Photo by Eleanor Chen on Unsplash
Ziołowe związki lecznicze są używane na całym świecie jako główne źródło fitozwiązków. Wraz z rosnącym zapotrzebowaniem na rośliny zawierające szeroki zakres właściwości przeciwutleniających i bioaktywnych molekuł zdolnych do neutralizowania wolnych rodników, spowalniających postęp wielu przewlekłych chorób związanych ze stresem oksydacyjnym, rośnie również użycie produktów naturalnych bogatych w substancje bioaktywne.
Spośród różnorodności roślin, Mentha piperita czyli mięta pieprzowa jest jednym z najbardziej powszechnie używanych na całym świecie ziół, z długą historią jej stosowania. Jej liście są stosowane jako środek na przeziębienie, stany zapalne jamy ustnej, gardła, wątroby, a także w dolegliwościach przewodu pokarmowego, takich jak nudności, wymioty, biegunka, skurcze, wzdęcia i niestrawność. Jest również używana jako przeciwutleniacz, środek przeciwbakteryjny, przeciwwirusowy, przeciwzapalny i przeciwnowotworowy. Roślina ta jest znana z zawartości licznych fitozwiązków, w tym polifenoli, które są wysoce skutecznymi przeciwutleniaczami i są mniej toksyczne niż te syntetyczne. Ta właściwość czyni ją bardzo interesującą dla przemysłu spożywczego, ponieważ związki fenolowe opóźniają oksydacyjne rozkładanie lipidów, poprawiając jakość i wartość odżywczą żywności. Jest ona również bardzo interesująca dla medycyny ze względu na swoje właściwości lecznicze, takie jak działanie przeciwbólowe, przeciwzapalne, przeciwbakteryjne i przeciwutleniające.
Prozdrowotne związki mięty pieprzowej
Skład chemiczny liści i oleju miętowego zmienia się w zależności od dojrzałości rośliny, odmiany, regionu geograficznego i warunków przetwarzania. Skład kwasów tłuszczowych w niepolarnych frakcjach lipidowych liści mięty pieprzowej jest zdominowany przez kwas palmitynowy, linolowy i linolenowy niemniej jednak ich zawartość jest niska. Główne lotne składniki zidentyfikowane w olejku eterycznym z mięty pieprzowej to mentol (33–60%), menton (15–32%), izomenton (2–8%), 1,8-cyneol (eukaliptol) (5–13%), octan mentylu (2–11%), mentofuran (1–10%), limonen (1–7%), β-mircen (0,1–1,7%), β-kariofilen (2–4%), puloegon (0,5–1,6%) i karwon (1%). Liście zawierają 1,2–3,9% olejku eterycznego, podczas gdy napar z suszonych liści zawiera 21% pierwotnego olejku (25 mg/L). Proporcje poszczególnych składników znajdujących się w olejku były zarówno wyższe, jak i niższe niż te znalezione w naparze z herbaty.
Badania dotyczące zawartości minerałów w liściach mięty pieprzowej są bardziej kompleksowe niż te dotyczące zawartości witamin. Świeże liście M. piperita z Brazylii zawierały spore ilości retinolu. Również stwierdzono obecność innych karotenoidów i chlorofili, a także α- i γ-tokoferoli oraz kwasu askorbinowego. Główne minerały w suszonych liściach mięty pieprzowej potas, wapń i magnez oraz mniejsze ilości sodu.
Całkowita zawartość polifenoli w liściach mięty pieprzowej wynosi około 19–23% (całkowite flawonoidy 12%), co obejmuje 59–67% eriocytryny i kwasu rozmarynowego (łącznie), 7–12% luteoliny 7-O-rutynozydu, 6–10% hesperydyny oraz mniejsze ilości, pebrellint, gardeniny B i apigeniny. Około 75% związków polifenolowych obecnych w liściach jest ekstrahowanych w naparze (750 mg/L). Zawartość kwasu salicylowego w cukierkach miętowych i herbacie była rzekomo bardzo wysoka (7,7–75,8 mg/kg) w wczesnym badaniu przeprowadzonym przez Swaina i współpracowników, jednak nowsza analiza za pomocą bardziej czułej metody badawczej przeprowadzona przez Venemę i współpracowników wykazała <0,2 mg/kg.
