źródło zdjęcia: http://cdn.shopify.com/s/files/1/0257/1046/0991/articles/SAD-lamp_30fca5c6-3148-44a9-9ab7-efa097573a2e.jpg?v=1588234444
Gorsze samopoczucie w okresach jesienno-zimowych to zmora wielu osób, a fakt ten został zaobserwowany już wieki temu. W celu poprawy nastroju, ludzie, coraz powszechniej używają lamp słonecznych, znanych również jako lampy SAD. Stosowane są one podczas leczenia jednej z form depresji zwanej chorobą afektywną sezonową (SAD). Ich zastosowanie może mieć także znaczenie u każdego, kto chce wesprzeć swoje samopoczucie w okresie jesienno-zimowym.
Kilka słów o SAD (ang. seasonal affective disorder)
Jest to rodzaj zaburzeń afektywnych, które mają ścisłe powiązanie ze zmianami pór roku, gdyż zazwyczaj rozpoczynają się późną jesienią, a kończą dopiero wczesną wiosną. Można także spotkać się z nazwami: „depresja sezonowa” lub „depresja zimowa”. Oczywiście należy odróżnić SAD od tak zwanej „chandry”, jednakże terapia światłem może przynieść korzyści w obu sytuacjach.
Główną przyczyna występowania depresji sezonowej jest zmniejszona ekspozycja na światło słoneczne, co przekładać się może na:
- podwyższony poziom hormonu snu – melatoniny – w organizmie, przekładając się na zaburzenia rytmu snu i czuwania, uczucia senności czy przewlekłego zmęczenia,
- obniżenie poziomu molekuły szczęścia – serotoniny – co wpływa na obniżenie nastroju, możliwej zwiększonej agresji, większego apetytu i ogólną „radość z życia”.
SAD może mieć także podłoże genetyczne, jednakże aspekt ten wymaga większej ilości badań w celu doprecyzowania dokładnego mechanizmu dziedziczenia. Na aktualny stan wiedzy wiadomo, iż dwa warianty genetyczne związane z przekaźnictwem serotoninergicznym, polimorfizm promotora genu 5-HTTLPR i 5-HT2A-1438G/A, są związane z SAD. Pierwszy jest związany z sezonowością, drugi zaś nie
Jak działają lampy SAD?
Lampy SAD, znane również jako lampy słoneczne lub light boxy, działają poprzez imitację światła słonecznego. Ludzie potrzebują światła słonecznego z wielu powodów. Wpływa ono na naturalne cykle dobowe organizmu, znane również jako rytmy okołodobowe. To one decydują o tym, jak funkcjonuje organizm (sekrecja hormonów), jak się czujemy, kiedy idziemy spać, kiedy się budzimy itp. Dodatkowo, światło słoneczne pomaga mózgowi produkować hormony, które są potrzebne do funkcjonowania organizmu. Przykładem może być serotonina, która odgrywa rolę w nastroju i melatonina, która ma szczególne znaczenie w prawidłowym rytmie dobowym i procesach zasypiania. Co ciekaw – według przeglądu Trusted Source z 2013 roku, światło słoneczne może wywołać produkcję serotoniny przez oczy i skórę.
Lampy SAD zazwyczaj pokazują emitowane światło w luksach, co odnosi się do poziomu luminancji lampy. Patrząc na dotychczasowe zalecenia „kąpiel słoneczna” przy lampie emitującej 10,000 lux powinna trwać około 30 minut każdego dnia, jak najszybciej po przebudzeniu. Można również używać świateł o niższym luksie, takich jak 2500 luksów, jednakże czas nasłoneczniania ulega znacznemu wydłużeniu, gdyż powinien wynosić 1-2 godziny.
Obowiązkowym do zaznaczenia są dwa fakty:
- pierwszy, iż ten rodzaj terapii może nie być przeznaczony dla każdego. Osoby z wrażliwością na światło, chorobą dwubiegunową, cukrzycą lub schorzeniami oczu powinny unikać tej terapii.
- drugi – eksperci doradzają, które chcą spróbować terapii światłem, aby używały tylko lamp SAD, które emitują światło fluorescencyjne bez fal UV, ponieważ nadmierna ekspozycja na światło UV może uszkodzić skórę, przyspieszyć procesy starzenia i prowadzić do raka (czerniaka).
