Rozmaryn – właściwości

   

Obrazek główny: Rozmaryn: Hans (Pixabay.com)

 

 

Rozmaryn znany jest przede wszystkim jako przyprawa, jednak niewiele osób wie, że cała roślina, jak i uzyskiwany z niej olejek mają wiele właściwości zdrowotnych. 

 

Rozmaryn to krzew wiecznie zielony dorastający nawet do 2 metrów wysokości.  W stanie dzikim występuje głównie w rejonie Morza Śródziemnego. Posiada drewniejące łodygi, na których osadzone są tzw. równowąskolancetowate, skórzaste liście. Między liśćmi w okresie kwitnienia na całej długości łodygi, pojawiają się niebieskie lub różowe w (zależności od gatunku) kielichowate kwiaty.

 

Nazwa rozmaryn pochodzi z połączenia dwóch słów łacińskich rosa- róża i marinus -morski i odnosi się do rzymskiego sposobu nazywania tej rośliny – kwiat morza. Wyczuwalny na morzu zapach rozmarynu oznaczał zbliżanie się do lądu.

 

Symbolicznie rozmaryn miał strzec czystości panieńskiej i jednocześnie uważany był za zioło pobudzające erotycznie. W kulturze polskiej rozmaryn był atrybutem druhen i drużbów. Gałązki tej rośliny przypinano, także gościom weselnym, jako symbol spełnienia miłości cielesnej.

 

Rozmaryn jako roślina uprawna, nie jest bardzo wymagająca. Najlepiej rośnie na stanowisku słonecznym, ciepłym. Jest bardzo odporny na susze i słabo znosi mrozy. Gleba w której rośnie powinna być przepuszczalna i łatwo nagrzewająca się.

 

Właściwości zdrowotne rozmarynu

 

Jedną z najczęściej wymienianych i wykorzystywanych właściwości rozmarynu jest jego wysoki potencjał antyoksydacyjny. Zawarty w nim kwas rozmarynowy stabilizuje błony biologiczne, chroni przed działaniem promieni UV i wolnych rodników. Działanie antyoksydacyjne tej rośliny polega głównie na zapobieganiu tworzenia się wolnych rodników oraz zmniejszania szkodliwości już powstałych.  Dodatkowo, dzięki zawartości karnozolu, kwasu karnozowego i rozmarynowego, wykazuje działanie przeciwmutagenne. Ponadto karnazol wykazuje działanie antybiotyczne co sprawia, że rozmaryn może być pomocny przy przeziębieniu.

Ekstrakt i olejek eteryczny z rozmarynu wykazuje aktywność wobec bakterii, grzybów i owadów.  Olejek rozmarynowy działa lepiej na bakterie gram-dodatnie niż na gram-ujemne, jednak jego stosowanie będzie pomocne w zakażeniach oboma typami bakterii.

 

Rozmaryn wspomaga też pracę wątroby. Zawarty w nim kwas olaenowy, ma działanie antyhepatotoksyczne, czyli ochraniające komórki wątroby; przeciwzapalne oraz przeciwwrzodowe.

 

Zarówno całe ziele, jak i olejek wspomaga pracę układu krwionośnego, uszczelniając naczynia krwionośne. Ponadto przez działanie zmniejszające stężenie cholesterolu we krwi, może działać przeciwmiażdżycowo. Olejek z rozmarynu stosowany zewnętrznie rozszerza naczynia włosowate, powodując lepsze ukrwienie, dlatego stosowany jest także w schorzeniach reumatycznych.

 

Liście rozmarynu działają  pozytywnie na układ trawienny. Hamują stany skurczowe mięśni gładkich, poprawiają trawienie oraz przywracają prawidłową perystaltykę jelit.

 

Rozmaryn jest pomocny także jako środek działający przeciwcukrzycowo,  gdyż podobnie jak niektóre z leków, działa na blokadę enzymu DPP-4 oraz PTP1B, które odpowiednio wpływają na wydzielanie i sygnalizację insuliny.

 

Rosemary Extract – wysoce standaryzowany ekstrakt z rozmarynu

 

Rozmaryn jako roślina przyprawowa

Jako przyprawa rozmaryn szczególnie dobrze komponuje się z różnego rodzaju mięsem (szczególnie wieprzowiny, cielęciny, baraniny, drobiu) i rybami.  Dodatek rozmarynu do mięs sprawia, że proces utleniania nienasyconych kwasów tłuszczowych, zachodzący podczas przeróbki technologicznej spowalnia, a tym samym w mięsie zachowuje się więcej kwasów tłuszczowych nienasyconych, które korzystnie wpływają na zdrowie.

Rozmaryn nadaje się do przyprawiania warzyw. Wyjątkowo smaczny jest podawany razem z ziemniakami, cukinią czy papryką.

Przyprawę tą można dodawać do zup, sałatek a nawet deserów, jako dodatek aromatyczny.

