Nasze postrzeganie rzeczywistości ma ogromne znaczenie w wielu dziedzinach życia. Nastawienie względem podejmowanych działań może bowiem intensyfikować ich następstwa. Oczekiwania i świadomość mogą ingerować w odpowiedź fizjologiczną organizmu na daną interwencje. Jest to poniekąd powiązane ze znanym już efektem placebo. Jest to zjawisko fizjologiczne, w głównej mierze odnoszące się do oczekiwań względem potencjalnego efektu danej czynności/substancji. To jak silne oddziaływanie przypiszemy danej substancji, znacząco wpłynie na uzyskany efekt. Placebo jest więc niesamowicie ciekawym zagadnieniem, jako że w opracowaniach naukowych liczy się głównie efekt fizjologiczny, który w przypadku bycia na poziomie placebo uważany jest za niegodny uwagi. Więcej o placebo możesz przeczytać w artykule Artura Terbalyana.
CZYM JEST ODPOWIEDNI MINDSET I JAKIE MA ZNACZENIE?
Mindset może być definiowany w sposób szeroki, jednak na potrzeby artykułu będzie on rozumiany jako nastawienie w stosunku do danej sytuacji, substancji czy każdego innego czynnika. Jest to więc pewnego rodzaju indywidualne przekonanie dotyczące tego jak dana sytuacja wpływa na nasze życie, zdrowie psychiczne czy fizyczne. Przykładowo, podejmujemy jakieś działanie, które ma realny wpływ na naszą kondycję fizyczną, jak np. aktywność fizyczna. Wiemy o tym, że ruch realnie wpływa korzystnie z punktu widzenia kondycyjnego na nasz organizm. Samo przekonanie o tym jest czynnikiem intensyfikującym uzyskane benefity. Jak bardzo wydawałoby się to mało prawdopodobne, zjawisko intensyfikacji rezultatów na skutek przekonań jest realnym czynnikiem.
W 2019 roku, duży przegląd naukowy sprawdził wpływ przekonań na uzyskiwane efekty związane z suplementacją i żywieniem. Okazuje się, że poziom uzyskiwanych efektów zależny jest od siły przekonania co do efektywności danej substancji. Niezwykle duże efekty uzyskiwali bowiem badani, którzy byli pewni stosowania sterydów anabolicznych. Są substancje, które zapewniają niezwykle wysoki efekt fizjologiczny w porównaniu ze standardowymi suplementami diety. Zwykła kreatyna nie ma prawa konkurować z ergogenicznym przyjmowaniem testosteronu. Oznacza to, że dwie takie same osoby, przyjmujące placebo, uzyskają całkowicie inne efekty, gdy jedna z nich będzie przekonana, że przyjmuje nielegalne środki dopingująca.
ASHWAGANDHA OD APOLLO’S HEGEMONY – adaptogen zwiększający odporność na czynniki stresowe – KUP TUTAJ
STRES I JEGO POSTRZEGANIE
Stres zwykle posiada jedynie negatywne konotacje. Jest on utożsamiany jedynie jako stan negatywnie oddziałujący na organizm. Jest w tym wiele prawdy, jednak należy mieć na uwadze, że sam stres jest zjawiskiem adaptacyjnym względem specyficznej sytuacji. Nie może on być odbierany jedynie w złym świetle, gdyż reakcja stresowa może czasem uratować nam życie.
Prawdą jest, że stres powiązano z sześcioma głównymi przyczynami śmierci jak choroby serca, wypadki, nowotwory, choroby wątroby, choroby płuc, samobójstwa oraz nieobecność w pracy, zwiększone koszty leczenia i utrata produktywności, zaburzenia poznawcze, depresja i inne choroby psychiczne. Są to jednak skutki przewlekłego i utrzymującego się stresu warunkowanego wysokim tempem życia.
Okazuje się, że samo postrzeganie stresu jest czynnikiem modyfikującym odpowiedź organizmu na jego odczucie. Istnieje szereg badań sprawdzających wpływ „stresu związanego ze stresem”. Narracja dotycząca stresu, w mediach i internecie, sprzyja postrzeganiu reakcji stresowej jako zjawiska niezwykle silnie wyniszczającego organizm. Osoby postrzegające stres jako coś wzmacniającego nasz organizm oraz całą konstrukcje psychiczną, przejawiają znacznie większą satysfakcję z życia oraz mniejsze nasilenie i częstotliwość stanów depresyjnych i lękowych. Zgłaszają oni również subiektywne odczucie lepszego zdrowia.