Działanie antyoksydacyjne
Brak przeciwutleniaczy w organizmie sprzyja stresowi oksydacyjnemu spowodowanemu obecnością wolnych rodników, co z kolei powoduje różnorodne stany patologiczne. Przeciwutleniacze, które są integralną częścią biologicznie aktywnych substancji, budzą duże zainteresowanie. Mogą one zmniejszać wpływ mutagenów, regulując proces oksydacji wolnych rodników. Według literatury, znanych jest wiele biologicznie aktywnych substancji produkowanych przez rośliny, które wykazują aktywność przeciwutleniającą. Należą do nich α-tokoferol (witamina E), garbniki, kwas askorbinowy (witamina C), β-karoten, szereg związków białkowych o aktywności enzymatycznej, flawonoidy, polisacharydy, terpenoidy czy związki polifenolowe. Mięta pieprzowa wykazuje właściwości przeciwutleniające dzięki obecności kilku bioaktywnych substancji.
Zdolność antyoksydacyjna mięty pieprzowej została określona za pomocą różnych metod testowych. Wartość zdolności absorpcji rodników tlenowych dla wodnego roztworu uprzednio zamrożonych świeżych liści M. piperita była jedną z najwyższych w analizie popularnych ziół leczniczych przeprowadzonej przez Zhenga i Wanga. W badaniu Dragland i współpracownicy stwierdzili, że względna wartość antyoksydacyjna suszonej M. piperita (78,5 mmol/g) była niższa niż S. officinalis (91,2 mmol/g) oraz wyższa niż T. vulgaris (74,6 mmol/g). Wartości FRAP >75 mmol/g są wskaźnikiem wysokiej koncentracji przeciwutleniaczy. Podobnie jak w przypadku innych związków obecnych w M. piperita, obserwowano sezonowe zmiany w aktywności przeciwutleniającej (zakres 59,8–96,1 mmol/g). Według Mimica-Dukic i współautorów, zdolność wychwytywania wolnych rodników przez olejek M. piperita była wyższa niż w przypadku M. aquatica czy M. longifolia. W ich eksperymencie M. piperita zmniejszyła generator rodników 2,2-difenyl-1-pikrylohydrazylu (DPPH) o 50% i hamowała generację rodnika OH w reakcji Fentona o 24%.
W badaniu opartym na utlenianiu kwasu homowanilowego (HVA) do jego fluorescencyjnego dimeru bifenylo-wodnego w obecności H2O2 i peroksydazy, zdolności antyoksydacyjne wodnych roztworów mięty pieprzowej (0,1%, 0,5% i 1,0%), przygotowanych z wrzącą wodą i inkubowanych przez 10 minut w 95 °C, były jednymi z najwyższych spośród testowanych naparów ziołowych przez Pazdzioch-Czochra i Wiedeńską. Procent hamowania fluorescencji przez napar z mięty pieprzowej wynosił ~67% i był niższy niż porównywalne ilości czarnej (78%) i zielonej (81%) herbaty, ale wyższy niż inne herbaty ziołowe, w tym hibiskus (56%) i rooibos (52%). Jednym z ograniczeń tej konkretnej metody jest zdolność do oszacowania jedynie zdolności wychwytywania H2O2 przez testowane zioła, a nie wychwytywania innych wolnych rodników.
Działanie przeciwbakteryjne
Olejek eteryczny z M. piperita wykazuje działanie przeciwbakteryjne dzięki kilku mechanizmom działania. Składniki takie jak mentol i menton zakłócają integralność błony komórkowej bakterii, prowadząc utraty jej funkcji. Te zmiany powodują wypływ kluczowych jonów, takich jak wodór, potas i wapń, co uszkadza podstawowe procesy przetrwania komórki bakteryjnej. Działanie przeciwbakteryjne olejku eterycznego z mięty pieprzowej jest również wynikiem obecności związków fenolowych, które mają zdolność do utleniania i generowania reaktywnych form tlenu, takich jak ponadtlenki i chinony. Te związki, choć działają jako prooksydanty, skutecznie eliminują bakterie, zakłócając ich wewnętrzne procesy metaboliczne.
