Zdjęcie: Supliful – Supplements On Demand , Unsplash
Chlorofil to złożony zielony barwnik występujący w roślinach, glonach i niektórych bakteriach, który odgrywa kluczową rolę w procesie fotosyntezy. Umożliwia on pochłanianie energii świetlnej i przekształcanie jej w energię chemiczną. Przez długi czas badania nad zdrowotnym wpływem chlorofilu były ograniczone, ponieważ uważano, że ma on słabą przyswajalność i jest niestabilny w różnych warunkach. Nowsze prace wykazały jednak, że jego pochodna – chlorofilina – może pełnić funkcję środka zapobiegającego nowotworom. Badania laboratoryjne i eksperymenty na zwierzętach potwierdzają jej działanie przeciwnowotworowe, choć dowody na skuteczność u ludzi są wciąż nieliczne. Suplementy diety zawierające chlorofil i chlorofilinę są dostępne od wielu lat, uznaje się je za bezpieczne i nie odnotowano poważnych skutków ubocznych ich stosowania. Mimo to wciąż istnieje sceptycyzm co do ich realnej skuteczności, głównie ze względu na brak wystarczających badań naukowych. Pomimo potencjalnych korzyści zdrowotnych, duża część produktów bogatych w chlorofil – takich jak warzywa liściaste, części roślin czy owoce – ulega stratom w całym łańcuchu dostaw żywności. Tymczasem odpady te mogłyby być ponownie wykorzystane, co sprzyjałoby rozwojowi gospodarki o obiegu zamkniętym.
Właściwości chemiczne i metabolizm
Chlorofil to złożona cząsteczka zbudowana z pierścienia porfirynowego, jonu magnezu i długiego ogona węglowodorowego. Pierścień porfirynowy odpowiada za pochłanianie światła, a magnez pełni rolę akceptora elektronów. Istnieje kilka typów chlorofilu: a, b, c, d i e.
Najczęściej występuje chlorofil a, obecny w większości roślin. Ma pierścień porfirynowy z jonem magnezu i ogon zbudowany z fitolu. Najlepiej pochłania światło czerwone i niebieskie – przy długościach fali ok. 430 i 662 nm.
Chlorofil b ma podobną budowę, ale nieco inny pierścień porfirynowy. Dzięki temu pochłania światło w zakresie niebiesko-zielonym (ok. 453 nm). Jego głównym zadaniem jest wspieranie fotosyntezy i ochrona chlorofilu a przed nadmiernym światłem. Inne typy chlorofilu (c, d, e) występują w algach i mają odmienne właściwości – każdy pochłania światło w innym zakresie barw.
Fotosynteza to proces, w którym rośliny, algi i niektóre bakterie zamieniają energię słoneczną w energię chemiczną. Najpierw zachodzą tzw. reakcje świetlne w błonach tylakoidów – chlorofil pochłania światło, a elektrony wprawione w ruch umożliwiają wytwarzanie ATP i NADPH. Następnie w cyklu Calvina (reakcje niezależne od światła), który odbywa się w stromie chloroplastu, te związki energetyczne są wykorzystywane do produkcji glukozy, a produktem ubocznym jest tlen.
Oprócz chlorofilu w fotosyntezie uczestniczą inne barwniki, takie jak chlorofilidy czy fikobiliproteiny (np. ficoerytryna i fikocyjanina). Różnią się one budową chemiczną i zakresem pochłanianego światła, co pozwala organizmom lepiej wykorzystywać energię słoneczną.
Chlorofil ulega też degradacji, np. pod wpływem światła, temperatury czy suszy. Powstają wtedy barwniki takie jak feofityna (chlorofil bez magnezu) czy feoforbid (pozbawiony ogona fitolowego).
Chlorofilidy to związki bardzo podobne do chlorofilu, ale zamiast magnezu mogą mieć inne metale, np. cynk, żelazo czy miedź. Spotykane są u prokariotów, zwłaszcza cyjanobakterii, i pełnią podobną funkcję jak chlorofil w roślinach.
