Zdjęcie główne: FlyD, Unsplash
Błękit metylenowy (MB), znany także jako chlorek metylotioniny, to związek chemiczny o unikalnych właściwościach, które pozwalają mu na absorpcję światła, co czyni go przydatnym w wielu zastosowaniach medycznych, takich jak chirurgia. MB ma zdolność absorbowania światła o długości fali 668 nm i występuje w dwóch formach: utlenionej (niebieskiej) i zredukowanej (bezbarwnej). Dzięki tym właściwościom MB jest badany jako potencjalny lek na różne choroby, w tym infekcje wirusowe, raka, demencję oraz inne schorzenia neurodegeneracyjne.
Historia
Historia zastosowań MB jest bogata i sięga XIX wieku, kiedy Paul Ehrlich badał jego zastosowanie do barwienia tkanek oraz jako podstawę do rozwoju chemioterapii. W późniejszych latach MB był również badany jako lek przeciwmalaryczny oraz jako antidotum na różne rodzaje zatruć, takie jak zatrucie cyjankiem czy methemoglobiną. Jego właściwości chemiczne sprawiają, że jest także skuteczny w leczeniu niskiego ciśnienia krwi podczas wstrząsu septycznego, a także może odwracać efekty toksycznych substancji.
Stosowanie
MB może być podawany na kilka sposobów: doustnie, dożylnie lub podskórnie. Bezpieczna dawka wynosi mniej niż 2 mg na kilogram masy ciała. Po doustnym podaniu 100 mg MB, maksymalne stężenie we krwi osiąga się po około 2 godzinach, a jego czas półtrwania wynosi około 20 godzin. W przypadku podania dożylnego, MB osiąga maksymalne stężenie we krwi w ciągu 1-2 godzin, a jego czas półtrwania to około 5 godzin. Istotnym aspektem MB jest to, że po podaniu dożylnym może on przenikać przez barierę krew-mózg, co oznacza, że może bezpośrednio wpływać na mózg, co jest korzystne w leczeniu chorób neurologicznych. MB jest metabolizowany głównie poprzez redukcję do leukometylenowej błękitu w tkankach obwodowych, a następnie jest wydalany przez nerki. Po podaniu dożylnym około 28,6% MB jest wydalane z moczem, podczas gdy po podaniu doustnym jest to około 18,5%. Dzięki swojej zdolności do penetracji tkanek i bariery krew-mózg, MB jest badany w kontekście wielu schorzeń, w tym także jako narzędzie diagnostyczne oraz w terapii fotodynamicznej dla leczenia różnych chorób skóry i nowotworów.
Status
Obecnie MB jest zatwierdzony przez amerykańską FDA do leczenia methemoglobinemii i jako barwnik chirurgiczny. Jego wszechstronność i niska cena sprawiają, że jest obiektem licznych badań klinicznych, które mają na celu zbadanie jego potencjalnego zastosowania w leczeniu różnych chorób. Do 2022 roku zarejestrowano na całym świecie 225 badań klinicznych związanych z MB, z czego 102 zostały już zakończone, co świadczy o rosnącym zainteresowaniu jego właściwościami terapeutycznymi.
Methemoglobinemia i błękit metylenowy
Methemoglobinemia to stan, w którym żelazo w hemoglobinie, białku odpowiedzialnym za transport tlenu we krwi, ulega utlenieniu z formy żelaza dwuwartościowego (Fe²⁺) do trójwartościowej (Fe³⁺). W rezultacie hemoglobina przekształca się w methemoglobinę, która nie jest w stanie wiązać i przenosić tlenu. Gdy poziom methemoglobiny we krwi jest zbyt wysoki, może to prowadzić do niedotlenienia tkanek i objawów takich jak sinica, duszność, bóle głowy, zmęczenie, a w skrajnych przypadkach nawet do śmierci.
