Choroba zwyrodnieniowa stawów

Choroba zwyrodnieniowa stawów (ChZS) jest procesem chorobowym o charakterze przewlekłym, który prowadzi do zaburzeń równowagi między procesami degradacji i syntezy chrząstki stawowej i pod chrzęstnej warstwy kości. Choroba obejmuje dodatkowo więzadła, torebki stawowe, błonę maziową, a także mięśnie okołostawowe tkanek miękkich okołostawowych. Choroba zwyrodnieniowa dotyczy około kilkunastu procent populacji ludzkiej. Częstość występowania choroby zwyrodnieniowej wzrasta znacznie wraz z wiekiem (wśród osób po 65 roku życia choruje ponad 65–70%) oraz wagą ciała (ponad 70% chorych to ludzie otyli).

 

Objawy choroby

Pierwszym objawem choroby zwyrodnieniowej jest ból, który początkowo występuje wieczorami lub po dużym wysiłku fizycznym i ustępuje w czasie spoczynku. W czasie postępu choroby dochodzi do nasilania dolegliwości bólowych. Jednakże ból nie zawsze jest dominującym objawem, czasem dokucza uczucie sztywności stawów.

Choroba zwyrodnieniowa stawów przejawia się dosyć charakterystycznymi objawami, do których zalicza się m.in.:

• ból (podczas ruchu lub w spoczynku),
• sztywność (zwłaszcza poranna lub po okresach długiego bezruchu),
• ograniczoną ruchomość,
• bolesność palpacyjną,
• trzeszczenie,
• przeskakiwanie,
• zaburzenie obrysów stawowych,
• osłabienie siły i wytrzymałości mięśniowej,
• zaburzenie osi stawowej.

Omega-3, czyli smar dla stawów – KUP TUTAJ

Rozwój choroby

W wyniku rozwoju choroby dochodzi do zesztywnienia stawu wraz  z ograniczeniem ruchomości. Występują silne dolegliwości bólowe i tzw. sztywność stawowa po okresie bezruchu.  W wyniku ograniczenia ruchomości w stawach może dojść do wtórnego zaniku mięśni, utraty czynności stawu i ograniczenia funkcjonalności.  Przebieg choroby zwyrodnieniowej może być bardzo szybki, z gwałtownie postępującymi zmianami lub powolny z niewielką progresją. Ruchomość stawu zmniejsza się wraz z trwaniem choroby i prowadzi do powstawania przykurczy, które utrudniają samodzielne funkcjonowanie. Objawy kliniczne nasilają się z czasem trwania choroby.  Leczenie choroby zwyrodnieniowej jest procesem złożonym i  długotrwałym.

W przebiegu choroby zwyrodnieniowej można wyróżnić:

• okres stabilizacji – stałe nasilenie określonych objawów, które występują tylko przy niewielkim ruchu,
• okres zaostrzeń –objawy są znacznie nasilone i występują także w spoczynku, stawy są zazwyczaj opuchnięte a w ich wnętrzu gromadzi się pł

Choroba zwyrodnieniowa dzieli się na:

• postać pierwotną (idiopatyczną) – o tym charakterze choroby mówi się, gdy wykorzystując wszystkie możliwe środki diagnostyczne (badania laboratoryjne, obrazowe, kliniczne), nie można w sposób precyzyjny określić podłoża choroby,
• wtórną – to postać choroby, która powstaje pod wpływem ściśle wyznaczonego, wrodzonego lub nabytego czynnika uszkadzającego budowę lub funkcję poszczególnych elementów budujących staw.

Na rozwój postaci pierwotnej wpływa wiele czynników, w tym: genetyczne, nadwaga i otyłość, wiek powyżej 55. r.ż., choroby zapalne swoiste i nieswoiste, martwice aseptyczne, neuropatie, choroby układowe (cukrzyca, dna), czynniki genetyczne, długotrwałe przeciążenia, osłabienie siły mięśni okołostawowych, wzmożona gęstość kości.

Natomiast postać wtórna choroby rozwija się pod wpływem określonego zaburzenia budowy lub funkcji co najmniej jednego elementu stawu. Najczęstszymi przyczynami tej postaci są: urazy, wrodzone niedorozwoje stawów, uszkodzenie nerwów obwodowych, przebyte choroby zapalne stawów, choroby metaboliczne.

