Photo by Tony Pham on Unsplash
Triathlon to sport wielodyscyplinowy, w którym zawodnicy kolejno pokonują trzy etapy: pływanie, jazdę na rowerze i bieg. Istnieje wiele formatów zawodów triathlonowych – od krótkiej sztafety mieszanej (około 20 minut), przez sprint trwający około godziny, aż po długodystansowy Ironman, który na poziomie elitarnym zajmuje 8–9 godzin. Oprócz dużej objętości treningowej, charakterystycznej dla sportów wytrzymałościowych, przygotowania triathlonowe wymagają równoczesnego trenowania trzech różnych dyscyplin, co wymaga precyzyjnego planowania licznych sesji treningowych każdego tygodnia. Duża liczba treningów może zwiększać ryzyko kontuzji i chorób, jednak nowoczesna wiedza w tym zakresie pozwala minimalizować te zagrożenia, jednocześnie optymalizując wydajność zawodnika. Niniejszy przegląd analizuje fizjologiczne i biochemiczne wyzwania związane z treningiem wielodyscyplinowym, ryzyko zdrowotne w triathlonie, indywidualizację periodyzacji oraz strategie treningowe, a także nowe trendy w przygotowaniach do zawodów.
Specyfika triatlonu
Różne formaty i dystanse triathlonu mają swoje unikalne wymagania dotyczące schematów rywalizacji. Na przykład w olimpijskim triathlonie kluczowa jest konsekwentna forma przez cały sezon, ponieważ w ramach serii World Triathlon Series (osiem wydarzeń w 2019 roku) tytuł mistrza świata zdobywa najbardziej regularnie osiągający wysokie wyniki zawodnik. Z kolei w długodystansowych zawodach, takich jak Ironman, liczy się przede wszystkim jeden doskonały występ, ponieważ liczba startów w sezonie jest ograniczona, a wyścigi są niezwykle wyczerpujące fizycznie. Najnowszym formatem dodanym do programu igrzysk olimpijskich w Tokio 2020 była sztafeta mieszana – czteroosobowy zespół (dwóch mężczyzn i dwie kobiety) pokonuje supersprint triathlon (300 m pływania, 6,6 km jazdy na rowerze i 1 km biegu), po czym przekazuje zmianę kolejnemu zawodnikowi. To krótkie i intensywne wyzwanie, nietypowe dla sportowców wytrzymałościowych. Triathlon to nie tylko sport wielodyscyplinowy – jego złożoność obejmuje również aspekty zdrowia fizycznego i psychicznego zawodników, monitorowanie treningu, strategie żywieniowe i wiele innych czynników. Odpowiednia integracja dostępnych i nowo odkrywanych elementów wpływających na wyniki sprzyja adaptacji do treningu, zmniejsza ryzyko urazów i chorób oraz optymalizuje przygotowanie do startów.
Triathloniści realizują duże obciążenia treningowe, łącząc różne poziomy intensywności i objętości. Na przykład w kolarstwie obciążenie zewnętrzne określane jest przez moc generowaną w watach, natomiast obciążenie wewnętrzne to związane z nim subiektywne i fizjologiczne reakcje organizmu, takie jak tętno (HR), odczuwany wysiłek (RPE), poziom mleczanu we krwi i zużycie tlenu. Rozbieżność między obciążeniem zewnętrznym i wewnętrznym jest wykorzystywana do oceny poziomu zmęczenia zawodnika. Na przykład, jeśli podczas jazdy na rowerze zawodnik utrzymuje określoną moc (np. 150 W), ale jego tętno jest wyższe niż zwykle, może to świadczyć o zmęczeniu. Aby optymalizować progresję treningową i osiągać najlepsze wyniki, opracowano różne narzędzia do monitorowania obciążenia treningowego, które pomagają zawodnikom i trenerom oceniać gotowość do startu, ryzyko kontuzji oraz powrót do pełnej sprawności po urazach. Narzędzia te pozwalają wykryć niepokojące zmiany w relacji między obciążeniem wewnętrznym a zewnętrznym, co umożliwia trenerom szybsze reagowanie na potencjalne problemy, zanim się nasilą.