MB jest standardowym lekiem stosowanym w leczeniu methemoglobinemii. Działa jako odwracalny reduktor methemoglobiny, przekształcając methemoglobinę z powrotem w funkcjonalną hemoglobinę. Mechanizm działania MB polega na tym, że działa jako elektronowy przenośnik w cyklu redukcji, pomagając przekształcić żelazo trójwartościowe (Fe³⁺) w hemoglobinie z powrotem do jego dwuwartościowej formy (Fe²⁺), co pozwala hemoglobinie ponownie wiązać tlen.
MB jest podawany dożylnie w dawce wynoszącej zazwyczaj 1-2 mg/kg masy ciała. Lek zaczyna działać szybko, a objawy methemoglobinemii zazwyczaj ustępują w ciągu kilku minut do godzin po podaniu. Jednak w przypadku pacjentów z niedoborem dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej (G6PD), stosowanie MB może być przeciwwskazane, ponieważ w tych przypadkach lek może prowadzić do nasilonej hemolizy (rozpadu krwinek czerwonych).
Blekit metylenowy a neuroprotekcja
Błękit metylenowy jest obiecującym środkiem ochrony mózgu, który może pomóc w leczeniu chorób, takich jak zaburzenia układu nerwowego. Ze względu na złożoność mózgu, opracowanie skutecznych leków na jego choroby jest trudne. Badania na zwierzętach i ludziach pokazały, że MB ma właściwości przeciwdepresyjne, przeciwlękowe i ochronne dla komórek mózgu. MB pomaga stabilizować funkcje mitochondriów (czyli „elektrowni” komórkowych) i zmniejsza produkcję szkodliwych cząsteczek, co może być korzystne w leczeniu chorób neurodegeneracyjnych.
MB wykazał działanie podobne do leków przeciwdepresyjnych, zarówno w badaniach przedklinicznych, jak i klinicznych. Może być skuteczny w leczeniu problemów z pamięcią i myśleniem, które mogą być spowodowane przez psychozę. W depresji produkcja tlenku azotu (NO) w organizmie jest zwiększona, co wpływa na poziomy neuroprzekaźników, takich jak serotonina i dopamina. MB może działać przeciwdepresyjnie, hamując produkcję NO. Choć niewiele badań klinicznych potwierdziło te wyniki, jedno z badań pokazało, że u pacjentów z zespołem stresu pourazowego (PTSD) MB poprawił funkcje poznawcze po trzech miesiącach leczenia.
Zaburzenia funkcji mitochondriów i stres oksydacyjny są kluczowe dla postępu chorób neurodegeneracyjnych, takich jak choroba Alzheimera i Parkinsona. MB może wspierać mitochondria, zmniejszać szkodliwe wycieki elektronów i poprawiać produkcję energii w komórkach mózgu. Te właściwości sprawiają, że MB jest obiecującym kandydatem do leczenia takich chorób.
Choroba Alzheimera jest związana z odkładaniem się białka tau w mózgu, co prowadzi do demencji. MB może hamować tworzenie się tych złogów białka tau, co może być korzystne w leczeniu Alzheimera. Badania kliniczne pokazały, że codzienne przyjmowanie MB może przynieść umiarkowaną poprawę w funkcjach poznawczych pacjentów.
MB ma wiele zalet jako lek działający na mózg: jest dobrze rozpuszczalny w wodzie, ma niską toksyczność, potrafi przenikać przez barierę krew-mózg i jest zatwierdzony do stosowania u ludzi. Te cechy sprawiają, że MB jest wart dalszych badań jako potencjalny lek na choroby neurodegeneracyjne i depresję.
Resveratrol do Apollo’s Hegemony – suplement anti-aging wspierający dobre samopoczucie – KUP TUTAJ
Terapia przeciwzakaźna i przeciwwirusowa z użyciem błękitu metylenowego
Błękit metylenowy był stosowany w leczeniu malarii już prawie sto lat temu, ale z czasem został zastąpiony przez leki, takie jak chlorochina, ze względu na obawy związane z toksycznością. Mimo to MB nadal jest skutecznym i przystępnym cenowo środkiem przeciwmalarycznym, szczególnie u pacjentów opornych na chlorochinę. Wykazano, że MB może hamować reduktazę glutationu i odwracać oporność na chlorochinę (działanie uwrażliwiające na CQ), w tym zapobiegać polimeryzacji hemu. Najbardziej skuteczna dawka wynosiła od 36 do 72 mg na kilogram masy ciała dziennie. Oprócz znanej aktywności przeciwmalarycznej, MB ma także potencjał zapobiegania methemoglobinemii jako powikłaniu anemii malarycznej.
