Choroby cywilizacyjne i zaburzenia metaboliczne wymagają od specjalistów kompleksowego podejścia do pacjenta, łącząc w sobie wsparcie farmakologiczne oraz bardziej naturalne. Powszechne w dzisiejszych czasach zaburzenia związane z gospodarką węglowodanową, wrażliwością na insulinę, gospodarką hormonalną wymagają wyboru odpowiednich strategii umożliwiających poprawę komfortu danej osoby, a także efektu biologicznego(pozytywnego oczywiście). Ostatnimi czasy wyjątkowym zainteresowaniem cieszy się kwas alfa-liponowy, jeden ze związków wytwarzanych w mitochondriach i odpowiadającego za efekt antyoksydacyjny.
Pierwszą rzeczą wyróżniającą kwas alfa-liponowy jest jego lipofilność i hydrofilność, co oznacza że może on zostać przyswojony zarówno w środowisku „tłuszczowym” jak i wodnym[1]. Dla przykładu warto nadmienić, że popularne antyoksydanty są przyswajalne tylko w określonym środowisku. Dla przykładu znana wszystkim witamina C rozpuszczalna jest tylko w środowisku wodnym, wyjątkiem jest witamina C w formie liposomalnej, która wykazuje efekt antyoksydacyjny na szerszą skalę, aczkolwiek badania w tym temacie muszą zostać poszerzone. Innym popularnym antyoksydantem jest witamina E, niezwykle istotna witamina dla osób cierpiących na choroby układu sercowo-naczyniowego. Jest ona przyswajalna tylko w środowisku „tłuszczowym”.
Ludzki potencjał antyoksydacyjny w dużej mierze zależny jest od stosunku i poziomu glutationu zredukowanego do utlenionego, czyli ratio GSH:GSSG. Pośrednio na ten stosunek wpływa także dostępność grup sulfhydrylowych zawartych dla przykładu we wspomnianym glutationie, kwasie alfa- liponowym, ale także w metioninie i jej aktywnej formie SAM-e (S-adenozyno L-metionina) oraz cysteinie w postaci NAC (N-acetylo cysteina). Stąd też ogromne zainteresowanie wymienionymi związkami w kontekście obniżania stresu oksydacyjnego towarzyszącego przeróżnym schorzeniom.
Jednym z ważniejszych czynników wpływających na zdrowie jest prawidłowa masa ciała. Wymaga to odpowiedniego podejścia żywieniowego i nie tylko. Wiele nieudanych prób jest powiązanych z brakiem kontroli łaknienia. Pośrednio wynika to ze zjawiska zwanego leptynoopornością. W pewnym badaniu przeprowadzonym na kobietach w ciąży zaobserwowano, że podaż ALA, czyli kwasu alfa-liponowego korzystnie wpłynęła na poziom leptyny, tj. przyczynił się do jego podwyższenia Zaobserwowano także wzrost profilu antyoksydacyjnego oraz poprawę insulinowrażliwości[3].
Najważniejszym czynnikiem prowadzącym do sukcesu przy redukcji masy ciała jest ujemny bilans kaloryczny. Jednak czy proces ten można przyspieszyć? Pewne badania pokazują że jest to prawdopodobnie możliwe, otóż zaobserwowano, że stosowanie kwasu alfa-liponowego przez okres 24 tygodni zaowocowało spadkiem masy ciała około 1,27 kg w porównaniu do grupy placebo[4]. Inne badanie trwające prawie połowę krócej zanotowało podobne rezultaty, tj. 0,69 kg[5]. Wynika z tego, że kwas alfa-liponowy może być czynnikiem korzystnie wpływającym na pewne szlaki mitochondrialne warunkujące spalanie większej ilości tkanki tłuszczowej. Mowa tutaj o kinazie AMPK[2]. Badania do tej pory zostały przeprowadzone na modelu zwierzęcym, dlatego należy na tę chwilę poczekać na rozszerzenie tej kwestii.
Zaraz po otyłości, kolejnym poważnym schorzeniem jest jest cukrzyca typu II. Może ona być także czynnikiem towarzyszącym otyłości. Badania wobec skuteczności kwasu alfa-liponowego w przypadku cukrzycy są szersze i warto im się przyjrzeć.
