Lawenda, olejek lawendowy – nie tylko roślina ozdobna

Unsplash foto @zuzannare

 

Lawenda znana jest głównie jako roślina ozdobna lub zapach jednak ta roślina skrywa w sobie wiele dobrego, o czym pewnie nie wiedzieliście.

 

 

Unsplash foto @vrchh 

 

Na początek czym jest lawenda

Lawenda to roślina z rodzaju jasnowatych obejmująca ponad 40 gatunków. Jest to wiecznie zielona roślina o srebrzystych liściach i niebieskich, fioletowych białych lub różowych kwiatach w formie kielicha zebranych w kwiatostany. Do wzrostu wymaga gleby bogatej w wapń i miejsca nasłonecznionego. Ostatecznie osiąga wysokość ok. 50-90 cm.  Surowiec zielarski zbierany jest tuż przed rozkwitnięciem. Ziele suszy się lub przerabia m.in. za pomocą destylacji z para wodną na przezroczysty, lub jasnożółty olejek lawendowy, o ziołowo-kwiatowym zapachu. Z surowca uzyskuje się ok. 0.8-1.8% olejku lawendowego. Chodź, do produkcji używa się wielu odmian lawendy, to najbardziej znana odmiana jest lawendy wąskolistnej (lavandula angustifolia) zwanej też lawendą lekarską (lavandula officinalis). Na rynku olejek z niej uzyskiwany nazywany jest olejkiem z prawdziwej lawendy- true lavender oil [1] [2] [3] [4] [5] [6].

 

Nazwa lawenda pochodzi od łacińskich wyrazów „lavo”, „lavere”, oznaczających „myć się”, „kąpać się”, a to dlatego, że w dawnych czasach zachęcano do kąpieli w lawendzie, jako środka uspokajającego.

Właściwości kosmetyczne lawendy

W kosmetologii wykorzystywany jest głównie olejek lawendowy. Zawiera on wiele związków biologicznie czynnych, w śród nich można wymienić: terpeny działające przeciwbakteryjnie, dezynfekująco i antyoksydacyjnie, polifenole silne antyoksydanty, taniny działające ściągająco oraz laktony wpływające na rozszerzenie naczyń krwionośnych (co pomocne jest m.in. w terapii cellulitu). Chodź, podejrzewa się, że wszystkich związków wpływających na właściwości olejku lawendowego może być nawet 55 [3] [4] [7] [8].

Lawendę dodaje się do maści lub kremów, w celu łagodzenia bólu, swędzenia oraz zakażenia bakteriami ropowiczymi.  Wspomagają one także leczenie trudno gojących się ran. W chorobie trądzikowej używa się lawendy jako środka odkażającego dodawanego do mydeł.

Olejek lawendowy można stosować także na włosy. Przyspiesza on porost włosów i wspomaga leczenie łupieżu. Wystarczy zastosować go w formie wcierki lub jako dodatek do szamponu. Po takiej kuracji włosy stają się zdrowsze i bardziej lśniące [4].

Patentowany kolagen rybi – wsparcie kondycji włosów, skóry i paznokci

Domowy przepis na tonik lawendowy:

-woda różana 200 ml

– 1 łyżka sok z cytryny

– 5 x łodyga kwitnącej lawendy

Składniki wymieszać i odstawić na 2 dni.

 

Lawenda rośliną ozdobną i nie tylko

Lawenda to przepiękna roślina, która ozdobi każde wnętrze i nada mu przepiękny zapach. Jednak to tylko fragment tego, co możemy osiągnąć, stawiając tą roślinę we flakonie lub doniczce w domu . Albowiem lawenda odstrasza komary, ćmy i mole. Stąd też można spotkać woreczki z lawendą, które umieszcza się w szafkach, aby zapobiec namnożeniu i rozprzestrzenianiu się, chociażby moli spożywczych.

 

Unsplash foto @christinhumephoto

 

Właściwości lecznicze lawendy

Lawendę jak środka leczniczego wykorzystuje się w formie naparów, okładów, ekstraktów, olejku, a nawet miodu.

 

• Napary z lawendy:

Podstawową właściwością leczniczą lawendy jest używanie jej w formie mieszanek ziołowych jako środka uspokajającego i pomagającego w zaburzeniach snu [4].

Dodatkowo napary takie działają rozgrzewająco i napotnie co działa wspomagająco w stanach gorączkowych [4]

 

• Okłady z lawendy

Jako jeden z niewielu olejków eterycznych olejek lawendowy można stosować bezpośrednio na skórę w formie okładów. Jednak jeśli nigdy go nie stosowaliśmy lepiej zacząć od rozcieńczonej formy, gdyż istnieją doniesienia o jego działaniu alergizującym i drażniącym. Okłady z lawendą przyspieszają gojenie się ran, oparzeń, ukąszeń owadów, działają także antyseptycznie i przeciwzapalnie (poprzez zmniejszenie liczby eozynofili, cytokin Th2, IgE i poziom iNOS ) [9] [11] [12].

 

• Aromaterapia

Lawendę powszechnie stosuje się w aromaterapii jako środek uspokajający, przeciwdepresyjny, relaksujący, nasenny i wspomagający sen- zwiększając aktywność mózgu podczas snu. Można ja stosować także wspierająco w terapii depresji, zaburzeń lękowych, bezsenności oraz zmniejszenia napięcia nerwowego. Podobnie działa stosowana w formie kąpieli oraz masażu [6] [12].

W formie inhalacji lawenda pomocna jest w stanach zapalnych dróg oddechowych i nadmiernym wydzielaniu śluzu, zwłaszcza w nieżycie nosa oraz zapaleniu krtani [4] [11].