Perspektywa historyczna / Ziołolecznictwo tradycyjne
Rośliny lecznicze były stosowane od czasów starożytnych na całym świecie. Do dziś ziołolecznictwo odgrywa istotną rolę w podstawowej opiece zdrowotnej, zwłaszcza w uboższych społecznościach i w krajach rozwijających się.
Rośliny te wykorzystywane są w leczeniu wielu chorób, takich jak nowotwory, schorzenia skóry, choroby serca i naczyń, zaburzenia hormonalne, problemy trawienne, choroby układu moczowo-płciowego, schorzenia układu oddechowego, mięśni i stawów czy choroby wątroby. Stosuje się je także w łagodzeniu zatruć i ukąszeń. Działanie roślin przypisuje się przede wszystkim zawartości związków biologicznie czynnych, ale ważną rolę mogą pełnić również barwniki fotosyntetyczne, takie jak chlorofil.
Spośród różnych części roślin najczęściej używa się liści. Są one łatwo dostępne, proste w zbieraniu i przechowywaniu, a dodatkowo zawierają duże ilości substancji odżywczych i leczniczych. Zbieranie liści nie zagraża życiu całej rośliny, w przeciwieństwie do wykopywania korzeni czy wycinania całych okazów, co pozwala lepiej chronić bioróżnorodność.
NAC od Apollo’s Hegemony – inna skuteczna substancja detoksykująca – KUP TUTAJ
Biodostępność chlorofilu
Chlorofile to najpowszechniejsze barwniki na Ziemi, występujące w organizmach zdolnych do fotosyntezy – bakteriach, glonach i roślinach wyższych. W roślinach najczęściej występują chlorofil a i b, a ich proporcje zależą od gatunku, warunków środowiska i etapu dojrzewania rośliny. Jednak chlorofile są bardzo wrażliwe na czynniki fizyczne i chemiczne – poza naturalnym środowiskiem szybko tracą stabilność. Dlatego opracowano ich pochodne, które łatwiej wykorzystywać w badaniach i przemyśle.
Jedną z takich pochodnych są półsyntetyczne związki miedziowe – sodowe chlorofiliny miedziowe (SCC). Powstają one poprzez chemiczną modyfikację naturalnego chlorofilu – magnez zostaje zastąpiony przez miedź, a boczny łańcuch tłuszczowy usunięty. Dzięki temu związki te są stabilniejsze, dobrze rozpuszczają się w wodzie i łatwiej się wchłaniają. Z tego powodu są powszechnie stosowane jako dodatki do żywności, barwniki i suplementy. Warto jednak pamiętać, że ich biodostępność może różnić się od tej, jaką mają naturalne chlorofile obecne w diecie.
Źródłem chlorofilu w codziennym żywieniu są zielone warzywa i owoce. Ich zawartość w roślinach zależy od odmiany, warunków uprawy, terminu zbioru, części rośliny, a także sposobu przechowywania i obróbki. Choć dieta bogata w warzywa dostarcza sporo chlorofilu, jego biodostępność jest ograniczona – znaczenie ma sposób trawienia i przetwarzania w przewodzie pokarmowym. Wcześniej sądzono, że człowiek w ogóle nie wchłania chlorofilu. Obecnie wiadomo, że w trakcie trawienia chlorofil ulega licznym przemianom, a wchłanianie jego pochodnych zależy od budowy cząsteczki.
Badania laboratoryjne wykazały, że w kwaśnym środowisku żołądka chlorofil szybko traci magnez i przekształca się w tzw. feofityny. W jelicie cząsteczki te mogą zostać „opakowane” w micelle i w ograniczonym stopniu wchłaniane do komórek jelitowych. Niektóre pochodne chlorofilu, takie jak feoforbidy, są lepiej przyswajane niż inne. Okazało się też, że chlorofiliny miedziowe są stosunkowo stabilne podczas trawienia i mogą być transportowane dalej do krwiobiegu.
