Wiele z nas na pewno miało styczność z tym tematem, może nawet nie zdając sobie sprawy. Pojęcie „trigger point” może zupełnie nie mówić nam o niczym, ale tłumacząc to na język polski może już być łatwiej. Mowa tu o punktach spustowych. Wyróżniamy kilka punktów spustowych, które są opisane w tym artykule. Na szczęście możemy im przeciwdziałać i leczyć.
Co to jest „trigger points”?
Punkt spustowy to okolica w paśmie mięśnia szkieletowego lub powięzi mięśniowej, która sprawia nam ból, gdyż jest silnie podrażniona Punkt spustowy można łatwo wyczuć, gdyż sprawia od ból podczas dotyku. Co więcej- – może prowadzić do aż do promieniujących bólów, na różne części ciała. Punkty spustowe występują również w innych tkankach tj. skóra, tkanka tłuszczowa, ścięgna, więzadła, torebki stawowe, okostna. Takie punkty spustowe w odróżnieniu od tych mięśniowo-powięziowych nie wywołują bólów promieniujących na inne części ciała.
Wyróżniamy punkty
- Aktywne – kiedy uciskamy ten punkt pojawia się ból lokalny oraz pojawiają lub powiększają objawy, które promieniują do innych części ciała. Osoba, która zgłasza się do fizjoterapeuty mniej więcej czuje gdzie ten punkt się znajduje oraz ma niepokojące objawy, które przedstawia fachowcowi.
- Utajone – na skutek ucisku punktu pojawia się ból w tym miejscu oraz objawy promieniują do innych części ciała. Osoba, która się zgłasza do specjalisty pierwszy raz doświadcza tego bólu, a objawy nie są jej znane. Dowiaduje się o nich dopiero na wizycie.
- Embrionalne – to każdy wrażliwy na dotyk punkt, który nie promieniuje i nie rzutuje na inne części ciała. Są to punkty, które są najczęściej spotykane. W większości przypadków osoba nawet nie wie, że je ma. Dopiero przy wizycie i uciśnięciu tego punktu zdaje sobie z tego sprawę.
Embrionalny punkt z czasem może się przekształcić w utajony, a następnie w aktywny, dlatego ważne jest usuwanie punktów zanim staną się poważne i spowodują dysfunkcje.
Punkty spustowe – objawy
Głównym objawem punktów spustowych jest ból mięśniowo-powięziowy. Wiele osób określa go jako głęboki, palący, czasem nawet pulsujący. Ale to nie wszystko. Mogą pojawić się takie objawy jak swędzenie skóry czy jej mrowienie. W niektórych przypadkach ból jest może być odczuwalny w innym miejscu niż znajduje się jego przyczyna. Ból ten czasem promieniuje do innych obszarów ciała. Kiedy naciskamy punkt spustowy następuje mocne odczuwanie tego bólu. Niektórzy mówią, że ból ten przypomina im ból porównywalny do mikrouszkodzeń. Powstają one po mocnych treningach. Ból nasila się po wysiłku, szczególnie długotrwałym, wymagającym albo utrzymywania przez dłuższy czas takiej samej pozycji ciała lub wielokrotnego powtarzania tej samej czynności. Ciepła kąpiel lub prysznic mogą niestety tylko na chwilę przynieść ulgę. Przewianie może powodować jeszcze większy ból.
Czynniki sprzyjające rozwojowi punktów spustowych
- Czynniki wrodzone – np. hipermobilność
- Przeciążenie,
- nieprawidłowa postawa
- zabiegi operacyjne,
- powtarzane przeciążenia (mikrourazy),
- brak aktywności fizycznej,
- Aktywność mięśniowa bez wcześniejszej rozgrzewki i aktywacji,
- choroby narządów wewnętrznych,
- Zmiany zwyrodnieniowe stawów,
- Patologiczny stres,
https://www.klinikasolar.pl/blog/main/post/terapia_punktow_spustowych_
W których mięśniach rozwijają się punkty spustowe?
Właściwie każdy mięsień może zostać dotknięty. Badając swoje mięśnie u fizjoterapeuty możemy natknąć się na punkty spustowe zarówno w obrębie spiętych mięśni o jak również w obrębie ich antagonistów.
Często ból ten promieniuje i powoduje ból w zupełnie innym miejscu niż jest jego przyczyna. Często osoby, które mają siedzący tryb życia, pracują zdalnie- skarżą się na bóle głowy.
