zdjęcie wyróżniające: https://pixabay.com/illustrations/i-you-weather-group-silhouette-67355/
Osobowość to zespół względnie stałych cech, które determinują sposób myślenia, odczuwania i zachowania jednostki. To, kim jesteśmy, jak reagujemy na wyzwania czy budujemy relacje, zależy w dużej mierze od tych właściwości. Wyróżnia się różne jej aspekty, które pomagają zrozumieć, dlaczego w tych samych sytuacjach ludzie mogą zachowywać się zupełnie różnie. W codziennym życiu kształtuje ona nasze decyzje – od ścieżki kariery, po formy spędzania wolnego czasu, w tym także ruchu.
Dlaczego wybieramy różne formy aktywności fizycznej?
Każdy z nas ma inne potrzeby i preferencje. Dla jednych to sposób na relaks i kontakt z naturą, dla innych to rywalizacja i adrenalina. Często zależy to od naszego poziomu energii, otwartości na nowe doświadczenia czy potrzeby współpracy z innymi. Na przykład ekstrawertycy mogą czuć się bardziej spełnieni w sportach zespołowych, podczas gdy osoby introwertyczne najlepiej czują się w indywidualnych aktywnościach, które pozwalają im skupić się na sobie.
Jabłczan kreatyny w proszku jako wsparcie zdolności treningowych i regeneracyjnych – KUP TUTAJ
Teorie osobowości a wybory
Jedną z najbardziej uznanych teorii w psychologii osobowości jest teoria Wielkiej Piątki, która wyróżnia 5 głównych cech osobowości: ekstrawersję, neurotyczność, ugodowość, sumienność i otwartość na doświadczenia. Każda z nich może wpływać na nasze decyzje.
1.Ekstrawersja
Ekstrawertycy są energiczni, towarzyscy i chętnie angażują się w treningi wymagające interakcji z innymi. Często podejmują decyzje o piłce nożnej, koszykówce czy siatkówce, które pozwalają im czerpać energię ze współpracy z innymi. Dodatkowo zamiłowanie do adrenaliny może sprawiać, że równie chętnie biorą udział w bitwach tanecznych czy wspinaczce.
2. Neurotyczność
Osoby o wysokim poziomie neurotyczności są bardziej podatne na stres, lęk i zmienność nastrojów. Mogą unikać sportów o wysokim poziomie rywalizacji lub ryzyka, które zwiększają ich niepokój. Zamiast tego częściej skłaniają się ku tym łagodzącym stres – joga, pilates, pływanie czy spacery.
3. Ugodowość
Ugodowi ludzie są przyjaźni, empatyczni i skłonni do współpracy. Mogą wybierać aktywności, które kładą nacisk na wspólne cele. Z drugiej strony ich brak zamiłowania do rywalizacji może sprawić, że bardziej przyciąga ich rekreacja, a nie wyczynowość.
4. Sumienność
Osoby sumienne są zorganizowane, konsekwentne i ukierunkowane na osiąganie celów. Często preferują bieganie, triathlon, kolarstwo czy trening siłowy. Ich determinacja pomaga im w trzymaniu się planów i realizacji długoterminowych wyzwań.
5. Otwartość na doświadczenia
Takie jednostki cechuje ciekawość, kreatywność i chęć eksplorowania. Rozważają te mniej standardowe dyscypliny, które oferują unikalne doświadczenia, takie jak surfing czy sztuki walki. Są bardziej skłonne do eksperymentowania z różnymi dyscyplinami.