Czynnik wpływający na efektywność leczenia pacjentów z otyłością to hemoglobina glikowana-HbA1C. Wskazuje on poziom wysycenia glukozą krwinek czerwonych przez okres ich żywotności, tj. przez około 120 dni. Zaobserwowano spadek wartości HbA1C u uczestników badania przez okres 3 miesięcy. Efekt ten niestety nie był badany wobec odpowiedniej zmiany nawyków żywieniowych, przez co badacze nie byli w stanie określić konkretnie stopnia działania ALA. Więcej badań z kontrolą uczestników jest prowadzonych na modelu zwierzęcym, gdzie faktycznie kwas alfa-liponowy wykazuje szereg korzyści wobec cukrzycy typu II. W badaniach tych zaobserwowano nie tylko znaczący spadek hemoglobiny glikowanej(aż do 64%!), lecz także wzrost poziomu wrażliwości tkanek obwodowych na insulinę[6].
Zadbaj o poziom glikemii z kwasem alfa-liponowym
Hemoglobina glikowana odzwierciedla nie tylko poziom cukru we krwi, może także świadczyć o potencjalnym zagrożeniu dla układu nerwowego, skóry oraz oczu. Narządy te są narażone na tak zwaną glikację białek, a więc stan, w którym glukoza łączy się z białkiem strukturalnym powodując jego degradację. Może się to odbyć na drodze nadmiernej kolagenizacji lub nadmiernym usuwaniu struktur „niepoprawnych” na drodze ubikwitynizacji. Osoby cierpiące na cukrzycę typu II często skarżą się na problemy z pogorszonym widzeniem, co wiąże się z tzw. retinopatią. Ta sama sprawa tyczy się skóry, która tracąc swoją elastyczność staje się zgrubiała, twarda, uogólniając ulega procesowi starzenia (aging). Końcowym stadium jest martwica (przykładem jest wspomniana „stopa cukrzycowa”). Innym czynnikiem towarzyszącym jest neuropatia cukrzycowa, czyli stan w którym nadmierna glikacja powoduje zaburzenie przewodnictwa impulsów nerwowych. Często dotyczy to dystalnych części kończyn, np. palce stóp. Ostatnim efektem wysokiego poziomu hemoglobiny glikowanej jest skłonność do większego odkładania płytek amyloidowych, co w dłuższej perspektywie czasowej przekłada się na rozwój chorób z grupy neurodegenracyjnych.
Kwas alfa-liponowy ze względu rozpuszczalność w środowisku wodnym i lipidowym jest w stanie wdrożyć efekt antyoksydacyjny praktycznie w każdej komórce ciała, przez co stanowi on potencjalnie wyjątkowy lek dla osób dotkniętych tak rozległym wachlarzem zaburzeń metabolicznych.
Jego skuteczność wobec retinopatii zanotowano na modelu in-vitro, na modelu zwierzęcym oraz drobnych badaniach na chorych na cukrzycę typu I oraz II.
Nawiązując do starzenia się skóry. W tym przypadku można nie tylko stosować suplement, bądź też lek zawierający kwas alfa-liponowy. Obecnie u osób cierpiących na negatywne efekty glikacji poszczególnych warstw skóry stosuje się kremy dla diabetyków zawierające między innymi kwas alfa-liponowy, który skutecznie zapobiega niekorzystnemu procesowi nadmiernej kolagenizacji, nie wywołując przy tym skutków ubocznych[7].
Jednym z wyników chorób cywilizacyjnych powiązanych z zaburzeniami glikemii jest choroba Alzheimera oraz choroba Parkinsona. Zastosowanie kwasu alfa-liponowego przyczyniło się do spowolnienia progresji szczególnie choroby Alzheimera poprzez skuteczne usunięcie stresu oksydacyjnego[8].
Przyjmuje się, że stres oksydacyjny pełni znaczącą rolę w utracie pamięci. Nie powinno to dziwić z uwagi na fakt, że komórki mózgowe są obszarem niezwykle bogatym w mitochondria, gdzie ilość kwasu alfa-liponowego, czy glutationu występuje na wysokim poziomie. Stąd też wynika szereg pozytywnych działań poprzez zastosowanie ALA.
