Tyramina – kompendium wiedzy

TYRAMINA. Wiele osób na pewno po raz pierwszy widzi/słyszy taką nazwę. Warto jednak przeczytać i uświadomić sobie czym tak naprawdę ona jest i jakie skutki może za sobą nieść. Więc..

Czym jest tyramina?

Tyramina, podobnie jak histamina, putrescyna i kadaweryna, to amina biogenna posiadająca właściwości farmakologiczne. Tyramina jest organicznym związkiem chemicznym należącym do amin biogennych. Zawiera w swojej strukturze pierścień aromatyczny. Jej nazwa systematyczna to 4-hydroksyfenyloetyloamina. Aminy biogenne powstają naturalnie w żywych komórkach roślin, zwierząt i ludzi w wyniku przemian biochemicznych. Tworzą się także w żywności za sprawą bakterii wydzielających enzymy dekarboksylazy. Enzymy te powodują dekarboksylację (usunięcie grupy karboksylowej) aminokwasów, czego efektem jest powstawanie amin biogennych. Wysoką zawartością amin biogennych cechuje się żywność fermentowana, długo dojrzewająca i zanieczyszczona mikroorganizmami.

Gdzie występuje?

Tyramina może występować w żywności świeżej, jednak zwykle w niewielkich ilościach. Na jej ilość w pożywieniu wpływa czas przechowywania, temperatura przechowywania oraz zawartość aminokwasu tyrozyny, który jest prekursorem tyraminy w procesach dekarboksylacji prowadzonych przez bakterie w żywności. Główne źródła tyraminy w diecie to:

• nabiał – tyramina powstaje w nabiale produkowanym z mleka pasteryzowanego. Najwięcej zawierają jej sery dojrzewające, takie jak pleśniowe czy parmezan. Dużo mniej tyraminy jest w serach żółtych. Jogurty i kefiry mimo fermentacji nie zawierają tyraminy prawie wcale,
• mięso i jego przetwory – istotnym źródłem tyraminy w diecie są wędliny i kiełbasy długo dojrzewające, np. szynka serrano, jamon, szwarcwaldzka, kiełbasa polska, chorizo itp. W surowym mięsie ilość tyraminy istotnie wzrasta pod koniec okresu ważności. Więcej dostarcza jej mięso czerwone niż drób. Tyramina znajduje się także w rybach, jednak główną aminą biogenną w nich jest histamina. Bardzo duże ilości tyraminy może zawierać zbyt długo przechowywana wątróbka,
• fermentowane warzywa – kiszona kapusta, ogórki kiszone, kimchi, czy japońskie warzywa piklowane  w niedługim czasie po przygotowaniu zawierają stosunkowo niewiele tyraminy. Jej ilość wzrasta wraz z czasem przechowywania,
• sosy – istotnym źródłem tyraminy są sosy rybne i sosy z owoców morza. Natomiast sosy sojowe zawierają jej niewielkie ilości,
• napoje alkoholowe – różne gatunki piwa dostarczają tyraminy w istotnych ilościach. Wino białe i czerwone również zawiera tyraminę, jednak w niskich stężeniach,
• owoce i warzywa – większość świeżych warzyw i owoców nie jest istotnym źródłem tyraminy i zawiera jej mniej niż 10 mg/kg. Jej stężenie wzrasta wraz z dojrzewaniem produktów, a podstawowym roślinnym źródłem tyraminy w diecie są owoce i warzywa przejrzałe. Najczęściej dotyczy to miękkiego awokado.

Omega-3, D3 oraz K2MK7 zamknięte w jednej kapsułce

 

Jak ograniczać ilość tyraminy w diecie?

