Photo by Julia Topp on Unsplash
Suplementacja stała się coraz bardziej popularna ze względu na potencjalne zastosowanie w poprawie wydajności fizycznej i przyspieszeniu regeneracji po wysiłku fizycznym. Polifenol kurkumina, występujący w przyprawie kurkuma, jest obiecującym związkiem o takim potencjale. Ze względu na potencjał tego naturalnie występującego składnika odżywczego, który zmniejsza stany zapalne oraz stres oksydacyjny u ludzi i zwierząt jest on obecnie rozważany pod kątem różnych korzyści zdrowotnych oraz sportowych.
Kurkuma i jej popularność
Kurkuma, przyprawa pochodząca z Chin i Indii, jest pozyskiwana z kłącza rośliny Curcuma longa. Trzy związki kurkuminoidowe, kurkumina (diferuloilometan), demetoksykurkumina i bisdemetoksykurkumina, znajdują się w kurkumie, jednak stanowią one tylko około 3,14% przyprawy. Te związki kurkuminoidowe, powszechnie nazywane „kurkuminą”, można znaleźć w dostępnych komercyjnie suplementach, które zazwyczaj składają się z 77% diferuloilometanu, 17% demetoksykurkuminy i 6% bisdemetoksykurkuminy.
Kurkumina to polifenol, który nadaje kurkumie charakterystyczną żółtą barwę. Historycznie, Chiny i Indie używały kurkumy w medycynie tradycyjnej do leczenia chorób i dolegliwości. Dodatkowo, kurkuma była stosowana w celach kulinarnych, kosmetycznych i do barwienia tkanin przez ponad 2000 lat. Kurkuma została wprowadzona do świata zachodniego w XIV wieku. Obecnie w świecie zachodnim kurkuma jest dostępna jako przyprawa i występuje w gotowych sosach curry sprzedawanych w sklepach spożywczych i restauracjach, a kurkumina jest również używana jako barwnik w musztardzie i marynowanych rzodkiewkach. W połowie XX wieku rozpoczęły się badania nad korzyściami zdrowotnymi kurkuminy, a badania przedkliniczne wzrosły w ciągu ostatnich 30 lat. Przed rokiem 2000 przeprowadzono niewiele badań klinicznych z kurkuminą, ale obecnie przeprowadzono już ponad sto badań nad klinicznymi i terapeutycznymi zastosowaniami kurkuminy, a różne inne badania kliniczne są w toku.
Właściwości kurkuminy
Kurkumina jest plejotropowym związkiem odżywczym, który posiada właściwości przeciwbakteryjne, przeciwzapalne, obniżające poziom glukozy, przeciwutleniające, wspomagające gojenie ran. Ponieważ procesy chorobowe są związane z dysregulacją różnych cząsteczek sygnałowych, złożona struktura chemiczna kurkuminy oraz jej zdolność do modulowania aktywności wielu z tych cząsteczek przyciągnęły uwagę w kontekście wielu schorzeń. Dlatego badania przedkliniczne zbadały potencjał kurkuminy w leczeniu różnych chorób, w tym neurodegeneracyjnych, sercowo-naczyniowych, cukrzycy, chorób stawów, raka oraz zapalnych chorób jelit. Te badania stworzyły możliwości dla badań klinicznych, w których obiecujące wyniki pojawiły się po badaniach przedklinicznych. Obecnie trwa wiele badań klinicznych, a do tej pory najlepiej zbadanym zastosowaniem kurkuminy są jej właściwości chemoprewencyjne. Aby zrozumieć prawdziwy potencjał kurkuminy w kontekście różnych korzyści zdrowotnych, potrzebne są dodatkowe, większe badania kliniczne.