Podobne wnioski potwierdzają badania z wykorzystaniem różnych warzyw i alg – np. chlorofil z szpinaku, groszku czy wodorostów. W większości przypadków w żołądku ulega on rozkładowi do form bez magnezu, które następnie wchłaniają się w jelicie. Stopień wchłaniania zależy jednak od struktury chemicznej oraz tego, z jaką żywnością chlorofil jest spożywany.
Również badania na zwierzętach i ludziach potwierdziły, że po spożyciu zielonych warzyw czy suplementów z chlorofiliną w krwiobiegu można wykryć pewne ilości produktów rozpadu chlorofilu. Na przykład po zjedzeniu dużej ilości szpinaku lub przyjmowaniu tabletek z chlorofiliną wykryto we krwi feofityny i feoforbidy. Jednak ich wchłanianie jest stosunkowo niskie, a większość barwnika wydalana jest z kałem.
Zawartość chlorofilu w owocach i warzywa
Współczesne społeczeństwa zmagają się z poważnym problemem marnowania żywności, który narasta wraz ze wzrostem liczby ludności. Straty żywności występują na każdym etapie łańcucha dostaw – od produkcji rolnej, poprzez zbiór, transport i przechowywanie, aż po przetwarzanie, dystrybucję i konsumpcję. Jednocześnie zmiany w nawykach żywieniowych – większe spożycie wysoko przetworzonych produktów i mniejsza różnorodność w diecie – sprzyjają rozwojowi chorób cywilizacyjnych, takich jak otyłość, cukrzyca, choroby sercowo-naczyniowe czy miażdżyca.
Odpady powstające w produkcji żywności mogą być jednak cennym źródłem składników bioaktywnych. Dobrym przykładem są liście czy skórki owoców, które często trafiają na straty, mimo że są bogate w związki korzystne dla zdrowia, w tym w chlorofil. To przypomina powrót do dawnych zwyczajów żywieniowych, gdy jadano produkty mniej atrakcyjne wizualnie, ale pełne wartości odżywczych i niskokaloryczne.
Brokuł jest jedną z najczęściej uprawianych roślin na świecie. Zazwyczaj wykorzystuje się jedynie kwiatostany, a liście i łodygi trafiają na odpady. Tymczasem liście brokułów są wyjątkowo bogate w chlorofile oraz karotenoidy, a ich zawartość jest znacznie wyższa niż w łodygach czy różyczkach. Badania wykazały, że zawartość tych barwników może się różnić w zależności od warunków zbioru i stresu środowiskowego, ale to właśnie liście zawsze wyróżniają się najwyższą ilością pigmentów i największą aktywnością antyoksydacyjną. To sprawia, że mogłyby być wartościowym surowcem do produkcji żywności funkcjonalnej. Również łodygi, choć rzadziej doceniane, zawierają sporo chlorofilu i mogą stanowić surowiec o dużym potencjale.
Wśród warzyw szczególnie bogatych w chlorofil wyróżniają się szpinak, brokuły oraz rukola. Niektóre warzywa i owoce, jak ogórek, seler czy kapusta, zawierają go znacznie mniej. Trzeba jednak pamiętać, że obróbka żywności, przechowywanie i warunki przetwarzania mają istotny wpływ nie tylko na ilość chlorofilu, ale też na jego dostępność biologiczną w organizmie. Najnowsze badania pokazują, że stabilność chlorofilu w trakcie trawienia zależy m.in. od składu pokarmu – na przykład od ilości soli – i może wynosić od zaledwie kilkunastu do nawet ponad 80 procent.
Wpływ metod przetwarzania i przechowywania na zawartość chlorofilu
Zawartość chlorofilu w owocach i warzywach zależy nie tylko od gatunku czy warunków uprawy, ale także od sposobu obróbki kulinarnej i przechowywania. Odpowiednie dobranie tych procesów może pomóc zachować wyższy poziom barwnika i związane z nim właściwości prozdrowotne.
Krótszy czas gotowania sprzyja zachowaniu większej ilości chlorofilu. Na przykład w przypadku zielonej fasolki gotowanie przez 5 minut pozwalało utrzymać wyższą zawartość barwnika w porównaniu z dłuższą obróbką.