Ostatnio MB został zgłoszony jako opcja leczenia dla COVID-19. COVID-19 jest wirusową infekcją płuc, która prowadzi do zwiększonej śmiertelności, zwłaszcza u starszych osób. Podobnie jak w przypadku sepsy, COVID-19 wywołuje ogólnoustrojową odpowiedź immunologiczną, tworząc środowisko sprzyjające zakrzepicy, wzbogacone w prozapalne cytokiny i wolne rodniki. Stosowanie samych leków przeciwcytokinowych lub przeciwwirusowych nie przyniosło dużej skuteczności w leczeniu COVID-19, co pozostawiło potrzebę opracowania terapii, która mogłaby hamować zarówno cytokiny, jak i wolne rodniki. W kwietniu 2020 roku rozpoczęto stosowanie MB w leczeniu COVID-19 w ramach równoległego, randomizowanego badania klinicznego. Badania nad mechanizmem działania MB skupiły się głównie na hamowaniu produkcji toksycznego tlenku azotu (NO) poprzez blokowanie syntezy NO oraz produkcji wolnych rodników.
Obecnie w trakcie operacji do wykrywania guzów stosuje się ultrasonografię, analizę mrożonych wycinków i palpacyjne badanie wzrokowe. Jednak wszystkie te metody są czasochłonne i podatne na błędy. Z tego powodu, wykorzystanie metod obrazowania podczas operacji może być pomocne w identyfikacji guzów piersi i lokalizacji podejrzanych zmian w usuniętych tkankach. FDA zatwierdziła obrazowanie w bliskiej podczerwieni (NIR) z użyciem błękitu metylenowego (MB) do zastosowań wewnątrzoperacyjnych, ponieważ pozwala ono na precyzyjne określenie granic guza i węzłów chłonnych wartowniczych bez użycia promieniowania jonizującego.
Błękit metylenowy a wykrycie nowotworu
Wiele badań wykazało, że obrazowanie z użyciem MB podczas operacji jest skuteczne w identyfikacji zmian nowotworowych, na przykład przy diagnozowaniu włókniakomięsaków w trzustce oraz przy wykrywaniu gruczolaków przytarczyc i przyzwojaków. Według badań przeprowadzonych przez Tummersa i innych, podejście oparte na obrazowaniu z użyciem MB było stosowane do identyfikacji raka piersi. Wstrzyknięcie dożylne MB w dawce 1,0 mg/kg, podane bezpośrednio przed operacją lub na 3 godziny przed operacją, spowodowało powstanie sygnałów fluorescencyjnych u 20 z 24 pacjentów z rakiem piersi.
Chociaż MB zazwyczaj nie powoduje poważnych reakcji alergicznych, nie jest wolny od ryzyka. Zgłoszono przypadki niepożądanych reakcji na MB u pacjentów z rakiem piersi, w tym martwicy skóry, tłuszczu i miąższu. Ze względu na toksyczne działanie MB na tkanki miejscowe, nie powinien być on wstrzykiwany śródskórnie, lecz głęboko w miąższ.
Błękit metylenowy a układ krążenia
Błękit metylenowy ma potencjał do hamowania cyklazy guanylowej, co może prowadzić do poprawy średniego ciśnienia tętniczego i funkcji serca w przypadku wstrząsu septycznego. W efekcie następuje zmniejszenie stężenia cGMP i rozluźnienia mięśni gładkich naczyń. MB wykazuje również korzystny wpływ na ciśnienie tętnicze oraz ogólnoustrojowy opór naczyniowy. W jednym z zastosowań MB w dawce 2 mg/kg/godz., dodawany do składu płynu stosowanego podczas krążenia pozaustrojowego, był skutecznie stosowany w zapobieganiu opornej hipotensji u pacjentów z septycznym zapaleniem wsierdzia.