W triathlonie, podobnie jak w wielu innych dyscyplinach, decyzje treningowe opierają się na doświadczeniu, raportach zawodników oraz badaniach naukowych. Jednak przełożenie wyników badań na indywidualne plany treningowe bywa wyzwaniem, ponieważ każdy zawodnik reaguje na bodźce treningowe w inny sposób. Stosunek pracy do odpoczynku, historia urazów i chorób oraz zakres adaptacji do bodźców treningowych to kluczowe czynniki wpływające na indywidualizację przygotowań. Często najważniejszym źródłem informacji o optymalizacji treningu są sami zawodnicy i ich bezpośrednie odczucia. Systematyczne monitorowanie, doświadczenie oraz wiedza naukowa pozwalają trenerom na opracowanie zintegrowanego, indywidualnego planu treningowego, dopasowanego do potrzeb każdego triathlonisty.
Podstawy przygotowania do zawodów triatlonowych
Głównym celem treningu jest przygotowanie triathlonisty do rywalizacji na najwyższym poziomie. Droga do osiągnięcia tego celu jest jednak różna dla każdego zawodnika, ponieważ indywidualne potrzeby dotyczące częstotliwości, objętości i intensywności treningu są unikalne. Nierównowaga między zmęczeniem wywołanym treningiem a regeneracją może prowadzić do różnych konsekwencji – niektórzy sportowcy doświadczają nadmiernego zmęczenia lub przetrenowania, inni są bardziej podatni na kontuzje lub choroby. W okresach intensywnych przygotowań starannie opracowane indywidualne plany treningowe powinny nie tylko wspierać poprawę wydolności i wyników sportowych, ale również minimalizować ryzyko niepowodzeń. Te ostatnie często wynikają z nagłych lub zbyt gwałtownych zmian obciążeń treningowych, co prowadzi do problemów zdrowotnych, takich jak kontuzje.
Konsekwencja w realizacji treningu odgrywa kluczową rolę w optymalizacji przygotowań do zawodów. Im większa liczba tygodni treningowych zmodyfikowanych z powodu choroby lub kontuzji, tym mniejsze szanse na sukces sportowy. Skuteczne przygotowania wymagają zintegrowanego podejścia opartego na ścisłej współpracy między trenerem a lekarzem lub fizjoterapeutą, którzy wspólnie monitorują stan zdrowia i formę sportowca. Programy monitorowania zawodników obejmują nie tylko analizę obciążeń treningowych, ale także ocenę zdrowia, samopoczucia, parametrów fizjologicznych, strategii żywieniowych i metod regeneracji. Kluczowym elementem wspierającym zarówno trening, jak i starty w zawodach jest silny układ odpornościowy oraz odpowiednia kondycja anatomiczna, minimalizująca ryzyko chorób i kontuzji.
Większość zawodników na wysokim poziomie doświadczy w trakcie sezonu jednej lub więcej istotnych dolegliwości zdrowotnych, które mogą spowolnić postęp treningowy. Szacuje się, że ryzyko kontuzji wynosi od 0,7 do 1,4 na 1000 godzin treningu, natomiast w trakcie zawodów wzrasta do 9–19 przypadków na 1000 godzin. Co ciekawe, około 50% kontuzji triathlonistów wynika z biegania, 43% z jazdy na rowerze, a jedynie 7% z pływania. Problemy zdrowotne mogą przybierać różne formy – od ostrych urazów, przez przewlekłe dolegliwości przeciążeniowe, aż po tymczasowe osłabienie organizmu wywołane niedoborami żywieniowymi, długimi podróżami lub zwykłym przeziębieniem. Szczególnie w triathlonie długodystansowym odpowiednia podaż składników odżywczych, zwłaszcza węglowodanów, odgrywa kluczową rolę, ale może jednocześnie prowadzić do problemów żołądkowo-jelitowych.
