczna przeprowadzana w fazie rekonwalescencji może być przydatna w retrospektywnym potwierdzeniu infekcji. Choć nie odgrywa roli w ostrym leczeniu, jest istotna w badaniach epidemiologicznych, pozwalając na ocenę rozprzestrzeniania się wirusa i jego wpływu na populację.

 

Zapobieganie zakażeniom RSV i ciężkim powikłaniom

Środki i zalecenia zmniejszające ryzyko zakażenia

Zapobieganie zakażeniom wirusem RSV może opierać się na interwencjach niefarmakologicznych, w tym na środkach środowiskowych, takich jak noszenie masek w sytuacjach podwyższonego ryzyka (np. w zatłoczonych przestrzeniach, podczas wizyt w placówkach opieki zdrowotnej czy w kontakcie z osobami wykazującymi objawy infekcji dróg oddechowych), szczepienia oraz bierna immunoprofilaktyka z zastosowaniem przeciwciał monoklonalnych. Wprowadzenie środków zapobiegawczych w odpowiedzi na pandemię COVID-19, takich jak dystans społeczny i noszenie masek, było związane ze znaczącym spadkiem częstości występowania RSV.

RSV rozprzestrzenia się głównie poprzez kropelki oddechowe, co oznacza, że najczęściej przenosi się w wyniku bliskiego kontaktu między ludźmi lub przez skażone powierzchnie. Efektywne środki zapobiegawcze, szczególnie istotne dla osób starszych oraz osób z grup podwyższonego ryzyka ciężkiego przebiegu choroby RSV, obejmują zarówno działania indywidualne, jak i populacyjne. Wiele krajów opracowało wytyczne zalecające przynajmniej część takich interwencji, choć istnieje znaczna różnorodność w ich zakresie i wciąż większość zaleceń dotyczy jedynie populacji pediatrycznych lub osób z obniżoną odpornością.

Istnieje wyraźna luka w wiedzy dotycząca skutecznych metod ochrony osób starszych, które są podatne na ciężki przebieg choroby RSV. Dotyczy to zwłaszcza osób przebywających w placówkach opieki długoterminowej lub domach opieki. Dalsze badania są konieczne, aby opracować skuteczne strategie ochrony tych szczególnie wrażliwych grup populacji.

Szczepienia przeciwko RSV

Dwa kluczowe glikoproteiny powierzchniowe wirusa RSV to białko wiążące nukleotydy guaninowe (białko G), umożliwiające przyłączenie wirusa do komórki, oraz białko fuzyjne (białko F), umożliwiające fuzję błony wirusowej z błoną komórki docelowej. Infekcja RSV indukuje powstawanie przeciwciał neutralizujących skierowanych przeciwko obu tym glikoproteinom. Białko F jest szczególnie istotnym celem zarówno dla terapii przeciwwirusowej, jak i szczepionek. Odkrycie konfiguracji przedfuzyjnej (preF) i pofuzjnej białka F pozwoliło na skoncentrowanie rozwoju szczepionek na konfiguracji preF, co doprowadziło do zatwierdzenia dwóch szczepionek opartych na białkach w 2023 roku: dwuwalentnej szczepionki preF bez adiuwantu oraz szczepionki preF z adiuwantem AS01E dla osób starszych.

Badania fazy 3 dotyczące dwuwalentnej szczepionki opartej na białku preF wykazały skuteczność na poziomie dwóch trzecich w zapobieganiu zakażeniom dolnych dróg oddechowych związanych z RSV, które manifestują się przynajmniej dwoma objawami, oraz skuteczność przekraczającą 80% w przypadku infekcji z co najmniej trzema objawami. Szczepionka ta została również zatwierdzona do stosowania jako szczepionka dla kobiet w ciąży w celu ochrony noworodków przed ciężkim przebiegiem RSV. Z kolei badania fazy 3 nad szczepionką AS01E-adjuwowaną przeciwko białku preF wykazały skuteczność przekraczającą 80% w zapobieganiu potwierdzonym testem RT-PCR infekcjom dolnych dróg oddechowych wywołanym RSV.

Obie szczepionki wywoływały jedynie łagodne do umiarkowanych działania niepożądane, głównie miejscowe, i uznano je za bezpieczne. Badania wykazały również, że jednoczesne podanie tych szczepionek z sezonową inaktywowaną szczepionką przeciw grypie nie obniżało odpowiedzi immunologicznej, a ich profil bezpieczeństwa był akceptowalny.