Stosowanie MB przyczyniło się do obniżenia wskaźników śmiertelności u pacjentów po operacjach kardiochirurgicznych, którzy cierpieli na wazoplegię (rozszerzenie naczyń prowadzące do niskiego ciśnienia krwi). W takich przypadkach jednorazowa dawka MB wynosząca 1,5 do 2 mg/kg była podawana dożylnie pacjentom o wysokim ryzyku wystąpienia zespołu wazoplegicznego podczas operacji serca.
W innym raporcie przypadków, pacjenci z zespołem wątrobowo-płucnym (stanem płucnym spowodowanym zwiększoną produkcją tlenku azotu w organizmie, co prowadzi do podwyższenia poziomu cGMP w wątrobie u pacjentów z marskością wątroby) odczuli poprawę ciśnienia tętniczo-pęcherzykowego po podaniu MB w dawce 3 mg/kg masy ciała w ciągu 15 minut.
Terapia fotodynamiczna z wykorzystaniem błękitu metylenowego
Błękit metylenowy jest barwnikiem często stosowanym w terapii fotodynamicznej (PDT), który pod wpływem światła w bliskiej podczerwieni (NIR) wywołuje apoptozę (śmierć komórek) poprzez produkcję reaktywnych form tlenu (ROS). Ze względu na swoje właściwości szybkiego wchłaniania i wydalania, MB jest szczególnie odpowiedni do miejscowego stosowania w PDT, co zmniejsza ryzyko nadwrażliwości skóry na światło, co jest częstym problemem po PDT. FDA zatwierdziła MB do użytku klinicznego, co czyni go potencjalnym kandydatem na fotosensybilizator do PDT w leczeniu zarówno chorób nowotworowych, jak i nienowotworowych.
PDT z wykorzystaniem MB jest obiecującą alternatywą dla chemioterapii, ponieważ śmierć komórek chorobowych jest wywoływana przez selektywne lokalizowanie związków fotoczułych w celu wywołania cytotoksycznych ROS pod wpływem światła. W PDT aktywowana forma tlenu, zwana tlenem singletowym (1O2), jest produkowana przez fotosensybilizator, który bezpośrednio absorbuje energię z źródła światła. 1O2 jest głównym czynnikiem cytotoksycznym w PDT, zdolnym do utleniania bogatych w elektrony podwójnych wiązań w biologicznych cząsteczkach i makrocząsteczkach. Chociaż PDT działa dobrze w zakresie spektralnym od 600 do 950 nm, ma ograniczoną penetrację w głębokie tkanki, co może wpłynąć na jej efektywność.
Jednym z głównych wyzwań związanych z zastosowaniem MB w PDT jest jego niestabilność i tendencja do kumulacji w komórkach śródbłonka. Problem ten może być rozwiązany poprzez zastosowanie nanocząsteczek, które mogą chronić i transportować MB do docelowych tkanek, co może poprawić skuteczność PDT w miejscach guza. Nanocząsteczki mogą również poprawić farmakokinetykę MB i zmniejszyć ryzyko działań niepożądanych.
Badania nad PDT z użyciem MB były również prowadzone w kontekście chorób grzybiczych. W 2012 roku Schwingel i inni badali skuteczność PDT w leczeniu kandydozy jamy ustnej u 21 pacjentów. Pojedyncza dawka promieniowania została zastosowana przy użyciu 450 µg/ml MB przy 660 nm, 30 mW i 7,5 J/cm² przez 10 sekund. Podczas gdy konwencjonalne leczenie nie zapobiegało nawrotom kandydozy, wszyscy pacjenci z grupy PDT byli wolni od kolonii Candida i nie doświadczyli nawrotów przez 30 dni po napromieniowaniu. Kolejne badanie wykazało, że pacjenci z onychomikozą, którzy przeszli PDT z MB, mieli lepsze wyniki zarówno w krótkim, jak i długim okresie w porównaniu do tych, którzy otrzymywali konwencjonalną terapię bez PDT.