Podobne zjawisko obserwuje się przy gotowaniu na parze. Umiarkowany czas, czyli około 7,5 minuty, pozwalał w szpinaku zachować więcej chlorofilu niż zarówno krótsze, jak i dłuższe gotowanie na parze.
Również podgrzewanie w kuchence mikrofalowej wykazuje korzystne efekty, jeśli trwa krótko. W grochu najwyższa zawartość chlorofilu utrzymywała się po 1,5 minuty podgrzewania, podczas gdy dłuższe czasy prowadziły do większych strat.
Duże znaczenie mają także warunki przechowywania. Niektóre warzywa, takie jak seler czy por, traciły znaczną część chlorofilu podczas długotrwałego przechowywania w niskiej temperaturze (0 °C). Aby ograniczyć te straty, zaleca się skracanie czasu przechowywania w takich warunkach.
Podsumowując, aby zmniejszyć straty chlorofilu w warzywach i owocach, najlepiej stosować krótką obróbkę termiczną (gotowanie, gotowanie na parze, podgrzewanie w mikrofalówce) oraz unikać zbyt długiego przechowywania w bardzo niskiej temperaturze.
Wyciąg z ostropestu i karczocha – wspomaga pracę wątroby – KUP TUTAJ
Właściwości bioaktywne związków chlorofilowych
Budowa chemiczna chlorofilu w dużym stopniu decyduje o jego właściwościach biologicznych i potencjalnych korzyściach zdrowotnych. Centralnym elementem cząsteczki jest pierścień porfirynowy z atomem magnezu w środku, połączony z długim hydrofobowym łańcuchem bocznym. Taka struktura pozwala chlorofilowi nie tylko efektywnie pochłaniać energię świetlną w procesie fotosyntezy, ale także nadaje mu unikalne właściwości fizykochemiczne i biologiczne.
Zmiany w budowie chlorofilu prowadzą do powstania jego pochodnych, które często wykazują silniejsze działanie biologiczne niż forma naturalna. Modyfikacje te mogą obejmować np. dodanie nowych grup funkcyjnych lub zastąpienie niektórych atomów w pierścieniu porfirynowym. Takie różnice strukturalne wpływają na rozpuszczalność, stabilność i zdolność do wchodzenia w interakcje z innymi cząsteczkami biologicznymi.
Chlorofile i ich pochodne wykazują kilka kluczowych właściwości bioaktywnych. Działają jako przeciwutleniacze, neutralizując szkodliwe wolne rodniki i chroniąc DNA przed uszkodzeniami. Mają również potencjał przeciwmutagenny i przeciwnowotworowy, co oznacza, że mogą wpływać na procesy komórkowe związane z powstawaniem chorób. Dzięki hydrofobowym łańcuchom bocznym cząsteczki chlorofilu mogą łatwo oddziaływać z błonami komórkowymi, co sprzyja ich wchłanianiu i wpływa na sygnalizację wewnątrzkomórkową.
Mimo rosnącej wiedzy o związku między strukturą chemiczną a aktywnością biologiczną chlorofilu, nadal potrzebne są dalsze badania. Szczególnie ważne jest dokładne określenie, które elementy budowy odpowiadają za konkretne działania prozdrowotne. Warto też badać, jak chlorofile współdziałają z innymi bioaktywnymi składnikami obecnymi w żywności, ponieważ mogą one działać synergistycznie, wzmacniając swoje właściwości.
Aktywność przeciwutleniająca
Stres oksydacyjny odgrywa ważną rolę w rozwoju wielu chorób. Chlorofile naturalne wykazują właściwości przeciwutleniające, co czyni je obiecującymi związkami w zapobieganiu lub łagodzeniu działania reaktywnych form tlenu i innych szkodliwych cząsteczek.
