https://cdn.galleries.smcloud.net/t/galleries/gf-8abx-dL6H-F8Fg_chrapanie-moze-byc-objawem-bezdechu-sennego-664×442-nocrop.jpg
Chrapanie to niezwykle popularna dolegliwość, która przez wielu ludzi jest zupełnie lekceważona. Ile razy można usłyszeć wręcz trywializowanie tego problemu na zasadzie “Ale on chrapie! Musi być bardzo zmęczony!”. Nie jest to dobre podejście, bowiem chrapanie może wiązać się z szeregiem komplikacji zdrowotnych, a także problemami prywatnymi, takimi jak kryzysy w związku! Jeżeli jesteś ciekaw jak chrapanie potrafi niszczyć organizm i małżeństwo koniecznie przeczytaj ten artykuł.
Co to w ogóle znaczy chrapać?
Deary i wsp. w swoim świetnym, kompleksowym artykule przeglądowym z 2014 nt. chrapania wspominają, że istnieje swoisty konsensusu, jeśli chodzi o definicję chrapania – to trzepot”liwy dźwięk wywołany wibracjami tkanek gardła podczas snu”. [1] Zdaje się, że w społeczeństwie od 20 do nawet 40% osób chrapie.
Brakuje zgodności co do rozróżniania chrapania, ale wydaje się, że chrapanie nawykowe to takie, które występuje codziennie lub 3, 4 albo 5 razy w tygodniu Innym określeniem chrapania nawykowego jest chrapanie pierwotne.
Szerszy problem [1]
Chrapanie nawykowe wydaje się leżeć na spektrum problemów oddechowych podczas snu, które rozpoczyna się na nim, idzie przez zespół oporu górnych dróg oddechowych a kończy się na obturacyjnym bezdechu sennym w różnej postaci.
Obturacyjny bezdech senny (OBS) to częściowe lub całkowite zapadnięcie dróg oddechowych podczas snu, co doprowadza do całkowitego albo przynajmniej znacznego zmniejszenia wdechu, które trwa minimum dziesięć sekund.
W celu określania intensywności tego zjawiska stosuje się wskaźnik AHI, który mówi o tym, ile takich zdarzeń bezdechu trwającego min. 10 s następuje w ciągu godziny. Tak też 5-15 zdarzeń to łagodna forma, 15-30 to umiarkowana, a z ciężką mamy do czynienia, gdy następuje >30 zdarzeń. Co z osobami mającymi <5 zdarzeń? Zwykle dołącza się ich do grupy chrapania pierwotnego.
Sam OBS jest dużo rzadszy niż chrapanie pierwotne. Odróżnianie tych dwóch zjawisk od siebie jest trudne – wymaga specjalistycznego badania polisomnograficznego.
Istnieją różne hipotezy nt. pochodzenia OBS i progresji chrapania nawykowego do OBS, natomiast są prace wskazujące na to, że faktycznie taka progresja zachodzi i spora część środowiska naukowego przystaje do tego podejścia.
Choć brak ścisłych dowodów, możliwa jest następująca ścieżka:
- anatomiczne uwarunkowania predysponują do chrapania
- chrapanie przez wibracje powoduje uszkodzenie nerwów zaopatrujących mięśnie odpowiedzialne za utrzymanie drożności dróg oddechowych, a tym samym atrofię mięśni
- zanik jest kompensowany przez przerost innych mięśni
- powstaje problem oddechowy, który się samonapędza – przerost mięśni indukuje dalsze chrapanie, to dalsze wibracje itp.
M-SLEEP od Testosterone.pl – suplement wspierający zdrowy i jakościowy sen zawierający melatoninę
Jakie są potencjalne przyczyny chrapania?
Niezwykle ciekawa metaanaliza Sun i wsp. z 2018 wskazuje, iż ekspozycja na dym tytoniowy w okresie prenatalnym oraz samo palenie przez matkę wiąże się ze zwiększonym ryzykiem nawykowego chrapania u dzieci. [2] Jak zostanie później wspomniane – nawykowe chrapanie dzieci ma związek z ich problemami zdrowotnymi!