Zrozumienie tych zależności pomaga dostosować ćwiczenia do indywidualnych potrzeb, co zwiększa szanse na długoterminowe zaangażowanie. Dzięki temu zarówno trenerzy, jak i psychologowie mogą lepiej wspierać swoich podopiecznych w osiąganiu ich celów psychicznych i fizycznych.
https://pixabay.com/vectors/brain-research-health-psychology-6974397/
Rodzaje aktywności a typy osobowości
1. Sporty zespołowe (np. piłka nożna, siatkówka, koszykówka) – opierają się na współpracy, komunikacji i wspólnym osiąganiu celów. Często są to osoby charakteryzujące się: ekstrawersją – czerpią energię z interakcji z innymi, lubią dynamiczne i towarzyskie środowisko. Ugodowością – cenią współpracę, wspólną odpowiedzialność za sukcesy i poczucie przynależności do grupy oraz otwartością na doświadczenia – mogą interesować się różnorodnymi rolami w drużynie, eksperymentując z nowymi strategiami.
2. Sporty indywidualne (np. bieganie, pływanie, tenis, joga) – pozwalają na skupienie się na własnych celach, samodoskonaleniu i niezależnym planowaniu. Są atrakcyjne dla osób, które są: introwertyczne – wolą samodzielność i cenią możliwość pracy nad sobą w spokojniejszym środowisku. Sumienne – łatwo trzymają się planów czy neurotyczne – szukają takich aktywności, które pomagają im redukować stres i znaleźć wewnętrzne wyciszenie.
3. Sporty ekstremalne (np. wspinaczka, kite surfing, bungee jumping) – przyciągają osoby poszukujące adrenaliny, intensywnych przeżyć i kontaktu z nieprzewidywalnym środowiskiem. Wybierają je ludzie, którzy: są otwarci na doświadczenia – fascynują ich nowe wyzwania i eksplorowanie granic swoich możliwości, charakteryzują się niską neurotycznością – potrafią kontrolować lęk w sytuacjach wysokiego ryzyka. Mają wysoki poziom ekstrawersji – czerpią energię z intensywnych emocji i chętnie dzielą się nimi z innymi.
4. Sporty umysłowe (np. szachy, e-sport, brydż) – wymagają skupienia, strategicznego myślenia i cierpliwości. Idealnie pasują do osób, które: są sumienne – potrafią analizować i planować działania w długim horyzoncie czasowym. Są otwarte na doświadczenia – interesują się nowymi technologiami, strategiami i kreatywnymi rozwiązaniami. Mają umiarkowaną ekstrawersję lub introwersję – cenią współpracę lub rywalizację, ale w kontrolowanym środowisku.
Motywacja a osobowość
1. Rywalizacja jako motywacja – polega na dążeniu do pokonania przeciwników i osiąganiu lepszych wyników. Wymaga porównywania się z innymi – piłka nożna, tenis czy biegi na czas. Ekstrawertycy są bardziej skłonni do angażowania się w rywalizację, ponieważ lubią intensywne interakcje i dreszczyk emocji. Osoby z niską ugodowością mogą być bardziej skoncentrowane na wygrywaniu i osiąganiu sukcesów.
2. Relaks i redukcja stresu – dla wielu osób aktywność fizyczna jest formą relaksu i sposobem na radzenie sobie z codziennym stresem. Są to na przykład joga, spacery, pływanie czy medytacyjne sztuki walki (np. tai chi) pozwalające na odprężenie zarówno ciała, jak i umysłu. Osoby neurotyczne chętnie wybierają zajęcia łagodzące napięcie emocjonalne i pomagające w samoregulacji. Introwertycy decydują się na spokojne treningi indywidualne, które pozwalają na wyciszenie i introspekcję.
3. Potrzeba osiągnięć – dążenie do osiągania celów i pokonywania własnych ograniczeń to silna motywacja w sportach wymagających determinacji, takich jak bieganie długodystansowe, triathlon czy wspinaczka. Osoby zmotywowane potrzebą osiągnięć są często skoncentrowane na samodoskonaleniu i realizacji jasno określonych postanowień. Sumienni ludzie są szczególnie zdeterminowani, konsekwentni i zorganizowani, co sprzyja realizacji długoterminowych wyzwań. Osoby otwarte na doświadczenia poszukują wyzwań, które pozwalają im rozwijać się zarówno fizycznie, jak i mentalnie.