Biodostępność kurkuminy
Niesformułowana kurkumina ma niską biodostępność u ludzi z powodu słabej absorpcji, szybkiego metabolizmu i szybkiej eliminacji systemowej z organizmu. U ludzi, po podaniu niesformułowanej kurkuminy, jedynie niskie jej poziomy wykryto w surowicy u jednej trzeciej osób przyjmujących duże dawki kurkuminy (10 000-12 000 mg/dzień). W związku z tym stworzono różne formuły, aby rozwiązać te problemy. Obecnie dostępnych jest wiele formuł z ulepszoną biodostępnością, uzyskaną dzięki dodaniu adiuwantów, nanocząsteczek, liposomów, miceli oraz kompleksów fosfolipidowych. Z tego względu ważne jest, aby w badaniach klinicznych stosować sformułowaną kurkuminę o poprawionej biodostępności. Jednakże, inherentnym ograniczeniem stosowania kurkuminy z różnymi adiuwantami i zmodyfikowanymi kompozycjami jest to, że adiuwanty i inne składniki mogą nie być obojętne, co utrudnia wyizolowanie specyficznych efektów samej kurkuminy. Obecnie wydaje się, że stosowanie kurkuminy powinno występować w obecności piperyny, która jest substancją zwiększającą biodostępność wielu związków w tym kurkuminy.
Zastosowanie kurkuminy w sporcie
Ćwiczenia wykonywane z dużą intensywnością lub przez długi czas, prowadzą do uszkodzenia mięśni, szczególnie gdy obejmują skurcze ekscentryczne mięśni. Uszkodzenia mięśni są częściowo wynikiem produkcji reaktywnych form tlenu, które mogą wywoływać stany zapalne lub zmieniać funkcje komórek. Stan zapalny jest wynikiem nadmiernego rozciągnięcia włókien mięśniowych, szczególnie sarkomerów, co może prowadzić do uszkodzeń błon siateczki sarkoplazmatycznej, kanalików poprzecznych lub sarkolemy, powodując większe uszkodzenia mięśni w wyniku skurczów ekscentrycznych. Nadmierny stres oksydacyjny i stan zapalny mogą prowadzić do uszkodzeń DNA, białek lub lipidów, a także do akumulacji AGEs czyli produktów nadmiernej glikacji białek. Ponadto, kombinacja nadmiernej produkcji wolnych rodników i niezdolności endogennego systemu antyoksydacyjnego do usunięcia nadmiaru wolnych rodników skutkuje opóźnioną regeneracją i obniżeniem wydajności w kolejnych ćwiczeniach.
Głównym skutkiem uszkodzenia mięśni jest zmniejszona funkcja mięśni, która objawia się przede wszystkim obniżoną zdolnością do generowania siły. Po uszkodzeniu mięśni typowe jest pojawienie się charakterystycznego bólu mięśniowego, występującego z opóźnieniem, znanego jako „opóźniona bolesność mięśniowa” (DOMS). Odpowiedź zapalna, która może wystąpić w wyniku ćwiczeń, jest złożona i może wynikać ze zwiększonej produkcji reaktywnych form tlenu. Chociaż niektóre ćwiczenia mogą zmniejszać ostre lub przewlekłe stany zapalne, ćwiczenia mogą również wywoływać stan zapalny. Ćwiczenia mogą bowiem promować zwiększoną produkcję cytokin zapalnych, w tym między innymi interleukiny (IL)-1b, IL-6 i czynnika martwicy nowotworu (TNF)-a, poprzez ścieżki jądrowego czynnika kappa beta (NF-kB), białka aktywującego (AP)-1 oraz cyklooksygenazy (COX)-2. Zdolność do minimalizowania negatywnych skutków związanych ze stresem oksydacyjnym, AGEs i stanem zapalnym po ćwiczeniach ekscentrycznych może potencjalnie poprawić regenerację i zapobiec urazom.