Badania laboratoryjne wykazały, że pochodne chlorofilu różnią się siłą działania przeciwutleniającego. W niektórych eksperymentach lepszą aktywność miały związki wywodzące się z chlorofilu a, w innych – pochodne chlorofilu b. Ważnym czynnikiem okazuje się obecność metali w centrum cząsteczki. Związki zawierające magnez, cynk czy miedź mają silniejsze właściwości neutralizowania wolnych rodników niż formy pozbawione metalu. Oznacza to, że nie tylko sam pierścień porfirynowy (czyli podstawowy szkielet cząsteczki) odpowiada za działanie antyoksydacyjne, ale również to, jaki metal jest w niego wbudowany.
Pochodne miedzi i cynku wykazywały w badaniach szczególnie wysoką zdolność zmiatania wolnych rodników, przewyższając naturalne formy chlorofilu. Dodatkowo udowodniono, że niektóre z nich zmniejszają procesy zapalne, ograniczając produkcję tlenku azotu w komórkach odpornościowych, i to bez wywoływania toksycznych skutków ubocznych.
Badania na zwierzętach pokazały, że suplementacja diety syntetycznymi pochodnymi chlorofilu (takimi jak chlorofilina sodowo-miedziowa) może chronić mózg przed uszkodzeniami wywołanymi stresem oksydacyjnym. Z kolei podawanie chlorofilu b zmniejszało uszkodzenia oksydacyjne w nerkach i wątrobie, choć nie zawsze efekt był jednoznaczny.
Mimo że chlorofile mają potencjał jako przeciwutleniacze, w ostatnich latach badania nad tym aspektem są rzadsze. Wynika to m.in. z przekonania, że inne składniki roślin (takie jak polifenole czy karotenoidy) są ważniejsze, a także z powodu trudności związanych z wchłanianiem chlorofilu w przewodzie pokarmowym człowieka. Jednak coraz więcej dowodów sugeruje, że chlorofile i ich pochodne mogą odgrywać większą rolę niż dotychczas sądzono. Konieczne są dalsze badania, aby dokładniej poznać ich potencjał i określić znaczenie w porównaniu z innymi związkami roślinnymi.
Właściwości antymutagenne i antygenotoksyczne
Mutagenne i genotoksyczne czynniki są obecne w naszym otoczeniu i żywności. Część z nich wykorzystywana jest także w leczeniu nowotworów, na przykład cisplatyna. Badania pokazują, że chlorofile i ich pochodne mogą chronić komórki przed szkodliwym działaniem takich substancji.
Eksperymenty wykazały, że im więcej chlorofilu zawierały badane ekstrakty z warzyw i owoców, tym słabsze było działanie mutagenów takich jak benzo[a]piren czy 3-metylcholantren. Co ciekawe, syntetyczne pochodne chlorofilu (np. chlorofilina sodowo-miedziowa) okazały się jeszcze skuteczniejsze niż naturalne ekstrakty roślinne.
Podobne efekty potwierdzono w badaniach na modelach zwierzęcych, m.in. na muszce owocowej Drosophila melanogaster. Chlorofile i ich pochodne zmniejszały liczbę uszkodzeń genetycznych wywołanych przez silne mutageny chemiczne. Mechanizm działania prawdopodobnie polega na tworzeniu stabilnych kompleksów pomiędzy cząsteczkami chlorofilu a mutagenami oraz na hamowaniu enzymów, które aktywują te szkodliwe związki w organizmie.
Dodatkowo wykazano, że zarówno naturalne chlorofile (a i b), jak i ich modyfikowane formy, chronią DNA w komórkach w sposób zależny od dawki. Co ważne, kluczowe dla tego działania wydaje się być istnienie samej struktury porfirynowej (makrocyklu), a nie to, jaki metal znajduje się w jej centrum.
Badania na myszach pokazały, że podanie chlorofilu b przed ekspozycją na cisplatynę zmniejszało uszkodzenia DNA, takie jak pęknięcia chromosomów i tworzenie mikrojader w krwinkach oraz komórkach szpiku. Chronione były także narządy wewnętrzne, w tym wątroba i nerki.
Mimo obiecujących wyników, właściwości antymutagenne i antygenotoksyczne chlorofilu pozostają słabo poznane. Podobnie jak w przypadku jego aktywności przeciwutleniającej, potrzeba więcej badań, aby w pełni zrozumieć mechanizmy działania i określić, jak dużą rolę mogą one odegrać w ochronie zdrowia człowieka.
