źródło zdjęcia: suckerpunch-gourmet-fl06AH9eq0w-unsplash-scaled.jpg
Różnego rodzaju napoje sportowe stosowane są w celu wsparcia wydajności wysiłku fizycznego. Ich zawartość odnosi się przede wszystkim do związków, które mogą podnosić wydolność jak kofeina lub związków energetycznych, w postaci węglowodanów. Okazuje się jednak, że nie tylko zawartość powyższych składników ma znaczenie. Napoje mogą zawierać szereg związków oraz smaków, które wpływają na regulację poszczególnych receptorów smakowych potencjalnie poprawiając wydolność.
Jak się okazuje, smak nie ogranicza się jedynie do jamy ustnej, ale związany jest również z detekcją sensoryczną w górnej części przewodu pokarmowego oraz działalnością układu węchowego. Działalność tych układu, oprócz samego odczucia smaku, warunkuje pobudzenie różnego rodzaju układów fizjologicznych. Zjawisko to można zauważyć u osób cierpiących na ageuzję, czyli utratę smaku. Mimo iż, wspomniane osoby go nie odczuwają, to nadal reagują na smak odpowiedzią fizjologiczną.
Zmiany zachodzące na skutek smaku od strony fizjologicznej, są zagadnieniem stale badanym przez naukowców, ze względu na potencjalny wpływ na sygnalizację dostępności energetycznej, odczucie termalne, czy wpływ na centralny układ nerwowy. Okazuje się, że powyższe zmiany warunkowane odczuciem smaku, mogą mieć znaczenie w kontekście zdolności wysiłkowych, co sprawia, że ich różne rodzaje są obecnie badane pod kątem m.in. redukcji odczucia zmęczenia, poprawy zdolności fizycznych oraz kognitywnych. Z punktu widzenia sportowców, zmiany te mogą być godne uwagi, jednak potencjalne benefity oraz poziom ich nasilenia może zależeć od charakteru wysiłku, preferencji smakowych, oraz możliwości implikacji konkretnych smaków w praktyce.
Choć w literaturze naukowej sprawdza się wpływ smaku mentolu czy chininy to jednak stosunkowo nowym jest zastosowanie soku z kiszonych ogórków. Jakkolwiek dziwnym wyborem nie wydawałby się ich smak w kontekście sportu to istnieją przesłanki, aby sądzić, że może on poprawiać zdolności wysiłkowe.
Skurcze mięśniowe i ich powód
Skurcze mięśni związane z wysiłkiem fizycznym to mimowolne, spazmatyczne, często bolesne skurcze mięśni szkieletowych, które mogą trwać kilka minut. Na ogół występują w grupach mięśni wielostawowych, takich jak ścięgna podkolanowe lub mięsień brzuchaty łydki, podczas lub po wysiłku, gdy mięśnie są aktywne i skrócone. Skurcze te są powszechne wśród sportowców rekreacyjnych i wyczynowych uprawiających różne sporty i o różnych poziomach sprawności. Są one związane z podwyższonym stężeniem biomarkerów uszkodzenia mięśni i miejscowym zmęczeniem mięśni, co upośledza ich funkcję.
Istnieją przypuszczenia dotyczące przyczyny skurczów mięśniowych, przy czym dominują „teoria wyczerpania elektrolitów i odwodnienia” oraz „teoria zmienionej kontroli nerwowo-mięśniowej”. Pierwsza teoria opiera się na anegdotycznych doniesieniach sprzed ponad wieku, które postulują, że skurcze są spowodowane wyczerpaniem płynów i elektrolitów spowodowanym poceniem się wywołanym wysiłkiem fizycznym. Uważa się, że utrata potu prowadzi do zmniejszenia objętości osocza podczas wysiłku, co powoduje przykurcz przestrzeni śródmiąższowej. Ostatnie badania sugerują, że mechanizm patofizjologiczny wyzwalający skurcze jest wieloczynnikowy. Uważa się jednak, że główną przyczyną jest zmiana kontroli nerwowo-mięśniowej.