Uszkodzenia mięśniowe i bolesność
Większość badań nad kurkuminą zaobserwowała, że może ona zmniejszyć aktywność CK, co wskazuje na korzyści suplementacji w redukcji bólu i uszkodzeń mięśni poprzez zmniejszenie poziomu CK. CK w surowicy jest ważnym klinicznym biomarkerem uszkodzenia mięśni, takich jak dystrofia mięśniowa, poważne zniszczenie mięśni oraz marker zmęczenia obwodowego podczas ćwiczeń fizycznych. Ponadto, większość badań oceniała ból mięśni i odnotowały zmniejszenie bólu mięśniowego. Jedno badanie oceniało urazy mięśni szkieletowych i zaobserwowało zmniejszenie wskaźnika spadku wydolności mięśni stawu kolanowego. Chociaż wyniki nie były jednoznaczne, badania wykazały, że kurkumina była skuteczna w przypadku niektórych aspektów uszkodzeń mięśni i bólu po wykonaniu nagłych ćwiczeń fizycznych.
Tanabe i współpracownicy przeprowadzili badanie krzyżowe na 14 zdrowych młodych mężczyznach i stwierdzili, że spożycie pojedynczej dawki 150 mg kurkuminy na godzinę przed i kolejnej dawki 150 mg 12 godzin po wykonaniu 50 maksymalnych ekscentrycznych skurczów mięśni zginaczy łokcia zmniejszyło aktywność CK w porównaniu do placebo. Podobne wyniki odnotowali McFarlin i współautorzy, którzy zaobserwowali, że kurkumina spowodowała obniżoną odpowiedź CK po 1 dniu (-44%), 2 dniach (-49%), 3 dniach (-57%) i 4 dniach (-69%) po wykonaniu nagłych ćwiczeń.
Dodatkowo Tanabe i współpracownicy stwierdzili również zmniejszenie stężenia CK 5-7 dni po ćwiczeniach oraz zmniejszenie oceny bólu mięśniowego u grupy suplementowanej kurkuminą 3–6 dni po ćwiczeniach w porównaniu do grupy placebo. Z kolei w innej pracy zaobserwowali, że grupa suplementowana 180 mg/dzień kurkuminy przez 4 dni wykazywała zmniejszenie bólu mięśniowego przy palpacji, trzeciego dnia po ćwiczeniach oporowych oraz zmniejszenie bólu mięśniowego podczas prostowania stawu łokciowego w porównaniu do grupy placebo.
Wang i współpracownicy przeprowadzili badanie, w którym suplementacja 230,9 mg/dzień kurkuminy w przed serią skoków znacząco zmniejszyła wskaźnik zmęczenia stawu kolanowego. Wyniki te pokazały, że kurkumina poprawiła wydolność mięśni szkieletowych.
Tylko jedno badanie oceniało efekty suplementacji kurkuminą w odniesieniu do biochemicznych markerów. Analizy biochemiczne mogą dostarczyć klinicznych informacji na temat adaptacji fizjologicznej uczestników. Suplementacja kurkuminą wykazała funkcjonalne działania związane z ochroną fizjologiczną i wspieraniem regeneracji. Wang i wspołpracownicy stwierdzili, że spożycie kurkuminy znacząco obniżyło poziomy aminotransferazy alaninowej (ALT) (35,66%) i aminotransferazy asparaginianowej (ALP) (28,65%) w porównaniu do placebo. W odniesieniu do parametrów lipidowych, trójglicerydy (TG) zostały znacząco obniżone (31,96%) w grupie leczonej w porównaniu do grupy placebo po czterech tygodniach suplementacji. Ponadto, poziom lipoprotein o wysokiej gęstości (HDL) wzrósł 1,17 razy w porównaniu do grupy placebo. Jeśli chodzi o markery oksydacyjne, jedno badanie (20%) oceniało poziomy stężenia surowicy pochodnych reaktywnych metabolitów tlenowych (d-ROMs) oraz potencjał biologiczny antyoksydantów (BAP). Jednakże nie zaobserwowano istotnych różnic między kurkuminą a placebo.
