Na pewno kiedyś spotkaliście się ze zdaniem, że komuś wypadł dysk i musiał jechać do szpitala albo znachora, który go „nastawił”. Potoczne określenie schorzenia krążka międzykręgowego jest często nad wyraz używane, a często mylnie utożsamiane z bólem pleców, który powstał w wyniku urazu. Na pewno słyszeliście także o dyskopatii. Na pierwszy rzut oka jest to jakaś choroba związana z dyskiem. Ale czym jest ten dysk i czym jest ta dyskopatia[1]?
Czym jest ten dysk?
Otóż dysk jest zwany także krążkiem międzykręgowym. To płaska płytka chrząstki włóknistej, która leży między trzonami kręgów,
a umocowana jest do nich za pomocą płaskiej warstwy chrząstki szklistej. Za kształt krążka międzykręgowego odpowiada głównie powierzchnia obu trzonów kręgów. Dyski są większe od powierzchni trzonów i minimalnie wystają. W zależności od odcinka kręgosłupa, zmienna jest wysokość krążka. Wysokość ta waha się od 4 do 12 milimetrów, przy czym najniższa jest osiągana w odcinku szyjnym, natomiast najwyższa – w części lędźwiowej kręgosłupa. Posiadamy 23 krążki międzykręgowe. Tak oto połączenia między trzonami kręgów stanowią około 25% całkowitej długości kręgosłupa.
Omega-3 od Apollo’s Hegemony
Jak jest zbudowany dysk?
Krążek międzykręgowy można podzielić na dwie części:
Część zewnętrzną, która stanowi pewnego rodzaju mur chroniący wnętrze krążka. Jest to pierścień włóknisty, który składa się ze zwartych blaszek, ułożonych równolegle do trzonów kręgów.
Część wewnętrzną, zwaną jądrem miażdżystym. Jest to mniej zbita struktura położona w środku, nieco bliżej tylnego brzegu krążka. Galaretowate jądro miażdżyste cechuje duża zawartość wody, zwłaszcza rano. Jest to powodem różnic we wzroście człowieka
w różnych porach dnia.
Taki układ pełni rolę amortyzatora w kręgosłupie, o którym wspomniałem więcej tutaj[2].
Co to dyskopatia?
Dyskopatia, zwana także przepukliną jądra miażdżystego, obejmuje choroby krążka międzykręgowego. Schorzenie polega na powolnym przemieszczeniu się jądra miażdżystego na zewnątrz. Pamiętajmy, że krążek międzykręgowy znosi duże obciążenia, a więc charakteryzuje go wysoka wytrzymałość, a sam proces degeneracji krążka jest długotrwały i nie zachodzi od razu. Tak więc pojawienie się nagłego bólu u osoby, która podniosła jakiś ciężki przedmiot nie musi oznaczać od razu wypadnięcia dysku. Istnieje wiele różnych przyczyn bólu pleców, natomiast na dyskopatię, w której w najgorszym przypadku dochodzi utarty kontaktu krążka międzykręgowego z kręgami trzeba sobie „zapracować”.
Mechanizm powstawania dyskopatii
W procesie deformacji zachodzą cztery etapy, wyróżniamy:
- Uwypuklenie – dochodzi do osłabienia pierścienia włóknistego, a to doprowadza to niestabilności jądra miażdżystego.
- Wypuklinę – dochodzi do małych pęknięć wewnątrz pierścienia włóknistego.
- Przepuklinę – pęknięcia oraz niewydolność pierścienia włóknistego są na tyle duże, że dochodzi do jego przerwania. Zwarty układ, który utrzymywał jądro miażdżyste przestaje działać, w wyniku czego jądro miażdżyste przemieszcza się na zewnątrz.
- Sekwestrację jądra miażdżystego – dochodzi wtedy do uszkodzenia jądra miażdżystego, które przemieszcza się do kanału kręgowego, gdzie może uciskać położone tam struktury[3,4].