„Teoria zmienionej kontroli nerwowo-mięśniowej” postuluje, że zmęczenie nerwowo-mięśniowe i przeciążenie mięśni powodują brak równowagi w impulsach hamujących i pobudzających w mięśniach, powodując przykurcze. Biorąc pod uwagę, że skurcz zwykle występuje, gdy mięśnie są skurczone, zmniejszone napięcie ścięgna może zmniejszyć hamujące sprzężenie zwrotne z aferentów narządu ścięgnistego Golgiego, które w połączeniu z impulsami pobudzającymi z wrzecion mięśniowych powodują nierównowagę hamującymi a pobudzającymi neuronami ruchowymi. Prowadzi to do większej pobudliwości na poziomie rdzenia kręgowego i wzmożonego wyładowania neuronu ruchowego do włókien mięśniowych. Początkowo objawia się to drżeniem mięśni podczas pomiaru aktywności elektromiograficznej (EMG), jednak miejscowe skurcze mięśni mogą się rozwinąć, jeśli wysiłek będzie kontynuowany.
Zabiegi zmniejszające skurcze mięśniowe i rola soku z kiszonych ogórków
Wiele potencjalnych środków zaradczych, od rozciągania, przez masaż aż po kinesiotaping, opracowano w celu ograniczania skurczów mięśniowych, jednak z różnymi poziomami skuteczności. Spożywanie soku z ogórków, roztworu zawierającego kwas octowy i duże stężenie soli, stało się popularne w ostatnim czasie.
Millera i współpracownicy zauważyli, że spożycie 1 ml/kg masy ciała soku z kiszonych ogórków podczas skurczu mięśni wywołanego elektrycznie (EIMC) skróciło czas skurczu nawet o 45%. Biorąc pod uwagę, że skurcze są silnie skorelowane z EIMC, autorzy doszli do wniosku, że hamujący wpływ soku z ogórków na skurcze mięśniowe może być spowodowany kwasem octowym. Uważa się, że kwaśny smak kwasu octowego stymuluje receptory jamy ustnej i gardła do wyzwalania odruchu nadrdzeniowego, który zwiększa hamującą aktywność neuroprzekaźnika, potencjalnie aktywując interneurony do postsynaptycznego hamowania puli neuronów ruchowych „α” skurczonego mięśnia. To pojęcie wspierałoby „zmienioną teorię kontroli nerwowo-mięśniowej”, jednak brakuje na to dowodów.
Receptory smakowe w jamie ustnej
Jama ustna gardła jest gospodarzem dla szerokiej gamy receptorów, w tym receptorów smaku, przez które obwodowy układ smakowy może zbierać informacje multisensoryczne i przekazywać je poprzez ścieżki nerwowe do pnia mózgu. Kanały przejściowego potencjału receptorowego (TRP) to nocyceptorowe kanały jonowe w jamie ustnej gardła. Chociaż niewiele wiadomo na temat tych receptorów, stwierdzono, że są one stymulowane przez słabe kwasy, takie jak kwas octowy.
Aktywacja przejściowych kanałów potencjału receptora (TRP) bierze udział w transdukcji czuciowej poprzez stymulację chemiczną. W tej rodzinie receptorów występuje bardzo duża liczba TRP, które są zdolne do wytwarzania różnorodnych reakcji fizjologicznych na temperaturę i bodźce chemiczne. Na przykład przejściowy kanał potencjałowy receptora waniloidowego 1 (TRPV1) otwiera się, gdy temperatura jest wyższa niż 40 ◦C i w obecności kapsaicyny. Opierając się na tym mechanizmie neuronalnym, w badaniach oceniono wykorzystanie myszy w celu preferencyjnego stymulacji receptorów smaku w celu wywołania reakcji fizjologiczne.
Na przykład płukanie ust roztworem węglowodanów wyzwala reakcję nerwową, która skutkuje ergogenicznym wpływem na wydajność ćwiczeń wytrzymałościowych. Metoda płukania jamy ustnej zyskała popularność jako środek interwencji i może być odpowiednią metodą dostarczania soku z kiszonych ogórków podczas skurczów mięśni w celu wywołania hamowania skurczów mięśniowych poprzez stymulację kwasem octowym.
Sok z kiszonych ogórków w badaniach naukowych
Najpopularniejszym wykorzystaniem soku z ogórków jest jego zdolność do uzupełniania sodu i elektrolitów utraconych w wyniku pocenia się oraz wspomagania nawodnienia. Utrata 2% masy ciała w wyniku pocenia się może skutkować znacznym spadkiem wydolności fizycznej i psychicznej. Może to obejmować skrócenie czasu reakcji, zdolności podejmowania decyzji, zmniejszenie pojemności minutowej serca i nie tylko. Dlatego ważne jest, aby pozostać nawodnionym podczas uprawiania sportu i ćwiczeń, aby utrzymać te funkcje, które są kluczowe dla wyników sportowych. Składniki soku z ogórków obejmują między innymi sód, kwas octowy, potas, wapń, magnez, cynk, witaminę C i witaminę E. Jest to kwaśny roztwór o pH od 3,5 do 3,8, o wysokim stężeniu sodu.