„Jeśli chodzi o mięśnie antagonistyczne w stosunku do mięśni przewlekle skróconych to dobrym przykładem będzie mięsień podgrzebieniowy. Praca tego mięśnia bardzo często jest wytężona w sytuacji gdy przeciwstawia się on ekscentrycznej sile wywołanej długotrwałym ustawieniem ramion w rotacji wewnętrznej, np. podczas wielogodzinnego pisania na klawiaturze. Po pewnym czasie m. podgrzebieniowy męczy się i odhamowuje, przy czym pozostają pęczki włókien, które stale są napięte i to one powodują powstanie punktu spustowego, próbując przeciwstawić się sile wywieranej przez długotrwałą rotację wewnętrzną ramion. To z tych pęczków włókien powstaje ból przeniesiony do brzusznej okolicy barku. Taka lokalizacja bólowa może powodować ryzyko zdiagnozowania u pacjenta problemów chociażby ze ścięgnem głowy długiej mięśnia dwugłowego ramienia. Pamiętajmy, że sprowokowanie punktów spustowych daje zazwyczaj obraz bólu, który jest bardzo zbliżony lub wręcz identyczny z dolegliwościami odczuwanymi na co dzień. Tak więc warto znać wzorce promieniowania z poszczególnych struktur i mieć troszkę cierpliwości w szukaniu źródła problemu, a nie skupiać się jedynie na lokalizacji bólowej. Owszem, być może brzuszna strona barku również będzie charakteryzować się bolesnością uciskową, ale pamiętajmy że to właśnie w miejscach rozchodzenia się bólu z aktywnego punktu spustowego powstają punkty satelitarne. W tym wypadku rozluźnienie punktu satelitarnego przyniesie krótkotrwały efekt lub brak efektów, stąd zawsze warto szukać.”
Lepszy sen = mniejsze ryzyko spięć
Najczęstsze miejsca występowania – mapa punktów spustowych
· „Tylna powierzchnia głowy i karku z promieniowaniem do czoła, skroni i oczu oraz towarzyszącym bólem głowy;
· Szyja – w obszarze szyi najwięcej punktów spustowych lokalizuje się w mięśniu mostkowo-obojczykowo-sutkowym oraz pod żuchwą;
· Okolica międzyłopatkowa – najczęstsze umiejscowienie punktów spustowych w tej okolicy to ból zlokalizowany pod lewą łopatką lub między łopatkami, punkty spustowe w tym obszarze powstają na mięśniu czworobocznym, najszerszym grzbietu oraz dźwigaczu łopatki;
· Obręcz barkowa, przede wszystkim mięsień naramienny oraz czworoboczny (kapturowy) z towarzyszącym ograniczeniem ruchomości w stawie barkowym;
· Ramię i przedramię – powierzchnia mięśnia trójgłowego to również miejsce występowania punktów spustowych, w obrębie przedramienia obecność punktów spustowych może sugerować występowanie łokcia tenisisty lub golfisty, bądź prowadzić do pojawienia się sztywności i nadmiernego napięcia mięśni;
· Klatka piersiowa – bólom okolicy łopatki często towarzyszy także napięcie i występowanie punktów spustowych mięśnia piersiowego większego oraz mniejszego;
· Okolica kręgosłupa lędźwiowego – ból podczas schylania, skrętów lub innych czynności angażujących kręgosłup lędźwiowy może być przyczyną występujących w skupiskach w tej okolicy punktów spustowych;
· Boczna część pośladka – mięsień pośladkowy średni to częste miejsce występowania punktów spustowych, promieniowanie bólu w tym wypadku może sugerować problemy kręgosłupa (np. rwę kulszową);
· Pachwina – w przebiegu choroby zwyrodnieniowej stawu biodrowego zdarza się występowanie punktów spustowych w okolicy pachwiny, należy jednak uważać by nie pomylić węzłów lub grudek chłonnych z punktami spustowymi;
· Pasmo biodrowo-piszczelowe to miejsce bardzo tkliwe u wielu pacjentów, napięcie tej okolicy towarzyszy problemom w obrębie dolnego odcinka kręgosłupa, stawu i obręczy biodrowej, a także patologiom kończyny dolnej. Punkty spustowej w tej okolicy najczęściej występują w skupiskach;
· Łydka – bolesne zgrubienia na powierzchni mięśnia brzuchatego łydki również mogą być punktem spustowym tej okolicy spowodowanym patologiami w wyższych partiach ( np.rwa kulszowa) lub dolnych (staw skokowy, stopa, ścięgno achillesa);”
Terapia puntów spustowych
Podstawą terapii punktów spustowych jest umiejętność ich zlokalizowania. Nie zawsze jesteśmy w stanie zrobić to sami. Często jest potrzebna pomoc osoby trzeciej lub wyspecjalizowanego fizjoterapeuty. Bardzo ważne jest nauczenie się jak znaleźć punkty spustowe. ale również warto zwrócić uwagę na bolesne miejsca w ich obrębie, które promieniują na cały organizm. Pierwszym etapem jest właśnie lokalizacja punktów spustowych. Dla ułatwienia można wykonywać ruchy w poprzek przebiegu włókien mięśnia. Jeżeli już go znajdziemy to należy wykonywać mocne ruchy w poprzek tego włókna. Należy powoli naciskać na to miejsce w kierunku kości, stopniowo zmieniając kąt.