Przyczyny powstawania dyskopatii
Starzenie się dotyka całego człowieka, także krążki międzykręgowe, w których dochodzi do nieodwracalnych zmian, głównie dotyczy to obniżenia zawartości wody w krążku międzykręgowym. Jest to jedna z głównych przyczyn schorzeń dysku. Niektóre źródła naukowe wskazują, że już w 25. roku życia dochodzi do zmian w dysku[5,6]. Jak w wielu podobnych przypadkach, za skłonność do powstawania dyskopatii ma wpływ genetyka. Już od 20 lat wiadomo z badań, iż mutacje genów kodujących białka krążka międzykręgowego sprzyjają powstawaniu zmian w krążku[7,8]. Badacze spierają się, czy rodzaj wykonywanej pracy ma wpływ na zmiany w dysku. Niektóre badania wskazują na zależność pomiędzy zmianami w krążku międzykręgowym a ciężką pracą fizyczną, z kolei inne badania temu zaprzeczają[9,10].
Faktem jest, że gdy siedzimy, na krążek międzykręgowy działa największe obciążenie, natomiast nie jest to bezpośrednim powodem powstawania zmian w krążku międzykręgowym. Istnieje zależność pomiędzy długotrwałą pozycją siedzącą, a bólami pleców[11,12].
Z badań wynika także, iż brak szeroko pojętej aktywności fizycznej, w tym także ruchu w ciągu dnia jest związany z powstawaniem przepuklin dysku. Ruch powinien być filarem profilaktyki jak i leczenia nie tylko dyskopatii, ale wszystkich bólów pleców[13].
Kurkumina mająca pozytywny wpływ na stany zapalne i pracę układu kostnego
Jest się czego bać?
Dyskopatia może być powodem bólu pleców. Dzieje się tak głównie za sprawą drażnienia struktur przykręgosłupowych, które towarzyszy schorzeniu krążka międzykręgowego. W skrajnych przypadkach dochodzi do pojawienia się objawów neurologicznych, takich jak drętwienie nogi, zaburzenia czucia czy osłabienie siły mięśniowej. Silne objawy neurologiczne za sprawą dyskopatii są wskazaniem to leczenia operacyjnego, natomiast jest to ostateczność, jeżeli inne metody leczenia takie jak chociażby aktywność fizyczna czy fizjoterapia, nie zadziałały, a objawy neurologiczne mogą spowodować trwały uszczerbek na zdrowiu[14]. Trzeba też zwrócić uwagę na fakt, że większość dyskopatii przebiega bez jakichkolwiek objawów, nawet bólu.
Wraz z wiekiem rośnie liczba osób, które mają dyskopatie: jedną, dwie lub więcej. Osoby te mają także dyskopatie w różnych jej etapach, co za tym idzie mają zdegenerowane krążki międzykręgowe. Większość z tych osób nie wie i nie będzie wiedziała, że ma dyskopatię, ponieważ nie będzie jej czuła. Oznacza to także, że pomimo złego wyniku badania wykonanego rezonansem magnetycznym, jest możliwy brak odczuwania dolegliwości ze strony uszkodzonego krążka międzykręgowego[15].
W jednym z badań u osób z przepukliną w odcinku lędźwiowym kręgosłupa nie zastosowano leczenia operacyjnego. Pacjentom kazano odpoczywać w łóżku, byli oni także poddawani zabiegom. Już po 6 tygodniach przepuklina zmniejszała się, a całkowity efekt wyleczenia uzyskano po 12 tygodniach. Autorzy badania zaznaczają jednak, że odpoczynek powinien być połączony z utrzymaniem aktywnego trybu życia[16,17]. Kolejne badania prowadzone przez 25 lat dowiodły, iż statystycznie dwie z trzech przepuklin można wyleczyć za pomocą leczenia zachowawczego, bez konieczności leczenia operacyjnego. Organizm potrafi poradzić sobie sam
z dyskopatią tak samo jak to jest chociażby ze skaleczeniem[18].
