Maślan sodu – wsparcie dla Twoich jelit

W czasach, gdzie prędkość życia osiąga naprawdę wysoki poziom i stres czai się za każdym rogiem. W czasach, gdzie mamy coraz mniej czasu na posiłki i jemy w pośpiechu, dodatkowo często wybierając produkty o wysokim stopniu przetworzenia i niskiej jakości. W czasach, gdzie aktywność większości osób leci na łeb, na szyję, powoduje, że coraz łatwiej jest o problemy ze strony układu pokarmowego. Nieprzypadkowo więc, coraz więcej osób poszukuje wsparcia w pracy jelit z zewnątrz. Takim pomocnikiem okazuje się być maślan sodu, a dokładnie zawarty w nim kwas masłowy.

 

Czym jest kwas masłowy?

Kwas masłowy, nazywany inaczej kwasem butanowym, produkowany jest przez bakterie beztlenowe przewodu pokarmowego,
w wyniku fermentacji błonnika pokarmowego, głównie skrobi opornej (nasiona, warzywa, częściowo zmielone ziarna zbóż), skrobi
z dużą zawartością amylozy oraz prebiotyków (inulina, disacharydy, oligofruktoza) np. owies. [1] Należy do krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych, który oprócz źródła jakim jest fermentacja, występuje naturalnie również między innymi w: maśle; maśle klarowanym (GHEE); surowym mleku; parmezanie, topinamburze, niedojrzałych bananach, jednakże nie są to duże ilości. Charakteryzuje się nieprzyjemnym zapachem, który można porównać do zjełczałego masła.

Działania

1. Źródło energii dla komórek nabłonka jelitowego – kolonocytów.[2] Dzięki niemu może prawidłowo zachodzić proces ich wzrostu, rozmnażania, ale również apoptozy (zaplanowanej śmierci).[3] Wpływa to na prawidłową regeneracje nabłonka jelit, co powoduje polepszenie jego kondycji i funkcjonowania.[1] Ma to niebagatelne znaczenie przy diecie z wysoką podażą białka, ponieważ taka dieta wpływa na hamowanie pewnych genów, które są związane z prawidłowym stanem naszej błony śluzowej odbytnicy, a maślan należy do regulatorów ekspresji ów genów.

2. Kolejnym z udowodnionych działań kwasu masłowego jest działanie przeciwzapalne. Kwas masłowy silnie hamuje wydzielanie interleukin prozapalnych [4] oraz bierze udział w immunoregulacji, która wynika ze zmniejszenia reakcji pobudzenia limfocytów Th1, modulowaniu cząsteczek związanych z prezentacją antygenów cząsteczek adhezyjnych, a także hamowaniu aktywności jądrowego czynnika transkrypcyjnego NF‑κB[5]

3. Kwas masłowy przyczynia się również do zapobiegania tworzenia się zmian nowotworowych komórek jelita grubego.[6] Co więcej,
w badaniu przeprowadzonym przez Zhanga i resztę, krótkołańcuchowy kwas tłuszczowy wykazał działanie hamujące rozrost badanych komórek nowotworowych oraz wywołał autofagię i ich apoptozę.[7]

500 mg maślanu sodu, w tym 150 mg kwasu masłowego

4. Kolejnym badaniem wykazującym dość ciekawe działanie kwasu masłowego zostało wykonane przez Korkowicza L i innych,
w którym podawanie 300 mg (2 x 150) substancji u osób z chorobą uchyłkową jelita, w porównaniu do grupy placebo, przyczyniło się do raportowania zmniejszonej częstotliwości występowania objawów schorzenia.[8]

5. Laksacja – tutaj nasz tytułowy bohater również ma poparcie w literaturze naukowej. Podawanie 250 mg kwasu masłowego
z dodatkiem 100 mg kwasu fumarowego, 60 mg cytrynowego, 50 mg sorbowego i 40 mg jabłkowego, zamkniętych w jednej kapsułce, przyczyniło się do zmniejszenia częstotliwości występowania biegunki podróżniczej.[9] Wynika to głównie z faktu zwiększenia pasywnego wchłaniania wody w okrężnicy oraz wpływu na mikrobiotę jelitową[10]

6. Objawy IBS oraz IBD. Można by rzec – wisienka na torcie wielu pozytywnych działań kwasu masłowego. Stosowanie 300 mg kwasu masłowego rozłożonego na dwie dawki w ciągu dnia przyczyniło się do:

po 4 tygodniach – zmniejszonej częstotliwości występowania samoistnego bólu brzucha,

po 12 tygodniach – zmniejszonej częstotliwości: występowania samoistnego bólu brzucha, bólu brzucha podczas defekacji oraz parcia na stolec po wypróżnieniu. Wystąpiła również poprawa w konsystencji stolca oraz zmniejszyła się ilość zaparć. [11,12]