Resveratrol od Apollo’s Hegemony – Przeciwutleniacz o szerokim potencjale prozdrowotnym – KUP TUTAJ
Opóźniona obolałość mięśniowa (DOMS)
W kilku badaniach stwierdzono, że przyjmowanie suplementów z kurkuminą przed i po ćwiczeniach zmniejsza objawy opóźnionej bolesności mięśniowej (DOMS). Nicol i współpracownicy przeprowadzili badanie, w którym 17 mężczyzn przyjmowało 5 g kurkuminy (2,5 g na dawkę, dwie dawki dziennie) zaczynając na 2 dni przed ćwiczeniem i kończąc 3 dni po ćwiczeniach. Zauważyli, że przyjmowanie kurkuminy w ciągu 24–48 godzin po ekscentrycznych ćwiczeniach na jednej nodze zmniejszało DOMS w kończynach dolnych podczas ćwiczeń takich jak przysiad na jednej nodze, rozciąganie mięśni pośladków i przysiad z podskokiem. Oprócz zmniejszenia DOMS, suplementacja poprawiła wydajność skoków na jednej nodze, sugerując, że złagodzenie DOMS pozytywnie wpływa na wydajność i wspiera regenerację. Mallard i współpracownicy przeprowadzili badanie, w którym 28 mężczyzn przyjmowało 450 mg kurkuminy przed i po wykonaniu ćwiczeń oporowych dolnych partii ciała do upadku mięśniowego i stwierdzili, że grupa suplementująca kurkuminę miała znacznie niższe poziomy DOMS niż grupa placebo po 48 i 72 godzinach od ćwiczeń.
W badaniu przeprowadzonym na 20 mężczyznach, Drobnic i współpracownicy stwierdzili, że w porównaniu do placebo, podawanie kurkuminy dwa razy dziennie (200 mg na dawkę, rano i wieczorem, zaczynając na 2 dni przed ćwiczeniami i kończąc 24 godziny po ćwiczeniach) znacząco zmniejszyło DOMS w kończynach dolnych po bieganiu z górki. Inne badania badały efekty pojedynczej dawki kurkuminy przed lub po ćwiczeniach na DOMS. Amalraj i współprautorzt odnotowali, że pojedyncza dawka 500 mg kurkuminy podana godzinę przed ćwiczeniami znacząco zmniejszyła DOMS po zbiegach, charakteryzujących się skurczami ekscenrtycznymi. Nakhostin-Roohi i współautorzy zalecili 10 mężczyznom wykonywanie powtarzających się skurczów mięśni czworogłowych za pomocą maszyny do przysiadów, wywołując uszkodzenie mięśni, i stwierdzili, że osoby, które przyjęły jednorazową dawkę 150 mg kurkuminy bezpośrednio po ćwiczeniach, miały znacznie zmniejszone DOMS po 48 i 72 godzinach.
Niedawne badanie również zbadało wpływ długoterminowej suplementacji kurkuminą na DOMS. Basham i współpracownicy i badali wpływ codziennego spożycia 1,5 g kurkuminy (trzy kapsułki po 500 mg) przez 28 dni u 19 mężczyzn z uszkodzeniami mięśni wywołanymi ćwiczeniami aerobowymi na stepie i stwierdzili, że suplementacja kurkuminą bardziej znacząco zmniejszała DOMS niż placebo. Niemniej jednak niektóre badania wykazały, że suplementacja kurkuminą ma niewielki lub żaden wpływ na DOMS. Cardaci i współpracownicy przeprowadzili badanie, w którym 23 mężczyzn i kobiety przyjmowało 2 g kurkuminy przez 7 dni przed bieganiem z górki i przez 4 dni po tym i nie zaobserwowano znaczącej różnicy w porównaniu do grupy placebo w odniesieniu do DOMS podczas fazy regeneracji.
