Wstęp
W dzisiejszych czasach jesteśmy narażeni na liczne sytuacje stresowe. Rozwój technologiczny, wszechobecny „wyścig szczurów” i wiele innych podobnych zjawisk na pewno nie pomagają w wyciszeniu i radzeniu sobie ze stresem. Czy nadmierny stres może wpływać również na apetyt? Czy istnieje związek między przewlekłym stresem, a nadmierną masą ciała?
Na początku przyjrzyjmy się trochę lepiej temu, co dzieje się w naszym ciele podczas sytuacji stresowych.
Co dzieje się w Twoim organizmie podczas stresu?
W pierwszych chwilach po zadziałaniu stresora, impulsy z mózgu(podwzgórza) aktywują współczulny układ nerwowy, ten z kolei pobudza rdzeń nadnerczy do wydzielania katecholamin, takich jak: noradrenalina i adrenalina. Jest to tzw. reakcja walki lub ucieczki. Jednocześnie pod wpływem zwiększonego wydzielania amin katecholowych m.in. rozszerzają się oskrzela i zwiększa się tempo oddechu, zwiększa się częstotliwość skurczów serca, następuje wzrost ciśnienia krwi, czy też rozkład glikogenu wątrobowego do glukozy, czyli glikogenoliza, więc wzrasta też poziom glukozy we krwi.
Po upływie pewnego czasu od działania stresora następuje aktywacja osi HPA (podwzgórze-przysadka-nadnercza). Podwzgórze wydziela hormon kotykoliberynę (CRH), co z kolei pobudza przedni płat przysadki do wydzielania adrenokortykotropiny (ACTH). ACTH następnie pobudza korę nadnerczy do wydzielania glukokortykosteroidów (m.in. kortyzolu), które mają za zadanie uregulować natężenie reakcji stresowej. W skutek wzmożonego wydzielania glukokortykosteroidów następuje m.in.: obniżenie reaktywności komórek układu odpornościowego, czy też nasilenie glukoneogenezy (synteza glukozy ze związków nie cukrowych, m.in. z aminokwasów).
Zazwyczaj mamy do czynienia z sytuacjami, które wyzwalają wyłącznie stres krótkotrwały, więc po jego ustąpieniu wszystko wraca do stanu wyjściowego. Przedłużający się stres uruchamia mechanizmy adaptacyjne, aby uregulować i poradzić sobie z sytuacją stresową. Jednak długotrwały, przewlekły stres może powodować postępujące wyczerpanie. Prowadzić to może do poważnych zaburzeń psychicznych, jak również osłabienia funkcjonowania układu odpornościowego, nadciśnienia, zaburzeń osi mózgowo-jelitowej, ale też nasilenia apetytu.
Zmniejszone odczuwanie stresu dzięki Ashwagandzie
W jaki sposób stres może wpływać na apetyt?
Stres może hamować, bądź nasilać pobór pokarmu. Najprawdopodobniej zależy to od specyfiki stresu. Stres krótkotrwały/intensywny jest ściśle związany z rolą katecholamin (noradrenalina, adrenalina), które raczej będą skutkować zahamowaniem apetytu. Z kolei stres przewlekły, trwający już pewien czas, będzie skorelowany z wydzielaniem glukokortykosteroidów (m.in. kortyzolu), które mogą nasilać apetyt. Warto podkreślić, iż reakcje na stres są bardzo indywidualne i mogą się istotnie różnić w zależności od rodzaju, natężenia, czy czasu trwania stresu, oraz od pierwotnych wyborów żywieniowych. [1]
W wielu publikacjach podkreśla się, że stres może dość znacznie wpływać na podejmowane wybory żywieniowe. Nierzadko obserwuje się również, iż osoby zestresowane znacznie częściej wybierają produkty wysokokaloryczne i wysokoprzetworzone (najczęściej cukrowo-tłuszczowe), jednak kluczowa wydaje się tu po prostu smakowitość pokarmów, więc najprawdopodobniej jest to kwestia indywidualna. Efekt ten jest bardziej rozpowszechniony u kobiet niż u mężczyzn. Badane osoby często podkreślają, iż nie wybierałyby tych produktów gdyby nie były zestresowane. [1,2,4]
Mężczyźni z kolei mają tendencję do radzenia sobie ze stresem innymi sposobami, takimi jak: palenie papierosów, czy spożywanie alkoholu, zamiast zwiększonego jedzenia.[1]
Obecne dowody naukowe wskazują na istotną zależność między nadmierną masą ciała, a przewlekłym stresem, co może wynikać z powyżej opisywanych mechanizmów.[2-4]
Stres może istotnie zaburzać kontrolę łaknienia. W zależności od jego charakteru i indywidualnych uwarunkowań może nasilać, bądź hamować apetyt. Jego zbyt długi czas trwania może prowadzić do wielu zaburzeń zdrowotnych i psychicznych. Warto więc zadbać o trafną diagnozę jego źródła oraz metody wyciszenia z pomocą odpowiednich specjalistów.
Panax Ginseng – żeń-szeń o działaniu wspierającym poziomy energii oraz samopoczucie
Literatura:
- Ans AH, Anjum I, Satija V, et al. Neurohormonal Regulation of Appetite and its Relationship with Stress: A Mini Literature Review. Cureus. 2018;10(7):e3032.
- Sinha R, Jastreboff AM. Stress as a common risk factor for obesity and addiction. Biol Psychiatry. 2013;73(9):827–835.
- Chao AM, Jastreboff AM, White MA, Grilo CM, Sinha R. Stress, cortisol, and other appetite-related hormones: Prospective prediction of 6-month changes in food cravings and weight. Obesity (Silver Spring). 2017;25(4):713–720.
- Epel E, Lapidus R, McEwen B, Brownell K. Stress may add bite to appetite in women: a laboratory study of stress-induced cortisol and eating behavior. Psychoneuroendocrinology. 2001;26(1):37–49.