Do czynników ryzyka choroby zwyrodnieniowej zalicza się m.in.:

• czynniki konstytucjonalne, do których zalicza się:

– predyspozycje genetyczne,

– wiek,

– płeć żeńską,

– zaburzenia gospodarki hormonalnej,

– otyłość;

• czynniki mechaniczne, do których zalicza się:

– urazy,

– kontuzje,

– operacje,

– zaburzenie osi stawowej,

– osłabienie tkanki mięśniowej,

– wiotkość aparatu torebkowo-więzadłowego;

• czynniki zewnętrzne (bezpośrednio działające na staw), do których zalicza się:

– obciążenia związane z wykonywanym zawodem,

– aktywność sportową (zarówno amatorską, jak i zawodową),

– niewłaściwe odżywianie.

Diagnostyka zmian zwyrodnieniowych

Choroba zwyrodnieniowa stanowi poważny problem medyczny.  W celu prawidłowego i skutecznego leczenia opisywane schorzenie, należy wcześniej właściwie zdiagnozować. Podstawowymi metodami są badanie podmiotowe oraz przedmiotowe, badania obrazowe oraz laboratoryjne.

W skład badania przedmiotowego wchodzi ocena:

• zakresu biernych i czynnych ruchów stawu,
• siły mięśni,
• objawów neurologicznych,
• określenie stopnia deformacji stawów,
• ogólna sprawności ruchowej pacjenta.

W celu zdiagnozowania choroby zwyrodnieniowej stosuje się przede wszystkim badania obrazowe, do których zalicza się:

• rentgen,
• tomograf komputerowy,
• rezonans magnetyczny,
• scyntygrafię kości.

Stopień zaawansowania zmian chorobowych w obrazie radiologicznym nie zawsze koreluje z nasileniem dolegliwości bólowych.

Ponadto wskazane jest wykonanie:

• badania płynu stawowego,
• badania krwi.

Badania laboratoryjne w procesie diagnostyki choroby zwyrodnieniowej mają niewielkie znaczenie, ze względu na niezapalny charakter choroby i stosuje się je w celu badania różnicowego, aby wyeliminować inne choroby stawów, jak np. dnę moczanową.

Kurkumina – silna naturalna substancja przeciwzapalna oraz prozdrowotna – KUP TUTAJ

Leczenie choroby zwyrodnieniowej stawów

Po wykonaniu wszystkich wskazanych badań lekarz stawia ostateczną diagnozę i ustala właściwe leczenie. W omawiany proces powinni być zaangażowani lekarze, fizjoterapeuci, dietetycy oraz psychologowie.

Najczęściej stosowane jest leczenie farmakologiczne, w zakres którego wchodzi stosowanie:

• leków nieopioidowych działających przeciwbólowo i przeciwgorączkowo, np. paracetamol,
• niesteroidowych leków przeciwzapalnych działających przeciwbólowo i przeciwzapalnie, np. diklofenak, ibuprofen,
• glikokortykosteroidów – stosuje się je bezpośrednio do bolącego stawu lub w jego okolice,
• leków miorelaksacyjnych działających rozluźniająco na poszczególne mięśnie, np. tetrazepam, tolperizon.

Oprócz wyżej wymienionych leków można stosować dodatkowo preparaty na bazie glukozaminy lub kwasu hialuronowego.

W leczeniu choroby zwyrodnieniowej wskazane jest stosowanie szeroko pojętej fizjoterapii, w zakres której wchodzi stosowanie:

• zabiegów z zakresu fizykoterapii,
• zabiegów z zakresu kinezyterapii,
• zabiegów z zakresu masaż

Kolejna ważną kwestią w terapii choroby zwyrodnieniowej są ćwiczenia. Zwiększają one ruchomość stawu, elastyczność mięśni, a także przeciwdziałają przykurczom i zanikom mięśni. Podobnie jak z masażami, fizjoterapeuta dopasowuje program ćwiczeń do naszych potrzeb. Celem fizjoterapeuty jest przygotowanie indywidualnej terapii dla każdego pacjenta, która przy zachowanej systematyczności może przynieść choremu ulgę w bólu, zmniejszyć zanik mięśni, wspomóc odżywienie i ukrwienie tkanek, a także zahamować lub spowolnić zmiany chorobowe.

Jeżeli opisywane powyżej leczenie zachowawcze nie przynosi oczekiwanego efektu, należy rozpatrzyć postępowanie operacyjne.