Delecroix wraz ze współautorami badali 17 elitarnych sportowców rugby, którzy przyjmowali 6 g kurkuminy (2 g na dawkę, 3 dawki dziennie) 48 godzin przed ćwiczeniami skoków na jednej nodze i i 48 godzin po ćwiczeniach. Zarówno grupa suplementująca kurkuminę, jak i grupa placebo zgłosiły wzrost DOMS po ćwiczeniach, bez znaczącej różnicy. W badaniu McFarlin i współpracowników 28 mężczyzn i kobiet przyjmowało 400 mg kurkuminy dziennie, 2 dni przed wywołaniem uszkodzeń mięśni przez ćwiczenia na kończyny dolne 3 dni po ćwiczeniach, nie zaobserwowano znaczącej różnicy między grupą suplementującą kurkuminę a grupą placebo w odniesieniu do DOMS w mięśniach czworogłowych ani DOMS podczas codziennych czynności.
Kurkumina – regeneracja i wydajność fizyczna
Połączone efekty kurkuminy i piperyny na uszkodzenia mięśni badano po zeskokach na jednej nodze wśród dziesięciu młodych elitarnych zawodników rugby. Badania przeprowadzono w randomizowanym, zrównoważonym schemacie crossover, obejmującym cztery grupy: 1) grupa interwencyjna z nogą dominującą; 2) grupa interwencyjna z nogą niedominującą; 3) grupa placebo z nogą dominującą; oraz 4) grupa placebo z nogą niedominującą. Suplement interwencyjny składał się z 2,0 g kurkuminy i 20,0 mg piperyny, przyjmowanych trzy razy dziennie przez 48 godzin przed i po próbie wysiłkowej (co 6 godzin), z wyjątkiem dnia próby wysiłkowej, kiedy suplementacja była podawana 45 minut przed ćwiczeniami, bezpośrednio po ćwiczeniach i 6 godzin po ćwiczeniach. Piętnaście dni po zakończeniu pierwszej próby, badani zostali przetestowani w przeciwnych warunkach oraz na przeciwnej nodze niż w pierwotnym przypisaniu. Próba wysiłkowa polegała na zeskokach na jednej nodze na dystansie 25 metrów (spadek 8%) przez 25 powtórzeń z maksymalną prędkością, oddzielonych 90-sekundowymi przerwami. Przed i po próbie (0 h, 24 h, 48 h i 72 h) oceniono funkcje mięśni za pomocą dynamometru izokinetycznego w celu określenia izokinetycznego i koncentrycznego szczytowego momentu obrotowego mięśni prostowników kolana przy 60°/s, wysokość skoku oceniono za pomocą pojedynczego skoku przeciwbieżnego na jednej nodze przy użyciu platformy siłowej, a ogólna i specyficzna bolesność mięśni była oceniana za pomocą Indeksu Hoopera (od 1 do 7).
Po próbie wysiłkowej grupa przyjmująca kurkuminę i piperynę wykazała zmniejszoną utratę średniej mocy podczas 6-sekundowego sprintu na jednej nodze po 24 godzinach (+175 watów, 15% w porównaniu do placebo), jednak nie stwierdzono różnic po 0, 48 lub 72 godzinach. Żadna z pozostałych zmiennych nie różniła się na skutek interwencji kurkuminą z piperyną.