Właściwości przeciwnowotworowe
Nowotwory są drugą najczęstszą przyczyną zgonów na świecie, dlatego wciąż poszukuje się nowych metod leczenia o jak najmniejszych skutkach ubocznych. Badania pokazują, że chlorofile i ich pochodne, w tym chlorofilina sodowo-miedziowa (SCC), mogą działać ochronnie przed rozwojem różnych typów nowotworów.
Eksperymenty na modelach zwierzęcych wykazały, że związki te zmniejszają ryzyko rozwoju guzów skóry, wątroby, żołądka i jelita grubego. Chlorofil potrafi tworzyć stabilne kompleksy z kancerogenami (substancjami rakotwórczymi), co zmniejsza ich wchłanianie w przewodzie pokarmowym, obniża biodostępność i ułatwia usuwanie z organizmu. Wykazano również, że chlorofile mogą hamować proces aktywacji kancerogenów, działać antyoksydacyjnie oraz pobudzać apoptozę, czyli programowaną śmierć komórek nowotworowych.
Przykładem praktycznym jest ochrona przed aflatoksynami – toksynami grzybiczymi obecnymi w żywności, które silnie zwiększają ryzyko raka wątroby. W badaniach z udziałem ludzi spożywanie chlorofiliny zmniejszało poziom metabolitów aflatoksyn w moczu, co sugeruje obniżenie dawki toksycznej dla organizmu. Podobnie, dieta bogata w warzywa liściaste chroniła przed szkodliwym działaniem hemu pochodzącego z czerwonego mięsa, ograniczając ryzyko raka jelita grubego.
Oprócz działania ochronnego przed nowotworami przewodu pokarmowego i skóry, chlorofilina w badaniach laboratoryjnych hamowała wzrost komórek raka trzustki i spowalniała rozwój raka płuc.
Chlorofile i ich pochodne są również badane pod kątem zastosowania w terapii fotodynamicznej (PDT), czyli metodzie leczenia nowotworów polegającej na łączeniu światła, tlenu i fotouczulacza. Naturalna zdolność chlorofilu do pochłaniania światła sprawia, że może on pełnić rolę fotouczulacza. W przeciwieństwie do klasycznych leków używanych w PDT, chlorofil działa krócej, co zmniejsza ryzyko działań ubocznych takich jak nadwrażliwość skóry na światło. Wstępne badania kliniczne z wykorzystaniem pochodnych chlorofilu dały obiecujące wyniki u pacjentów z nowotworami skóry, płuc i pęcherza moczowego.
Ochrona przed substancjami zaburzającymi gospodarkę hormonalną
Chlorofil może odgrywać ważną rolę w ochronie organizmu przed działaniem substancji zaburzających funkcjonowanie układu hormonalnego. Jego działanie opiera się na kilku mechanizmach.
Po pierwsze, chlorofil działa jak silny przeciwutleniacz – neutralizuje reaktywne formy tlenu i zmniejsza stres oksydacyjny, który często towarzyszy zaburzeniom endokrynnym. Dzięki temu chroni narządy takie jak jajniki, jądra czy tarczyca przed uszkodzeniem.
Po drugie, chlorofil ma zdolność wiązania i usuwania z organizmu szkodliwych związków chemicznych. Ten proces, zwany chelatacją, ogranicza możliwość oddziaływania toksyn na receptory hormonalne i zapobiega zakłóceniom równowagi hormonalnej. W ten sposób chlorofil ułatwia eliminację związków zaburzających gospodarkę hormonalną i zmniejsza ich wpływ na organizm.
Kolejnym mechanizmem jest działanie przeciwzapalne. Substancje zaburzające układ endokrynny mogą wywoływać przewlekły stan zapalny, który dodatkowo nasila ich szkodliwe działanie. Chlorofil potrafi hamować szlaki zapalne i zmniejszać produkcję mediatorów zapalenia, co ogranicza negatywne skutki tych związków.