W jednej z prac zbadano zmiany elektrolitów i osocza u uczestników po spożyciu soku z ogórków. Zrekrutowano dziewięciu zdrowych mężczyzn (średni wiek = 25 lat), którzy zostali euhydratowani (normalny poziom nawodnienia, brak hiperhydratacji i odwodnienia) przed rozpoczęciem badania. Spożywali 1 ml/kg soku z ogórków, wody lub zwykłego roztworu węglowodanów i elektrolitów przez 3 oddzielne dni. Próbki krwi pobierano przed i po spożyciu, aby zmierzyć zmiany objętości osocza, elektrolitów i poziomów osmolalności. Stwierdzono, że sok z ogórków kiszonych i roztwory węglowodanów nie powodowały istotnych zmian elektrolitów w osoczu ani objętości osocza w spoczynku. Dane te nie potwierdziły hipotezy, że spożycie soku z ogórków w ilości 1 ml/kg spowodowałoby hiperosmolalność osocza lub hiperwolemię (zbyt dużo płynu we krwi). Odkrycia te nie potwierdzają teorii, że sok z ogórków może uzupełniać sód i inne molekuły utracone podczas ćwiczeń, aby wspomóc nawodnienie.
Sok z kiszonych ogórków a skurcze mięśniowe
Ostatnie dowody sugerują, że sok z ogórków może wpływać na układ nerwowo-mięśniowy, co może wyjaśniać szybkie złagodzenie skurczów mięśni po spożyciu soku z ogórków. Wpływ soku z ogórków na skurcze mięśni wywołane elektrycznie u odwodnionych ludzi przeprowadzono na 10 zdrowych mężczyznach w średnim wieku 23 lat. Badani jeździli na rowerze z tętnem 145-150 uderzeń na minutę przez 30-minutowe interwały, z 5-minutowymi przerwami pomiędzy każdym interwałem. Ćwiczyli, aż stracili 3% masy ciała z powodu potu. Po badaniu, na początku indukowanego skurczu, badani spożywali wodę lub sok z ogórków w ilości równej 1 ml/kg masy ciała przez dwa oddzielne dni. EMG mierzyło czas trwania skurczu. Wyniki ujawniły dwie znaczące różnice: jedną między próbami przed badaniem a sokiem z ogórków, a drugą między porównywanymi próbami z wodą i sokiem z ogórków. Sok z kiszonych ogórków skrócił czas trwania skurczu o 49,1 sekundy w porównaniu z wodą. Stwierdzono, że szybka reakcja w łagodzeniu skurczów po spożyciu soku z ogórków nie wynika z uzupełniania elektrolitów ani objętości osocza.
Wysnuto teorię, że spożycie soku z ogórków może wywołać odruch w okolicy ustno-gardłowej, który hamuje lub zmniejsza aktywność neuronów ruchowych alfa, ustępując skurczom. Teoria skurczu mięśni była postulowana już wcześniej. Wyjaśniono, że skurcze mięśni wywołane wysiłkiem fizycznym spowodowane zmęczeniem mięśni mogą zmieniać aktywność neuronów ruchowych na poziomie rdzenia kręgowego.
W innej pracy sprawdzono wpływ soku z ogórków na opróżnianie żołądka. Porównano szybkość opróżniania żołądka u 10 mężczyzn po spożyciu soku z ogórków w porównaniu z wodą do 30 minut po spożyciu. Przy dwóch różnych okazjach badani wypili 7 ml/kg masy ciała w wodzie lub w soku z ogórków. Chociaż nie byłoby to zalecane dawkowanie w przypadku stosowania soku z ogórków jako suplementu sportowego, wyjaśniono, że dawkowanie jest stosowane w badaniach opróżniania żołądka. Stwierdzono, że wyniki badań potwierdzają teorię, że sok z ogórków może wpływać na skurcze mięśni poprzez mechanizm neurologiczny, a nie metaboliczny lub elektrolitowy.