Deary i wsp. cytują prace, które wskazują, iż chrapanie 3 lub częściej razy w tygodniu było związane z nawracającymi infekcjami dróg oddechowych lub zapaleniem ucha w wieku dziecięcym. [1] To mogłoby doprowadzać do przerostu migdałków, a tym samym zwężenia dróg oddechowych. Rzeczywiście – wycinanie migdałków zmniejszało szanse na chrapanie. [1]
Niedrożność nosa i niedrożność z alergicznym nieżytem zostały zidentyfikowane jako często korelujące z chrapaniem. [1]
Nadwaga, otyłość, rozwój astmy, palenie papierosów – wszystko to było związane z chrapaniem. [1]
Stosowanie środków nasennych może być związane z chrapaniem, gdyż część składników wykazuje działanie rozluźniające na mięśnie gardła. [3]
Jakie mogą być skutki chrapania?
Deary i wsp. [1]:
- ryzyko chorób sercowo naczyniowych – aktualne dowody nie pozwalają na bezwzględne ustalenie czy chrapanie przy braku objawów związanych z bezdechem zwiększa ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, ale istnieje na to szansa; ponadto – jako, że chrapanie może być wstępem do OBS, które już z takowymi dolegliwościami się wiąże, i tak warto rozważyć szerszą diagnostykę
- zespół metaboliczny – badania niestety nie wykluczały istnienia bezdechu, ale istniały wstępne dowody, że chrapanie może sprzyjać rozwojowi zespołu metabolicznego; poza tym sytuacja jest analogiczna do powyższej – trzeba mieć na uwadze możliwą progresję w przyszłości do OBS
- senność w ciągu dnia – nawet przy braku OBS chrapanie jest uznawane za czynnik sprzyjający senności w ciągu dnia; intensywność chrapania w badaniach przewidywała (to więc nie tylko teoretyzowanie ale konkretny związek!) z kolei szansę na zaśnięcie za kierownicą i wypadki drogowe!
- ból głowy – choć nie można było wyizolować chrapania od OBS, istniał związek między zaburzeniami oddechowymi podczas snu a porannym bólem głowy
- trudności psychospołeczne – badania wskazują, że spanie z partnerem z bezdechem przyczynia się do złego snu i niższej jakości życia; prawdopodobnym jest, iż samo chrapanie też to powoduje; ponadto chrapanie wiązane jest z jednostronnym ubytkiem słuchu u partnera łóżkowego; wszystkie te kwestie mogą powodować problemy w związku, zaczynające się od niespania razem, przez kłótnie nawet po rozpady relacji, jeśli brakuje zrozumienia powagi sytuacji i chęci podjęcia leczenia
Istnieją pewne wskazania na związek chrapania z cukrzycą. Xiong i wsp. w 2016 wypuścili przegląd systematyczny z metaanalizą, w której znaleźli powiązanie nawykowego chrapania z cukrzycą, aczkolwiek nie byli oni w stanie stwierdzić, czy samo chrapanie zwiększa to ryzyko, czy też jest to bardziej kwestia obturacyjnego bezdechu sennego – żadna z włączonych prac nie stosowała bowiem metod wykluczania OBS. [4]
Au i wsp. w 2021 roku opublikowali badanie nt. związku z chrapaniem przez dzieci a problemami z układem sercowo-naczyniowym. [5] Okres obserwacji trwał aż 5 lat. Wykazali oni, że dzieci chrapiące miały:
- gorsze funkcje neuropoznawczo-behawioralne
- podwyższone ciśnienie krwi
- upośledzoną czynność serca
- część badań wskazuje na agregację płytek krwi – marker uszkodzenia nabłonka – co może być zw. z wyższym ryzykiem miażdżycy i może być uważane za wczesny marker miażdżycy
Bardzo ważna kwestia – było to chrapanie pierwotne, czyli niebędące obturacyjnym bezdechem sennym. Jest to ważna informacja, ponieważ wskazuje, że nawet zwykłe, ale przewlekłe chrapanie u dzieci ma związek z problemami zdrowotnymi.
Bai i wsp. w metaanalizie z 2021 roku donoszą, że chrapanie zwiększa ryzyko udaru mózgu o 46%! [6] Praca obejmowała przeszło 150 000 osób, więc ogromną kohortę, a naukowcy wykazali ponadto, iż ryzyko wystąpienia udaru nie ogranicza się do pacjentów z rozpoznanym bezdechem sennym, ale obejmuje także osoby chrapiące bez bezdechu. Za potencjalny mechanizm wskazano wibracje wynikające z chrapania, które mogłyby przenosić się do tkanek tętnicy szyjnej, a tym samym wywołać efekt kaskadowy w komórkach ściany tętnic doprowadzając do zmian struktury i funkcji naczyń.