PDT z MB było również stosowane w leczeniu trądziku pospolitego, przewlekłej choroby zapalnej jednostki włosowo-łojowej. Obecne leczenia miejscowe i doustne mają ograniczoną skuteczność, zwłaszcza w przypadkach łagodnych i umiarkowanych. Aby poprawić penetrację fotosensybilizatorów w skórze podczas miejscowego leczenia PDT, opracowano nanonośniki zawierające MB. MB ma wysokie powinowactwo do melaniny, co jest szczególnie istotne w kontekście pigmentowanych tkanek rakowych, takich jak zmiany czerniaka.
Badania wykazały, że dysfunkcja mitochondriów powoduje apoptozę komórek, gdy PDT z użyciem pochodnych MB jest skierowana na błony mitochondrialne. Możliwe jest, że mitochondria odgrywają rolę w regresji guza wywołanej PDT z MB, ponieważ MB prawdopodobnie wiąże się z macierzą mitochondrialną w ujemnym środowisku elektrochemicznym. W badaniach na ludziach i zwierzętach wykazano, że PDT z MB jest skuteczna przeciwko czerniakowi, zwłaszcza w przypadkach, gdzie duże zmiany czerniakowe, których nie można było usunąć chirurgicznie, były skutecznie leczone.
Kliniczne zastosowanie PDT z MB może być nadal ograniczone, zwłaszcza w przypadku głęboko położonych guzów niedotlenionych. Skuteczność kliniczną PDT z MB można zwiększyć poprzez zastosowanie ukierunkowanych podejść, zwłaszcza w medycynie precyzyjnej. W ostatnich latach wiele badań skupiło się na poprawie specyficzności i skuteczności PDT z MB w odniesieniu do konkretnych komórek nowotworowych. Wykazano, że stosowanie nanocząsteczek może zwiększyć specyficzność leczenia i zmniejszyć niekorzystne skutki ogólnoustrojowe. PDT z MB jest również korzystne, gdy jest łączone z innymi terapiami, w tym z immunoterapią. Chociaż w bazie clinicaltrials.gov nie ma zarejestrowanych badań klinicznych dotyczących PDT z MB w leczeniu nowotworów, obecne zainteresowanie przedklinicznymi badaniami nad nanocząsteczkami do PDT z MB prawdopodobnie doprowadzi do rozwoju bardziej skutecznych i zaawansowanych terapii. Można więc stwierdzić, że PDT z MB ma ogromny potencjał zarówno w leczeniu chorób nowotworowych, jak i nienowotworowych.
Skutki uboczne i zagrożenia
Dawka błękitu metylenowego (MB) może znacznie się różnić w zależności od wskazania, od 1 do 300 mg/kg na dobę. Toksyczne skutki stosowania tej substancji są zależne od dawki i obejmują poważne objawy, takie jak hemoliza, paradoksalna methemoglobinemia, nudności i wymioty, ból w klatce piersiowej, duszność oraz nadciśnienie. Te działania niepożądane pojawiają się przy dawkach przekraczających 2–7 mg/kg. Ponadto, przy podawaniu dawek w zakresie 20–80 mg/kg odnotowano przypadki opornej hipotensji oraz przebarwień skóry.
Obecnie istnieje tylko kilka przeciwwskazań do stosowania MB. Jednym z nich jest niedobór dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej (G6PD). U pacjentów z tym niedoborem biotransformacja MB do leucometylenotioniny, którą organizm może eliminować, jest utrudniona. Z tego powodu niedobór reduktazy NADPH w połączeniu z leczeniem MB stanowi istotne ryzyko rozwoju toksyczności.
Badania farmakokinetyczne na gryzoniach wykazały, że MB gromadzi się w ośrodkowym układzie nerwowym po podaniu dożylnym. W ostatnich latach pojawiły się dowody kliniczne sugerujące, że infuzja MB podczas paratyreoidektomii (5–10 mg/kg) może powodować przedłużoną dezorientację w okresie pooperacyjnym. Te obserwacje są zgodne z wcześniejszymi doniesieniami o zawrotach głowy, bólu głowy, drżeniu i dezorientacji po zastosowaniu podobnych dawek MB.