Inouye i współpracownicy (2001) stwierdzili, że główne patogeny układu oddechowego, w tym Haemophilus influenzae, Streptococcus pneumoniae, Streptococcus pyogenes i Staphylococcus aureus, były wrażliwe na olejek miętowy oraz jego składniki, mentol i menton, ale nie na 1,8-cyneol. Mentol był najbardziej skutecznym składnikiem olejku miętowego. Inny patogen układu oddechowego, Legionella pneumophila, również okazał się wrażliwy na miętę pieprzową. Azuma i in. (2003) wykazali skuteczność mentolu przeciwko bakteriom układu pokarmowego Helicobacter pylori, ale nie stwierdzili żadnego działania przy użyciu 1,8-cyneolu w testowanych stężeniach ≤4 mM. Mahady i współautorzy stwierdzili, że ekstrakt metanolowy mięty pieprzowej wykazuje słabą aktywność przeciwko 15 szczepom H. pylori. Zgłoszone efekty działania olejku miętowego na Escherichia coli są niejednoznaczne, co może odzwierciedlać różną wrażliwość różnych szczepów.
Olejek eteryczny z mięty pieprzowej i jego składniki, takie jak mentol i menton, są skutecznymi środkami przeciwdrobnoustrojowymi, które mogą być wykorzystane w walce z różnorodnymi infekcjami bakteryjnymi natomiast ich poziom skuteczności nie jest jednoznaczy.
Działanie przeciwwirusowe
Herrmann i Kucera (1967) stwierdzili znaczną aktywność przeciwwirusową wodnych ekstraktów z liści mięty pieprzowej wobec wirusa grypy A, wirusa choroby Newcastle, wirusa opryszczki pospolitej (HSV) oraz wirusa krowianki w hodowlach komórkowych. Alkoholowy ekstrakt z M. piperita w połączeniu z czterema innymi ziołami hamował reprodukcję wirusów grypy A (H1N1), (H3N2) i (H1N1) w hodowlach tkankowych i zapłodnionych jajach, zmniejszając ich zakaźne właściwości.
Yamasaki i współautorzy testowali wodny ekstrakt z mięty pieprzowej i stwierdzili silną aktywność przeciwko wirusowi ludzkiego niedoboru odporności-1 (HIV-1) przy skutecznej dawce wynoszącej 16 µg/mL w komórkach MT-4. Rozpuszczalne w wodzie substancje w ekstrakcie również wykazały aktywność hamującą wobec odwrotnej transkryptazy HIV.
Minami i współpracownicy odkryli, że olejek eteryczny z mięty pieprzowej (1%) hamował zdolność replikacyjną HSV-1 w komórkach Vero inkubowanych w temperaturze 4 °C przez 24 godziny. Ponieważ nie zaobserwowano aktywności wirusowej w komórkach Vero traktowanych olejkiem eterycznym zarówno przed, jak i po adsorpcji wirusa, badacze zasugerowali bezpośrednią interakcję między olejkiem a wirionem HSV-1.
Podobnie, Schuhmacher i współaitorzy stwierdzili, że zarówno HSV-1, jak i HSV-2 były znacząco hamowane, gdy wirusy były traktowane olejkiem miętowym przed adsorpcją, ale nie po penetracji komórki gospodarza. Stężenie hamujące 50% olejku miętowego wynosiło 0,002% dla HSV-1 i 0,0008% dla HSV-2 w komórkach RC-37, używając testu redukcji liczby płytek. Olejek miętowy wykazywał również działanie wirusobójcze w testach zawiesin wirusowych. Miana wirusowe HSV-1 zostały zredukowane o 82%, HSV-2 o 92%, a liczba płytek szczepu opornego została zredukowana o 99%.
