Zaburzenia w obrębie gospodarki lipidowej mają ścisły związek z ryzykiem miażdżycy. Miażdżyca to niebezpieczna i podstępna choroba zapalna, która ma ścisły związek ze stylem życia. Sama blaszka miażdżycowa składa się z martwiczego rdzenia (z kryształami cholesterolu, estrami cholesterolu i wapnia) oraz z włóknistej pokrywy (zawierającej kolagen, lipidy, komórki piankowate oraz komórki mięśni gładkich). Hipercholesterolemia, palenie papierosów oraz nadciśnienie to czynniki ryzyka, które znacznie potęgują ryzyko wystąpienia u pacjenta miażdżycy.
Do klinicznych objawów miażdżycy zaliczamy:
1. Chorobę niedokrwienną serca (ponad 90% przypadków choroby niedokrwiennej serca ma związek z miażdżycą tętnic wieńcowych)
2. Udar mózgu
3. Chromanie przestankowe
Zaburzenia lipidowe stanowią jeden z czynników zwiększających ryzyko chorób układu sercowo-naczyniowego. Inne czynniki ryzyka to na przykład: nadciśnienie tętnicze, wiek, palenie tytoniu, zaburzenia w obrębie gospodarki glukozowej, otyłość brzuszna.
Wśród zaburzeń lipidowych możemy wyróżnić takie jak: hipercholesterolemia, hipertrójglicerydemia oraz dyslipidemia artrogenna.
Hipercholesterolemia
Uznaje się, że u zdrowych osób cholesterol LDL o wartości 150 i wyższej za nieprawidłowy. według badania NATPOL z 2011 roku okazuje się, że ponad 58% mężczyzn i 57% kobiet w wieku 18-79 ma podwyższony cholesterol LDL. Hipercholesterolemia może mieć charakter pierwotny oraz wtórny.
Do pierwszej grupy zaliczamy hipercholesterolemię rodzinna oraz hipercholesterolemię wielogenową. Hipercholesterolemia rodzinna jest chorobą monogenową, dziedziczoną w sposób autosomalny dominujący i ma związek z mutacją genu LDL. Rzadziej ma związek z defektem apoB100 oraz mutacją genu PCSK9- natomiast w 40% choroba ma związek z mutacją innego genu. Dotyczy 1% pacjentów z hipercholesterolemią, będąc chorobą stosunkowo częstą. U pacjentów z postacią heterozygotyczną objawy choroby wieńcowej pojawiają się u >50% mężczyzn przed 50 rokiem życia oraz 30% kobiet przed 60 rokiem życia. Ryzyko śmierci z powodu chorób sercowo-naczyniowych dla pacjentów między 20, a 39 rokiem życia jest 100x większe niż w populacji ogólnej. Stężenie cholesterolu LDL u heterozygot jest zwykle 2-3 razy wyższe od średniej w populacji i znajduje się w przedziale 290-500mg/dl. W przypadku homozygot 600-1000mg/dl. Odpowiednio wcześnie wdrożona farmakoterapia oraz odpowiedni styl życia pozwala pacjentom na osiągnięcie długości życia oczekiwanej dla całej populacji.
Hipercholesterolemia wielogenowa to najczęstszy rodzaj hipercholesterolemii. Wynika z licznych polimorfizmów genowych oraz niezdrową dietą (o wysokiej zawartości nasyconych kwasów tłuszczowych).
Hipercholesterolemia wtórna ma związek z uchwytną przyczyną zwiększającą stężenie cholesteroli LDL. Do jednostek chorobowych skutkującym wzrostem cholesterolu LDL zaliczamy:
-niedoczynność tarczycy,
-zespół nerczycowy,
-choroby wątroby, którym towarzyszy cholestaza,
– niektóre leki,
– zespół Cushinga,
-anoreksja (jadłowstręt psychiczny),
Hipertrójglicerydemia [5]
Ciężka hipetrójglicerydemia na poziomie >10 mmol/l (>880 mg/dl) stanowi istotny czynnik ryzyka zachorowania na ostre zapalenie trzustki. Podwyższone stężenie trójglicerydów we krwi stanowi czynnik ryzyka sercowo-naczyniowego. Farmakoterapię rozważamy przy hipertrójglicerydemii >200 mg/dl.
Berberyna – insulinomimetyk, który także wspiera prawidłowy lipidogram – KUP TUTAJ
Dyslipidemia aterogenna
Jest to tak zwana triada lipidowa- stan przebiegający ze wzrostem cholesterolu LDL oraz trójglicerydów oraz obniżeniem cholesterolu HDL. Małe stężenie cholesterolu HDL ma związek ze wzrostem ryzyka sercowo-naczyniowego. Zmiana stylu życia może zwiększyć jego stężenie o nawet 10%.
Jak ocenić poziom lipidów?
Aby ocenić poziom poszczególnych frakcji lipidów we krwi należy wykonać badanie zwane lipidogramem. Zaleca się, aby każdy pacjent bez czynników ryzyka choroby wieńcowej po 20 roku życia miał wykonany lipidogram raz na 5 lat. Aby oznaczyć profil lipidowy należy pobrać niewielką ilość krwi żylnej. Podczas badania oceniamy stężenie: cholesterolu całkowitego, cholesterolu HDL, cholesterolu LDL oraz trójglicerydów. Badanie powinno być wykonane na czczo
Postępowanie niefarmakologiczne w zaburzeniach lipidowych [3]
Bez względu na poziom podwyższenia cholesterolu pacjenta obowiązuje leczenie niefarmakologiczne. Interwencje dotyczące stylu życia przy podwyższonym cholesterolu LDL:
1. Ograniczeniu spożycia nasyconych kwasów tłuszczowych (<7% zapotrzebowania energetycznego, co dla kaloryczności diety 2000 Kcal daje <15 g/dzień).
