Wątroba, czyli detoksykacyjna baza organizmu

Postęp cywilizacyjny i technologiczny dał ludziom możliwość wzbogacenia jadłospisu o setki produktów. Dobrych zarówno pod względem składu, jak i smaku, choć czasem trzeba jednak postawić tylko na jedno z nich. Nawet jeśli czytamy etykiety i staramy się kupować produkty ze sprawdzonych źródeł, to trudno jest uniknąć pewnego stopnia przetworzenia produktów. Jeśli dodać do tego okazjonalnie jedzone “śmieci”, kilka mocniejszych drinków przy okazji pępkowego kolegi czy zjadany w chwilach uporczywego bólu głowy proszek, to nagle okazuje się, że organizm staje przed niemałym wyzwaniem detoksykującym. Jak wiadomo, takim “centrum odtrutkowym” w organizmie człowieka, jest wątroba (choć pełni ona też szereg innych, bardzo ważnych funkcji).
W dzisiejszym artykule przedstawię Wam, dlaczego jest ona aż taka ważna i wskażę w jaki sposób możemy wspomóc jej właściwe funkcjonowanie.

 

Funkcją, z której wątroba znana jest nam chyba najbardziej, to detoksykacja. Komórki wątroby (hepatocyty), mają zdolność do unieczynnienia lub rozkładu bardzo wielu szkodliwych substancji – jak choćby alkoholu etylowego czy leków. Nie oznacza to jednak, że pomoc w usuwaniu toksycznych produktów, jest jej jedynym działaniem – wręcz przeciwnie, oprócz powyższego, musi też sprostać innym zadaniom, m.in. pomóc w metabolizmie składników odżywczych, produkcji hormonów czy przekształcaniu enzymów
(w hepatocytach jest ich około 700).

 

Wątroba jest metabolicznie najbardziej aktywnym organem
w ciele człowieka

W ciągu jednej minuty, przez narząd ten, przepływa aż 1,5l krwi, która jest filtrowana i “przekazywana dalej”.  Jej komórki, odznaczają się niezwykle dużą aktywnością fizjologiczną, co ma swoje dobre, jak i złe strony. Do tych pierwszych zaliczymy z pewnością wielowymiarowość wątroby, do drugich – wyjątkową jej wrażliwość na wszelkie dostarczane bodźce. A patrząc na ilość spełnianych funkcji, widać jak na dłoni, że bodźców tych jest naprawdę bardzo wiele.

Wątroba wytwarza żółć (800 do 1000 ml dziennie), która później, gromadzona jest w woreczku żółciowym i organizm uwalnia ją
w miarę potrzeb. W skład żółci wchodzą między innymi: emulgujące tłuszcze, sole żółciowe oraz barwniki żółciowe. Należy do nich bilirubina będąca produktem rozkładu hemoglobiny. Żółć, wykorzystywana jest przez jelito cienkie do rozkładu tłuszczów.

Wątroba magazynuje glikogen, odtwarza glukozę, a także buforuje jej poziom we krwi i w ten właśnie sposób uczestniczy
w przemianach węglowodanów. Owe buforowanie oznacza, że wątroba chroni organizm przed gwałtownymi skokami poziomu stężenia cukru we krwi. Co więcej, to właśnie w wątrobie nadwyżka cukrów zamieniana jest w kwasy tłuszczowe. Wątroba bierze też udział w rozkładzie nadwyżki aminokwasów i w procesie tym komórki wątrobowe przetwarzają toksyczny produkt uboczny, czyli amoniak, w mocznik. W dalszej kolejności, wątroba uwalnia go do krwi, a następnie nerki usuwają wraz z moczem. Podstawowym metabolitem wątroby jest cholesterol, powstający z przemian cukrów, tłuszczy i niektórych białek. Cholesterol, to prekursor wytwarzanych kwasów żółciowych i hormonów, takich jak chociażby: testosteron, estradiol, progesteron czy kortyzol.

Jakby tego było mało, wątroba, tworzy też warunki odpowiednie dla układu odpornościowego, by zwalczać infekcje. To w niej powstają odpowiedzialne za krzepliwość krwi białka. Dodatkowo rozkłada stare i uszkodzone krwinki czerwone.

To w wątrobie przechowywana jest spora część witamin (A, D3, B2, B3, B4, B12, K) i składników mineralnych (np. miedź czy żelazo), które są uwalniane, gdy organizm ich potrzebuje.