Różeniec Górski od Apollo’s Hegemony – adaptogen zwiększający siły witalne – KUP TUTAJ
Potencjał przeciwnowotworowy
Ohara i Matsuhisa (2002) przebadali 120 jadalnych roślin pod kątem działania przeciwnowotworowego. Mięta pieprzowa była jedną z ośmiu roślin, które wykazały silne działanie (86–100%) w hamowaniu efektu promującego nowotwory. Mentol pochodzący z M. piperita wydaje się wpływać na aktywność cytosolowego N-acetylotransferazy arylaminowej (NAT) w ludzkiej linii komórkowej nowotworu wątroby J5 w sposób zależny od dawki.
Olejek miętowy wykazał genotoksyczne działanie w ludzkich limfocytach w badaniu Lazutki i współpracowników. Częstotliwość aberracji chromosomowych była najwyższa przy 0,20 µL/mL olejku miętowego, ale zmniejszała się przy również przy stężeniach 0,25 i 0,30 µL/mL. W tym samym eksperymencie olejek miętowy wykazał słabą aktywność wymiany chromatyd siostrzanych (SCE), chociaż efekt nie był zależny od dawki, a olejek hamował aktywność mitotyczną przy najniższym testowanym stężeniu (0,10 µL/mL). W przeciwieństwie do tego, w teście aberracji chromosomowych fibroblastów chomika chińskiego, efekty olejku miętowego były niejednoznaczne, a w teście mutagenezy mysiego chłoniaka nie wykryto mutagennej aktywności olejku miętowego.
Poszczególne składniki liści mięty pieprzowej i olejku miętowego również nie wykazały dowodów na genotoksyczność. Nie zaobserwowano znaczących aberracji chromosomowych ani zmian w częstości SCE w hodowlach limfocytów ludzkich stymulowanych fitohemaglutyniną w obecności 0,1, 1,0 lub 10,0 mM mentolu w porównaniu do próbek kontrolnych. Podobnie, mentol i 1,8-cyneol nie zwiększyły liczby kolonii revertantów obserwowanych z i bez dodatku enzymów mikrosomalnych wątroby szczura S9 w teście Salmonella typhimurium. Wodny ekstrakt z mięty pieprzowej również silnie hamował mutagenność ludzkiego karcinogenu powstającego w gotowanym mięsie, ocenianego w teście S. typhimurium. Ten efekt najprawdopodobniej był wynikiem obecności flawonoidu luteoliny.
Kim i współpracownicy badali efekty ekstraktów z dziesięciu ziół na komórki rakowe L1210 i stwierdzili, że wszystkie zioła, w tym mięta pieprzowa, były cytotoksyczne. Dodanie ziół zwiększało generację anionu ponadtlenkowego oraz aktywność dysmutazy ponadtlenkowej i peroksydazy glutationowej, co sugeruje, że mechanizm cytotoksyczności może wiązać się z reaktywnymi formami tlenu. Astrocyty, najliczniejsze komórki glejowe w mózgu, mogą patologicznie wpływać na aktywność neuronów po ekspozycji na stres środowiskowy. Koo i współautorzy (2001) wywołali apoptozę w astrocytach szczurzych i ludzkich poddanych wstępnej obróbce olejkiem miętowym i zahamowali fragmentację DNA oraz kondensację chromatyny jądrowej.
Działanie przeciwalergiczne
W komórkach tucznych otrzewnej szczura wykazano działanie przeciwalergiczne wśród glikozydów flawonoidowych pochodzących z mięty pieprzowej w tym eriocytryny, narirutyny, hesperydyny, luteoliny-7-O-rutynozydu, izoroifoliny, diosminy oraz kwasu rozmarynowego Spośród badanych związków jedynie luteolino-7-O-rutynozyd wykazywał silne działanie hamujące uwalnianie histaminy indukowane. Jednakże poza aktywnością flawonoidów w tym teście, wykorzystując monocyty stymulowane lipopolisacharydem (LPS) od zdrowych ludzi, Juergens i współpracownicy odkryli, że mentol znacząco hamował wytwarzanie związków pośredniczących w generowaniu stanu zapalnego wtym leukotrienu B4, prostaglandyny (PG) E2 i interleukiny (IL)-β2.