Badania fazy 3 nad szczepionką mRNA przeciw białku preF RSV wykazały skuteczność przekraczającą 80% w zapobieganiu zakażeniom dolnych dróg oddechowych związanym z RSV. Szczepionka ta uzyskała ostatnio aprobatę rynkową w Stanach Zjednoczonych. Jednak programy rozwoju dwóch szczepionek wektorowych opartych na adenowirusach zostały wstrzymane w 2023 roku przez firmy farmaceutyczne.

Obecnie istnieją trzy licencjonowane szczepionki, ale potrzebne są dalsze badania dotyczące ich skuteczności w rzeczywistych warunkach, szczególnie w grupach docelowych, takich jak osoby starsze oraz osoby z chorobami współistniejącymi. W USA w ostatnim sezonie RSV wskaźniki skuteczności szczepionek w zapobieganiu hospitalizacji lub wizytom na oddziałach ratunkowych wynosiły od 73% do 83% wśród osób starszych (powyżej 60. roku życia).

Otwartą kwestią pozostaje, jak długo szczepionki zapewniają ochronę przed zakażeniem RSV. Badania wykazały, że poziomy przeciwciał po szczepieniu AS01E-adjuwowaną szczepionką pozostawały znacznie powyżej wartości wyjściowych po 12 miesiącach od szczepienia, a skuteczność ochrony utrzymywała się przez co najmniej dwa sezony RSV. Dalsze badania są w toku.

Chociaż obecnie żadna z zatwierdzonych szczepionek RSV nie jest licencjonowana dla dzieci, trwają badania nad żywą, atenuowaną szczepionką donosową dla młodszych grup wiekowych, która przeszła pozytywnie fazy 1 i 2 badań klinicznych. Wykazano, że szczepienia dzieci przeciwko grypie sezonowej zmniejszają transmisję wirusa i obniżają śmiertelność wśród osób starszych. Podobne efekty obserwowano po wprowadzeniu rutynowych szczepień przeciwko pneumokokom u niemowląt.

Rola odporności śluzówkowej w ochronie przed zakażeniem RSV jest nadal nie do końca poznana. W badaniach wykazano, że przeciwciała IgA w błonach śluzowych chronią przed zakażeniem u młodszych dorosłych, ale podobne efekty nie zostały zaobserwowane u osób starszych. To wskazuje na potrzebę dalszych badań nad różnicami w odpowiedzi immunologicznej między grupami wiekowymi.

N-acetyl-cysteina od Apollo’s Hegemony – wspiera naturalne mechanizmy obronne – KUP TUTAJ

Terapie przeciwwirusowe w zakażeniach RSV

Podobnie jak w przypadku innych ostrych wirusowych infekcji dróg oddechowych, leczenie przeciwwirusowe zakażeń RSV stanowi wyzwanie ze względu na niewielkie okno czasowe, w którym terapia może być skuteczna. Leki przeciwwirusowe działają poprzez hamowanie replikacji wirusa lub jego wnikania do komórek gospodarza. Replikacja wirusa zwykle zaczyna spowalniać, zanim objawy osiągną szczyt. W badaniach z udziałem zdrowych ochotników, wirus RSV osiągał maksymalne miano wirusa po 5–6 dniach od zakażenia, a objawy osiągały szczyt dzień później. Wirus staje się niewykrywalny zwykle w 8. dniu od zakażenia, dlatego leczenie przeciwwirusowe w typowym przebiegu choroby musi być rozpoczęte przed 4. dniem, aby przynieść efekty. Jednak u pacjentów z chorobami współistniejącymi, obniżoną odpornością i w podeszłym wieku dynamika wirusa może być inna, co daje dłuższe okno terapeutyczne. Dla RSV okno to może być o dzień lub dwa dłuższe niż dla grypy czy SARS-CoV-2. Niemniej jednak, strategie leczenia polegające na natychmiastowym wdrożeniu terapii po wystąpieniu objawów, pozytywnym wyniku szybkiego testu, profilaktyce lub profilaktyce poekspozycyjnej mają największe szanse na sukces, choć mogą nie być opłacalne we wszystkich przypadkach.