Chlorofil wspiera także pracę wątroby – narządu odpowiedzialnego za neutralizowanie i usuwanie toksyn z organizmu. Poprawiając funkcjonowanie wątroby, ułatwia detoksykację i zmniejsza gromadzenie się w organizmie substancji, które mogłyby zakłócać równowagę hormonalną.
Choć potrzeba jeszcze więcej badań, aby w pełni zrozumieć ten mechanizm, dotychczasowe wyniki sugerują, że chlorofil może stanowić naturalną ochronę przed zaburzeniami hormonalnymi. Regularne spożywanie warzyw bogatych w chlorofil, zwłaszcza zielonych liściastych, może wspierać zachowanie równowagi hormonalnej i chronić zdrowie ogólne.
Podsumowanie
Chlorofil jest jednym z najważniejszych barwników w przyrodzie – umożliwia fotosyntezę, a jednocześnie wykazuje szereg właściwości biologicznych, które mogą mieć znaczenie dla zdrowia człowieka. Choć jego biodostępność w naturalnej formie jest ograniczona, badania pokazują, że produkty jego przemian oraz pochodne, takie jak chlorofiliny, mogą być wchłaniane i wykorzystywane przez organizm.
Związki chlorofilowe działają przede wszystkim jako silne przeciwutleniacze, chronią DNA przed uszkodzeniami, wykazują właściwości antymutagenne i przeciwnowotworowe. Mogą wiązać się z substancjami rakotwórczymi, zmniejszając ich dostępność biologiczną i ułatwiając usuwanie z organizmu. Co więcej, wspierają detoksykację wątroby, chronią przed zaburzeniami hormonalnymi oraz zmniejszają procesy zapalne. Badania sugerują również ich potencjał w terapii fotodynamicznej nowotworów, dzięki naturalnej zdolności pochłaniania światła.
Źródłem chlorofilu w diecie są przede wszystkim zielone warzywa liściaste i inne części roślin, często niedoceniane lub marnowane w łańcuchu żywnościowym. To sprawia, że chlorofil może być nie tylko składnikiem wspierającym zdrowie, ale także elementem sprzyjającym ograniczeniu strat żywności i rozwojowi gospodarki o obiegu zamkniętym.
Podsumowując, chlorofil i jego pochodne stanowią obiecującą grupę naturalnych związków bioaktywnych o szerokim działaniu ochronnym. Choć potrzeba jeszcze wielu badań klinicznych, aby w pełni potwierdzić ich skuteczność u ludzi, już dziś wiadomo, że regularne spożywanie warzyw bogatych w chlorofil może wspierać profilaktykę zdrowotną i poprawiać ogólną kondycję organizmu.
Literatura
Björn, L. O., Papageorgiou, G. C., Blankenship, R. E., & Govindjee, A. (2009). Viewpoint: Why chlorophyll a? Photosynthesis Research, 99(2), 85–98.
Nagini, S., Palitti, F., & Natarajan, A. T. (2015). Chemopreventive potential of chlorophyllin: A review of the mechanisms of action and molecular targets. Nutrition and Cancer, 67(2), 203–211.
FAO. (2011). Global food losses and food waste: Extent, causes and prevention. Rome: Food and Agriculture Organization of the United Nations.
Queiroz Zepka, L., Jacob-Lopes, E., & Roca, M. (2019). Catabolism and bioactive properties of chlorophylls. Current Opinion in Food Science, 26, 94–100.
Roca, M., Chen, K., & Pérez-Gálvez, A. (2016). 6-Chlorophylls. In R. Carle & R. M. Schweiggert (Eds.), Handbook on Natural Pigments in Food and Beverages (pp. 125–158). Cambridge: Woodhead Publishing.
Durrett, T. P., & Welti, R. (2021). The tail of chlorophyll: Fates for phytol. Journal of Biological Chemistry, 296, 100802.
Pareek, S., Sagar, N. A., Sharma, S., Kumar, V., Agarwal, T., González-Aguilar, G. A., & Yahia, E. M. (2017). Chlorophylls: Chemistry and biological functions. In E. M. Yahia (Ed.), Fruit and Vegetable Phytochemicals (pp. 269–284). Hoboken: Wiley.