Niu i wsp. w metaanalizie z 2021 uznali, że chrapanie jest niezależnym predyktorem nadciśnienia tętniczego, a osoby, które chrapią, powinny zwracać szczególną uwagę na swoje ciśnienie. [7] Dodają ponadto, iż chrapanie przez 4 lub więcej nocy w tygodniu znacznie zwiększało ryzyko nadciśnienia.
Taurynian magnezu – wspomaga wyciszenie i produkcję relaksującego neuroprzekaźnika GABA
Jak badać chrapanie?
Jeśli chcielibyśmy się zdiagnozować, u lekarza możemy oczekiwać kilku badań. Jednym z nich jest badanie nosa – upośledzenie oddychania przez nos może powodować chrapanie np. w podniebieniu miękkim. Uznano ponadto, że nawet jeśli nie zgłoszono zaburzeń oddychania nosem, jego badanie może być pomocne. Poza tym bada się jamę ustną i gardło. [8]
Inne typy badań to endoskopia snu wywołana lekami – po podaniu leków obserwuje się górne drogi oddechowe w stanie podobnym do snu. Polisomnografia to kolejny typ badania – stanowi on złoty standard w medycynie snu i jest szczególnie wskazane w diagnozowaniu problemów ze snem, dlatego dobrze szukać możliwości odbycia tego typu badania, gdy generalnie borykamy się z dolegliwościami snu. [8]
Jak leczyć chrapanie?
Leczenie pozycyjne
Brakuje dowodów na wpływ zmian pozycji leżenia w łóżku w leczeniu chrapania izolowanego z wykluczonym OBS. Przy OBS przedstawiono niejednorodne wyniki – wskazano, że ułożeniowe chrapanie jest dość rzadkie. Mimo to można spróbować tej metody – nie jest inwazyjna a być może pomoże. Oprócz zmiany samej pozycji ciała można spróbować zmienić pozycję głowy. [9]
Urządzenia wspomagające ustawienie żuchwy
Istnieją dowody w pewnym stopniu wspierające stosowanie takich urządzeń, ale nie można wysunąć jednoznacznych zaleceń. [9]
Chirurgia
Badania wskazują na poprawę intensywności chrapania ocenianą subiektywnie, ale nie obiektywnie, po operacji korygującej nos. [9]
Operowanie podniebienia miękkiego wykazuje pewien efekt, ale niestety zaobserwowano na wzrost chrapania w czasie obserwacji po zabiegu. [9]
Minimalne zabiegi na poziomie języka i migdałków mogą okazać się korzystne. Generalnie w leczeniu chrapania powinno się stawiać na minimalistyczne zabiegi. [8]
Redukcja masy ciała
Nie potwierdzono wpływu redukcji masy ciała na niwelowanie chrapania w chrapaniu izolowanym od OBS. Warto jednak rozważyć zasadność takiego zabiegu u osób z nadmiernym BMI, gdyż zaobserwowano, że masa ciała jest czynnikiem ryzyka chrapania. [9]
Rozszerzacze nosa
Na drodze konsensusu bez podania źródeł stwierdzono, że można rozważyć tego typu terapię. [8]
Farmakologia
Nie zaleca się ogólnoustrojowego leczenia farmakologicznego [8]
Podsumowanie
Chrapanie to bardzo częste zjawisko, które niestety niejednokrotnie bywa bagatelizowane mimo jego udokumentowanego, negatywnego wpływu na zdrowie ludzi. Jeżeli Ty lub Twój partner chrapiecie, warto rozważyć konsultację z lekarzem rodzinnym, który pokieruje Was na dalsze badania różnicujące. Pamiętaj – lepiej zapobiegać niż leczyć, a jako, iż terminy na fundusz są odległe, to wizyta zaklepana „zawczasu” jest w cenie:)
Bibliografia
[1] https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24888523/
[2] https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29907705/
[3] https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32336469/
[4] https://www.hindawi.com/journals/jdr/2016/1958981/
[5] https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34056796/
[6] https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fneur.2021.574649/full
[7] https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34749273/
[8] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6947688/
[9] https://link.springer.com/article/10.1007/s11325-020-02138-6