Błękit metylenowy był długo uważany za obojętny barwnik, ale jego stosowanie w praktyce klinicznej wykazało coś innego. MB jest odwracalnym inhibitorem monoaminooksydazy (MAO) z silnym powinowactwem do podtypu A. Nawet nanomolowa ilość wystarcza do wpłynięcia na funkcję MAO-A. Dawka mniejsza niż 1 mg/kg MB może wywołać klinicznie istotną odpowiedź. Najnowsze dane pokazują, że dożylne podanie 0,75 mg/kg MB prowadzi do stężenia w osoczu wynoszącego 500 ng/ml (1,6 μM), co, biorąc pod uwagę lipofilny charakter tej substancji, stanowi wystarczająco wysokie stężenie w ośrodkowym układzie nerwowym, co z kolei prowadzi do znacznego ryzyka hamowania MAO-A i zwiększenia poziomu serotoniny w synapsach mózgu.
Z tego powodu MB może prowadzić do poważnych skutków ubocznych, szczególnie w przypadku jednoczesnego podawania substancji serotoninergicznych, takich jak inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI) lub inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny (SNRI). Toksyczność serotoninergiczna wywołana przez chlorek metylotioniny objawia się klinicznie jako nadpobudliwość neuromięśniowa (drżenie, mioklonie i wzmożenie odruchów), a w zaawansowanym stadium jako sztywność piramidowa i nadaktywność autonomiczna (nadmierna potliwość, gorączka, tachykardia, tachypnoe, rozszerzenie źrenic). Może również dojść do zmiany stanu psychicznego pacjenta, który może odczuwać pobudzenie i podniecenie. Te objawy są zbiorczo określane jako zespół serotoninowy. Odnotowano kilka przypadków śmiertelnych po jednoczesnym podaniu inhibitora MAO i substancji z kategorii SSRI. Liczba zgonów przypisywana takiemu połączeniu leków jest prawdopodobnie wyższa niż raportowana, ponieważ substancje wpływające na poziom serotoniny są powszechnie stosowane.
Off-label zastosowania błękitu metylenowego w biohackingu
Biohakerzy, czyli osoby, które eksperymentują na sobie w celu poprawy zdrowia, wydajności umysłowej i fizycznej oraz dążą do optymalizacji różnych aspektów swojego życia, coraz częściej sięgają po błękit metylenowy (MB) w różnych off-label zastosowaniach. Choć MB jest zatwierdzony głównie do leczenia methemoglobinemii, jego unikalne właściwości sprawiają, że jest wykorzystywany do celów, które wykraczają poza standardowe wskazania medyczne.
Poprawa funkcji kognitywnych (nootropowe działanie):
MB jest stosowany przez niektórych biohakerów jako nootropik – substancja wspomagająca funkcje poznawcze. W małych dawkach MB może wspierać funkcje mitochondriów w komórkach mózgu, co prowadzi do lepszej energetyki komórkowej. Mechanizm ten opiera się na zdolności MB do działania jako donor i akceptor elektronów w mitochondriach, co usprawnia procesy oddychania komórkowego i zwiększa produkcję ATP, czyli głównego nośnika energii w komórkach. Dzięki temu MB może poprawiać wydajność umysłową, wspierać pamięć, koncentrację oraz zdolności analityczne.
Poprawa nastroju i leczenie depresji:
MB jest również stosowany przez biohakerów jako środek przeciwdepresyjny, zwłaszcza w przypadkach, gdy tradycyjne metody leczenia nie przynoszą oczekiwanych rezultatów. Mechanizm działania MB w tym zakresie opiera się na jego zdolności do hamowania monoaminooksydazy (MAO), szczególnie izoformy MAO-A. Hamowanie MAO-A prowadzi do zwiększenia poziomu neurotransmiterów, takich jak serotonina, dopamina i noradrenalina, które są kluczowe dla regulacji nastroju. Wyższe poziomy tych neuroprzekaźników mogą łagodzić objawy depresji, poprawiać samopoczucie oraz zmniejszać lęk. Co więcej, MB może poprawiać przepływ krwi w mózgu i wspierać neuroplastyczność, co przyczynia się do jego działania przeciwdepresyjnego.