Ponadto, w randomizowanym badaniu cross-over, zbadano wpływ kurkuminy na wydajność mięśni po ekscentrycznym ćwiczeniu mięśni zginaczy łokcia. Czternastu młodych, zdrowych, niewytrenowanych mężczyzn przyjmowało sześć kapsułek TheracurminVR (25 mg kurkuminy/kapsułka, łącznie 150 mg) lub placebo (skrobia) 1 godzinę przed ćwiczeniami oraz 12 godzin po ćwiczeniach. Wizyty były oddzielone czterotygodniowym okresem przerwy oraz kolejność interwencji były zrównoważone między grupami. Sesja ćwiczeń obejmowała serię 50 maksymalnych ekscentrycznych skurczów zginaczy łokcia z prędkością kątową 120°/s. W odpowiedzi na ćwiczenia mierzono maksymalny moment skurczu dobrowolnego (MVC) zginaczy łokcia, zakres ruchu (ROM) stawu łokciowego, obwód ramienia oraz subiektywny ból górnej części ramienia za pomocą wizualnej skali analogowej (VAS) po obu interwencjach oraz placebo. W porównaniu do placebo, suplementacja kurkuminą wykazała znacznie mniejsze zmniejszenie momentu skurczu MVC. W odniesieniu do wartości wyjściowej, ogólny spadek MVC był znacząco mniejszy w grupie przyjmującej kurkuminę (-33,0 ± 8,0%) w porównaniu do grupy placebo (-40,0 ± 9,1%) na przestrzeni czasu.
Suplementacja 180 mg/dzień kurkuminy poprawiła zakres ruchu (ROM) (3–4 dni po ćwiczeniach) w porównaniu do grupy placebo, co wskazuje na poprawę wydolności sportowej. Dodatkowo, stopień spadku momentu siły skurczu maksymalnego (MVC) w grupie przyjmującej kurkuminę był znacząco mniejszy bezpośrednio po ćwiczeniach oraz 48–96 godzin po ćwiczeniach o 13–16% w porównaniu do grupy placebo. Potwierdzając te wyniki, Tanabe i współpracownicy zaobserwowali, że suplementacja 180 mg/dzień kurkuminy (przez 7 dni—po intensywnym wysiłku) wykazała poprawę momentu siły MVC i ROM w porównaniu do grupy placebo. Inne badanie wykazało, że czas kontaktu w skoku z zeskoku znacznie się wydłużył dzięki suplementacji kurkkuminą (230,9 mg/dzień przez 4 tygodnie). Wydłużony czas kontaktu był spowodowany zwiększoną siłą mięśniową wynikającą z suplementacji kurkiuminą, co potwierdza tezę o roli kurkuminy w poprawie wydolności sportowej i mięśniowej. Autorzy badania odnotowali również redukcję poziomu mleczanu (18,67&) oraz amoniaku (NH3) (9,02%) w grupie suplementowanej kurkuminą w porównaniu do grupy placebo, co wskazuje na jej wpływ na zmniejszenie zmęczenia i poprawę wydolności.
Skutki uboczne
Amerykańska Agencja Żywności i Leków (FDA) zaklasyfikowała kurkumę jako „ogólnie uznawaną za bezpieczną” (GRAS), a kurkumina jest dobrze tolerowana przez ludzi. Dodatkowo, Wspólny Komitet Ekspertów Organizacji ds. Żywności i Rolnictwa/Światowej Organizacji Zdrowia (FAO/WHO) ds. Dodatków do Żywności (1996) zatwierdził akceptowalne dzienne spożycie kurkuminy na poziomie 0,1-3,0 mg/kg masy ciała. Kurkumina nie jest toksyczna dla ludzi w dawkach od 440 mg/dzień do 8000 mg/dzień przez okres do czterech miesięcy. Jednak u niektórych osób zgłoszono drobne skutki uboczne, takie jak biegunka, wymioty, odbarwiony kał, ból głowy i wysypka. W powyższych badaniach na ludziach, które analizowały wpływ kurkuminy na regenerację po ćwiczeniach, nie odnotowano takich skutków ubocznych. Raporty wykazały, że kurkumina może wykazywać aktywność prooksydacyjną, co może być związane z jej stężeniem w diecie. Dlatego należy zachować ostrożność przy podawaniu dużych dawek kurkuminy, a więcej badań powinno uwzględniać długoterminowe skutki kurkuminy u ludzi.