Wymagania treningowe i startowe w triatlonie
Jednym z kluczowych wyzwań w sportach wytrzymałościowych, w tym w triathlonie, jest zrozumienie, w jaki sposób sygnalizacja na poziomie komórkowym reaguje na równoczesny trening różnych dyscyplin. Wiadomo, że mięśnie szkieletowe u osób trenujących wytrzymałościowo i siłowo wykazują odmienne adaptacje. Połączenie tych dwóch form treningu prowadzi do efektu zakłócenia („interference effect”), czyli osłabienia adaptacji w porównaniu z treningiem ukierunkowanym na jeden z tych obszarów. Nie jest jednak do końca jasne, w jakim stopniu podobne zjawisko występuje w triathlonie, gdzie trening obejmuje trzy dyscypliny: pływanie, kolarstwo i bieganie. Z drugiej strony, jeśli różne bodźce treningowe są odpowiednio zsynchronizowane pod względem czasu, regeneracji oraz równowagi między intensywnością a objętością, mogą przynosić skumulowane korzyści w postaci adaptacji centralnych i obwodowych. Takie przeniesienie adaptacji między różnymi formami wysiłku określa się mianem „cross-trainingu”. Choć dowody są ograniczone, istnieją przesłanki, że zdolności biegowe triathlonisty mogą poprawiać się dzięki adaptacjom aerobowym wywołanym treningiem kolarskim i odwrotnie.
Maksymalizacja efektów każdej sesji treningowej poprzez wzmacnianie odpowiednich szlaków biochemicznych zarówno w trakcie wysiłku, jak i regeneracji, jest kluczowa w każdym sporcie. W triathlonie, ze względu na konieczność trenowania trzech dyscyplin i wysokie obciążenia treningowe, ma to szczególne znaczenie. Potrzebne są jednak dalsze badania, aby lepiej zrozumieć, w jaki sposób organizm reaguje na częste, zróżnicowane bodźce treningowe pod względem czasu trwania, intensywności i rodzaju wysiłku.
W miarę jak poziom sportowy zawodników stale rośnie, pojawiają się nowe strategie optymalizujące trening i poprawiające wyniki triathlonistów. W dążeniu do maksymalizacji bodźców treningowych i związanych z nimi adaptacji istnieje jednak ryzyko nieprawidłowej adaptacji. Aby uniknąć aktywacji szlaków metabolicznych, które mogłyby negatywnie wpływać na postępy w treningu, konieczne jest przynajmniej podstawowe zrozumienie mechanizmów sygnalizacji metabolicznej. Znaczące różnice między zawodnikami w zakresie osiągnięć sportowych wynikają z indywidualnej elastyczności metabolicznej i plastyczności adaptacyjnej, które decydują o sposobie reakcji organizmu na bodźce treningowe.
Elastyczność metaboliczna oznacza zdolność organizmu do zarządzania poborem, transportem, magazynowaniem i wykorzystywaniem składników odżywczych. Procesy te są regulowane poprzez syntezę, degradację i aktywność kluczowych białek oraz enzymów. Elastyczność metaboliczna jest podstawą plastyczności adaptacyjnej, która tłumaczy różnice w poziomie adaptacji i zdolności do poprawy wydolności u różnych osób, nawet jeśli stosują ten sam program treningowy. Plastyczność adaptacyjna jest specyficzna dla rodzaju wysiłku, czasu jego trwania oraz indywidualnej reakcji zawodnika na różne formy aktywności skurczowej mięśni.
