Mięsień najszerszy grzbietu jako stabilizator stawu ramiennego
W kontekście pracy kompleksu barkowego przeważnie mówi się o mięśniach stożka rotatorów, mięśniach zbliżających łopatę do kręgosłupa, mięśniu czworobocznym grzbietu. Warto jednak spojrzeć na problem od najbardziej zewnętrznej pokrywy mięśniowej, czyli na mięśnie klatki piersiowej oraz jedną z największych grup mięśni szybko kurczliwych, tj. Mm,najszerszy grzbietu.
Anatomia
latissimus dorsi to szeroki i plaski mięsień pokrywający dolną okolicę grzbietu. Posiada długi przyczep zwrócony do kręgosłupa, gdzie kieruje się w stronę barku. Mięsień ten ma 4 części na przyczepach początkowych.
Pierwsza część przyczepu to część kręgowa, znajdująca się na wyrostkach kolczystych dolnych sześciu kręgów piersiowych, wszystkich lędźwiowych i grzebieniu kości krzyżowej.
Druga część to przyśrodkowa sekcja grzebienia biodrowego, następna część trzecia jako żebrowa na dolnych 3-4 żebrach oraz część łopatkowa obejmująca dolny kąt łopatki. Całość włókien kieruje się zbieżnie do dołu pachowego.
Przyczep końcowy znajduje się na grzebieniu guzka mniejszego kości ramiennej.
Czynność
Lwia część funkcji mięśnia najszerszego polega na STABILIZACJI barku poprzez wpływ na staw ramienny, w którym przywodzi, nawraca oraz odpowiada za tyłozgięcie ramienia. Oprócz tego uwydatnia uniesienie żeber, przez co pomaga we wzorcu wdechu.
Unerwienie
Unerwienie najszerszego grzbietu pochodzi od splotu ramiennego – nerw piersiowo-grzebietowy.
Żeby umożliwić pełną funkcję w stawie ramienno-łopatkowym wymagana jest odpowiednia długość, rozciągnięcie mięśnia najszerszego grzbietu. Mowa tutaj o zgięciu horyzontalnym, a więc do przodu oraz zgięciu do wzorca rąk nad głową w pozycji wertykalnej. Bardzo istotną rolę w tym wzorcu pełni rotacja zewnętrzna, gdzie najszerszy grzbietu pełni funkcję rotatora wewnętrznego. Wobec tej informacji powyższe twierdzenie ma swoje uzasadnienie- odpowiednia dbałość o rozciągnięcie i długość mięśnia najszerszego jest jednym z ważniejszych elementów dbania o właściwą funkcję stawu ramienno-łopatkowego. W ramach ciekawostki warto wspomnieć i jego roli w stabilizacji miednicy przy zwisie na drążku.
Warto wziąć pod uwagę wymagania poszczególnych sportów w kontekście długości mięśnia najszerszego grzbietu, w tym wypadku warto przytoczyć jedno badania określające tą zależność. Zawodnicy poszczególnych dyscyplin sportowych posiadają indywidualną długość mięśnia najszerszego grzbietu, z tytułu specyfiki poszczególnych dyscyplin, dla przykładu pływacy, podejmujący wysiłek na powierzchni wody, muszę posiadać odpowiednią długość i rozciągnięcie tego mięśnia w celu sprawnego pokonywania oporu wody, oraz w celu uwydatnienia techniki. Inne dyscypliny jak kajakarstwo, czy też rugby, nie wymagają pełnego zakresu ruchu w tym mięśniu, z tego względu, że nie jest on poddany takiej eksploatacji w pełnym zakresie, aczkolwiek warto mieć na uwadze, że odpowiedni balans mięśniowy zmniejsza ryzyko kontuzji. Tym bardziej, że rugby to sport kontaktowy, gdzie zawodnicy należą do grupy ryzyka. W przypadku przytoczonego badania pływacy charakteryzowali się największym zakresem ruchomości w mięśniu najszerszym, gdzie w pozostałych grupach nie zaobserwowano znaczących różnic.
W ramach dysfunkcji w obrębie barku, często mówi się o sztywności mięśnia najszerszego. W fizjoterapii okazuje się, że jednym z pierwszych elementów praktyki dobrych specjalistów jest rozpoczęcie pracy od rozluźnienia i rozbicia mięśnia najszerszego w celu zminimalizowania napięć w obrębie tylnej części barku. Następnie można przejść do pracy nad tkankami głębokimi. Natomiast z tego miejsca jeśli podejrzewacie u siebie problemy z mięśniem najszerszym warto zróżnicować sobie napięcia poprzez małą baterię testów funkcjonalnych, tutaj mowa głównie o teście Degi – inaczej teście ściennym. Można go także wykonać na leżąco przy wyprostowanych i zgiętych kolanach w celu weryfikacji, czy partia mięśni kulszowo-goleniowych nie jest towarzyszącym problemem.