Niezwykle ciekawe wyniki wskazał eksperyment ukierunkowany na zmianę postrzegania stresu. W ciągu tygodnia przedstawiono uczestnikom kilka różnych filmików, które stawiały stres w roli czynnika wzmacniające, budującego nasz charakter, bądź silnie niszczącego nasze zdrowie. Osoby, w grupie stresu jako czynnika wzmacniającego nasz organizm, szybko zmieniały postrzeganie na jego temat. Co więcej, poprawę objawów psychologicznych i lepszą wydajność w pracy, podczas gdy ich odpowiednicy w warunkach kontrolnych lub osłabiających, nie uświadczyli poprawy. Wyniki sugerują, że nastawienie na stres może zmienić odpowiedź organizmu na skutek jego doświadczenia.
MINDSET A ODŻYWIANIE – CZY SPOSÓB POSTRZEGANIA DIETY MA ZNACZENIE?
W dzisiejszych czasach spotykamy się ze skrajnym postrzeganiem różnych modeli odżywiania. Niektóre diety są wychwalane i przypisuje im się szczególne właściwości mimo braku znaczących dowodów naukowych. Analogicznie można spotkać się wręcz z publicznym linczowaniem różnego rodzaju zabiegów żywieniowych. Każdy z tych warunków przedstawia mindset związany z postrzeganiem spożywania poszczególnych produktów spożywczych. A co jeżeli to nastawienie może wpływać na reakcje fizjologiczną organizmu związaną z żywieniem?
Wydaje się to niezwykle mało prawdopodobne. W końcu każdy produkt posiada określoną energetyczność w postaci kalorii, która wynika z zawartości i kompozycji makroskładników. Każdy z nich posiada również poszczególne mikroelementy. Reakcja organizmu na spożycie danego produktu powinna być więc „odgórnie warunkowana”.
Badanie autorstwa Crum i współpracowników z roku 2011 sprawdziło wpływ nastawienia na reakcje fizjologiczną organizmu na skutek spożycia energii. W tym celu zaangażowano 46 uczestników, którzy w dwóch różnych odcinkach czasowych spożywali szejk o takiej samej kaloryczności – 380kcal. Różnica polegała na prezentacji szejka w dwóch różnych momentach. W jednym odcinku czasowym, badanym dostarczono szejk z etykietą wskazującą na wysoki stopień przetworzenia szejka. Przypisano mu ponad 600kcal i dużą zawartość tłuszczów i cukrów. W innym dniu eksperymentu, szejk został przedstawiony jako niskokaloryczny i dietetyczny, zawierający jedyne 140kcal.
Sprawdzono postrzeganie „zdrowotności” przez badanych odnośnie poszczególnych szejków i jak można łatwo się domyślić, wysoko kaloryczny szejk został uznany jako ten niezwykle „niezdrowy”. W każdym z przypadków zbadano odpowiedź greliny w danych punktach czasowych po spożyciu szejków. Różnice były niezwykle zaskakujące, gdyż szejk uznany jako wysoko-kaloryczny spowodował o wiele większy wzrost poziomu greliny na godzinę po spożyciu szejka. Grelina jest peptydem warunkującym odczucie łaknienia. Wyższa odpowiedź greliny po spożytym posiłku może decydować o potencjalnie większym spożyciu kalorycznym w dalszej części dnia.
Badanie to pozostawia w głowie wiele pytań. Wydaje się, że nasze nastawienie i sceptycyzm w stosunku do danego rodzaju żywienia może realnie wpływać na uzyskiwane rezultaty. Bardzo duży odsetek osób zaczynających przygodę z dietą redukcyjną, już na samym starcie cechuje się negatywnym nastawieniem. Co więcej, z każdej strony zostaje bombardowana sprzecznymi opiniami, często dyskredytującymi realizowany schemat odżywiania. Jest to potencjalna przyczyna rezygnacji z dalszych restrykcji żywieniowych.
MINDSET A WYSIŁEK FIZYCZNY – CZY RUCH TO PLACEBO?
O ile kwestia wpływu nastawienia do żywienia mogła być lekko zaskakująca, tak twierdzenie, że ruch to placebo jest co najwyżej śmieszne w odbiorze. Jak rzeczywista aktywność miałaby dawać realny efekt fizjologiczny jedynie za sprawą odpowiedniego mindsetu? Jak bardzo nie wydawałoby się to odklejone od rzeczywistości, istnieją pewne przesłanki naukowe, które na to wskazują.