2. Wzrost spożycia jedno oraz wielonienasyconych kwasów tłuszczowych.
3. Obniżenie spożycia izomerów trans kwasów tłuszczowych do minimum.
4. Zwiększenie spożycia błonnika
5. Obniżenie nadmiernej masy ciała oraz wzrost aktywności fizycznej.
6. Obniżenie spożycia cholesterolu
7. Spożywanie żywności wzbogaconej o fitosterole (sterole oraz stanole roślinne w dawce 2g/dzień mogą obniżyć stężenie cholesterolu LDL o nawet 10-20%. Sterole nie wpływają jednak na stężenie cholesterolu HDL ani trójglicerydów).
Interwencje dotyczące stylu życia przy podwyższonych trójglicerydach
:
1. Zmniejszenie nadmiernej masy ciała oraz wzrost aktywności fizycznej.
2. Zmniejszenie spożycia alkoholu
3. Zmniejszenie łącznego spożycia węglowodanów
4. Suplementacja kwasów omega-3.
5. Ograniczenie spożycia nasyconych kwasów tłuszczowych przez kwasy tłuszczowe jedno i wielonienasycone.
Interwencje dotyczące stylu życia mające na celu wzrost cholesterolu HDL:
1. Zmniejszenie spożycia tłuszczów trans.
2. Zmniejszenie nadmiernej masy ciała oraz wzrost aktywności fizycznej.
3. Zmniejszenie spożycia węglowodanów na rzecz kwasów tłuszczowych nienasyconych.
4. Zaprzestanie palenia tytoniu.
Ekstrakt z kurkumy – silny antyoksydant – KUP TUTAJ
Dieta przy zaburzeniach lipidowych w praktyce [3]
1. Tłuszcz w diecie
W diecie pacjenta z zaburzeniami lipidowymi należy do minimum ograniczyć tłuszczów trans. W składzie znajdziesz je jako „częściowo utwardzone/uwodornione tłuszcze roślinne”. Tłuszcze trans znajdują się w żywności typu fast-food oraz w wyrobach cukierniczych/słodyczach.
Kwasy tłuszczowe nasycone powinny u zdrowego człowieka stanowić <10% kaloryczności diety. Dla pacjenta z hipercholesterolemią warto obniżyć je do <7% kaloryczności diety. Nasycone kwasy tłuszczowe znajdują się w tłustym mięsie (kiełbasy, parówki, pasztety, wędliny) oraz w pełnotłustym nabiale. Warto spożywać chude mięso (np. drób) oraz nabiał o obniżonej zawartości tłuszczu (jogurt naturalny, chudy twaróg, serek wiejski „lekki”). Uważaj na tłuste sery (gouda, camembert), które są obfite w nasycone kwasy tłuszczowe.
U pacjentów w hipercholesterolemią warto ograniczyć spożycie cholesterolu do <300 mg/d). Głównym źródłem kwasów tłuszczowych powinny być jedno- i wielonienasycone kwasy tłuszczowe- natomiast spożycie kwasów omega 6 powinno stanowić <10% kaloryczności diety, aby zminimalizować ryzyko peroksydacji lipidów w lipoproteinach osocza oraz spadku stężenia cholesterolu HDL. Do świetnych źródeł zdrowych kwasów tłuszczowych zaliczamy: tłuste ryby, oleje roślinne (np. oliwa z oliwek, olej rzepakowy, czy olej lniany), orzechy, nasiona chia, siemię lniane.
2. Węglowodany
Spożycie węglowodanów powinno zaspokajać 45-55% energii z diety. Warto sięgać po źródła węglowodanów złożonych – kasz, pełnoziarnistego pieczywa, pełnoziarnistych makaronów, czy po ryż brązowy. Świetnym źródłem błonnika będą również owoce oraz warzywa (pamiętaj, aby na 3 porcje warzyw przypadała 1 porcja owoców). Unikaj słodzonych napojów oraz słodyczy (ciastek, żelek, batonów).
3. Alkohol
Jeśli stężenie trójglicerydów w osoczu nie jest podwyższone, to dopuszcza się umiarkowane jego spożycia (2 jednostki dla mężczyzn i 1 dla kobiet na dzień).
4. Papierosy
Nie ma co się rozwodzić – rzuć jak najszybciej palenie!!!
5. Fitosterole
Możesz włączyć do diety tłuszcze do smarowania oraz oleje roślinne wzbogacone w fitosterole.
6. Suplementacja omega-3
Spożycie ryb ≥2 razy/tydzień oraz stosowanie suplementacji kwasami omega-3 w małej dawce może obniżać ryzyko chorób sercowo naczyniowych.
EPA i DHA zamknięte w jednej kapsułce – KUP TUTAJ
Źródła:
Norbi
1 maja 2022 o 17:48Najgorsze że teraz okazji do pogorszenia stanu będzie jeszcze więcej 😀 Majówka goni majówkę, grilik, kiełbaska, tłuściutki boczuś…jak żyć ja się pytam ?! A tak na serio, to mam postanowienie od ostatnich świąt, że po majówce ide sprawdzić cholesterol. Żona już mi nawet umówiła badania z pakietu rozszerzonego w laboratorium diagnostyki. Zrobili nawet własnie akcję zdrowy start na wiosnę czy jakoś tak na cały pakiet badań. Cena jest spoko, więc bez wymówek trzeba się za siebie wziąć