Co ciekawe, szczyt ekspresji genów odpowiedzialnych za adaptacje metaboliczne i mięśniowe występuje zazwyczaj 4–8 godzin po zakończeniu wysiłku, a poziomy mRNA – biologicznego przekaźnika tłumaczącego bodźce treningowe na adaptacje anatomiczne, biochemiczne i fizjologiczne – wracają do wartości wyjściowych w ciągu 24 godzin. Triathloniści często trenują kilka razy dziennie, co oznacza, że w organizmie zachodzi nieustanna nakładająca się aktywacja różnych szlaków molekularnych. Adaptacje wytrzymałościowe zależą od rodzaju wysiłku, objętości, intensywności oraz częstotliwości bodźców skurczowych. Jednak wciąż brakuje wystarczających danych biologicznych, które mogłyby pomóc w precyzyjnym określeniu optymalnej objętości, intensywności i sekwencji bodźców treningowych dla triathlonistów. W związku z tym dalsze badania nad wewnątrzkomórkowymi szlakami sygnalizacyjnymi są niezbędne, aby lepiej dostosować planowanie i harmonogram sesji treningowych w triathlonie.
Olej rybi od Apollo’s Hegemony – suplement wspierający regenerację potreningową – KUP TUTAJ
Periodyzacja treningowa
Tradycyjna periodyzacja treningowa, która dzieli sezon na okres przygotowawczy, startowy i przejściowy oraz strukturalne komponenty, takie jak makrocykle, mezocykle i mikrocykle, stanowi podstawowy schemat organizacji i planowania treningów. W triathlonie najlepsze wyniki często wynikają z intensywnych okresów treningowych, po których następuje tapering – czyli znaczące zmniejszenie obciążeń na kilka dni przed kluczowym startem. Głównym celem taperingu jest zminimalizowanie stresorów związanych z codziennym treningiem, co pozwala organizmowi na nadkompensację, prowadząc do poprawy wydolności i osiągnięcia optymalnej formy startowej.
Wysoko wytrenowani triathloniści mogą osiągnąć jeszcze większe korzyści wydolnościowe, jeśli przed taperingiem wprowadzi się krótki okres przeciążenia treningowego. Jednak zbyt duże zmęczenie może prowadzić do nieprawidłowej adaptacji oraz zwiększonego ryzyka infekcji, co negatywnie wpływa na efekty taperingu. Tradycyjna periodyzacja jest skuteczną strategią dla triathlonistów długodystansowych, którzy w sezonie startują w dwóch lub trzech najważniejszych zawodach. Jednak jej głównym ograniczeniem jest trudność w uzyskaniu wielu szczytów formy w trakcie długiego sezonu startowego. Dla zawodników rywalizujących na dystansie olimpijskim, gdzie konieczna jest powtarzalność wysokich wyników przez cały sezon, tapering nie zawsze jest możliwy do zastosowania, ponieważ częste starty uniemożliwiają dłuższe okresy odpoczynku. W takim przypadku strategie szczytowej formy muszą być dostosowane do stopnia zmęczenia zawodnika po zawodach oraz dostępnego czasu regeneracji między kolejnymi startami.
Alternatywą dla tradycyjnej periodyzacji może być periodyzacja blokowa, która polega na sekwencyjnym stosowaniu wysoko wyspecjalizowanych bloków treningowych – akumulacyjnych (budowanie fundamentów wydolności), transformacyjnych (przekładanie wypracowanej formy na specyficzne wymagania startowe) oraz realizacyjnych (osiąganie szczytowej formy). Taki model może umożliwić osiągnięcie wielu szczytów formy w trakcie sezonu, co jest kluczowe dla zawodników startujących regularnie na dystansie olimpijskim.