Wang, Y.-T., Yang, C.-H., Huang, K.-S., & Shaw, J.-F. (2021). Chlorophyllides: Preparation, purification, and application. Biomolecules, 11(8), 1115.
Lanfer-Marquez, U. M., Barros, R. M. C., & Sinnecker, P. (2005). Antioxidant activity of chlorophylls and their derivatives. Food Research International, 38(8–9), 885–891.
Egner, P. A., Wang, J. B., Zhu, Y. R., Zhang, B. C., Wu, Y., Zhang, Q. N., Qian, G. S., Kuang, S. Y., Gange, S. J., Jacobson, L. P., et al. (2001). Chlorophyllin intervention reduces aflatoxin-DNA adducts in individuals at high risk for liver cancer. Proceedings of the National Academy of Sciences USA, 98(25), 14601–14606.
Hayes, M., & Ferruzzi, M. G. (2020). Update on the bioavailability and chemopreventative mechanisms of dietary chlorophyll derivatives. Nutrition Research, 81, 19–37.
Serpeloni, J. M., Grotto, D., Aissa, A. F., Mercadante, A. Z., Bianchi, M. L., & Antunes, L. M. (2011). An evaluation, using the comet assay and the micronucleus test, of the antigenotoxic effects of chlorophyll b in mice. Mutation Research, 725(1–2), 50–56.
Lai, C.-N., Butler, M. A., & Matney, T. S. (1980). Antimutagenic activities of common vegetables and their chlorophyll content. Mutation Research, 77(3), 245–250.
Kocaoğlu Cenkci, S., & Kaya, B. (2022). Effects of chlorophyll a and b in reducing genotoxicity of 2-amino-3,8-dimethylimidazo[4,5-F]quinoxaline (MeIQx). Biology, 11(5), 602.
Nakamura, Y., Murakami, A., Koshimizu, K., & Ohigashi, H. (1996). Inhibitory effect of pheophorbide a, a chlorophyll-related compound, on skin tumor promotion in ICR mouse. Cancer Letters, 108(2), 247–255.
Harttig, U., & Bailey, G. S. (1998). Chemoprotection by natural chlorophylls in vivo: Inhibition of dibenzo[a,l]pyrene-DNA adducts in rainbow trout liver. Carcinogenesis, 19(7), 1323–1326.
McQuistan, T. J., Simonich, M. T., Pratt, M. M., Pereira, C. B., Hendricks, J. D., Dashwood, R. H., Williams, D. E., & Bailey, G. S. (2012). Cancer chemoprevention by dietary chlorophylls: A 12,000-animal dose–dose matrix biomarker and tumor study. Food and Chemical Toxicology, 50(2), 341–352.
Breinholt, V., Hendricks, J., Pereira, C., Arbogast, D., & Bailey, G. (1995). Dietary chlorophyllin is a potent inhibitor of aflatoxin B1 hepatocarcinogenesis in rainbow trout. Cancer Research, 55(1), 57–62.
Simonich, M. T., Egner, P. A., Roebuck, B. D., Orner, G. A., Jubert, C., Pereira, C., Groopman, J. D., Kensler, T. W., Dashwood, R. H., Williams, D. E., et al. (2007). Natural chlorophyll inhibits aflatoxin B1-induced multi-organ carcinogenesis in the rat. Carcinogenesis, 28(6), 1294–1302.
Cai, J.-Q., Liu, X.-M., Gao, Z.-J., Li, L.-L., & Wang, H. (2021). Chlorophyll derivatives: Photophysical properties, assemblies, nanostructures and biomedical applications. Materials Today, 45, 77–92.
Subramoniam, A., Asha, V. V., Nair, S. A., Sasidharan, S. P., Sureshkumar, P. K., Rajendran, K. N., Karunagaran, D., & Ramalingam, K. (2012). Chlorophyll revisited: Anti-inflammatory activities of chlorophyll a and inhibition of expression of TNF-α gene by the same. Inflammation, 35(3), 959–966.