 

Zaburzenia funkcjonowania wątroby

Jak już zostało wspomniane, praca, jaką musi wykonać wątroba, jest ogromna Często, nie ułatwiamy jej życia, dostarczając sobie ciężkostrawnych potraw, leków, alkoholu i mocno przetworzonej żywności. Nie da się ukryć, że osoby kształtujące sylwetkę czy też inni sportowcy, którzy sięgają po sterydy anaboliczno – androgenne, również dodatkowo obciążają ten organ. Wbrew temu, co sądzą – nie dzieje się tak tylko w przypadku środków przyjmowanych doustnie! Te iniekcyjne również szkodzą wątrobie, choć skala jest znacznie mniejsza, niż w przypadku środków oralnych. Szczególnie środki zawierające grupę alfa-alkilową (m.in. winstrol czy metanabol) są hepatotoksyczne, działają wyniszczająco na komórki wątroby, obniżają jej aktywność i tym samym doprowadzają do jej dysfunkcji, a nawet unieczynnienia. Dlatego właśnie, przedłużanie cyklu i jednoczesne ignorowanie profilaktyki  w postaci preparatów wspomagających wątrobę, może prowadzić do poważnych problemów.

 

 

Podobnie ma się fakt z nadużywaniem alkoholu. Wiele osób sądzi, że skoro nie czuje dolegliwości wątroby, to znosi ona picie wyjątkowo dobrze  i jest to błąd. Jeśli zaczyna się odczuwać “ból wątroby” (pojęcie to trzeba ująć w cudzysłowie, gdyż wątroba sama
w sobie nie boli, gdyż nie jest unerwiona), to problem jest już dość duży. Ból pojawia się dopiero gdy powiększony organ podrażnia błonę surowiczą, względnie, może to być ból pochodzący z dróg żółciowych. Każda, nawet najmniejsza porcja alkoholu musi być zmetabolizowana przez wątrobę, a regularne spożywanie napojów tak nisko, jak i wysokoprocentowych, wyniszcza ją skutecznie
i trwale (aż w 8 na 10 przypadków, uszkodzenia wątroby, spowodowane są właśnie alkoholem). Co ciekawe, wątroby kobiet są w tym wypadku znacznie mniej “odporne” i ulegają zniszczeniu nawet 4-5 razy szybciej, niż u mężczyzn. Jest to spowodowane choćby tym, że związki chemiczne zaangażowane w rozkład alkoholu, w przypadku obydwu płci, są różne. Wpływ ma też poziom estrogenów, wielkość wątroby czy stosowanie środków hormonalnych (dotyczy to antykoncepcji, jak i terapii podczas menopauzy).

 

Uszkodzenia wątroby postępują stopniowo i kolejne jej stadia to:

• Stłuszczenie (by je zwalczyć, wystarczy odpowiednia dieta i oczywiście zaprzestanie przyjmowania szkodliwych środków, najczęściej na doprowadzenie wątroby do porządku potrzeba wówczas około 5-6 tygodni),
• Zapalenie (tu już często potrzebne jest leczenie farmakologiczne, a rekonwalescencja trwa znacznie dłużej niż przy stłuszczeniu),
• Zwłóknienie (które występuje w przypadku, gdy mimo zapalenia nadal spożywa się alkohol czy inne szkodliwe środki),
• Marskość (zamiast hepatocytów, pojawia się tkanka łączna utrudniająca przepływ krwi, tu już bardzo często konieczny jest przeszczep). W wielu przypadkach, po wystąpieniu marskości pojawia się również rak wątroby.

 

Oczywiście – stosowanie środków anabolicznych czy alkoholu, nie są jedynymi przyczynami uszkodzeń wątroby. Marskość może być też wywołana przez WZW typu C (w mniejszym stopniu organ uszkadzany jest też przez WZW B) czy zaawansowaną niewydolność prawej komory serca. Na kondycję wątroby mogą też wpłynąć kamienie żółciowe i zapalenie dróg żółciowych.

Warto nadmienić, że mimo wszystko, wątroba odznacza się dużą zdolnością do regeneracji – jest jedynym organem, który po usunięciu jego części, może odrosnąć.

 

Środki wspomagające pracę wątroby

Oczywiście najważniejsza dla zdrowia wątroby jest właściwa dieta i eliminacja lub chociaż ograniczenie środków, które niekorzystnie wpływają na jej właściwe funkcjonowanie. Dobrze jest spożywać świeże warzywa i owoce, ograniczyć ilość smażonych na głębokim tłuszczu potraw. Ważna jest też aktywność fizyczna, która sprzyja usuwaniu toksyn z organizmu i usprawnia pracę wielu narządów,
w tym również wątroby.

Pierwszym skojarzeniem, jakie nasuwa się na myśl o środkach wspomagających pracę wątroby jest ostropest plamisty. I słusznie!
W ostropeście znajduje się bowiem sylimaryna, czyli kompleks flawonolignanów, który ma doskonałe właściwości przeciwzapalne, przeciwutleniające i żółciopędne. Stabilizuje ona błonę hepatocytów, dzięki czemu chroni przed jej uszkodzeniami. Ostropest może być stosowany zarówno profilaktycznie, jak i leczniczo (np. przy WZW – w każdym z typów, czy przy zatruciu muchomorem sromotnikowym). Ostropest, obniża też poziom cholesterolu i cukru we krwi. Sprzyja on optymalnemu poziomowi glutationu, czyli jednego z najsilniejszych antyoksydantów poskramiających wolne rodniki i toksyny. Bez glutationu zdolności detoksykacyjne wątroby byłyby znacznie mniejsze.