Pogląd ten odnosi się do projektu eksperymentalnego z uniwersytetu Harvarda, przeprowadzonego w 2007 roku. Aby doszukać się potencjalnego wpływu nastawienia na efekty aktywności fizycznej, znaleziono specjalnie wyselekcjonowaną grupę. Byli to pomocnicy hotelowi, którzy na co dzień ze względu na specyfikę swojej pracy, przejawiają ponadprzeciętną ilość ruchu w ciągu dnia. Co więcej, badani opisywali samych siebie jako osoby sedentarne, niewykonujące specjalnie dużo ruchu, gdyż samą aktywność fizyczną utożsamiali jedynie z zaplanowanymi ćwiczeniami fizycznymi.
Uczestników przydzielono do grupy kontrolnej oraz eksperymentalnej, która polegała na objaśnieniu korzyści zdrowotnych związanych z podejmowaną aktywnością fizyczną wynikającą ze specyfiki pracy zawodowej uczestników. Zostali oni uświadomieni na temat rzeczywistej ilości ruchu w ciągu dnia jaką realizują i jakie zmiany fizjologiczne doświadcza ich organizm na ich skutek.
Na skutek poinformowania badanych w grupie eksperymentalnej zauważono delikatną, lecz faktyczną zmianę parametrów metabolicznych, w tym najważniejszy, spadek ciśnienia tętniczego o około 10 punktów. Zmiany te nastąpiły w ciągu 4 tygodni i były znacznie większe w porównaniu z grupą kontrolną.
Pozostaje jednak pytanie, z czego faktycznie wynikały pozytywne zmiany metaboliczne. Zgodnie z wiedzą naukową, spadek ciśnienia tętniczego na skutek aktywności fizycznej związany jest rozszerzeniem obwodowych naczyń krwionośnych, a z czasem na skutek łagodzącego wpływu wysiłku na układ współczulny, zmniejszając tym samym działanie układu renina-angiotensyna oraz optymalizację działania baroreceptorów, promując chroniczne rozszerzenie naczyń krwionośnych. Czy sama zmiana nastawienia mogła wpłynąć na aktywność fizjologiczną? Badani zapewniali o braku zmiany swojej codziennej aktywności fizycznej. Mimo wszystko nie podlegali kontroli, więc istnieje możliwość, że podświadomie ich ilość ruchu uległa zwiększeniu, bądź zaczęli zwracać większą uwagę na swoje wybory żywieniowe. Nawet jeżeli takie zachowanie nastąpiło, należy mieć na uwadze, że było ono następstwem nabytej świadomości na temat pozytywnego wpływu zdrowotnego aktywności fizycznej.
PODSUMOWANIE
Mindset rozumiany jako nastawienie względem danego czynnika to potężna broń. Już stosunkowo wczesne prace naukowe dotyczące efektu placebo wskazywały, że nasze oczekiwania mogą intensyfikować bądź zmniejszać efekt fizjologiczny różnych substancji. Osoby, które były pewne spożycia substancji dopingujących doznawały znacznych przyrostów siły mimo braku zastosowania realnej substancji. Co więcej, efekt ten odnosi się do wielu innych aspektów życiowych. Pacjenci, którzy sceptycznie podchodzą do danego typu leczenia osiągają ostatecznie mniejszą efektywność terapii niż osoby o pozytywnym nastawieniu. Dodatkowo, sam pogląd i rozpatrywanie stresu jako czynnika wzmacniającego nasz organizm, pozwala zmniejszyć jego negatywne skutki. Jak się okazuje, sam pogląd na aktywność fizyczną oraz żywienie wpływa na realne zmiany fizjologiczne. W dużym uproszczeniu, pozytywny pogląd na różnego rodzaju czynności życiowe, pozwala intensyfikować ich dobroczynne działanie.
.
.
.
.
BIBLIOGRAFIA:
[1] Hurst P, Schipof-Godart L, Szabo A, Raglin J, Hettinga F, Roelands B, Lane A, Foad A, Coleman D, Beedie C. The Placebo and Nocebo effect on sports performance: A systematic review. Eur J Sport Sci. 2020 Apr;20(3):279-292. doi: 10.1080/17461391.2019.1655098. Epub 2019 Aug 20. PMID: 31414966.
[2] Crum AJ, Salovey P, Achor S. Rethinking stress: the role of mindsets in determining the stress response. J Pers Soc Psychol. 2013 Apr;104(4):716-33. doi: 10.1037/a0031201. Epub 2013 Feb 25. PMID: 23437923.
[3] Crum AJ, Corbin WR, Brownell KD, Salovey P. Mind over milkshakes: mindsets, not just nutrients, determine ghrelin response. Health Psychol. 2011 Jul;30(4):424-9; discussion 430-1. doi: 10.1037/a0023467. PMID: 21574706.