W innej pracy zbadano, czy płukanie ust sokiem z kiszonych ogórków skraca czas trwania skurczów w porównaniu z wodą, zmniejsza dyskomfort związany ze skurczami bardziej niż woda i czy skuteczniejsze jest spożywanie soku z kiszonych ogórków w hamowaniu skurczów mięśniowych u aktywnych dorosłych ze skłonnością do skurczów. Nie było znaczącej różnicy w czasie trwania skurczu między warunkami. Co ciekawe, punktowe oszacowania mediany czasu trwania skurczu zmniejszyły się odpowiednio o 17,2% i 31,4% dla soku z kiszonych ogórków. Podobnie Miller i współpracownicy stwierdzili, że czas trwania skurczu zmniejszył się o 45% w porównaniu z wartością wyjściową po spożyciu soku z kiszonych ogórków. W omawianym brak kryterium włączenia minimalnego czasu trwania skurczu skutkował dużą zmiennością między uczestnikami, co utrudniało ocenę jakichkolwiek zmian spowodowanych przez sok z kiszonych ogórków. Obniżone stężenie kwasu octowego w badanych warunkach może sugerować, że do uwzględnienia różnicy stężeń potrzebna była większa próba, potencjalnie przyczyniając się do zaobserwowanego braku istotności.
Chociaż literatura sugeruje, że sok z kiszonych ogórków łagodzi skurcze mięśni szkieletowych poprzez stymulację ustno-gardłowych kanałów TRP, które wyzwalają hamujący odruch nadrdzeniowy, obecne badanie nie potwierdza tych wyników. Autorzy nie stwierdzili statystycznych różnic w czasie trwania skurczów lub odczuwanym dyskomforcie między przyjmowaniem soku z kiszonych ogórków, płukaniem ust a wodą u aktywnych dorosłych podatnych na skurcze.
Sok z kiszonych ogórków a zdolności wysiłkowe
W jednym z badań przetestowano wpływ soku z ogórków na wydolność tlenową. Dziewięciu mężczyzn przez trzy oddzielne dni spożywało 2 ml/kg soku z ogórków, soli fizjologicznej lub wody, a następnie 5 ml/kg wody w celu rozcieńczenia spożytych substancji. Następnie badani wykonywali protokół ćwiczeń na bieżni aż do wyczerpania na 50% maksymalnego tętna, zwiększając intensywność co 10 minut. Jeśli badani ukończyli 10 minut przy 90%, biegli następnie przy 95% maksymalnego tętna. Uczestnicy przerywali z powodu wyczerpania lub do momentu przegrzania. Nie odnotowano znaczących różnic w czasie do wyczerpania między próbami.
Naukowcy doszli do wniosku, że wynik ten mógł być spowodowany rozcieńczeniem soku z ogórków i soli fizjologicznej z wodą przed rozpoczęciem próby. Nie miałoby to jednak znaczenia, gdyby sok z ogórków kiszonych miał raczej wpływ nerwowo-mięśniowy na wydolność tlenową niż wpływ elektrolitów.
Potencjalne ryzyko związane ze spożyciem soku z kiszonych ogórków
Mimo iż ilość obecnych dowodów naukowych jest ograniczona co do skuteczności stosowania soku z kiszonych ogórków to mechanizmy są na tyle obiecujące, że wiele osób może potencjalnie podejmować się jego stosowania w warunkach praktycznych. Istnieje jednak sporo zagrożeń związanych z jego stosowaniem, a więc implementacja powinna odbywać się w sposób zaplanowany.
Sok z kiszonych ogórków cechuje się charakterystycznym słodkim smakiem, który może potencjalnie przyczynić się do powstawania zgagi. Choć nie jest to potwierdzony naukowo efekt to w praktyce często występujący. Potencjalna zgaga, nawet w przypadku zmniejszenia dolegliwości związanych ze skurczami mięśniowymi, może zmniejszać komfort i zdolności wysiłkowe.
Kolejnym potencjalnie negatywnym czynnikiem jest ryzyko zaburzeń żołądkowo-jelitowych. Oznacza to, że testowanie zastosowania soku z kiszonych ogórków powinno odbywać się w warunkach treningowych w celu zbadania potencjalnego ryzyka. Co więcej, zastosowanie go w warunkach treningowych może pomóc odpowiedzieć na pytanie czy jego użycie będzie przyczyniać się do indywidualnej poprawy formy sportowej.