4. Przyjemność i zabawa – znajdziemy je na przykład w tańcu, grach zespołowych czy rekreacyjnej jeździe na rowerze. Są wybierane przez osoby, które szukają frajdy i niekoniecznie koncentrują się na wynikach. Ekstrawertycy najlepiej sprawdzają się aktywności towarzyskie i dynamiczne, które dostarczają im rozrywki, szukają budowania relacji i wspólnego spędzania czasu.
5. Eksploracja i ciekawość – niektóre osoby potrzebują sportu, aby odkrywać nowe doświadczenia, eksplorować nieznane i zdobywać unikalne umiejętności. Łączą fizyczność z intelektualnym wyzwaniem, np. sztuki walki czy żeglarstwo. Osoby otwarte na doświadczenia szukają różnorodności i wyzwań, które rozwijają ich kreatywność i ciekawość świata.
Znaczenie dopasowania sportu do osobowości
Zdrowie psychiczne
Sporty mogą pełnić funkcję terapeutyczną, poprawiając nastrój, obniżając poziom stresu i zwiększając poczucie własnej wartości. Osoby z wyższą neurotycznością mogą korzystać na przykład z jogi czy spacerów w naturze. Pomaga to w poprawie równowagi emocjonalnej. Dla osób otwartych na nowe doświadczenia i poszukujących emocji sporty ekstremalne mogą działać jako „wentyl bezpieczeństwa”, umożliwiając konstruktywne radzenie sobie z potrzebą ryzyka. Zbadano, że regularny trening, szczególnie taki, który odpowiada indywidualnym preferencjom, redukuje objawy depresji i lęku
Rozwój cech osobowości przez sport
Dobrze dobrany sport nie tylko odzwierciedla cechy osobowości, ale także wspiera ich rozwój i równoważenie. Aktywności, które wymagają kreatywności lub adaptacji, np. taniec czy sztuki walki, rozwijają elastyczność myślenia i innowacyjność dla ludzi z otwartością na doświadczenia.
Przykład – wspinaczka może nauczyć introwertycznych uczestników radzenia sobie z lękiem, podczas gdy sporty zespołowe mogą pomóc ekstrawertykom w rozwijaniu zdolności słuchania i pracy w grupie.
Przynosi to liczne korzyści oraz może wspierać rozwój cech, które nie dominują w osobowości danej osoby, przyczyniając się do bardziej wszechstronnego rozwoju. W ten sposób staje się on nie tylko sposobem na poprawę kondycji fizycznej, ale także narzędziem kształtowania charakteru.
4000 IU witaminy D3 w jednej kapsułce – KUP TUTAJ
Podsumowanie
Relacja między osobowością, a preferencjami jest kluczowa dla zrozumienia motywacji i zachowań związanych z wyborem aktywności fizycznej. Różnorodne cechy osobowości, takie jak ekstrawersja, neurotyczność czy sumienność, mogą kierować wyborem konkretnych dyscyplin, a dobrze dopasowany sport nie tylko sprzyja utrzymaniu regularności, ale także wspiera rozwój osobisty i zdrowie psychiczne. Świadomy wybór, który uwzględnia nasze pragnienia i cechy charakteru, pozwala czerpać większą satysfakcję i korzystać z pełni zalet. Niezależnie od tego, czy wolimy wyzwania indywidualne, silne emocje czy satysfakcję z gry zespołowej, ważne jest, aby aktywność fizyczna była spójna z naszymi osobistymi wartościami i stylem życia.
Warto jest eksplorować, aby odnaleźć te, które najlepiej nam odpowiadają. Trening może stać się nie tylko sposobem na poprawę kondycji, ale także na rozwój siebie jako całości – ciała, umysłu i ducha. Ma być to dla nas przyjemność, a nie przykry przymus!
Źródła:
https://www.mdpi.com/2076-328X/14/1/71
https://www.researchgate.net/publication/233561987_The_Big_Five_Personality_Traits_And_Risky_Sport_Participation
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10813302/
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7538606/
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC2577457/
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8213921/
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10894521/
