https://pixabay.com/photos/olive-oil-olives-food-oil-natural-968657/
Bezpieczeństwo żywności stanowi fundament zdrowego stylu życia i trwałego rozwoju społeczeństwa. W dzisiejszym świecie, gdzie żywność przemierza długie trasy z produkcji do konsumpcji, zagadnienia związane z jej bezpieczeństwem stają się coraz bardziej złożone i kluczowe dla ludzkości.
Wraz z postępem technologicznym i globalizacją, rozwinięcie wiedzy na temat tego, co znajduje się na naszym stole, staje się nie tylko korzyścią dla jednostki, ale także krokiem w kierunku budowania bezpieczniejszego i bardziej zrównoważonego społeczeństwa.
Ustawa o bezpieczeństwie żywności i żywienia
W Polsce, jednym z ważnych aktów prawnych dotyczących bezpieczeństwa żywności i żywienia jest „Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia”. Wprowadza ona szereg norm i regulacji mających na celu zapewnienie bezpieczeństwa żywności dla konsumentów.
Kluczowe kwestie, które mogą być regulowane przez tego rodzaju ustawy, obejmują:
1. Określanie standardów jakości i bezpieczeństwa żywności, zarówno pod względem składu chemicznego, jak i mikrobiologicznego.
2. Wymogi dotyczące prawidłowego oznaczania i etykietowania żywności, takie jak podawanie składników odżywczych, daty ważności czy informacji dotyczących alergenów.
3. Regulacje dotyczące bezpieczeństwa w procesach produkcji, przetwarzania i dystrybucji żywności.
4.Ustanawianie systemów inspekcji oraz kontroli jakości żywności, obejmujących zarówno produkcję krajową, jak i importowaną.
5. Przepisy dotyczące reagowania na sytuacje kryzysowe związane z bezpieczeństwem żywności, takie jak wycofywanie z rynku zanieczyszczonej żywności.
6.Promowanie edukacji konsumentów w zakresie zdrowego żywienia i korzyści wynikających z wybierania bezpiecznych produktów spożywczych.
Warto pamiętać, że wymogi prawne związane z bezpieczeństwem żywności różnią się między krajami, a nawet regionami. Są one monitorowane i egzekwowane przez odpowiednie organy państwowe.
Fałszowanie polega na:
1. Zastąpieniu jednego składnika innym (zazwyczaj tańszym).
2. Dodawaniu wody (rozcieńczanie).
3. Fałszywej deklaracji pochodzenia.
4. Dodawaniu składnika/składników, który nie jest uwzględniony na etykiecie.
5. Braku informacji o pozyskiwaniu surowca.
Przyczyny fałszowania żywności:
1.Zyski finansowe – producenci mogą wprowadzać tanie substytuty składników, zmniejszać jakość produktów czy stosować praktyki, które pozwalają obniżyć koszty produkcji, co zwiększa marże zysku.
2. Zwiększenie konkurencyjności cenowej produktu – firmy, które przestrzegają norm i standardów, mogą mieć trudności z utrzymaniem konkurencyjności, gdy muszą konkurować z produktami fałszowanymi, które mogą być oferowane po niższych cenach.
3. Ukrycie faktycznego pochodzenia produktu/ jakości – niektórzy mogą wprowadzać fałszywe informacje na etykietach dotyczące składu produktu, takie jak zawartość składników odżywczych czy obecność alergenów, co stanowi poważne zagrożenie dla konsumentów o szczególnych potrzebach żywieniowych.
4. Dodawanie ulepszaczy, w celu w celu zwiększenia atrakcyjności wizualnej – polega to na dodawaniu do żywności substancji chemicznych, barwników czy konserwantów, które mogą być szkodliwe dla zdrowia. Takie działania mają na celu poprawienie wyglądu produktu.
5.Ukrycie błędów w procesie technologicznym – firmy zaangażowane w fałszowanie żywności mogą próbować unikać regularnych kontroli jakości lub inspekcji sanitarno-epidemiologicznych, aby ukryć ewentualne naruszenia standardów.
Omega-3, D3 i K2MK7 w jednej kapsułce – KUP TUTAJ
Co najczęściej jest fałszowane?
Miód:
– dodawanie tanich zamienników naturalnego miodu, takich jak syropy glukozowo-fruktozowe, syropy z kukurydzy lub inne substytuty cukrów, aby zwiększyć objętość produktu, obniżając jakość miodu i zmniejszając jego wartość odżywczą,
– rozcieńczanie miodu wodą, co również prowadzi do zwiększenia objętości, ale równocześnie obniża koncentrację naturalnych składników w nim,
– podawanie fałszywych informacji na temat pochodzenia geograficznego. Prawdziwy miód mógłby pochodzić z regionów o renomie, co zwiększałoby jego wartość, jednak niektórzy podają błędne informacje na ten temat,
– podrabianie certyfikatów jakości i pochodzenia, by wprowadzić w błąd konsumentów i dystrybutorów co do autentyczności produktu,
– dodawanie sztucznych substancje, takie jak barwniki, aromaty czy konserwanty, w celu poprawienia jego wyglądu czy trwałości.