Test Degi należy wykonać przy pionowej ściance tyłem do niej z przygotowaniem sylwetki w postaci ustabilizowanych łopatek i miednicy w postaci lekkiego tyłopochylenia. Wykonujemy uniesienie wyprostowanych ramion do góry w kierunku ścianki. Brak dotknięcia rękami ścianki może świadczyć o przykurczeniu mięśnia najszerszego grzbietu.
W ramach własnej praktyki możemy skorzystać z ćwiczeń oferowanych w ramach tzw. Mobility, czyli powolnych regularnych ruchów w obrębie danego mięśnia lub stawu, co przyczynia się do zwiększenia zakresu ruchu w stawie – ROM – range of motion. Poniżej prezentacja 2 ćwiczeń.
Pierwszym ćwiczeniem jest rollowanie mięśnia najszerszego grzbietu w pozycji leżenia bokiem na rollerze – Lat’s Foam Rolling. Ćwiczenie polega na regularnych ruchach wałkiem, delikatnym przytrzymaniu rollera w sztywnym miejscu na powierzchni mięśnia w celu uwydatnienia ślizgu między powięzią, a mięśniem. Kładziemy się bokiem na podłodze, roller umieszczamy mniej więcej na środku długości torsu, lekko pod wysokością łopatki, rękę zginamy unosząc ją ponad poziom głowy i wykonujemy regularne ruchy równolegle do długości mięśnia lub też w poprzek przy zachowaniu krótkich ruchów.
Drugie efektywne ćwiczenie w ramach dbałości o rozciagnięcie mięśnia najszerszego oraz mobilności stawu ramienno-łopatkowego to Half Kneeling Lat’s Mobilization w/Band – innymi słowy mobilizacja mięśnia najszerszego w pozycji wykrocznej przy użyciu powerbandy. Bardzo skuteczne ćwiczenie zapeniające odpowiednie rozciągnięcie mięśnia i wymagające pewnej kontroli ze strony łopatki. Ze w zględu na aktywne uczestnictwo w tym ruchu, efekty zastosowania tej mobilizacji będą długofalowe. Tutaj mała uwaga, nie powinno się wykonywać tego ćwiczenia przy występującym konflikcie podbarkowym – impigment!
Ćwiczenie wykonuje się przy użyciu taśmy typu powerband przy ściance, bądź też sprzęcie fitness umożliwiającym podpięcie taśmy wysoko. Należy przyjąć pozycję wykroczną, z nogą wykroczną przeciwległą do rozciąganej kończyny, innymi słowy jeśli nogą wykroczną jest lewa, to rozciąganą kończyną będzie prawa ręka. Pochylamy sylwetkę torsu w przód, zachowując jego stabilność, zaczepiamy taśmę o nadgarstek w sposób wygodny dla ćwiczącego, oddalamy się od punktu zaczepienia taśmy na tyle, żeby poczuć uczucie rozciągania do 6-7 w skali 10. Możemy też delikatnie zrotować sylwetkę w kierunku rozciąganej ręki, aby uwydatnić wrażenie rozciągania. Przytrzymujemy następującą pozycję przez około 1,5 minuty, próbując również ruchów nadgarstkiem w celu znalezienia komfortowego uczucia rozciągania.
W przypadku braku odpowiedniego sprzętu można także zastosować klasyczne rozciąganie pasywne w oparciu np. o framugę drzwi, czy też w pozycji klęki podpartego na podlodze. Poniżej prezentacja tych rozciągań.
-Lat’s Doorway Stretch
-Quadruped Lat’s Stretch
Omega-3 wspierające kondycję organizmu
Podsumowanie
Z uwagi na jedną z głównych funkcji jakie pełni mięsień najszerszy grzbietu, czyli rotację wewnętrzną w stawie ramiennym, należy zwrócić uwagę na jego ewentualne usztywnienie, długość. Ma on istotne znaczenie w procesie stabilizacji barku, jego nieprawidłowa funkcja może prowadzić do „zamykania sylwetki” co w dłuższej perspektywie skutkuje dalszymi problemami w obrębie barku i wydajności innych mięśni barku. Ma to znaczenie chociażby w kontekście różnych dyscyplin sportowych oraz treningu siłowego. Ważną kwestią w ramach dbania o jego funkcję jest oczywiście mobility i rozciąganie, lecz w momencie pojawienia się nieznanych nam przyczyn bólu barku, warto zgłosić się do fizjoterapeuty, który pomoże znaleźć przyczynę i zaproponować skuteczne jej rozwiązanie.
Źródła:
1.Zofia Ignasiak. Anatomia Układu Ruchu, Wydanie II
2.https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2095254613000215
3.http://www.fizjoterapeutom.pl/materialy/artykuly/kinezyterapia/testy
4.https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16092134/