• Unikaj jedzenia produktów o wysokiej zawartości tyraminy, takich jak: sery (cheddar, emmentaler, camembert, brie, blue, mozzarella, parmezan), ryby (marynowane, solone, wędzone), anchois, wątroba wołowa (dłużej przechowywana), wątróbka z kurczaka (dłużej przechowywana), inne podroby, przetwory z soi (np. tofu), sos sojowy, kawior, kiełbasa bologna, salami, pepperoni, koncentrat mięsny (w sosach lub zupach), awokado, banany (przejrzałe), czekolada, figi (z puszki lub przejrzałe), bób, suplementy z drożdży, ekstrakt drożdżowy, wina typu wermut, chianti.
• Wszystkie produkty spożywcze i napoje, które spożywasz, powinny być możliwie świeże (czyli jak najkrócej przechowywane), gdyż wtedy nie dochodzi w nich do wzrostu stężenia tyraminy. Kupuj tyle, ile potrzebujesz, aby pożywienie nie było przechowywane zbyt długo w lodówce.
• Unikaj spożywania żywności długo przechowywanej, fermentującej.
• Pamiętaj, że produkty o małej zawartości tyraminy spożyte w dużych ilościach mogą wpływać na ogólną podaż tego związku w diecie.
• Zamiast twardych serów dojrzewających jedz serek biały wiejski, twarogi, serek kremowy biały, ser ricotta.

Mechanizm

Tyramina jest metabolizowana przez enzym zwany monoaminooksydazą (MAO). Leki, które hamują aktywność tego enzymu, blokują jej metabolizm. W konsekwencji następuje zwiększenie stężenia tyraminy we krwi, co pobudza układ adrenergiczny, powodując uwolnienie noradrenaliny z zakończeń nerwowych i adrenaliny z nadnerczy. Nadmiar tej substancji może wywoływać gwałtowny wzrost ciśnienia tętniczego, prowadzący nawet do krwawień śródczaszkowych. Zwykle towarzyszy temu ból głowy, bóle zamostkowe, hipertermia i zaburzenia widzenia. Czasami występują również takie objawy jak spowolnienie psychoruchowe, tachykardia, sztywność karku, wymioty, niepokój, lęk, dreszcze, bladość, pocenie się oraz zapaść, a w skrajnych przypadkach niewydolność i zawał serca, krwotoki, udar mózgu lub śpiączka. Spożycie tyraminy w ilości około sześciu miligramów może stać się przyczyną śmierci. Właśnie ta interakcja nazywana jest „efektem serowym”.

Skoki ciśnienia oraz ataki migreny po spożyciu pokarmów potencjalnie bogatych w tyraminę to jedne z najczęstszych wymienianych dolegliwości u osób nadwrażliwych. Są one udokumentowane publikacjami naukowymi. Objawy kliniczne pojawiają się od 30 minut do kilku godzin po spożyciu tyraminy i ustępują zwykle w czasie do 24 godzin.

 

Dawki toksyczne 

Bardzo trudno ustalić, jaka dawka amin biogennych, dostarczonych wraz z pożywieniem, jest toksyczna. Zależy to bowiem od cech osobniczych człowieka, a także od równoczesnej obecności w pożywieniu innych amin. Może się bowiem zdarzyć, że świeży banan lub awokado nie zaszkodzą pacjentowi, zaś te same owoce zjedzone w postaci przejrzałej mogą doprowadzić do bardzo poważnych konsekwencji.Dawka toksyczna dla tyraminy wynosi 100-800 mg/kg, natomiast 6 mg tyraminy uznaje się za dawkę niebezpieczną dla osób przyjmujących leki będące inhibitorami MAO. Zatem niezwykle istotne jest, aby osoby zażywające wyżej wymienione leki przestrzegały diety ubogiej w tyraminę, unikały żywności długo przechowywanej, sfermentowanej czy niepasteryzowanej. Pacjenci powinni także zwracać uwagę na odpowiednie rozmrażanie żywności oraz unikanie lokali gastronomicznych o wątpliwej jakości.

Resveratrol – jeden z najsilniejszych antyoksydantów

Tyramina a adrenalina i dopamina

Negatywne działanie tyraminy może być związane z faktem, że jest to związek zbliżony budową do adrenaliny. Adrenalina natomiast, jak powszechnie wiadomo, jest hormonem, który bierze udział w powstawaniu reakcji na stres. Hormon ten podnosi ciśnienie, przyspiesza bicie serca, rozszerza źrenice oraz oskrzela. Pod działaniem adrenaliny człowiek gotowy jest do ataku. Podobieństwo tyraminy do adrenaliny jest powodem, dla którego po spożyciu niektórych pokarmów odczuwamy silne bóle głowy. Aminokwas ten podnosi także poziom dopaminy we krwi. Jest to tzw. hormon szczęścia, który w większych dawkach (podobnie jak adrenalina) zwiększa ciśnienie krwi. Mimo, że tyramina wywołuje tak silne dolegliwości, jak bóle migrenowe oraz inne niepożądane reakcje organizmu u alergików, nie ma jeszcze ustaleń, które ograniczałyby jej zawartość w produktach spożywczych. Ale wszystko się zmienia, więc miejmy nadzieję, że i tu na lepsze.