Podsumowanie
Kurkumina, aktywny związek występujący w kurkumie, zyskała popularność jako suplement diety ze względu na swoje właściwości przeciwzapalne, przeciwutleniające i wsparcie w regeneracji mięśni. Badania nad kurkuminą wykazują, że może ona zmniejszać ból mięśniowy, obniżać poziom markerów uszkodzeń mięśni (np. CK) oraz poprawiać regenerację i wydajność fizyczną po intensywnym wysiłku. Mimo ograniczonej biodostępności, nowoczesne formuły kurkuminy, często w połączeniu z piperyną, zwiększają jej skuteczność. Wyniki badań są jednak zróżnicowane, sugerując potrzebę dalszych badań w celu pełnego zrozumienia jej wpływu na zdrowie i wydajność sportową.
Bibliografia:
Y. Tanabe, S. Maeda, N. Akazawa et al., “Attenuation of indi- rect markers of eccentric exercise-induced muscle damage by curcumin,” European Journal of Applied Physiology, vol. 115, no. 9, pp. 1949–1957, 2015.
- Tanabe, K. Chino, T. Ohnishi et al., “Effects of oral curcu- min ingested before or after eccentric exercise on markers of muscle damage and inflammation,” Scandinavian Journal of Medicine & Science in Sports, vol. 29, no. 4, pp. 524–534, 2019.
- Fridén and R. L. Lieber, “Structural and mechanical basis of exercise-induced muscle injury,” Medicine and Science in Sports and Exercise, vol. 24, no. 5, pp. 521–529, 1992.
- G. Fatouros and A. Z. Jamurtas, “Insights into the molecular etiology of exercise-induced inflammation: opportunities for optimizing performance,” Journal of Inflammation Research, vol. 21, pp. 175–186, 2016.
- Drobnic, J. Riera, G. Appendino et al., “Reduction ofdelayed onset muscle soreness by a novel curcumin delivery system (Meriva®): a randomised, placebo-controlled trial,” Journal of the International Society of Sports Nutritionss, vol. 11, no. 1, 2014.
- N. Sciberras, S. D. R. Galloway, A. Fenech et al., “The effect of turmeric (curcumin) supplementation on cytokine and inflammatory marker responses following 2 hours of endur- ance cycling,” Journal of the International Society of Sports Nutrition, vol. 12, no. 1, 2015.
- González-Bartholin, K. Mackay, D. Valladares, H. Zbinden- Foncea, K. Nosaka, and L. Peñailillo, “Changes in oxidative stress, inflammation and muscle damage markers following eccentric versus concentric cycling in older adults,” European Journal of Applied Physiology, vol. 119, no. 10, pp. 2301– 2312, 2019.
- Howatson, M. P. McHugh, J. A. Hill et al., “Influence of tart cherry juice on indices of recovery following marathon run- ning,” Scandinavian Journal of Medicine & Science in Sports, vol. 20, no. 6, pp. 843–852, 2010.
- R. Trombold, J. N. Barnes, L. Critchley, and E. F. Coyle,“Ellagitannin consumption improves strength recovery 2-3 d after eccentric exercise,” Medicine and Science in Sports and Exercise, vol. 42, no. 3, pp. 493–498, 2010.
- Kiuchi, Y. Goto, N. Sugimoto, Y. Tsuda, N. Akao, and K. Kondo, “Nematocidal activity of turmeric: synergistic action ofcurcuminoids,” Chemical & Pharmaceutical Bulletin, vol. 41, no. 9, pp. 1640–1643, 1993
Franceschi, F.,. B. Feregalli, S. Togni, U. Cornelli, L. Giacomelli, R. Eggenhoffner, et al. 2016. A novel phospholipid delivery system of curcumin (MerivaVRpreserves muscular mass in healthy aging sub-jects. European Review for Medical and Pharmacological Sciences. 20 (4):762–6.