W przypadku IBD, aktualnie dysponujemy badaniami in vitro, bądź na myszach, ale wykazują one obiecujące działanie. Ostatnie badania wskazują, że długotrwała stymulacja przez interferon γ (IFN-γ) odgrywa ważną rolę w powstawaniu raka jelita grubego związanego
z zapaleniem, a rozwój wrzodziejącej zapalenia okrężnicy jest związany z genem kodującym IFN-γ. Badanie in vitro przeprowadzone na ludzkich komórkach nabłonka jelitowego pobranych z okrężnicy pacjentów z wrzodziejącym zapaleniem okrężnicy wykazało zwiększoną infiltrację nieokreślonymi limfocytami T w mechanizmie aktywacji przetwornika sygnału i aktywatora transkrypcji
1 (STAT1). Wykazano także, że kwas masłowy skutecznie hamuje aktywację STAT1 przez zmniejszenie produkcji IFN-γ, co powoduje apoptozę komórek T o nieokreślonym typie i hamowanie stanu zapalnego.[13]

HMB – równie dobre źródło kwasu masłowego

Jako ciekawostkę numer jeden, warto również dodać, iż badanie przeprowadzone na myszach ukazało, że stosowanie kwasu masłowego zmniejszyło stopień otyłości oraz polepszyło wrażliwość insulinową. Fakt ten wynikał głównie ze zwiększenia wydatkowanej energii i poprawy pracy mitochondriów.[14]

Drugą ciekawostką jest badanie, które sugeruje, iż spożywanie kwasu masłowego, przyczynia się do większej sekrecji hormonów tłumiących nadmierny apetyt[15], jednakże brakuje wystarczającej ilości dowodów, by móc napisać solidne wnioski, a badania w tym aspekcie są nadal przeprowadzane.

Maślan sodu od Aliness

Podsumowując

Prawidłowa dieta jest niezwykle ważnym czynnikiem, który wpływa na prawidłową pracę jelit. Odpowiednia podaż błonnika umożliwia bakteriom jelitowym przeprowadzenie fermentacji i wytworzenie kwasu masłowego, który pozytywnie oddziaływuje na układ pokarmowy, w postaci: prawidłowego wzrostu k. nabłonka jelit; działania antyzapalnego; antynowotworowego; zmniejszenia częstotliwości występowania objawów uchyłkowej choroby jelita, laksacji, IBS oraz IBD. Dodatkowo istnieją przesłanki, iż kwas masłowy może pozytywnie wpływać na wrażliwość insulinową, utratę wagi oraz supresje wytwarzania hormonów stymulujących nadmierny apetyt.

Literatura:

[1]Kotunia A., Pietrzak P., Guilloteau P., Zabielski R.: Kwas masłowy w przewodzie pokarmowym. Przegląd Gastroenterologiczny 2010; 5(3): 117‑122.
[2]W E Roediger „Role of anaerobic bacteria in the metabolic welfare of the colonic mucosa in man.”
[3]Rowe W.A., Bayless T.M.: Colonic short‑chain fatty acids: fuel from the lumen? Gastroenterology 1992; 103: 336‑339.
[4]FASEB J. Anti-inflammatory effects of sodium butyrate on human monocytes: potent inhibition of IL-12 and up-regulation of IL-10 production.
[5]Segain J.P., de La Bletiere R.D., Bourreille A. et al.: Butyrate inhibits inflammatory responses through NF-κB inhibition: implications for Crohn’s disease. Gut 2000; 47: 397‑403
[6]Sossai P.: Butyric acid: what is the future for this old substance? Swiss Med Wkly 2012; 142: w13596.
[7]Zhang J, Yi M, Zha L, et al. Sodium butyrate induces endoplasmic reticulum stress and autophagy in colorectal cells: implications for apoptosis. PLoS One. 2016;11:e0147218.[8]Krokowicz L, Stojcev Z, Kaczmarek BF, et al. Microencapsulated sodium butyrate administered to patients with diverticulosis decreases incidence of diverticulitis – a prospective randomized study. Int J Colorectal Dis. 2014;29:387–93.
[9]Krokowicz Ł, Kaczmarek BF, Krokowicz P, et al. Sodium butyrate and short chain fatty acids in prevention of travellers’ diarrhoea: a randomized prospective study. Travel Med Infect Dis. 2014;12:183
[10]VelÁzquez OC, Ledered HM, Rombeau JL. Butyrate and the colonocyte. Production, absorption, metabolism and therapeutic implications. Adv Exp Biol. 1997;427:123–34. [11]Banasiewicz T, Kaczmarek E, Maik J, et al. Quality of life and the clinical symptoms at the patients with irritable bowel syndrome treated complementary with protected sodium butyrate. Gastroenterol Prakt. 2011;5:45–53.
[12]Banasiewicz T, Kaczmarek E, Maik J, et al. The influence of protected sodium butyrate on frequency and severity some clinical symptoms at the patients with irritable bowel syndrome. Gastroenterol Prakt. 2012;1:16–23.
[13]Krokowicz Ł, Mackiewicz J, Wejman-Matela A, et al. Management of traveller’s diarrhoea with a combination of sodium butyrate, organic acids, and A-300 silicon dioxide. Prz Gastroenterol. 2014;9:285–90.
[14]Gao Z et al. Butyrate improves insulin sensitivity and increases energy expenditure in mice.[15]Front Microbiol Intestinal Short Chain Fatty Acids and their Link with Diet and Human Health