Dietoterapia w ChZS

Nadmierne kilogramy to zawsze dodatkowe obciążenie dla stawów, stąd zachowanie zdrowego poziomu tkanki tłuszczowej często jest kluczowe w chorobie zwyrodnieniowej stawów. U pacjentów z chorobą skuteczne jest również wprowadzanie zaleceń dietetycznych. Zdrowe żywienie, odpowiednio dobrana dieta oraz właściwie skomponowana suplementacja, w znacznym stopniu przyczyniają się do zmniejszenia poszczególnych objawów oraz spowalniają postępowanie choroby. U pacjentów z chorobą zwyrodnieniową stawów należy stosować m.in.

• białko – powinno się spożywać białko, które pochodzi z chudego mięsa (np. drób) oraz ryb (np. łosoś),
• wskazane jest spożywanie produktów mlecznych (np. jogurt naturalny, maślanka); białko roślinne występuje również w nasionach roślin strączkowych;
• błonnik – powinno się spożywać kasze, pełnoziarniste makarony, warzywa oraz owoce;
• nienasycone kwasy tłuszczowe – należy spożywać orzechy, oleje roślinne (np. oliwa z oliwek) oraz ryby morskie;
• witaminy – wskazane jest spożywanie witamin C, E, A, luteiny, które chronią komórki przed wolnymi rodnikami.

W chorobie zwyrodnieniowej stawów należy też ograniczyć spożywanie:

• mocnej kawy i herbaty,
• alkoholu.

 

Suplementacja w ChZS

Odpowiednio dobrana suplementacja uzupełnia skutecznie dietę w składniki zapewniające stawom odpowiednie odżywienie. W tego rodzaju postępowaniu stosuję się:

• glukozaminę – jest ona niezbędna do utrzymania prawidłowego stanu kości, chrząstki stawowej oraz wykazuje właściwości przeciwzapalne,
• siarczan chondroityny – wspomaga prawidłowe funkcjonowanie biomechaniczne tkanki chrzęstnej,
• kolagen z kwasem hialuronowym – preparat ten na przestrzeni czasu powoduje wzmocnienie układu kostnego oraz poprawia strukturę przestrzenną kości i stawów,
• chrząstkę rekina – która dostarcza do organizmu m.in. wapń.

Siarka organiczna w wersji smakowej – wsparcie kondycji apartu ruchu. KUP TUTAJ

Profilaktyka

W przypadku choroby zwyrodnieniowej stawów ważne jest odpowiednie postępowanie profilaktyczne. Aby spowolnić postęp choroby i zachować sprawność, należy zastosować się do kilku podstawowych wytycznych:

• utrzymać właściwą masę ciała,
• wykonywać systematyczne ćwiczenia,
• unikać wykonywania ruchów, które prowokują ból,
• unikać noszenia ciężkich przedmiotów,
• przystosować odpowiednio mieszkanie, np. założyć uchwyty w łazience,
• stosować się do zaleceń lekarza lub terapeuty,
• prowadzić higieniczny tryb życia, np. nie nadużywać alkoholu,
• nauczyć się szybkiego rozpoznawania faz zaostrzenia choroby.

Podsumowanie

Choroba zwyrodnieniowa jest jedną z najczęstszych dysfunkcji dotyczących stawów. Stanowi ona od wielu lat poważny problem medyczny nie tylko w Polsce, ale również na całym świecie. Opracowanie skutecznego programu terapii schorzenia może prowadzić do poprawy funkcjonowania i poprawy jakości ich życia.

Bibliografia:

1. Głuszko P., Osteoartroza – choroba zwyrodnieniowa stawów. Przewodnik Lekarski 2007.
2. ims K., Rozwój choroby zwyrodnieniowej stawów – konsekwencje dla leczenia zachowawczego. Rehabilitacja Medyczna 2000.
3. Klimiuk A.P., Kuryliszyn-Moskal A., Choroba zwyrodnieniowa stawów. Reumatologia 2012.
4. Sułek M., Choroba zwyrodnieniowa stawów, w: Tłustochowicz W. (red.), Ból w chorobach stawów, TerMedia, 2010.
5. Leszczyński P., Pawlak-Buś K., Choroba zwyrodnieniowa stawów – epidemia XXI wieku. Farmacja Współczesna 2008.
6. Cooper C., Snow S., McAlindon T.E. et al., Risk factors for the incidence and progression of radiographic knee osteoarthritis, “Arthritis Rheum” 43, 2000.
7. Tuchocka-Piotrowska A., Możliwości farmakoterapii w chorobie zwyrodnieniowej stawów. Przewodnik Lekarski 2007.