Borówka amerykańska uchodzi za jeden z najsmaczniejszych owoców, który jest chętnie spożywany zarówno przez dorosłych, jak i dzieci. Charakteryzuje się delikatnym, lekko słodkim smakiem, dlatego z powodzeniem może być łączona z wieloma innymi owocami i wykorzystywana w wielu posiłkach, np. ciastach czy owsiankach. Jest to również jeden z najzdrowszych owoców, gdyż w swoim składzie skrywa całe bogactwo substancji odżywczych przynoszących wiele benefitów dla zdrowia organizmu człowieka. Z uwagi na swoje właściwości zdrowotne przez wiele osób jest ona zaliczana do grupy tzw. „super food”. Rola borówki w terapii chorób przewlekłych opiera się na zawartych w niej składnikach funkcjonalnych, którymi głównie są polifenole. Związki te charakteryzują się ogromną ilością właściwości prozdrowotnych, m.in. działają one przeciwzapalnie, poprawiają wzrok, chronią przed chorobami układu krążenia oraz cukrzycą typu II, wykazują aktywność przeciwnowotworową, a także poprawiają funkcje poznawcze. Dzięki temu owoc ten uchodzi za jeden z najzdrowszych i umieszczenie go w codziennym jadłospisie jest jednym z elementów profilaktycznych przed wieloma poważnymi schorzeniami XXI wieku.
Co kryje się za porcją borówek?
Oczywistym faktem jest to, iż owoc ten obfituje w ogrom różnych benefitów. Nie dość, że na tle innych wyróżnia się dużym potencjałem zdrowotnym to zawiera on w porcji (około 50 gramów) jedynie ok. 28 kcal i zaledwie 4 g cukrów prostych, zatem znajduje ona zastosowanie w różnego typu dietach redukcyjnych i zalecana jest również jako jeden z owoców, które mogą być spożywane przez osoby chore na cukrzycę.
Oprócz wody i węglowodanów występują w niej związki bioaktywne takie jak:
– witaminy: C, A, K, E oraz z grupy B,
– mangan,
– błonnik,
– polifenole: antocyjany i pochodne kwercetyny,
– karotenoidy,
– kwasy organiczne takie jak kwas elagowy.
B-balance metylowane formy witamin z grupy B
Borówka w prewencji chorób przewlekłych
Niewątpliwie najbardziej charakterystyczne dla borówki są antocyjany, czyli polifenole zaliczane do grupy flawonoidów, które nadają owocom głęboko niebieskie zabarwienie. Antocyjany mają właściwości antyoksydacyjne, czyli są zdolnie do przeciwdziałania stresowi oksydacyjnemu przez potocznie nazywane wymiatanie wolnych rodników, czyli wszelkiego typu reaktywnych form tlenu. Obecnie wielu schorzeń wiążę się z nadmiarem stresu oksydacyjnego w organizmie, dlatego też właściwość ta w aspekcie zdrowia jest bardzo istotna.