Gomez-Cabrera, M.-C., E. Domenech, and J. Vi~na. 2008. Moderate exercise is an antioxidant: Upregulation of antioxidant genes by training. Free Radical Biology and Medicine 44 (2):126–31. doi: 10. 1016/j.freeradbiomed.2007.02.001.
Gupta, S. C., S. Patchva, and B. B. Aggarwal. 2013. Therapeutic roles of curcumin: Lessons learned from clinical trials. The AAPS Journal 15 (1):195–218. doi: 10.1208/s12248-012-9432-8.
Gupta, S. C., S. Prasad, J. H. Kim, S. Patchva, L. J. Webb, I. K. Priyadarsini, and B. B. Aggarwal. 2011. Multitargeting by curcumin as revealed by molecular interaction studies. Natural Product Reports 28 (12):1937–55. doi: 10.1039/c1np00051a.
Hatcher, H.,. R. Planalp, J. Cho, F. Torti, and S. Torti. 2008. Curcumin: From ancient medicine to current clinical trials. Cellular and Molecular Life Sciences 65 (11):1631–52. doi: 10.1007/s00018- 008-7452-4.
Huang, W.-C., W.-C. Chiu, H.-L. Chuang, D.-W. Tang, Z.-M. Lee, L. Wei, F.-A. Chen, and C.-C. Huang. 2015. Effect of curcumin supple- mentation on physiological fatigue and physical performance in mice. Nutrients 7 (2):905–21. doi: 10.3390/nu7020905.
Juturu, V., K. Sahin, R. Pala, M. Tuzcu, O. Ozdemir, C. Orhan, and N. Sahin. 2016. Curcumin prevents muscle damage by regulating NF-jB and Nrf2 pathways and improves performance: An in vivo model. Journal of Inflammation Research 9:147–54. doi: 10.2147/JIR.S110873.
Kawanishi, N., K. Kato, M. Takahashi, T. Mizokami, Y. Otsuka, A. Imaizumi, D. Shiva, H. Yano, and K. Suzuki. 2013. Curcumin attenuates oxidative stress following downhill running-induced muscle damage. Biochemical and Biophysical Research Communications 441 (3):573–8. doi: 10.1016/j.bbrc.2013.10.119
Nicol, L. M., D. S. Rowlands, R. Fazakerly, and J. Kellett. 2015. Curcumin supplementation likely attenuates delayed onset muscle soreness (DOMS). European Journal of Applied Physiology 115 (8): 1769–77. doi: 10.1007/s00421-015-3152-6.
Nosaka, K., K. Sakamoto, M. Newton, and P. Sacco. 2001. How long does the protective effect on eccentric exercise-induced muscle dam- age last? Medicine and Science in Sports and Exercise 33 (9):1490–5. doi: 10.1097/00005768-200109000-00011.
Peake, J., K. K. Nosaka, and K. Suzuki. 2005. Characterization of inflammatory responses to eccentric exercise in humans. Exercise Immunology Review 2005 (11):64–85
Tanabe, Y., S. Maeda, N. Akazawa, A. Zempo-Miyaki, Y. Choi, S.-G. Ra, A. Imaizumi, Y. Otsuka, and K. Nosaka. 2015. Attenuation of indirect markers of eccentric exercise-induced muscle damage by curcumin. European Journal of Applied Physiology 115 (9):1949–57. doi: 10.1007/s00421-015-3170-4.
Tayyem, R. F., D. D. Heath, W. K. Al-Delaimy, and C. L. Rock. 2006. Curcumin content of turmeric and curry powders. Nutrition and Cancer 55 (2):126–31. doi: 10.1207/s15327914nc5502_2.
Udani, J. K., B. B. Singh, V. J. Singh, and E. Sandoval. 2009. BounceBackTM capsules for reduction of DOMS after eccentric exercise: a randomized, double-blind, placebo-controlled, crossover pilot study. Journal of the International Society of Sports Nutrition 6 (1):14. doi: 10.1186/1550-2783-6-14.