Niezależnie od wybranego podejścia, planowanie treningu powinno opierać się zarówno na aktualnych praktykach elity sportowej, jak i na dowodach naukowych, wcześniejszych doświadczeniach oraz systematycznej analizie danych. Dzięki temu możliwe jest podejmowanie świadomych decyzji i skuteczne zarządzanie procesem treningowym. W praktyce możliwe jest łączenie różnych metod periodyzacji – zarówno w różnych etapach kariery zawodnika, jak i w ramach jednego sezonu startowego. Strategia elastycznej periodyzacji pozwala zawodnikom utrzymywać wysoki poziom wytrenowania przez cały sezon, co jest kluczowe dla utrzymania wysokich pozycji w światowych i olimpijskich rankingach. Na przykład jedna z czołowych triathlonistek była w stanie utrzymać wysoką formę przez cały sezon olimpijski, zajmując siódme miejsce w rankingu Triathlon World Ranking w 2012 roku, a jej strategia opierała się na starannie zaplanowanych taperach przed kluczowymi zawodami międzynarodowymi.
Nowoczesnym podejściem do periodyzacji jest periodyzacja zintegrowana, która łączy różne komponenty treningowe w ramach jednego spójnego programu, dostosowanego do aktualnej fazy treningowej. To podejście może stanowić przyszłościowy kierunek w planowaniu treningu triathlonowego, ponieważ uwzględnia nie tylko sam trening, ale także aspekty regeneracji, żywienia, przygotowania psychologicznego oraz rozwijania umiejętności technicznych. Zintegrowana periodyzacja pozwala na optymalizację przygotowań sportowców, a dostępne badania wskazują, że holistyczne podejście do programowania treningu może znacząco poprawić wydolność i zdolność do utrzymania wysokiej formy przez długi czas.
Manipulacja intensywnością
Większość wytrzymałościowych konkurencji sportowych jest rozgrywana przy intensywnościach zbliżonych do indywidualnego progu mleczanowego zawodnika. Jednak badania obserwacyjne dotyczące rozkładu intensywności treningowej w różnych sportach wytrzymałościowych, takich jak pływanie, kolarstwo, bieganie i triathlon, pokazują, że największy nacisk kładzie się na trening o niskiej i umiarkowanej intensywności, poniżej progu mleczanowego. Pozostała część treningu koncentruje się na jednostkach o wysokiej intensywności, bliskiej maksymalnej lub nawet supramaksymalnej. Taki schemat, znany jako polaryzacja intensywności treningowej, jest uznawany za najlepszą praktykę, umożliwiającą maksymalizację adaptacji przy akceptowalnym poziomie stresu fizjologicznego.
U dobrze wytrenowanych sportowców wytrzymałościowych manipulowanie intensywnością treningu w kierunku polaryzowanego modelu prowadzi do poprawy kluczowych parametrów związanych z wydolnością. Przykładem może być czołowa triathlonistka na dystansie olimpijskim, która przez cały sezon realizowała 74% treningu pływackiego, 88% kolarskiego i 85% biegowego poniżej swojego progu mleczanowego. Jeszcze wyższe wartości – odpowiednio 82%, 91% i 88% – odnotowano u mistrza świata w paratriathlonie na długim dystansie. Dodatkowo, szybsze czasy w zawodach Ironman są silnie skorelowane z dłuższym czasem spędzonym na treningu o niskiej i umiarkowanej intensywności.
Choć taki model treningowy może wydawać się paradoksalny, można go wyjaśnić większą skutecznością zarówno lekkiego, jak i bardzo intensywnego wysiłku w kontekście adaptacji aerobowych. Jest to związane z aktywacją wewnątrzkomórkowych szlaków sygnalizacyjnych, takich jak ekspresja koaktywatora receptora PGC-1α, który wpływa na biogenezę mitochondriów, fosforylację oksydacyjną oraz rozwój włókien mięśniowych o charakterze tlenowym.
Monitoring obciążeń i zmęczenia
Obciążenie (load) to suma sportowych i niesportowych czynników stresowych (fizjologicznych, psychologicznych i mechanicznych), które wpływają na organizm sportowca – od poziomu subkomórkowego, przez pojedyncze komórki i tkanki, aż po cały organizm. Może ono działać w różnych przedziałach czasowych (od sekund i minut po dni, tygodnie, miesiące i lata) oraz w różnych zakresach intensywności, częstotliwości i objętości.