Działanie przeciwcukrzycowe
Istnieją dowody oparte na badaniach naukowych in vitro, jak i in vivo, które sugerują, że borówki mogą modulować wewnątrzkomórkowe szlaki metabolizmu glukozy. Dzieje się to za pośrednictwem wielu mechanizmów. W jednym z doświadczeń przeprowadzonych przez Martineau i innych wykazano, że 21- godzinna inkubacja ekstraktu z borówek w komórkach mięśniowych zwiększała wychwyt glukozy tylko w obecności insuliny, zatem z wykorzystaniem szlaku insulinozależnego. W kolejnym badaniu Seymour i inni dowiedli, że u szczurów w komórkach mięśni szkieletowych oraz adipocytów tłuszczu zaotrzewnowego nastąpił wzrost transkryptów mRNA związanych z wychwytem i metabolizmem glukozy – receptor insuliny 1 (IRS1) oraz transporter glukozy 4 (GLUT4). Dwa poprzednie badania wskazują na wpływ borówki głównie poprzez mechanizm zależny od insuliny, jednakże badanie Voung’a wykazało, iż istnieje również w komórkach mięśniowych oraz adipocytach mechanizm niezależny od insuliny, a mianowicie wzrost wychwytu glukozy następował w wyniku aktywacji białek poprzez ich fosforylację (np. kinaza białkowa aktywowana przez AMP). W doświadczeniu in vivo przeprowadzonym na myszach zaobserwowano natomiast, że borówka przyczyniła się do aktywacji kinazy białkowej przez AMP w komórkach mięśni szkieletowych i adipocytów, co potwierdziło wcześniejsze wyniki na temat jej działania poprzez mechanizm niezależny od insuliny. Wykazano również, że jeden ze znajdujących się w borówce antocyjanów przyczynia się do zwiększenia wydzielania przez endokrynne komórki L GLP-1, który odpowiada za stymulację wydzielania insuliny. Zwiększenie endogennego wydzielania GLP-1 jest alternatywnym podejściem terapeutycznym, które mogłoby w leczeniu cukrzycy i spowodować zmniejszenie wymaganych dawek leków. Mówiąc o borówkach i cukrzycy warto również zaznaczyć, iż zbadano, że przyjmowanie ekstraktów z borówek wspólnie z lekami przeciwcukrzycowymi jest niezalecane z powodu potęgowania wzmocnienia przez to działania przeciwhiperglikemicznego tych leków. Trzeba natomiast zaznaczyć, że ekstra ten był bardzo silnie skoncentrowanym preparatem i ilości substancji znajdujących się w nim trudno przyswoić wraz z jednorazową porcją tych owoców.
Berberyna – wparcie glikemii poposiłkowej
Działanie kardioprotekcyjne
Spożywanie borówek i ich znaczenie w poprawie zdrowia układu krążenia jest przedmiotem dużego zainteresowania wśród wielu badaczy z uwagi na to, iż choroby serca i naczyń są obecnie jednymi z najczęstszych powodów zgonów u ludzi. W jednym z badań przeprowadzonych na ochotnikach obu płci borykających się z zespołem metabolicznym odnotowano pozytywne skutki regularnego spożywania borówki na układ krążenia poprzez zmianę odpowiednich paramaterów, które analizowano w tym badaniu – ciśnienie rozkurczowe oraz skurczowe i utleniona frakcja cholesterolu LDL (tzw. oxy LDL). W badaniu wzięło udział 25 osób stanowiących grupę badawczą oraz 23 stanowiących grupę kontrolną, wszyscy ze zdiagnozowanym zespołem metabolicznym. Przez okres 8 tygodni uczestniczy badania spożywali 480 ml ekstraktu z 50 g liofilizowanych borówek, natomiast grupie kontrolnej podawano odpowiednią ilość wody. Odnotowano znacznie większe spadki ciśnienie tętniczego skurczowego (- 6%) oraz rozkurczowego (-4%) w grupie przyjmującej codziennie porcję ekstraktu w porównaniu z grupą kontrolną, w której wyniki prezentowały się następująco: ciśnienie skurczowe -1,5% oraz rozkurczowe -1,2%. Dodatkowo zaobserwowano spadek ox-LDL, czyli utlenionego cholesterolu LDL, wynosiły one: dla grupy borówkowej 28% i dla grupy kontrolnej 9%. Można zatem stwierdzić, iż systematyczne spożywanie borówek przynosi wiele korzyści dla układu krążenia człowieka, a ich włączenie na stałe do rutynowej diety może stanowić prewencję wielu chorób układu krążenia, szczególnie nadciśnienia tętniczego oraz miażdżycy.
Aż 750 mg EPA i DHA w kapsułce!