Kanna – roślinna substancja o działaniu zbliżonym do SSRI – KUP TUTAJ
Zwiększenie energii i wydolności fizycznej:
MB jest również używany przez biohakerów do poprawy wydolności fizycznej. Jego wpływ na funkcjonowanie mitochondriów, poprzez wspomaganie produkcji ATP, może przekładać się na lepsze wykorzystanie energii przez komórki mięśniowe. MB działa jako wsparcie dla mitochondriów, co pomaga w optymalizacji procesu oddychania komórkowego i zwiększa wydajność energetyczną podczas wysiłku fizycznego. W rezultacie, MB może zwiększać wytrzymałość, redukować zmęczenie i poprawiać ogólną kondycję fizyczną. Ponadto, jako antyoksydant, MB chroni komórki mięśniowe przed uszkodzeniami spowodowanymi stresem oksydacyjnym, co może przyczyniać się do szybszej regeneracji po intensywnym wysiłku.
Podsumowanie
Błękit metylenowy (MB), znany również jako chlorek metylotioniny, to związek chemiczny o szerokim spektrum zastosowań medycznych. Jego zdolność do absorbowania światła i funkcjonowania w różnych formach chemicznych sprawia, że jest cennym narzędziem w wielu dziedzinach medycyny. Początkowo wykorzystywany jako barwnik i w badaniach nad chemioterapią, zyskał na znaczeniu jako lek przeciwmalaryczny, antidotum na zatrucia oraz środek stosowany w leczeniu methemoglobinemii.
MB wykazuje potencjał terapeutyczny w leczeniu wielu chorób, w tym zaburzeń neurodegeneracyjnych, depresji, a także w terapii fotodynamicznej nowotworów i infekcji grzybiczych. Jego zdolność do przenikania bariery krew-mózg i wpływ na funkcjonowanie mitochondriów czynią go obiecującym kandydatem w leczeniu schorzeń neurologicznych. Ponadto, MB znajduje zastosowanie w chirurgii, gdzie pomaga precyzyjnie określić granice guzów podczas operacji.
Mimo licznych korzyści, MB nie jest wolny od ryzyka. Jego stosowanie wiąże się z potencjalnymi działaniami niepożądanymi, takimi jak hemoliza, nadciśnienie, a także ryzyko rozwoju zespołu serotoninowego, zwłaszcza w połączeniu z innymi lekami serotoninergicznymi. Ważne jest, aby MB był stosowany z odpowiednią ostrożnością, szczególnie u pacjentów z niedoborem dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej (G6PD), gdzie może prowadzić do poważnych powikłań.
Współczesne badania i zastosowania off-label w biohackingu pokazują, że MB może wspierać funkcje poznawcze, poprawiać nastrój oraz zwiększać wydolność fizyczną, co przyciąga uwagę osób poszukujących nowych metod optymalizacji zdrowia i wydajności.
Podsumowując, błękit metylenowy jest substancją o ogromnym potencjale, jednak jego stosowanie wymaga starannego nadzoru i dalszych badań, aby w pełni zrozumieć jego mechanizmy działania i bezpieczeństwo w różnych kontekstach klinicznych.
Literaratura:
- Rojas JC, Bruchey AK, Gonzalez-Lima F. Neurometabolic mechanisms for memory enhancement and neuroprotection of methylene blue. Prog Neurobiol. 2012;96:32-45.
- Walter-Sack I, Rengelshausen J, Oberwittler H, Burhenne J, Mueller O, Meissner P, et al. High absolute bioavailability of methylene blue given as an aqueous oral formulation. Eur J Clin Pharmacol. 2009;65:179-89.