Aby skutecznie analizować wpływ treningu na organizm i jego adaptację, konieczna jest precyzyjna i rzetelna kwantyfikacja obciążenia treningowego. Wyróżnia się dwa główne sposoby jego pomiaru:
- Obciążenie zewnętrzne – obejmuje mierzalne, obiektywne parametry związane z pracą wykonaną przez zawodnika podczas treningu lub zawodów, np. czas trwania wysiłku, pokonany dystans czy moc generowaną na rowerze (w watach). Na obciążenie zewnętrzne wpływają także czynniki pozasportowe, takie jak podróże czy stres życiowy.
- Obciążenie wewnętrzne – odzwierciedla biologiczne i psychologiczne reakcje organizmu na dany wysiłek, czyli zakłócenia homeostazy na poziomie fizjologicznym i metabolicznym. Może być oceniane za pomocą tętna (HR), subiektywnej oceny wysiłku (RPE) czy narzędzi do monitorowania stresorów psychologicznych.
Badania nad relacją między różnymi metodami pomiaru obciążenia w sportach wytrzymałościowych wskazują, że stosowanie RPE, HR i mocy generowanej na rowerze pozwala na wiarygodną ocenę obciążeń. Co więcej, kluczowe jest, aby stosować jedną metodę konsekwentnie i omawiać jej wyniki w kontekście współpracy zawodnika z trenerem.
Obecnie dostępne są metody kwantyfikacji obciążenia specyficzne dla triathlonu, które uwzględniają zarówno obiektywne, jak i subiektywne wskaźniki oraz różne współczynniki obciążeń dla poszczególnych dyscyplin (pływanie, kolarstwo, bieganie). Jednak te metody wymagają dalszych badań i walidacji naukowej.
W sporcie wyczynowym kluczowe jest znalezienie równowagi między wysoką intensywnością treningu a procesami adaptacyjnymi, które prowadzą do poprawy wydolności i wyników. Nadmierne obciążenie może prowadzić do zmęczenia, pogorszenia wyników, kontuzji, chorób oraz negatywnego wpływu na zdrowie psychiczne i dobrostan sportowca. Nieodpowiednie obciążenie może zakłócać procesy decyzyjne, koordynację ruchową oraz kontrolę nerwowo-mięśniową, co zwiększa ryzyko kontuzji – zarówno nagłych, jak i przeciążeniowych. Monitorowanie zmęczenia i regeneracji wymaga interdyscyplinarnego podejścia, łączącego wiedzę z zakresu fizjologii, psychologii i nauk o sporcie. Elitarni triathloniści wykonują średnio 16 jednostek treningowych tygodniowo, a w trakcie 50-tygodniowego sezonu olimpijskiego mają jedynie 21 dni pełnego odpoczynku.
Nie istnieje pojedynczy wskaźnik, który jednoznacznie pozwalałby przewidzieć nieprawidłową adaptację lub ryzyko kontuzji. Dlatego najlepszym podejściem jest połączenie różnych metod monitorowania obciążeń, obejmujących zarówno subiektywne wskaźniki, takie jak samopoczucie, ocena zmęczenia i jakość snu, jak i obiektywne, w tym analizę tętna, HRV, poziomu mleczanu i markerów biochemicznych. Z uwagi na dużą zmienność indywidualnych reakcji na obciążenia, systematyczna ocena subiektywnego samopoczucia, najlepiej na co dzień, jest istotnym elementem prewencji przetrenowania i kontuzji. Podejście wielowymiarowe, obejmujące monitorowanie fizjologiczne, biomechaniczne, kognitywne i percepcyjne, jest zalecane, aby uniknąć niepożądanych adaptacji u wysoko wytrenowanych triathlonistów. Podobne podejście wykazano jako skuteczne w badaniach nad kolarzami zawodowymi i elitarnymi pływakami podczas obozów treningowych, co potwierdza, że wieloaspektowe monitorowanie zmęczenia i regeneracji jest kluczowe w sportach wytrzymałościowych. Co więcej, zamiast porównywać zawodnika do ogólnych norm, skuteczniejsze może być analizowanie jego indywidualnych zmian na tle całej grupy. Takie podejście pozwala identyfikować zawodników potencjalnie zagrożonych niekorzystną adaptacją, zanim wystąpią u nich poważne konsekwencje zdrowotne.