Lawendę warto umieścić  w pomieszczeniu, gdzie pracujemy lub uczymy się, gdyż wykazano, że jej zapach wpływa na zwiększenie koncentracji uwagi [13].

 

• Olejek lawendowy

Lawendę w formie olejku lawendowego wykorzystuje się w terapii zaburzeń snu, pracy żołądka, w zaburzeniach reumatycznych i migrenie. Działa on także przeciwbólowo (także w przypadku bólów menstruacyjnych), rozkurczowo i moczopędnie oraz pobudzająco na wydzielanie żółci [3] [9].

 

Na olejek lawendowy wrażliwe są beztlenowe bakterie gram- ujemne (Bacteroides vulgatus i Bacteroides uniformis), chodź większa aktywność wykazuje wobec beztlenowych bakterii gram-dodatnich oraz ziarniaków (zwłaszcza Peptostreptococcus anaerobius) [7] [10]. Nie bez znaczenia pozostaje także działanie olejku na grzyby. Wykazuje on duża aktywność wobec grzybów: Trichophyton rubrum, Penicilium chrysogenum i Candida albicans [7].

 

Ostrożnie!! Pomimo że preparaty z dodatkiem lawendy, jak i olejek lawendowy zostały zatwierdzone przez HMPC (Komitet ds. Produktów Leczniczych Roślinnych [14]) jako bezpieczne i niewymagające nadzoru, to nie wszyscy powinni go stosować. Olejek lawendowy nie powinien być spożywany doustnie oraz zewnętrznie (także w postaci kąpieli) w stanach zapalnych żołądka, chorobie wrzodowej, stanach zapalnych jelit, chorobach wątroby i nerek. Jego działanie może nasilać objawy choroby i podrażnić błony śluzowe. Nie powinny go używać osoby z poważnymi  problemami z sercem i układem krążenia. Olejku nie powinno się stosować także w trakcie trwania ciąży oraz dzieci do lat 12 [3] [4] .

 

• Miód lawendowy

Miód lawendowy podobnie jak inne miody uzyskuje się dzięki ciężkiej pracy pszczół, które zbierają nektar z kwiatów. Ma on jasnokremowy kolor, delikatny aromat i charakterystyczny dla tego rodzaju miodu smak.  Miód ten stosuje się jako dodatek m.in. do ciast, deserów, napojów i lodów. Wykazuje podobne właściwości co olejek lawendowy [15].

 

Siarka organiczna z dodatkiem witaminy C i Boswellii – wsparcie kondycji włosów, skóry i paznokci

 

 

PODSUMOWANIE

Lawenda to przepiękna roślina o wszechstronnym działaniu. Najsilniejszym z nich jest działanie uspokajające i wspierające dobry sen. Warto umieścić tę roślinę w swojej codziennej przestrzeni lub stosować ja w formie olejku.

BIBLIOGRAFIA

1. https://pl.wikipedia.org/wiki/Lawenda
2. Anna Kędzia, Elżbieta Hołderna-Kędzia, Joanna Wiśniewska: Działanie olejku lawendowego (Oleum Lavandulae) na bakterie beztlenowe; Post Fitoter 2018; 19(3): 170-175
3. Lamer – Zarawska E. Kowal- Gierczak B., Niedworok J. „Fitoterapia i leki roślinne”, Warszawa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL
4. Andżelika Radosz, Sylwia Klasik-Ciszewska, Katarzyna Duda-Grychtoł: Kosmetyczne i lecznicze zastosowanie roślin ozdobnych; Med Rodz 2018; 21(1A): 65-71
5. Romer M. Aromaterapia. Leksykon roślin leczniczych. Wrocław: MedPharm Polska; 2009.
6. Michalski JA i wsp. Przegląd olejków eterycznych pozyskiwanych z roślin z rodziny jasnotowatych (Lamiaceae) i ich własności; Pol J Cosmetol 2015, 18(1): 16-24
7. Michalina Adaszyńska, Maria Swarcewicz, Agata Markowska-Szczupak: Porownanie składu chemicznego i aktywności przeciwdrobnoustrojowej olejku eterycznego otrzymanego z rożnych krajowych odmian lawendy wąskolistnej (Lavandula angustifolia L.); Postępy Fitoterapii 2/2013
8. Adam Klimowicz, Joanna Zielonka, Marcelina Turek, Anna Nowak: Substancje pochodzenia naturalnego stosowane w terapii cellulitu; Post Fitoter 2015; (16)2: 96-101
9. Zdrojewicz, K. Minczakowska, K. Klepacki: Rola aromaterapii w medycynie; Family Medicine & Primary Care Review 2014; 16, 4: 387–391
10. Anna Kędzia, Elżbieta Hołderna-Kędzia, Joanna Wiśniewska: Działanie olejku lawendowego (Oleum Lavandulae) na bakterie beztlenowe Post Fitoter 2018; 19(3): 170-175
11. Katarzyna Antoniak, Wiesława Bylka: Aktywność biologiczna wybranych składników olejków eterycznych. Cz. 2; Post Fitoter 2020; 21(1): 42-48, DOI:https://doi.org/10.25121/PF.2020.21.1.42
12. Bojarowicz H i wsp.: Wyjątkowość zapachu; Hygeia Public Health 2016, 51(2): 154-160
13. Sakamoto R, Minoura K, Usui A, et al. Effectiveness of aroma on work efficiency: lavender aroma during recesses prevents deterioration of work performance. Chem Senses 2005, 30(8): 683-691.
14. Komitet ds. Produktów Leczniczych Roślinnych; Lek roślinny: streszczenie dla ogółu społeczeństwa: Olejek lawendowy; EMA/HMPC/530968/2012
15. http://www.talerzwitamin.pl/o-miodach/lawendowy/ 29.03.2021