- Biot C, Bauer H, Schirmer RH, Davioud-Charvet E. 5-substituted tetrazoles as bioisosteres of carboxylic acids. Bioisosterism and mechanistic studies on glutathione reductase inhibitors as antimalarials. J Med Chem. 2004;47:5972-83.
- Färber PM, Arscott LD, Williams CH Jr, Becker K, Schirmer RH. Recombinant Plasmodium falciparum glutathione reductase is inhibited by the antimalarial dye methylene blue. FEBS Lett. 1998;422:311-4.
- Kumar A, Singh A. A review on mitochondrial restorative mechanism of antioxidants in Alzheimer’s disease and other neurological conditions. Front Pharmacol. 2015;6:206.
- Giannoni P, Fossati S, Marcello E, Claeysen S. Editorial: Identification of multiple targets in the fight against Alzheimer’s disease. Front Aging Neurosci. 2020;12:169.
- Maruszak A, Zekanowski C. Mitochondrial dysfunction and Alzheimer’s disease. Prog Neuropsychopharmacol Biol Psychiatry. 2011;35:320-30.
- Ohlow MJ, Moosmann B. Phenothiazine: the seven lives of pharmacology’s first lead structure. Drug Discov Today. 2011;16:119-31.
- Oz M, Lorke DE, Petroianu GA. Methylene blue and Alzheimer’s disease. Biochem Pharmacol. 2009;78:927-32.
- Bambach A, Fernandes MP, Ghosh A, Kruppa M, Alex D, Li D, et al. Goa1p of Candida albicans localizes to the mitochondria during stress and is required for mitochondrial function and virulence. Eukaryot Cell. 2009;8:1706-20.
- Sorgo AG, Heilmann CJ, Brul S, de Koster CG, Klis FM. Beyond the wall: Candida albicans secret(e)s to survive. FEMS Microbiol Lett. 2013;338:10-7.
- Gulati M, Nobile CJ. Candida albicans biofilms: development, regulation, and molecular mechanisms. Microbes Infect. 2016;18:310-21.
- Farmakiotis D, Tarrand JJ, Kontoyiannis DP. Drug-resistant Candida glabrata infection in cancer patients. Emerg Infect Dis. 2014;20:1833-40.
- Ansari MA, Fatima Z, Hameed S. Antifungal action of methylene blue involves mitochondrial dysfunction and disruption of redox and membrane homeostasis in C. albicans. Open Microbiol J. 2016;10:12-22.
- Delport A, Harvey BH, Petzer A, Petzer JP. Methylene blue and its analogues as antidepressant compounds. Metab Brain Dis. 2017;32:1357-82.
- Oz M, Lorke DE, Hasan M, Petroianu GA. Cellular and molecular actions of Methylene Blue in the nervous system. Med Res Rev. 2011;31:93-117.
- Ozal E, Kuralay E, Yildirim V, et al. Preoperative methylene blue administration in patients at high risk for vasoplegic syndrome during cardiac surgery. Ann Thorac Surg. 2005;79(5):1615-1619.
- Evora PR. Should methylene blue be the drug of choice to treat vasoplegias caused by cardiopulmonary bypass and anaphylactic shock? J Thorac Cardiovasc Surg. 2000;119(3):632-634.
- Liao YP, Hung DZ, Yang DY. Hemolytic anemia after methylene blue therapy for aniline-induced methemoglobinemia. Vet Hum Toxicol. 2002;44(1):19-21.
- Harvey JW, Keitt AS. Studies of the efficacy and potential hazards of methylene blue therapy in aniline-induced methaemoglobinaemia. Br J Haematol. 1983;54(1):29-41.
- McDonagh EM, Bautista JM, Youngster I, Altman RB, Klein TE. PharmGKB summary: methylene blue pathway. Pharmacogenet Genomics. 2013;23(9):498-508.
- Müller O, Meissner P, Mansmann U. Glucose-6-phosphate dehydrogenase deficiency and safety of methylene blue. Drug Saf. 2012;35(1):85-86