Rybawiryna – tradycyjny lek przeciwwirusowy

Rybawiryna, szerokospektralny lek przeciwwirusowy stosowany od lat 70. XX wieku, jest jedynym zarejestrowanym środkiem do leczenia RSV, dostępna w formie systemowej i nebulizowanej. Forma nebulizowana została wprowadzona, aby ograniczyć toksyczność hematologiczną i dostarczać lek bezpośrednio do płuc, głównego miejsca działania wirusa. Chociaż dowody na skuteczność rybawiryny są kontrowersyjne, bywa ona stosowana w leczeniu zakażeń RSV u pacjentów po przeszczepach oraz w grupach z obniżoną odpornością. Przegląd systematyczny wykazał, że doustna rybawiryna może szybciej zmniejszać miano wirusa w infekcjach dolnych dróg oddechowych związanych z RSV, ale korzyści kliniczne ograniczały się głównie do pacjentów z przeszczepem hematopoetycznych komórek macierzystych lub nowotworami hematologicznymi.

Inhibitory RdRp i inne terapie przeciwwirusowe

Analogiczne do rybawiryny inhibitory RNA-zależnej polimerazy RNA (RdRp) mają szerokie spektrum działania przeciwko wirusom RNA. Przykłady to fawipirawir i molnupirawir, które wbudowują się w wirusowe RNA, powodując błędy mutacyjne. Remdesiwir i bemnifosbuwir działają poprzez elongację i terminację łańcucha RNA po związaniu z aktywnym miejscem RdRp. Jednym z obiecujących inhibitorów RdRp był lumicitabine, który powodował natychmiastową terminację łańcucha RNA. W badaniach na zdrowych ochotnikach lek skutecznie hamował replikację wirusa, gdy podano go 4 dni po zakażeniu. Jednak w badaniach z udziałem hospitalizowanych niemowląt z zapaleniem oskrzelików RSV nie wykazał skuteczności, co zakończyło rozwój kliniczny tego leku.

Inne kierunki rozwoju leków

Oprócz inhibitorów RdRp opracowano leki o bardziej specyficznym działaniu przeciwko RSV, takie jak inhibitory fuzji, które zapobiegają wnikaniu wirusa do komórki poprzez wiązanie z białkiem F lub hamowanie zmian konformacyjnych białka preF. Inne leki celują w nukleoproteinę wirusa. Mimo obiecujących wyników w badaniach przedklinicznych i badaniach z wyzwaniem wirusowym, wiele leków, takich jak presatowir, nie spełniło oczekiwań w badaniach klinicznych fazy 2a.

Przyszłe kierunki badań

Skuteczność leczenia przeciwwirusowego zależy od bardzo wczesnego rozpoczęcia terapii, najlepiej w opiece podstawowej. Badania nad kombinacjami leków o różnych mechanizmach działania mogą przynieść efekty synergiczne, które dotychczas nie były szczegółowo badane w przypadku RSV. Dodatkowo, terapie immunomodulujące, które sprawdziły się w późnych fazach infekcji SARS-CoV-2, mogą być potencjalnie korzystne w późnych fazach ciężkich zakażeń RSV.

 

Podsumowanie

Syncytialny wirus oddechowy (RSV) jest istotnym patogenem wywołującym infekcje dróg oddechowych, szczególnie u osób starszych, pacjentów z chorobami współistniejącymi oraz osób z obniżoną odpornością. Kliniczne objawy RSV obejmują zarówno łagodne infekcje górnych dróg oddechowych, jak i ciężkie zakażenia dolnych dróg oddechowych, takie jak zapalenie płuc czy niewydolność oddechowa. Rozróżnienie RSV od innych wirusowych infekcji dróg oddechowych jedynie na podstawie objawów jest trudne, co podkreśla potrzebę precyzyjnych metod diagnostycznych.

Obciążenie chorobowe RSV jest znaczące, z milionami przypadków infekcji i setkami tysięcy hospitalizacji rocznie. Szczególne ryzyko ciężkiego przebiegu dotyczy pacjentów z chorobami takimi jak POChP, niewydolność serca, cukrzyca czy przewlekła choroba nerek, a także osób starszych przebywających w placówkach opieki długoterminowej. Powikłania RSV obejmują nie tylko ostrą niewydolność oddechową, ale także wtórne infekcje bakteryjne, zdarzenia sercowo-naczyniowe oraz długoterminowe pogorszenie jakości życia.

Postępy w diagnostyce i terapii RSV, takie jak rozwój testów PCR i multipleksowych, umożliwiają szybsze i dokładniejsze rozpoznanie, szczególnie w warunkach opieki podstawowej. Dostępne terapie przeciwwirusowe, takie jak rybawiryna czy rozwijane inhibitory RdRp, mają potencjał do zmniejszenia ciężkości choroby, choć ich skuteczność zależy od wczesnego wdrożenia leczenia.