Można używać jako przyprawy, zarówno liści jak i kwiatów rozmarynu, co jest widoczne szczególnie w kuchni śródziemnomorskiej i meksykańskiej. Łodyżek czasami używa się zamiast patyczków do szaszłyków.

Rozmaryn podobnie, jak inne zioła można zamrozić lub przechowywać świeży zalany oliwą, gdyż nie pozbawia to jego naturalnego aromatu.

Katechiny z zielonej herbaty – wsparcie kondycji organizmu

 

Rozmaryn w kosmetologii

W przemyśle kosmetycznym rozmaryn stosowany jest głównie ze względów aromatycznych i wykorzystywany m.in. do produkcji perfum. W celach perfumeryjnych stosuje się specjalne odmiany rozmarynu i poddaje się go odterpenowaniu. Uzyskane w ten sposób perfumy, charakteryzują się delikatnym ziołowym zapachem z górną nutą kwiatową, a dolną drewno-balsamiczną. Ekstrakty z rozmarynu używane do produkcji kremów, balsamów, płynów do golenia, płynów do kąpieli i szamponów działają odżywczo, relaksująco i nadają połysk włosom, lekko przyciemniają oraz stymulują porost włosów.

Dawniej bardzo znana była woda lawendowo-rozmarynowa wynaleziona przez królową Węgier, która leczyła nią reumatyzm. Woda ta używana była również do zmywania twarzy i nacierania całego ciała.  Przepis na ten specyfik, nakazywał zalanie spirytusem na 5 cm, trzy części świeżego ziela rozmarynu, na jedną część ziela lawendy i odstawienie na 2 tygodnie w ciemne miejsce. Po tym czasie, można było używać wody, zlewając za każdym razem tylko tyle, ile potrzebujemy do użytku.

 

Najlepiej przyswajalny kolagen na rynku – patentowany kolagen rybi NatiCol®

 

PODSUMOWANIE

Rozmaryn to wszechstronna roślina, idealna do ziemniaków czy mięs. Działa pozytywnie na układ pokarmowy, krwionośny oraz może być pomocna w profilaktyce nowotworów.

 

 

Bibliografia

 

1.   http://www.czytelniamedyczna.pl/3548,rozmaryn-roslina-zielarska-o-potencjale-terapeutycznym.html 08.01.2021 r.
2.   Małgorzata Drożdż-Szczybura: Symboliczne znaczenie roślin uprawianych w tradycyjnej zagrodzie; Środowisko Mieszkaniowe 2018, 22: 37-45
3.   Krystyna Nowak, Małgorzata Jaworska, Jan Ogonowski: Rozmaryn – roślina bogata w związki biologicznie czynne; CHEMIK 2013, 67, 2
4.   Anna Kędzia, Andrzej W. Kędzia,Joanna Wiśniewska: Przeciwbakteryjne działanie olejku rozmarynowego (Oleum Rosmarini) na bakterie beztlenowe; Post Fitoter 2018; 19(2): 98-105
5.   Karolina Semeriak, Jagoda Ambroziak-Haba, Anna Zimoch, Andrzej Jarmoluk: Przeciwdrobnoustrojowe i antyoksydacyjne właściwości hydrozoli wytwarzanych z udziałem substancji bioaktywnych; Zarządzanie i Finanse 2012, 3(2):  259-272
6.   Urszula Samotyja, Aleksandra Urbanowicz: Przeciwutleniające właściwości handlowych ekstrkatóa. z rozmarynu; ŻYWNOść. Nauka. Technologia. Jakość, 2005, 2 (43): 184 – 192
7.   Elżbieta Hać-Szymańczuk, Joanna Roman, Katarzyna Bednarczyk: Badanie aktywności przeciwbakteryjnej rozmarynu lekarskiego (rosmarinus officinalis); Nauka Przyroda Technologia 209, 3(4)
8.   https://www.medicalnewstoday.com/articles/280063 08.01.2021 rok
9.   Luiza Jachacz, Zbigniew J. Dolatowsk: Wpływ dodatku naparu rozmarynowego i majeranku na stabilność oksydacyjną pasteryzowanego produktu mięsnego podczas chłodniczego przechowywania; Postępy Nauki i Technologii Przemysłu Rolno-Spożywczego 2011, 66 (1)
10.  Andrzej Tyburcy, Damian Maziarczyk, Tomasz Florowski: Wpływ sposobu dodawania ekstraktu rozmarynowego do mięsa na jego właściwości antykosydacyjne; Postępy Nauki i Technologii Przemysłu Rolno-Spożywczego 2011, 66(1)
11. 11.Radomir Reszke, Adam Reich: Wybrane składniki pochodzenia roślinnego obecne w kosmetykach dostępnych w Polsce; Forum Dermatologicum2016, 2,(2): 51–59