Właściwości przeciwnowotworowe
Zachorowania na nowotwory są obecnie częstym zjawiskiem, w związku z czym zapotrzebowanie na nowatorskie terapie mające na celu ich zwalczanie stale rośnie. Jednym ze sposobów jest wsparcie organizmu za pomocą zdrowego i wartościowego jedzenia. Brzmi banalnie, jednakże to co w siebie „wrzucamy” ma ogromne znaczenie i przy tych schorzeniach. Warto zwrócić na to uwagę zarówno z perspektywy profilaktyki, jak i leczenia. Spożywanie borówek przynosi wiele korzyści, a najnowsze badania wykazały, że oprócz swoich cudownych właściwości przeciwutleniających mają one również zdolności do zapobiegania karcynogenezie, hamowania proliferacji komórek nowotworowych oraz zmniejszają ryzyko nawrotów u pacjentów w reemisji. W 2010 roku w jednym z badań, w których analizowano wpływ substancji czynnych zawartych w borówkach na raka piersi wyszło, iż masa guza i proliferacja komórek nowotworowych uległy zmniejszeniu, co budzi wiele nadziei na przyszłe metody leczenia raka piersi. W 2014 roku z kolei odkryto, że wyciągi z antocyjanów znajdujących się w borówkach hamują proliferację komórek raka jamy ustnej w sposób zależny od dawki. Ponadto stwierdzono, że ekstrakty te indukują zatrzymanie cyklu komórkowego oraz apoptozę komórek nowotworu. W 2016 znowu zainteresowano się wpływem borówek na rozwój nowotworu jamy ustnej. W tym badaniu wykazano, że suplementacja borówką zmniejsza rozwój i progresję nowotworu jamy ustnej u chomików poprzez przerwanie szlaków onkogennych. Fakt ten sugeruje, że dietoterapia oparta na spożywaniu borówek może być pomocna w leczeniu nowotworów jamy ustnej.
Kurkumina – silny antyoksydant wspierający wymiatanie wolnych rodników
Borówki jako antydepresanty
Sugeruje się, iż spożywanie flawonoidów występujących głównie w owocach i warzywach zmniejsza ryzyko wystąpienia depresji. Zbadano wpływ diety wzbogaconej o dużą zawartość flawonoidów w postaci borówek na nastrój w grupie uczestników będących w wieku dojrzewania, gdyż w tym okresie młodzi ludzie są szczególnie podatni na rozwój depresji. Wykazano, że regularne spożywanie borówek przez okres czterech tygodni spowodowało zmniejszenia nasilenia objawów depresji w grupie nastolatków. Kolejne badanie miało na celu zbadać oprócz właściwości antydepresyjnych wpływ spożywania borówek na pamięć. W badaniu wzięły osoby starsze, które podzielono na grupy spożywające przez okres 12 tygodni w dawkach. dopasowanych do masy ciała sok z borówek oraz inne soki placebo. Uczestniczy nie wiedzieli co spożywają. Po zakończeniu badania wyniki pokazały, że nastąpiła poprawa uczenia się u uczestników spożywających sok z borówki.
Różeniec górski – standaryzowany na salidrozydy, a nie rozawiny (zdecydowany plus)
Podsumowanie
Sezon na borówki powoli się kończy, jednakże niewątpliwe warto skorzystać jeszcze z ich dostępności póki można i zaopatrzyć się w zapasy na zimę. Oczywiście najlepiej spożywać owoce sezonowe, ale dodatkowa porcja mrożonych borówek do pysznego owocowego koktajlu, lub owsianki zimą czy jesienią jeszcze nikomu nie zaszkodziła, a może wręcz okazać się bardzo korzystna z punktu widzenia prewencji wielu chorób cywilizacyjnych. Istnieje wiele badań naukowych, których wykazano, że borówki są bardzo cennym produktem żywnościowym i warto zachować je w swojej diecie na stałe, gdyż działają one m.in. przeciwzapalnie, kardioprotekcyjnie, odgrywają rolę w regulacji poziomu glukozy we krwi, zatem dobrze, aby były spożywane przez osoby chore na cukrzycę, a nawet dowiedziono, że hamują rozwój niektórych nowotworów. Dodatkowo spożywanie ich ma również pozytywny wpływ na nastrój i pamięć, co może być przydatne w poprawie funkcjonowania osób z demjcją starczą oraz depresją.
Bibliografia:
https://www.medicalnewstoday.com/articles/287710
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5187542/
https://ncez.pl/abc-zywienia-/zasady-zdrowego-zywienia/borowka-amerykanska–czyli-superfoods-w-natarciu
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2924596/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29285736/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32151287/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20047325/