Witaminy z grupy B – wsparcie układu nerwowego
Masaż głęboki
Masaż tkanek głębokich należy do najczęściej stosowanej metody przez fizjoterapeutów. Oczywiście jeżeli mówimy o leczeniu bólu mięśniowo-powięziowego. Jest ona dość łatwa i bardzo skuteczna. Działanie takiego masażu można podzielić na pośrednie oraz bezpośrednie.
Techniki bezpośrednie polegają na uciskaniu wokół okolicy punktu spustowego, a tym samym likwidują ten punkt. Techniki pośrednie polegają na usuwaniu zaburzeń w obrębie układu mięśniowo-powięziowego. Dzięki temu zmniejsza się ich aktywność. Główną zaletą masażu głębokiego w terapii punktów spustowych jest ocena funkcji narządu ruchu osoby badanej. Warto wspomnieć, że masaż głęboki jest bardzo wszechstronny, ponieważ może być wykonywany na wiele sposobów.
Podsumowanie
Reasumując – warto dbać o swoje zdrowie i od czasu do czasu wybierać się do fizjoterapeuty, który pomoże nam je zniwelować. Należy nie zapominać również o rolowaniu, które potrafi przynieść ulgę. Pamiętajmy – w zdrowym ciele – zdrowy duch!
Źródła:
http://www.triggerpoints.net/
https://pl.wikipedia.org/wiki/Punkty_spustowe
https://www.rehab.pl/choroby-i-objawy/punkty-spustowe/
Wytrążek M., Piec M., Masaż głęboki w terapii punktów spustowych, Wyższa Szkoła Edukacji i Terapii w Poznaniu.
Tanno-Rast H., Praxisbuch Myofasziale Triggerpunkte, Wydawnictwo Urban&Fischer, Munchen 2014.
Davies C., Davies A., Terapia punktów spustowych, Praktyczny Podręcznik, Wydawnictwo Vital, Bydgoszcz 2015.
Chochowska M., Ogrodowczyk R., Klonowska J., Terapia punktów spustowych, Rehabilitacja, 5/2015.
http://www.reha-borzecki.pl/metody-terapii/trigger-points
http://www.fizjoline.pl/metody-terepeutyczne/terapia-punktow-spustowych-trigger-points.html
Staciwa E., Wprowadzenie do terapii punktów spustowych – część 1, Praktyczna Fizjoterapia i Rehabilitacja, 2012, 2: 34–35.
https://lh3.googleusercontent.com/6sLqYMXwZGx3Fayaa3rjj79BN_eIpcc0nRBC5o92MLYWgLCsBOLGMzVrgq1dPzOjqQGS=s120
https://lh3.googleusercontent.com/QzwmDZ3zQgIBUIrxqXK28PqwMg18OJwtkayBEmh_dwU3Ame5UOLgjYuxHClSSoqma4-e=s85
https://cotozachoroba.pl/uciskanie-punktow-spustowych-przyniesie-ci-ulge-to-one-powoduja-bol-miesni/
https://www.rehabilitacje.org/punkty-spustowe-co-tak-boli-i-dlaczego-nie-tylko-tam-gdzie-naciska-terapeuta-1
https://bitmed.pl/blog/artykuly/czym-sa-punkty-spustowe
https://www.cozadzien.pl/ogloszenia/edukacja/terapia-miesniowo-powieziowych-punktow-spustowych-w-radomiu/6407
https://www.klinikasolar.pl/blog/main/post/terapia_punktow_spustowych_