Podsumowanie
Triathlon to unikalna dyscyplina sportowa wymagająca jednoczesnego przygotowania w trzech różnych formach wysiłku: pływaniu, kolarstwie i biegu. Różnorodność formatów zawodów, od sprintu po długodystansowy Ironman, wymusza precyzyjne planowanie treningu, aby zoptymalizować wydajność sportową i minimalizować ryzyko kontuzji. Złożoność triathlonu obejmuje nie tylko aspekty fizyczne, ale także strategię żywieniową, regenerację oraz monitorowanie zmęczenia i obciążeń treningowych.
Wysokie obciążenia treningowe oraz konieczność łączenia różnych bodźców wytrzymałościowych i siłowych wymagają indywidualizacji planów przygotowawczych i zastosowania skutecznych metod monitorowania zmęczenia. Adaptacja organizmu do treningu triathlonowego zależy od synergii bodźców metabolicznych i neuromięśniowych, a właściwe ich ułożenie może prowadzić do optymalizacji wydolności oraz zmniejszenia ryzyka przetrenowania.
Nowoczesne podejścia do periodyzacji treningowej, takie jak periodyzacja blokowa czy zintegrowana, pozwalają na lepsze zarządzanie szczytową formą i dostosowanie obciążeń do indywidualnych potrzeb sportowca. Z kolei polaryzacja intensywności treningowej oraz metody monitorowania obciążeń i regeneracji umożliwiają maksymalizację adaptacji przy zachowaniu odpowiedniego balansu między wysiłkiem a odpoczynkiem.
Dalsze badania nad wewnątrzkomórkowymi mechanizmami adaptacji oraz skutecznymi metodami programowania treningu mogą przyczynić się do dalszego rozwoju strategii optymalizujących wyniki w triathlonie. Holistyczne podejście, uwzględniające nie tylko trening, ale także regenerację, żywienie oraz przygotowanie psychologiczne, jest kluczowe dla osiągnięcia sukcesu w tej wymagającej dyscyplinie sportowej.
Bibliografia:
Dijkstra, H.P.; Pollock, N.; Chakraverty, R.; Alonso, J.M. Managing the health of the elite athlete: A new integrated performance health management and coaching model. Br. J. Sports Med. 2014, 48, 523–531. [CrossRef] [PubMed]
Drew, M.K.; Raysmith, B.P.; Charlton, P.C. Injuries impair the chance of successful performance by sportspeople: A systematic review. Br. J. Sports Med. 2017, 51, 1209–1214. [CrossRef]
Zwingenberger, S.; Valladares, R.D.; Walther, A.; Beck, H.; Stiehler, M.; Kirschner, S.; Engelhardt, M.; Kasten, P. An epidemiological investigation of training and injury patterns in triathletes. J. Sports Sci. 2014, 32, 583–590. [CrossRef]
Jeukendrup, A.E.; Jentjens, R.L.; Moseley, L. Nutritional considerations in triathlon. Sports Med. 2005, 35, 163–181. [CrossRef]
Pfeiffer, B.; Stellingwerff, T.; Hodgson, A.B.; Randell, R.; Pottgen, K.; Jeukendrup, A.E. Nutritional intake and gastrointestinal problems during competitive endurance events. Med. Sci. Sports Exerc. 2012, 44, 344–351. [CrossRef] [PubMed]
Schwellnus, M.; Soligard, T.; Alonso, J.M.; Bahr, R.; Clarsen, B.; Dijkstra, H.P.; Gabbett, T.J.; Gleeson, M.; Hägglund, M.; Hutchinson, M.R.; et al. How much is too much? (part 2) international olympic committee consensus statement on load in sport and risk of illness. Br. J. Sports Med. 2016, 50, 1043–1052. [CrossRef]