Profilaktyka RSV, w tym szczepienia i środki niefarmakologiczne, stanowi kluczowy element zmniejszania obciążenia chorobowego. Wprowadzenie nowych szczepionek opartych na białku preF w 2023 roku jest przełomem, szczególnie dla osób starszych i kobiet w ciąży, chroniących noworodki przed ciężkim przebiegiem choroby. Jednak trwałość ochrony poszczepiennej oraz optymalna strategia szczepień wymagają dalszych badań.

W przyszłości konieczne są dalsze prace nad bardziej skutecznymi terapiami, optymalizacją szczepień oraz strategią prewencji w grupach wysokiego ryzyka. Uwzględnienie różnic w odpowiedzi immunologicznej między grupami wiekowymi oraz poprawa globalnego dostępu do narzędzi diagnostycznych i terapeutycznych są kluczowe dla skutecznej kontroli RSV na świecie.

 

Bibliografia

1. Loubet, P ∙ Lenzi, N ∙ Valette, M ∙ et al. Clinical characteristics and outcome of respiratory syncytial virus infection among adults hospitalized with influenza-like illness in France. Clin Microbiol Infect. 2017; 23:253-259.
2. Nicholson, KG ∙ Kent, J ∙ Hammersley, V ∙ et al. Acute viral infections of upper respiratory tract in elderly people living in the community: comparative, prospective, population-based study of disease burden. BMJ. 1997; 315:1060-1064.
3. Bruyndonckx, R ∙ Coenen, S ∙ Butler, C ∙ et al. Respiratory syncytial virus and influenza virus infection in adult primary care patients: association of age with prevalence, diagnostic features, and illness course. Int J Infect Dis. 2020; 95:384-390.
4. Ambrosch, A ∙ Luber, D ∙ Klawonn, F ∙ et al. Focusing on severe infections with the respiratory syncytial virus (RSV) in adults: risk factors, symptomatology, and clinical course compared to influenza A / B and the original SARS-CoV-2 strain. J Clin Virol. 2023; 161:105399.
5. Verbakel, JY ∙ Matheeussen, V ∙ Loens, K ∙ et al. Performance and ease of use of a molecular point-of-care test for influenza A/B and RSV in patients presenting to primary care. Eur J Clin Microbiol Infect Dis. 2020; 39:1453-1460.
6. Osei-Yeboah, R ∙ Johannesen, CK ∙ Egeskov-Cavling, AM ∙ et al. Respiratory syncytial virus-associated hospitalization in adults with comorbidities in 2 European countries: a modeling study. J Infect Dis. 2024; 229:S70-S77.
7. Malosh, RE ∙ Martin, ET ∙ Callear, AP ∙ et al. Respiratory syncytial virus hospitalization in middle-aged and older adults. J Clin Virol. 2017; 96:37-43.
8. Terstappen, J ∙ Hak, SF ∙ Bhan, A ∙ et al. The respiratory syncytial virus vaccine and monoclonal antibody landscape: the road to global access. Lancet Infect Dis. 2024; (in press).
9. Kenmoe, S ∙ Nair, H. The disease burden of respiratory syncytial virus in older adults. Curr Opin Infect Dis. 2024; 37:129-136.
10. Sundaram, ME ∙ Meece, JK ∙ Sifakis, F ∙ et al. Medically attended respiratory syncytial virus infections in adults aged ≥ 50 years: clinical characteristics and outcomes. Clin Infect Dis. 2014; 58:342-349.
11. Falsey, AR ∙ McElhaney, JE ∙ Beran, J ∙ et al. Respiratory syncytial virus and other respiratory viral infections in older adults with moderate to severe influenza-like illness. J Infect Dis. 2014; 209:1873-1881.
12. Falsey, AR ∙ Hennessey, PA ∙ Formica, MA ∙ et al. Respiratory syncytial virus infection in elderly and high-risk adults. N Engl J Med. 2005; 352:1749-1759.
13. Widmer, K ∙ Zhu, Y ∙ Williams, JV ∙ et al. Rates of hospitalizations for respiratory syncytial virus, human metapneumovirus, and influenza virus in older adults. J Infect Dis. 2012; 206:56-62.
14. Onwuchekwa, C ∙ Atwell, J ∙ Moreo, LM ∙ et al. Pediatric respiratory syncytial virus diagnostic testing performance: a systematic review and meta-analysis. J Infect Dis. 2023; 228:1516-1527.