Cholina – również zapewnia błonom komórek wątroby zachowanie odpowiedniej struktury. Występuje ona m.in. w żółtkach jaj, ale ponieważ produkty pochodzenia zwierzęcego w przypadku uszkodzeń wątroby nie są zalecane w zbyt dużej ilości, można ją przyjmować w formie suplementu.

NOW FOODS – Choline & Inositol 

Karczoch zwyczajny to warzywo, które chociaż nie posiada bardzo wielu wartości odżywczych, to jednak ma działanie bardzo zbliżone do ostropestu. Neutralizuje on wolne rodniki w hepatocytach, przez co pomaga w oczyszczaniu i regeneracji wątroby.

Kolejnymi sprzymierzeńcami wątroby są… buraki. Warzywa te, są bogate w antyoksydanty, które doskonale wspierają oczyszczanie wątroby. Zalecane są szczególnie osobom, borykającym się ze stłuszczeniem narządu.

Pokrzywa. Choć znana jest raczej ze swoich właściwości diuretycznych i dobrego wpływu na wygląd skóry, to ma ona również działanie korzystne dla wątroby. Chroni i wspomaga regenerację jej komórek, zapewnia też zachowanie właściwego poziomu cholesterolu. Warto stosować też mniszek lekarski, który od wieków wykorzystywany jest w celu poprawy trawienia, większej odporności
i detoksykacji organizmu. W podobnych celach stosuje się też korzeń lukrecji, który ma działanie usprawniające oczyszczanie z toksyn, wspomagające odporność na infekcje i redukujące nadmierne odkładanie się metali ciężkich w organizmie. 

Warto też zwrócić uwagę na odpowiednie przyprawianie potraw. Wśród korzystnych dla wątroby ziół znajdują się jałowiec, majeranek, mięta oraz tymianek, kminek i oregano. Nie tylko pobudzają wydzielanie soków żołądkowych, ale również mają działanie rozkurczające dla przewodów żółciowych, regulując dopływ żółci do dwunastnicy. Doskonale na czynności wątroby wpływa też kurkuma. Ograniczyć należy podrażniające przyprawy takie jak pieprz, ostra papryka czy curry. Wątrobie może też zaszkodzić nadmierna ilość cynamonu.

 

Swanson – DGL (Lukrecja)

Miksturą bardzo dobrą dla wątroby jest połączenie miodu i czosnku, które chyba każdy z nas pamięta jako koszmar z dzieciństwa. Miód działa detoksykująco i regeneracyjnie, czosnek zaś przeciwdziała uszkadzającym wątrobę patogenom.

Niezmiernie łatwo jest zafundować wątrobie “ciężkie życie”, aczkolwiek środki, które wspomagają jej pracę, można spotkać niemal na każdym kroku – łatwo zauważyć, że nie są to wymyślne suplementy, ale rzeczy, jakich używamy na codzień. Czy zatem suplementy wspomagające wątrobę są niepotrzebne? Nie. Stężenie substancji aktywnych w suplementach jest zdecydowanie wyższe,
niż w ziołach i przyprawach. Tak więc, o ile te drugie przydadzą się w profilaktyce, tak suplementy okazują się przydatne zwłaszcza jeśli wątroba wystawiana jest na ciężką próbę – przy kuracjach lekami, cyklach sterydowych lub intensywnym życiu towarzyskim. Wśród zalecanych wówczas suplementów, oprócz tych bazujących na ostropeście czy karczochu, na pewno znajdzie się też NAC, czyli
N-Acetylo-L-Cysteina, wpływająca doskonale na regenerację wątroby i usuwanie toksyn.

NAC – Apollos Hegemony

O profilaktykę wątroby warto jednak dbać

Jej bezustanna praca, w połączeniu z ciągłym wpływem zanieczyszczeń, zaniedbań dietetycznych, niewłaściwej ilości snu
i narastającego stresu, sprawia, że pierwotny potencjał wątroby jest z biegiem czasu coraz mniejszy. Tym bardziej należy więc, tak dobrać dietę i suplementację, gdyż mimo, że możliwości regeneracyjne wątroby są ogromne, to mają swoje ograniczenia. Warto mieć też rozeznanie, co tak naprawdę wpływa na słynny detoks organizmu i zanim wyda się znaczną zawartość portfela na sokowe cuda odtruwające, zacząć od podstaw.