Hickson, R.C. Interference of strength development by simultaneously training for strength and endurance. Eur. J. Appl. Physiol. Occup. Physiol. 1980, 45, 255–263. [CrossRef] [PubMed]
Fyfe, J.J.; Bishop, D.J.; Stepto, N.K. Interference between concurrent resistance and endurance exercise: Molecular bases and the role of individual training variables. Sports Med. 2014, 44, 743–762. [CrossRef] [PubMed]
Docherty, D.; Sporer, B. A proposed model for examining the interference phenomenon between concurrent aerobic and strength training. Sports Med. 2000, 30, 385–394. [CrossRef] [PubMed]
Tanaka, H. Effects of cross-training. Transfer of training effects on vo2max between cycling, running and swimming. Sports Med. 1994, 18, 330–339. [CrossRef]
Loy, S.F.; Hoffmann, J.J.; Holland, G.J. Benefits and practical use of cross-training in sports. Sports Med. 1995, 19, 1–8. [CrossRef]
Millet, G.P.; Candau, R.B.; Barbier, B.; Busso, T.; Rouillon, J.D.; Chatard, J.C. Modelling the transfers of training effects on performance in elite triathletes. Int. J. Sports Med. 2002, 23, 55–63. [CrossRef]
Vitkup, D.; Kharchenko, P.; Wagner, A. Influence of metabolic network structure and function on enzyme evolution. Genome Biol. 2006, 7, R39. [CrossRef]
Yang, Y.; Creer, A.; Jemiolo, B.; Trappe, S. Time course of myogenic and metabolic gene expression in response to acute exercise in human skeletal muscle. J. Appl. Physiol. (1985) 2005, 98, 1745–1752. [CrossRef] [PubMed]
Hawley, J.A. Adaptations of skeletal muscle to prolonged, intense endurance training. Clin. Exp. Pharmacol. Physiol. 2002, 29, 218–222. [CrossRef] [PubMed]
Matveyev, L.P. Fundamentals of Sports Training; Progress Publishers: Moscow, Russia, 1981.
Mujika, I. Tapering for triathlon competition. J. Hum. Sport Exerc. 2011, 6, 264–270. [CrossRef]
Mujika, I.; Le Meur, Y. The art and science of tapering. In Complete Triathlon Guide; Triathlon, U., Ed.; Human Kinetics: Champaign, IL, USA, 2012; Volume 255, pp. 131–144, 456.
Aubry, A.; Hausswirth, C.; Louis, J.; Coutts, A.J.; Le Meur, Y. Functional overreaching: The key to peak performance during the taper? Med. Sci. Sports Exerc. 2014, 46, 1769–1777. [CrossRef]
Issurin, V.B. New horizons for the methodology and physiology of training periodization. Sports Med. 2010, 40, 189–206. [CrossRef]
Issurin, V.B. Biological background of block periodized endurance training: A review. Sports Med. 2019, 49, 31–39. [CrossRef] [PubMed]
Kiely, J. Periodization paradigms in the 21st century: Evidence-led or tradition-driven? Int. J. Sports Physiol.Perform. 2012, 7, 242–250. [CrossRef] [PubMed]
Mujika, I.; Orbananos, J.; Salazar, H. Physiology and training of a world-champion paratriathlete. Int. J.Sports Physiol. Perform. 2015, 10, 927–930. [CrossRef] [PubMed]
Mujika, I.; Halson, S.; Burke, L.M.; Balague, G.; Farrow, D. An integrated, multifactorial approach to periodization for optimal performance in individual and team sports. Int. J. Sports Physiol. Perform. 2018, 13, 538–561