15. Belongia, EA ∙ King, JP ∙ Kieke, BA ∙ et al. Clinical features, severity, and incidence of RSV illness during 12 consecutive seasons in a community cohort of adults ≥60 years old. Open Forum Infect Dis. 2018; 5:ofy316.
16. Onwuchekwa, C ∙ Moreo, LM ∙ Menon, S ∙ et al. Underascertainment of respiratory syncytial virus infection in adults due to diagnostic testing limitations: a systematic literature review and meta-analysis. J Infect Dis. 2023; 228:173-184.
17. Nolen, LD ∙ Seeman, S ∙ Desnoyers, C ∙ et al. Respiratory syncytial virus and influenza hospitalizations in Alaska native adults. J Clin Virol. 2020; 127:104347.
18. Korsten, K ∙ Adriaenssens, N ∙ Coenen, S ∙ et al. Burden of respiratory syncytial virus infection in community-dwelling older adults in Europe (RESCEU): an international prospective cohort study. Eur Respir J. 2021; 57:2002688.
19. Mazur, NI ∙ Caballera, M ∙ Nunes, MC. Severe respiratory syncytial virus infection in children: burden, management, and emerging therapies. Lancet. 2024; published online Sept 9. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(24)01716-1.
20. Zwaans, WA ∙ Mallia, P ∙ van Winden, ME ∙ et al. The relevance of respiratory viral infections in the exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease—a systematic review. J Clin Virol. 2014; 61:181-188.
21. Ackerson, B ∙ Tseng, HF ∙ Sy, LS ∙ et al. Severe morbidity and mortality associated with respiratory syncytial virus versus influenza infection in hospitalized older adults. Clin Infect Dis. 2019; 69:197-203.
22. Antalis, E ∙ Oikonomopoulou, Z ∙ Kottaridi, C ∙ et al. Mixed viral infections of the respiratory tract; an epidemiological study during consecutive winter seasons. J Med Virol. 2018; 90:663-670.
23. Boattini, M ∙ Almeida, A ∙ Comini, S ∙ et al. From forgotten pathogen to target for new vaccines: what clinicians need to know about respiratory syncytial virus infection in older adults. 2024; 16:531.
24. Mokrani, D ∙ Le Hingrat, Q ∙ Thy, M ∙ et al. Clinical characteristics and outcomes of respiratory syncytial virus-associated ARF in immunocompetent patients: a seven-year experience at a tertiary hospital in France. J Infect. 2024; 89:106180.
25. Falsey, AR ∙ Formica, MA ∙ Walsh, EE. Yield of sputum for viral detection by reverse transcriptase PCR in adults hospitalized with respiratory illness. J Clin Microbiol. 2012; 50:21-24.
26. Shi, T ∙ Denouel, A ∙ Tietjen, AK ∙ et al. Global disease burden estimates of respiratory syncytial virus-associated acute respiratory infection in older adults in 2015: a systematic review and meta-analysis. J Infect Dis. 2020; 222:S577-S583.
27. Ramirez, J ∙ Carrico, R ∙ Wilde, A ∙ et al. Diagnosis of respiratory syncytial virus in adults substantially increases when adding sputum, saliva, and serology testing to nasopharyngeal swab RT-PCR. Infect Dis Ther. 2023; 12:1593-1603.
28. Binder, W ∙ Thorsen, J ∙ Borczuk, P. RSV in adult ED patients: Do emergency providers consider RSV as an admission diagnosis? Am J Emerg Med. 2017; 35:1162-1165.
29. Belongia, EA ∙ King, JP ∙ Kieke, BA ∙ et al. Clinical features, severity, and incidence of RSV illness during 12 consecutive seasons in a community cohort of adults ≥60 years old. Open Forum Infect Dis. 2018; 5:ofy316. https://doi.org/10.1093/ofid/ofy316.
30. Li, Y ∙ Kulkarni, D ∙ Begier, E ∙ et al. Adjusting for case under-ascertainment in estimating RSV hospitalisation burden of older adults in high-income countries: a systematic review and modelling study. Infect Dis Ther. 2023; 12:1137-1149.
31. Sivgin, H ∙ Cetin, S ∙ Ulgen, A ∙ et al. Diabetes and bacterial co-infection are two independent risk factors for respiratory syncytial virus disease severity. Front Med (Lausanne). 2023; 10:1231641. ​​