Olejek miętowy miał podobny wpływ na LTB4, PGE2 i IL-β2, jednak przy niższych stężeniach (<0,01 µg/ml) występował paradoksalny wzrost produkcji PGE2. Inny składnik mięty pieprzowej, 1,8-cyneol, znacząco hamował wytwarzanie czynnika martwicy nowotworu (TNF)-α, IL-1β, LTB4 i tromboksanu B2 w tym samym modelu in vitro. W komórkach nabłonka dróg oddechowych psów mentol zwiększał zawartość wapnia w cytozolu i stymulował wydzielanie Cl–poprzez mechanizm zależny od wapnia. Zaobserwowano również zwiększone wydzielanie IL-8 w obecności ekstraktu z mięty pieprzowej.
Działanie na układ nerwowy
Wykazano, że mięta pieprzowa wpływa zarówno na aktywność ośrodkowego, jak i obwodowego układu nerwowego. Atta i Alkofahi badali działanie przeciwbólowe etanolowego ekstraktu mięty pieprzowej na modelu mysim. Stosując 0,7% kwas octowy wstrzykiwanego w celu wywołania bólu obserwowanego przez wicie się, myszom najpierw podawano przez 30 minut doustną dawkę 200 lub 400 mg/kg ekstraktu mięty pieprzowej. Wicie się u zwierząt leczonych miętą było znacznie mniejsze o 38–44% w porównaniu z zwierzętami kontrolnymi, którym wstrzyknięto sól fizjologiczną.
Stosowanie mięty pieprzowej podczas testu gorącej płytki w opóźniało odpowiedz na stymulację termiczną, chociaż początek działania przeciwbólowego był opóźniony. Miejscowe działanie znieczulające 30–100 µg/ml mentolu wykazano u królików za pomocą testu odruchu spojówkowego, w którym konieczna była zwiększona liczba bodźców, aby wywołać odruch w sposób zależny od dawki. Wydaje się więc, że mięta pieprzowa może charakgteryzować się działaniem przeciwbólowym.
Galusan epigalokatechiny od Apollo’s Hegemony – suplement o działaniu antyoksydacyjnym – KUP TUTAJ
Układ żołądkowo-jelitowy
W badaniu z 1997 roku testowano skuteczność inhalacji olejku miętowego w leczeniu nudności pooperacyjnych u 18 pacjentek, które przeszły poważną operację ginekologiczną i nie otrzymały żadnego leczenia lub placebo zawierające esencję olejku bez składników aktywnych. Chociaż pacjenci zachowali kontrolę nad częstotliwością podawania, większość wdychała lek tylko wtedy, gdy odczuwali mdłości. Stosując standaryzowaną opisową ankietę do oceny stopnia nudności, odnotowana częstość nudności w grupie kontrolnej i grupie placebo wyniosła 100% w porównaniu z 66% w grupie olejku z mięty pieprzowej, ale wyniki nie były istotne statystycznie.
W innej pracy stwierdzono, że olejek miętowy łagodzi bolesne skurcze mięśni u pacjentów poddawanych endoskopii górnego i dolnego odcinka przewodu pokarmowego. Leicester i Hunt zaobserwowali, że olejek miętowy łagodzi skurcze okrężnicy u 20 pacjentów poddawanych kolonoskopii. W badaniu z udziałem 445 pacjentów poddawanych kolonoskopii Asao i współpracownicy odkryli, że dookrężnicze podanie 0,8% roztworu olejku miętowego zmniejszyło efekt spazmolityczny związany z tą procedurą o 88,5% w grupie leczonej w porównaniu ze zmniejszeniem o 33,3% w grupie kontrolnej. W randomizowanym, kontrolowanym badaniu z udziałem 100 pacjentów poddawanych endoskopii górnego odcinka przewodu pokarmowego Hiki i współpracownicy porównali przeciwskurczowe działanie olejku miętowego z bromkiem N-butylohioscyny podanym domięśniowo i wykazano pozytywne efekty.