Sprawdzony insulinomimetyk – berberyna
Jak się okazuje kwas alfa-liponowy może zaskoczyć na różnych polach. Cieśń nadgarstka, będąca problemem z zakresu fizjoterapii, może mieć pewien procent powiązania z żywieniem. Otóż zastosowanie kwasu alfa-liponowego przed i po operacji w przypadku tego schorzenia zaowocowało skróceniem czasu rekonwalescencji i jej skutków ubocznych[9].
W innych analizach zaobserwowano obniżenie nasilenia objawów neurologicznych u pacjentów słabo prowadzonych pacjentów z cukrzycą typu II[10,11].
W związku z omawianymi zagadnienia, nie można nie wspomnieć o szerokim zastosowaniu antyzapalnym kwasu alfa-liponowego. Praktycznie każdy stan zapalny określa podwyższone stężenie markerów stanu zapalnego jak CRP, OB, czasem poziom ferrytyny, potocznie nazywanej białkiem ostrej fazy, a także poziomu cytokin stanu zapalnego, tj. NF-kB, ICAM-I, VCAM-I, MMP-2, MMP-9 i IL6.
Wobec powyższych cytokin zaobserwowano korzystny wpływ kwasu ALA(alfa-liponowego)
U dorosłych z wysokim poziomem CRP, zanotowano spadek tego markeru i towarzysząca temu poprawa samopoczucia[12]. W próbach in-vitro natomiast zaobserwowano spadek wyżej wymienionych cytokin, od NF-kB do IL6[13,14,15,16].
Ostatnim głównym zastosowaniem ALA jest jego wpływ na choroby z grupy sercowo-naczyniowych.
R-ALA dla układu sercowo-naczyniowego
Praktycznie pierwszym co przychodzi na myśl, mówiąc o chorobach z grupy sercowo-naczyniowych to rozregulowany poziom lipidogramu. Mowa tu przede wszystkim o niskim poziomie cholesterolu frakcji HDL, wysokim poziomie LDL oraz wysokich trójglicerydach, a więc TG. Co ciekawe ALA przyczynił się także do podwyższenia poziomu HDL, do obniżenia poziomu LDL oraz trójglicerydów, będących bezpośrednim zagrożeniem dla osób z grupy ryzyka[19].
Wobec powyższych, zaobserwowano także poprawę przepływu krwi w naczyniach krwionośnych sprzyjając zakrzepom. Zaburzenie to dotyka osoby nie dbające odpowiednio o swoją jakość żywienia(tj. otyłe, spożywające nadmierną ilość kalorii oraz nie dbające o aktywność fizyczną)[17,18].
Efekty uboczne:
Na tę chwilę kwas alfa-liponowy określa się jako substancję bezpieczną. Ekstremalnie wysokie dawki rzędu 3000 mg mogą przyczynić się do nudności, wysypek oraz swędzenia, natomiast skutki uboczne wyższych dawek muszą zostać odpowiednio przebadane. Co ciekawe nawet zastosowanie ilości 2400 mg nie wykazało skutków ubocznych, jednak pewne okoliczności predysponują stosowanie określonych dawek.
Na podstawie pewnych strategii, tych przedyskutowanych z lekarzem, dietetykiem można stosować konkretne dawki wobec pewnych założeń.
Dla efektu antyoksydacyjnego: około 100 mg-200 mg
Dla osób z cukrzycą typu II i zaburzeniami pamięci: około 600 mg-800 mg
Dla osób z cukrzycą oraz neuropatiami: około 600 mg-1800 mg
Dawkę należy dobierać indywidualnie i starać się pozyskiwać inne antyoksydanty głównie z odpowiedniej modyfikacji żywieniowej. Stosowanie wyjątkowo wysokich dawek ALA nie wykazywało dodatkowych korzyści.
Należy również mieć na uwadze interakcję pomiędzy poszczególnymi lekami obniżającymi glikemię, a kwasem alfa-liponowym.
Silny antyoksydant – kurkumina z dodatkiem piperyny
Źródła:
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22125537
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18445126
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30303695
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28295905
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28629898
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9252495
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24056055
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18655815
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29356576
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17272797
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25381809
- https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0939475318301248
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15655130
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16644024
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24160412
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25104975
- https://www.hindawi.com/journals/jdr/2015/474561/
- https://www.hindawi.com/journals/omcl/2015/313021/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29990473