Soki owocowe:
– poddawanie ich intensywnemu przetwarzaniu termicznemu, takiemu jak pasteryzacja, co może wpłynąć na utratę składników odżywczych i jakości smaku,
– produkty oznaczone jako soki naturalne mogą być fałszowane poprzez użycie tanich koncentratów owocowych zamiast prawdziwych owoców,
– dodawanie tanich słodzików, takich jak wyżej wymienione syropy glukozowo-fruktozowe czy inne substytuty cukrów, aby zwiększyć słodycz soku i obniżyć koszty produkcji.
Oliwa z oliwek:
– przetwarzanie technologiczne oliwy z oliwek może być manipulowane w celu zatarcia śladu ewentualnych błędów czy niedociągnięć,
– sprzedawanie jej z podrobionymi znakami jakości, certyfikatami czy hologramami, aby wprowadzić w błąd konsumentów co do autentyczności produktu,
– dodawanie tańszych olejów, takich jak olej słonecznikowy czy rzepakowy, aby zwiększyć objętość produktu i obniżyć koszty.
Masło:
– dodawanie tańszych tłuszczów, takich jak olej roślinny czy margaryna w celu oszczędności,
– „przemycanie” dodatków, takich jak sztuczne barwniki i aromaty, które nadają masłu intensywny kolor i smak, ale nie są naturalne,
– podawanie fałszywych informacji na temat składu tłuszczowego masła, sugerując, że zawiera ono wyższy procent prawdziwego masła niż faktycznie ma to miejsce,
– oznaczane fałszywymi certyfikatami jakości, takimi jak „masło ekstra” czy „masło naturalne”.
Kawa:
– dodanie substancji takich jak mąka, pszenica czy ziarna fasoli do kawy,
– wprowadzenie sztucznych substancji, takich jak substytuty kawy czy barwniki,
– mieszanie wysokojakościowych ziaren kawy z niskiej jakości,
– zastosowanie procesów, takich jak chemiczne wybielanie ziaren, co wpływa na smak i bezpieczeństwo produktu.
Herbata:
– podobnie jak w przypadku innych produktów spożywczych, sfałszowane mogą zostać oznaczenia jakości, takie jak certyfikaty,
– dodawanie tańszych liści innych roślin lub substancji, takich jak skrobia.
Czekolada:
– dodawanie tańszych tłuszczów roślinnych, na przykład oleju palmowego,
– zastępowanie prawdziwych składników czekolady substytutami, takimi jak syropy cukrowe,
– może zdarzyć się, że dana czekolada zawiera mniej prawdziwego kakao niż jest to deklarowane.
Wino:
– dodawanie tańszych, innych gatunków winogron, mieszanie wysokojakościowych win z niskiej jakości winami,
– dodawanie cukrów w celu zatuszowania wad smakowych,
– oznaczanie wina fałszywymi informacjami na temat jego pochodzenia geograficznego w celu podniesienia jego wartości,
– manipulowanie parametrami technologicznymi podczas procesu produkcji wina, takimi jak temperatura czy czas fermentacji,
– sprzedawanie wina z fałszywymi oznaczeniami rocznika.
Odpowiedzialność karna i finansowa
Zafałszowanie produktu rolno-spożywczego znacznie różni się od zafałszowania środka spożywczego. Jeżeli chodzi o ten wymieniony jako drugi, ustawa o bezpieczeństwie żywności i żywienia przewiduje sankcję karną w postaci grzywny, kary ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku, a przy znacznej wartości środka spożywczego jest to nawet do trzech lat. Jeśli mówimy o pierwszym z wymienionych jest to sankcja administracyjna w postaci kary pieniężnej w wysokości do 10% przychodu osiągniętego w roku rozliczeniowym poprzedzającym rok nałożenia kary, nie niższej jednak niż 1000 zł.
Warto zaznaczyć, że sankcje i odpowiedzialność różnią się w zależności od krajów i ich prawnych ram regulujących fałszowanie żywności. Organizacje międzynarodowe, takie jak Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) i Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO), również współpracują w zakresie ustalania międzynarodowych standardów i norm dotyczących bezpieczeństwa żywności.
Podsumowanie
W skali globalnej fałszowanie żywności jest problemem, który wymaga skoordynowanych działań ze strony rządów, organizacji międzynarodowych oraz uczciwych przedsiębiorców. Wzmocnienie kontroli, edukacja konsumentów, surowe kary dla sprawców oraz promowanie etycznych praktyk w produkcji żywności są kluczowe dla zwalczania tego zjawiska i zapewnienia bezpieczeństwa konsumentom.
Źródła:
http://www.h-ph.pl/pdf/hyg-2020/hyg-2020-4-133.pdf
https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/bezpieczenstwo-zywnosci-i-zywienia-17302608
https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20061711225/U/D20061225Lj.pdf
https://www.ibprs.pl/wp-content/uploads/2018/08/PNiTPRS-2013-nr-4-RozdziaV.pdf
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26054861/
https://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=&ved=2ahUKEwiGu-_UkvGDAxUXXvEDHZZQAbEQFnoECBAQAQ&url=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC9818512%2F&usg=AOvVaw3qAfTu2aM_dw9oQqN0Zf8v&opi=89978449
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/38107123/
https://gcwgandhinagar.com/econtent/document/1589361321Unit%20V%20Food%20adulteration.pdf
https://www.researchgate.net/publication/230256230_Determination_of_the_adulteration_of_butter
https://afst.valahia.ro/wp-content/uploads/2022/09/2-Bratu_2012.pdf
https://www.researchgate.net/publication/296692035_Coffee_Adulteration_More_than_two_decades_of_research