Podsumowanie
Mięta pieprzowa jest rośliną o bogatej historii stosowania ze względu na jej liczne właściwości zdrowotne. Zawiera wiele bioaktywnych związków, takich jak mentol i menton, które wykazują działanie przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwnowotworowe. Roślina ta jest również znana z wysokiej zawartości przeciwutleniaczy, co sprawia, że jest cennym składnikiem w przemyśle spożywczym i farmaceutycznym. Badania potwierdzają również jej właściwości przeciwbólowe i przeciwzapalne, co czyni ją popularnym środkiem zarówno w leczeniu chorób przewlekłych, jak i do codziennego użytku. Mięta pieprzowa jest zatem nie tylko popularnym ziołem kulinarnym, ale również cennym źródłem substancji wspierających zdrowie, które mogą być wykorzystywane w różnych dziedzinach medycyny i przemysłu.
Bibliografia:
Arakawa T, Osawa K. 2000. Pharmacological study and applica-tion to food of mint flavour – antibacterial and antiallergic principles. Aroma Res 1: 20–23. Arakawa T, Shibata M, Hosomi K et al. 1992. Anti-allergic effects of peppermint oil, chicle and jelutong. [Japanese]. Shokuhin Eiseigaku Zasshi 33: 569–575
Dooms-Goossens A, Degreef H, Holvoet C, Maertens M. 1977. Turpentine-induced hypersensitivity to peppermint oil. Contact Dermatitis 3: 304–308.
Dragland S, Senoo H, Wake K, Holte K, Blomhoff R. 2003. Several culinary and medicinal herbs are important sources of dietary antioxidants. J Nutr 133: 128–190
Kaul PN, Bhattacharya AK, Singh K, Rao BRR, Mallavarapu GR, Ramsh S. 2001. Chemical investigation of peppermint (Mentha piperita L.) oil. J Essent Oil Bear Plants 4: 55–58.
Kim SM, Cho YS, Park S. 2002. Cytotoxicity of methanol extracts of edible herbs against L1210 cells with the changes of antioxidant enzymes activities. [Korean]. Korea J Pharmacog 33: 376–383.
Kline R, Kline J, Di Palma J, Barbero G. 2001. Enteric-coated, pH-dependent peppermint oil capsules for the treatment of irritable bowel syndrome in children. J Pediatr 138: 125– 128.
Adel M, Safari R, Pourgholam R, Zorriehzahra J, Esteban MÁ. Dietary peppermint (Mentha piperita) extracts promote growth performance and increase the main humoral immune parameters (both at mucosal and systemic level) of Caspian brown trout (Salmo trutta caspius Kessler, 1877). Fish Shellfish Immunol., 2015 Nov; 47(1): 623-9.
Smaoui S, Hsouna AB, Lahmar A, Ennouri K, Mtibaa-Chakchouk A, Sellem I, Najah S, Bouaziz M, Mellouli L. Bio-preservative effect of the essential oil of the endemic Mentha piperita used alone and in combination with BacTN635 in stored minced beef meat. Meat Sci., 2016Jul;117:196-204.
Chauhan N, Malik A, Sharma S, Dhiman RC. Larvicidal potential of essential oils against Musca domestica and Anopheles stephensi.Parasitol Res. 2016 Jun; 115(6): 2223-31.
Rais I, Ali M. Phytochemical investigation for the wound healing potential of a novel compound isolated from Mentha piperita L. leaves. IJPSR, 2016; 7(7): 2781-2794
Nishino T, Tagaito Y, Sakurai Y. 1997. Nasal inhalation of L- menthol reduces respiratory discomfort associated with loaded breathing. Am J Respir Crit Care Med 156: 309–313. Ohara A, Matsuhisa T. 2002. Anti-tumor promoting activities of edible plants against okadaic acid. Food Sci Technol Res 8: 158–161.
Pattnaik S, Subramanyam VR, Kole C. 1996. Antibacterial and antifungal activity of ten essential oils in vitro. Microbios 86: 237–246.
Pattnaik S, Subramanyam VR, Rath CC. 1995. Effect of essential oils on the viability and morphology of Escherichia coli (SP-11). Microbios 84: 195–199.