Podsumowanie
Sok z kiszonych ogórkach posiada zdolność aktywacji specyficznych receptorów smakowych w jamie ustnej co może potencjalnie przeciwdziałać niechcianym skurczom mięśniowym wynikającym z długotrwałego wysiłku fizycznego. Uważa się, że kwaśny smak kwasu octowego stymuluje receptory jamy ustnej i gardła do wyzwalania odruchu nadrdzeniowego, który zwiększa hamującą aktywność neuroprzekaźnika, potencjalnie aktywując interneurony do postsynaptycznego hamowania puli neuronów ruchowych „α” skurczonego mięśnia.
Mimo iż mechanizmy wspierają logiczne zastosowanie soku z kiszonych ogórków to literatura naukowa jest na ten moment ograniczona i nie wskazuje na szczególne benefity. Dużym ograniczeniem jest z pewnością metodologia badawcza, jako że wiele dowodów anegdotycznych potwierdza jego skuteczność. Niedawno można nawet było zaobserwować piłkarzy popijających w przerwie sok z kiszonych ogórków.
[1] Schwellnus, M.P.; Derman, E.W.; Noakes, T.D. Aetiology of skeletal muscle ‘cramps’ during exercise: A novel hypothesis. J. Sports Sci. 1997, 15, 277–285. [CrossRef]
[2] Swash, M.; Czesnik, D.; De Carvalho, M. Muscular cramp: Causes and management. Eur. J. Neurol. 2018, 26, 214–221. [CrossRef]
[3] Miller, K.C.; Stone, M.S.; Huxel, K.C.; Edwards, J.E. Exercise-Associated Muscle Cramps. Sports Health A Multidiscip. Approach 2010, 2, 279–283. [CrossRef] [PubMed]
[4] Minetto, M.A.; Holobar, A.; Botter, A.; Farina, D. Origin and Development of Muscle Cramps. Exerc. Sport Sci. Rev. 2013, 41, 3–10. [CrossRef]
[5] Hoffman, M.D.; Stuempfle, K.J. Muscle Cramping during a 161-km Ultramarathon: Comparison of Characteristics of Those with and without Cramping. Sports Med.-Open 2015, 1, 24. [CrossRef]
[6] Martínez-Navarro, I.; Montoya-Vieco, A.; Collado-Boira, E.; Hernando, B.; Panizo, N.; Hernando, C. Muscle Cramping in the Marathon. J. Strength Cond. Res. 2020, 37, 364–367. [CrossRef] [PubMed]
[7] Schwellnus, M.P. Cause of Exercise Associated Muscle Cramps (EAMC)-altered neuromuscular control, dehydration or electrolyte depletion? Br. J. Sports Med. 2008, 43, 401–408. [CrossRef]
[8] Edouard, P. Exercise associated muscle cramps: Discussion on causes, prevention and treatment. Sci. Sports 2014, 29, 299–305. [CrossRef]
[9] Jahic, D.; Begic, E. Exercise-Associated Muscle Cramp-Doubts About the Cause. Mater. Soc.-Med. 2018, 30, 67–69. [CrossRef] [PubMed]
[10] Maughan, R.J.; Shirreffs, S.M. Muscle Cramping During Exercise: Causes, Solutions, and Questions Remaining. Sports Med. 2019, 49, 115–124. [CrossRef]
[11] Swash, M.; De Carvalho, M. Testing electrolyte supplementation for muscle cramp. Muscle Nerve 2019, 60, 499–500. [CrossRef]
[12] Schwellnus, P.M.P. Muscle Cramping in the Marathon: Aetiology and risk factors. Sports Med. 2007, 37, 364–367. [CrossRef]
[13] Schwellnus, M.P.; Drew, N.; Collins, M. Increased running speed and previous cramps rather than dehydration or serum sodium changes predict exercise-associated muscle cramping: A prospective cohort study in 210 Ironman triathletes. Br. J. Sports Med. 2011, 45, 650–656. [CrossRef] [PubMed]
[14] Nelson, N.L.; Churilla, J.R. A narrative review of exercise-associated muscle cramps: Factors that contribute to neuromuscular fatigue and management implications. Muscle Nerve 2016, 54, 177–185. [CrossRef] [PubMed]