2 tyś. IU witaminy D3 w jednej kapsułce
Dyskopatia a siłownia
Zapewne wielu z Was zastanawia się, czy można ćwiczyć na siłowni. Skoro jest to choroba kręgosłupa, to może nie powinniśmy dźwigać ciężarów? Otóż nie ma żadnego argumentu, jakoby ćwiczenia z wykorzystaniem ciężaru miałyby pogorszyć sytuację. Spełnione muszą być jednak warunki:
- Brak bólu,
- Ćwiczenia są wykonywane z ciężarem dostosowanym do swoich możliwości,
- Ćwiczenia są wykonywane zgodnie ze wzorcem ruchowym.
Obciążenia mogą mieć wpływ na degenerację krążka międzykręgowego[19]. W jednym z badań wykazano większą ilość zmian
w krążkach międzykręgowych u ciężarowców w porównaniu do lekkoatletów, natomiast Ci drudzy skarżyli się częściej na bóle pleców[20].
W jednym z najciekawszych badań osoby podnoszące ciężary na siłowni zostały porównane do swoich rówieśników(ten sam wiek, ta sama płeć), którzy prowadzili mało aktywny tryb życia. Z badania wynika, że według skali Pfirrmann’a służącej do oceny stopnia uszkodzenia dysku lifterzy mieli porównywalne z osobami niećwiczącymi zmiany w krążku międzykręgowym[19]. Kolejnym dowodem na to, że dyskopatia nie jest przeciwwskazaniem do ćwiczeń na siłowni jest badanie, w którym to trening siłowy zalecono…rolnikom
z dyskopatią w odcinku lędźwiowym kręgosłupa. Rolnicy dzięki ćwiczeniom z ciężarem zmniejszyli dawkowanie leków oraz uniknęli operacji. Rolnicy na siłownię[21]!
Podsumowanie
Dyskopatia jest schorzeniem krążka międzykręgowego[1,3,4]. Należy zwrócić uwagę, że problem jest związany głównie z rzeczami niezależnymi od nas, jak genetyka czy starzenie się [5,6,7,8]. Większość dyskopatii przebiega bez bólu, a same schorzenie może się wyleczyć bez konieczności operacji[15,16,17,18]. Aktywność fizyczna odgrywa ważną rolę w dyskopatii, jej brak sprzyja powstawaniu zmian w dysku, natomiast jej obecność stanowi element profilaktyki oraz leczenia[13]. Aktywność fizyczna może pomóc
w ograniczeniu stosowania leków. Ćwiczenia siłowe nie są przeciwwskazane u osób z dyskopatią, wręcz istnieją przesłanki, iż mogą pomóc w leczeniu[20].
Literatura:
[1] http://www.ortopeda.biz.pl/leksykon/dyskopatia.pdf
[2] Anatomia człowieka – Adam Bochenek, Michał Reicher, 2015
[3] http://www.neurocentrum.pl/dcten/wp-content/uploads/Celej-Szuster-3.pdf
[4] http://ojs.ukw.edu.pl/index.php/johs/article/view/2015%3B5%289%29%3A351-362
[5] JOURNAL OF TECHNOLOGY AND EXPLOITATION IN MECHANICAL ENGINEERING Vol. 1 1-2/2015 „The impact of the artificial intervertebral disc on functioning the lumbar spine” Monika Mańko, Jarosław Zubrzycki, Robert Karpiński
[6] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16915105
[7] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10411504
[8] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15564917
[9] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26327258
[10] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25136392
[11] „Skuteczność wybranych algorytmów postępowania fizjoterapeutycznego w leczeniu objawowym przewlekłych zespołów bólowych dolnego odcinka kręgosłupa z promieniowaniem do kończyny dolnej”, UMP Poznań 2013, Agnieszka Krawczyk – Wasielewska
[12] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4591449/
[13] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11805656
[14] Neurochirurgia Michael Schirmer, 1998
[15] „Znaczenie badań obrazowych w diagnostyce nieurazowych zespołów bólowych kręgosłupa”, Polski Przegląd Neurologiczny, 2010, 6, 2, 92-100. Hendrich B., Bladowska J., Sąsiadek M.
[16] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5256262/
[17] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2529204/
[18] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28072796
[19] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25099319
[20] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/157179
[21] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23311814