Witamina D3 z serii AH+ rozpuszczona w oliwie mająca nieodłączny wpływ na samopoczucie – KUP TUTAJ
Efekty terapii światłem
Terapia światłem może być stosowana jako samodzielne lub dodatkowe leczenie. Podczas, gdy większość badań skupiła się na terapii światłem w leczeniu MDD (ang. major depressive disorder – ciężkie zaburzenia depresyjne) z sezonowymi wzorcami, badania akademickie skupiły się na wykorzystaniu terapii światłem do innych warunków, w tym innych zaburzeń nastroju i zaburzeń snu. Dr Carl Vincent, psycholog w Moline, Illinois, sugeruje, że terapia światłem może być stosowana wraz z innymi metodami leczenia, takimi jak psychoterapia lub schemat leków.
Badanie z 2016 roku z udziałem 122 uczestników z MDD wykazało, że terapia światłem – sama lub w połączeniu z lekiem przeciwdepresyjnym fluoksetyną (Prozac) – była skuteczna w poprawie objawów depresji.
Badanie z 2017 r. z udziałem osób z zaburzeniem dwubiegunowym I lub II wykazało, że terapia światłem poprawiła wskaźniki remisji depresji i obniżyła wskaźniki depresji w ciągu 6-tygodniowego okresu próbnego. Terapia światłem była uzupełnieniem leczenia zaburzenia dwubiegunowego, a badacze nie zaobserwowali zmian w polaryzacji nastroju.
Najnowsza meta-analiza wykazała, że terapia światłem była istotnie skuteczniejsza niż leczenie porównawcze. Terapia światłem ma statystycznie zauważalny efekt leczniczy w redukcji objawów depresji, może być stosowana jako terapia kliniczna w leczeniu depresji sezonowej oraz niesezonowej, a także podczas obniżonego nastroju w okresie jesienno-zimowym na skutek mniejszej ekspozycji na światło słoneczne. Badacze wskazują na to, iż jednak potrzeba więcej dobrze zaprojektowanych badań z większą liczbą próbek i wysoką jakością, aby potwierdzić skuteczność terapii światłem w leczeniu depresji niesezonowej.
Efekty stosowania terapii światłem zauważalne są już po kilku dniach stosowania. Co ważne – wymaga konsekwentnego stosowania jej o tej samej porze każdego dnia.
Na co zwrócić uwagę kupując lampę do naświetlania?
Osoba szukająca lampy SAD powinna wziąć pod uwagę następujące czynniki:
- Intensywność światła: Poziom intensywności 10 000 luksów należy do standardowych wytycznych leczenia terapii światłem,
- Emitowane światło: Należy zwrócić uwagę czy lampa nie emituje światła UV (przykładowo UV-free LED), gdyż nadmierna ekspozycja na owe promieniowanie negatywnie przekłada się na kondycję skóry oraz może prowadzić do powstania czerniaka.
- Pozycjonowanie: Osoba powinna być w stanie skierować swoją lampę w taki sposób, aby nie patrzeć na nią bezpośrednie,
- Wydajność: Niektóre lampy SAD używają wymiennych żarówek, podczas gdy inne używają świateł LED, które mogą działać przez 50 000 godzin. Przed dokonaniem zakupu, osoba może chcieć rozważyć, jak energooszczędna jest ich wybrana lampa SAD i ile dodatkowych kosztów mogą wymagać nowe żarówki.
Wady terapii światłem
Chociaż terapia światłem nie-UV jest ogólnie bezpieczna, istnieją pewne potencjalne skutki uboczne, których ludzie mogą doświadczyć, takie jak:
- podrażnienie oczu lub nadwyrężenie oczu,
- bóle głowy,
- zawroty głowy,
- nudności,
- pobudzenie.
Jednakże aspekty te występują zazwyczaj w momencie nieprawidłowego stosowania naświetlania tj. za długi czas czy kierowanie wzroku bezpośrednio na lampę.
Podsumowując
Terapia światłem może być stosowana w leczeniu dużych zaburzeń depresyjnych z sezonowymi wzorcami, zaburzeniami snu i innymi rodzajami depresji.
Jest to często skuteczne, prawdopodobnie ze względu na wpływ na rytm okołodobowy i poziom serotoniny w mózgu.
Terapia światłem może mieć kilka skutków ubocznych, ale większość z nich jest łagodna i można im zapobiec. Porozmawiaj z lekarzem, jeśli czujesz, że terapia światłem może być dobrą opcją leczenia dla Ciebie.
Bibliografia
[1] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3779905/
[2] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3779905/
[3] https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10404705/
[4] https://jamanetwork.com/journals/jamapsychiatry/fullarticle/2470681
[5] https://ajp.psychiatryonline.org/doi/10.1176/appi.ajp.2017.16101200
[6] https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26558494/
[7] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6405415/