 

 

https://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Tyramine-3d-CPK.png

 

Interakcje tyraminy z lekami

Leki wchodzące w interakcje z tyraminą to inhibitory monoaminooksydazy (IMAO). Inhibitor MAO-A jest bezpiecznym lekiem wykorzystywanym w leczeniu depresji oraz fobii społecznych. Obecnie z grupy IMAO-A stosuje sięmoklobemid, który hamuje rozpad serotoniny, dopaminy i norepinerfryny. Dzięki temu poprawia nastrój, koncentrację, aktywność psychomotoryczną oraz jakość snu. Należą do nich: leki przeciwdepresyjne, stosowane w leczeniu choroby Parkinsona leki zawierające selegilinę, leki przeciwbakteryjne z furazolidonem, leki przeciwgruźlicze, w których występuje izoniazyd.

Jak w takim razie unikać niebezpieczeństwa? Wystarczy pamiętać o opisanych zależnościach i nie łączyć wyżej wymienionych leków z produktami o wysokiej zawartości tyraminy. Podczas terapii inhibitorem monoaminooksydazy należy ograniczyć przyjmowanie pokarmów nawet o średniej zawartości tej substancji. Warto również wiedzieć, że produkty o małej zawartości tyraminy, spożyte w dużych ilościach, mogą wpływać na ogólną jej podaż w diecie i w rezultacie powodować między nią a lekiem interakcję.

Przykład efektu serowego pokazuje, że interakcje między lekami a składnikami pożywienia bywają naprawdę zaskakujące. Co istotne, mogą one inicjować poważne problemy ze zdrowiem. Dlatego warto przyjrzeć się dokładniej ulotkom aktualnie stosowanych leków i jeżeli zachodzi taka konieczność, zmodyfikować dietę.

Ze względu na duże ryzyko stosowania inhibitorów MAO obecnie stosowane są tylko leki selektywnie blokujące.

Pomocnik w detoksykacji i zdrowiu wątroby

Podsumowanie

Należy więc uważać na sposób w jaki przechowujemy dane produkty oraz jakie kupujemy. Jesteśmy świadomymi konsumentami, więc warto wybierać mądrze. Wiele osób nawet nie wie dlaczego dane produkty źle na niego działają, skoro na przykład nie mają nietolerancji pokarmowych. Objawami przedawkowania tej substancji mogą być skaczące ciśnienie krwi, bóle głowy, migreny, nudności, wymioty i drgawki, więc nie należy tego bagatelizować i zastanowić się czy przyczyna nie leży w odżywianiu.

 

Źródła:

Paulsen P. i in., Estimate of maximum tolerable levels of tyramine content in foods in Austria, Journal of Food and Nutrition Research, 2012,

Gawarska H. i in., Występowanie wolnych amin biogennych: histaminy, tyraminy, putrescyny i kadaweryny w owocach i warzywach oraz ich produktach, Bromat. Chem. Toksykol., 2012,

McCabe-Sellers B. J. i in., Tyramine in foods and monoamine oxidase inhibitor drugs: A crossroad where medicine, nutrition, pharmacy, and food industry converge, Journal of Food Composition and Analysis, 2006,

Piwowarek K. i in., Zespoły nietolerancji amin biogennych. II. Tyramina, serotonina i inne, Alergologia Polska, 2017,

https://efsa.onlinelibrary.wiley.com/doi/pdf/10.2903/j.efsa.2011.2393

„Twój Farmaceuta” nr 11, maj/czerwiec 2017

https://pl.wikipedia.org/wiki/Tyramina

https://www.poradnikzdrowie.pl/diety-i-zywienie/co-jesz/tyramina-wplyw-na-zdrowie-w-jakich-produktach-wystepuje-aa-mQxE-p1wb-SzAQ.html

http://www.fonstola.ru/download/141046/1400×1050/