[15] Giuriato, G.; Pedrinolla, A.; Schena, F.; Venturelli, M. Muscle cramps: A comparison of the two-leading hypothesis. J. Electromyogr. Kinesiol. 2018, 41, 89–95. [CrossRef]
[16] Panza, G.; Stadler, J.; Murray, D.; Lerma, N.; Barrett, T.; Pettit-Mee, R.; Edwards, J.E. Acute Passive Static Stretching and Cramp Threshold Frequency. J. Athl. Train. 2017, 52, 918–924. [CrossRef]
[17] Miller, K.C.; Mack, G.W.; Knight, K.L.; Hopkins, J.T.; Draper, D.O.; Fields, P.J.; Hunter, I. Reflex Inhibition of Electrically Induced Muscle Cramps in Hypohydrated Humans. Med. Sci. Sports Exerc. 2010, 42, 953–961. [CrossRef]
[18] Simon, S.A.; De Araujo, I.E.; Gutierrez, R.; Nicolelis, M.A.L. The neural mechanisms of gustation: A distributed processing code. Nat. Rev. Neurosci. 2006, 7, 890–901. [CrossRef] [PubMed]
[19] Alvarez-Berdugo, D.; Rofes, L.; Farre, R.; Casamitjana, J.F.; Enrique, A.; Chamizo, J.M.G.; Padrón, A.; Navarro, X.; Clave, P. Localization and expression of TRPV1 and TRPA1 in the human oropharynx and larynx. Neurogastroenterol. Motil. 2015, 28, 91–100. [CrossRef]
[20] Chang, R.B.; Waters, H.; Liman, E.R. A proton current drives action potentials in genetically identified sour taste cells. Proc. Natl. Acad. Sci. USA 2010, 107, 22320–22325. [CrossRef]
[21] Huang, Y.A.; Maruyama, Y.; Stimac, R.; Roper, S.D. Presynaptic (Type III) cells in mouse taste buds sense sour (acid) taste. J. Physiol. 2008, 586, 2903–2912. [CrossRef] [PubMed]
[22] Wang, Y.Y.; Chang, R.B.; Allgood, S.; Silver, W.L.; Liman, E.R. A TRPA1-dependent mechanism for the pungent sensation of weak acids. J. Gen. Physiol. 2011, 137, 493–505. [CrossRef] [PubMed]
[23] Craighead, D.H.; Shank, S.W.; Gottschall, J.S.; Passe, D.H.; Murray, B.; Alexander, L.M.; Kenney, W.L. Ingestion of transient receptor potential channel agonists attenuates exercise-induced muscle cramps. Muscle Nerve 2017, 56, 379–385. [CrossRef]
[24] Mandadi, S.; Nakanishi, S.; Takashima, Y.; Dhaka, A.; Patapoutian, A.; McKemy, D.; Whelan, P. Locomotor networks are targets of modulation by sensory transient receptor potential vanilloid 1 and transient receptor potential melastatin 8 channels. Neuroscience 2009, 162, 1377–1397. [CrossRef]
[25] Ataide-Silva, T.; Souza, M.E.D.C.A.D.; De Amorim, J.F.; Stathis, C.G.; Leandro, C.G.; Lima-Silva, A.E. Can Carbohydrate Mouth Rinse Improve Performance during Exercise? A Systematic Review. Nutrients 2013, 6, 1–10. [CrossRef]
[26] Wickham, K.A.; Spriet, L.L. Administration of Caffeine in Alternate Forms. Sports Med. 2018, 48, 79–91. [CrossRef] [PubMed]
[27] Fares, E.-J.M.; Kayser, B. Carbohydrate Mouth Rinse Effects on Exercise Capacity in Pre- and Postprandial States. J. Nutr. Metab. 2011, 2011, 385962. [CrossRef] [PubMed]
[28] Sinclair, J.; Bottoms, L.; Flynn, C.; Bradley, E.; Alexander, G.; Mccullagh, S.; Finn, T.; Hurst, H.T. The effect of different durations of carbohydrate mouth rinse on cycling performance. Eur. J. Sport Sci. 2014, 14, 259–264. [CrossRef]
[29] Rennie, S. Electrophysical agents contraindications and precautions: An evidence-based approach to clinical decision making in physical therapy foreword. Physiother. Can. 2010, 62, 1–80. [CrossRef]
[30] Miller, K.C.; Knight, K.L.; Wilding, S.R.; Stone, M.B. Duration of electrically induced muscle cramp increased by increasing stimulation frequency. J. Sport Rehabil. 2012, 21, 182–185.
