Czarnuszka – właściwości prozdrowotne

zdjęcie: nigella-216510_1920

Nigella sativa L., inaczej czarnuszka siewna, to roślina, która rośnie w Europie Wschodniej, na Bliskim Wschodzie i w zachodniej Azji. Krzew ten produkuje owoce, które zawierają małe czarne nasiona, w których możemy znaleźć wiele aktywnych składników. Nasiona czarnuszki stosowane były w celach leczniczych przez tysiące lat w wielu kulturach. Roślina jest źródłem wielu aktywnych składników, o znacznym wpływie na zdrowie, w tym ma właściwości przeciwzapalne, antyoksydacyjne i immunomodulacyjne. Może być używana jako przyprawa, w formie oleju lub suplementu diety.

 

 

Skład oleju z czarnuszki

W zależności od miejsca pochodzenia skład olejku z czarnuszki może się różnić. Olej z czarnuszki jest znaczącym źródłem niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT). Do jego najważniejszych związków czynnych  czarnuszki należą: tymochinon (30−48%), tymohydrochinon, ditymochinon, p-cymen (7−15%), karwakrol (6−12%), 4-terpineol (2−7%), t-anetol (1−4%), α-pinen i tymol. Również inne składniki olejku eterycznego, takie jak karwon, limonen i cytronelol zostały stwierdzone w składzie oleju z czarnuszki.

Olej z czarnuszki składa się:

• w 85% z kwasów tłuszczowych (m.in. kwasu linolowego, alfa-linolenowego, eikozadienowego, palmitynowego, mirystynowego),
• cennych flawonoidów i saponin,
• fosfolipidów i fitosteroli,
• białka i węglowodanów,
• alkaloidów (m.in. nigelliny, nigellaminy, nigellidyny, nigellicyny – rzadkich w świecie roślin),
• olejku eterycznego zawierającego m.in. tymochinon, limonen, karwakrol, karwon,
• witamin: A, E, F, B1, B3, B6, biotyny, minerałów (m.in. cynku, selenu, magnezu, wapnia, żelaza, sodu, potasu).

Ultra Fish Oil AH – bardzo wysokie stężenie EPA i DHA – KUP TUTAJ

Działanie prozdrowotne

Większość udowodnionych właściwości prozdrowotnych czarnuszki przypisywanych jest związkowi eterycznemu o nazwie tymochinon.  Odpowiedzialny jest za działanie przeciwutleniające, przeciwzapalne, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze czy nawet przeciwnowotworowe. Dodatkowo ostatnie badania nad olejem z czarnuszki wykazały, działanie przeciwbólowe, hepatoochronne, a także przeciwhistaminowe oraz immunomodulujące. Pondato pojawiły się doniesienia, iż olej z czarnuszki hamuje postępowanie stłuszczenia wątroby i zmniejsza aktywność aminotransferaz, przy czym wpływa pozytywnie na profil lipidowy w niealkoholowym stłuszczeniu wątroby (NAFLD). NAFLD jest powiązany z dyslipidemią,  stąd działanie obniżające poziom trójglicerydów i podwyższające poziom cholesterolu HDL, jakie wykazuje olej z czarnuszki, może być bardzo korzystne u osób cierpiących na to schorzenie.

Za sprawą swojej szerokiej aktywności biologicznej olej z czarnuszki jest coraz częściej wykorzystywany także zewnętrznie, szczególnie w terapii trądziku, łuszczycy czy atopowego zapalenia skóry. Wykazuję on wiele pozytywnych zastosowań m.in. w problemach skórnych, alergicznych, wspomaga trawienie, działa antyoksydacyjnie, przeciwzapalnie, przeciwpasożytniczo, antybakteryjnie, antywirusowo i antygrzybiczo. Można go stosować wewnętrznie – do picia, do sałatek, a także zewnętrznie – smarować zmienioną chorobowo skórę.

 

Silny antyoksydant – kurkumina z dodatkiem piperyny  – KUP TUTAJ

Czarnuszka w badaniach

Według literatury zielarskiej olej z czarnuszki ma bardzo szerokie spektrum działania. Wiele badań wykazałoo działanie terapeutyczne czarnuszki w poprawie stanu zdrowia w przewlekłych chorobach, w tym cukrzycy, hiperlipidemii, nadciśnienia i zapalenia żołądka, ale głównie na modelach zwierzęcych. Badania na ludziach są ograniczone.

Działanie przeciwalergiczne –  odpowiada za nie tymochinon zawarty w oleju z czarnuszki. Substancja  blokuje wytwarzanie histaminy (białka odpowiedzialnego za reakcje alergiczne). Dzięki tymochinonowi układ odpornościowy reaguje mniej agresywnie na wszelkie alergeny. Zmienia on produkcję interleukin – zarówno hamujących interleukin zapalnych, jak i wzmacniających interleukin przeciwzapalnych. Badania wykazały, że myszy spożywające olej z czarnuszki mają zmniejszoną liczbę eozynofilów, cytokin i komórek zapalnych w tkance płucnej. Badanie na ludziach z udziałem 66 pacjentów z alergicznym nieżytem nosa potwierdziły skuteczność oleju z czarnuszki.  Stosowanie go spowodowało znaczący spadek przeciwciał IgE w wydzielinach z nosa, czemu towarzyszyło znaczne zmniejszenie uczucia zatkanego nosa, swędzenia, kataru i ataków kichania.

Budowanie odporności –  W jednym z badań podawano dwa razy dziennie czarnuszkę grupie uczestników. Po czterech tygodniach u większości odnotowano wzrost liczby komórek odpornościowych nawet o 72 proc. oraz większą aktywność układu immunologicznego. W celu wzmocnienia swojej odporności, aby szybciej radzić sobie z infekcjami warto spożywać olej z czarnuszki raz dziennie.

Wspomaga pracę tarczycy – W badaniu, wzięło udział  40 pacjentów z zapaleniem tarczycy Hashimoto w wieku 22-50 lat (Uczestnicy byli leczeni lewotyroksyną).  Część badanych osób spożywała sproszkowaną czarnuszkę (2g dziennie), a druga placebo (skrobię) przez 8 tygodni. W wynikach wykazano  znaczne zmniejszenie masy ciała, stężenia TSH i peroksydazy przeciwtarczycowej (anty-TPO) w surowicy, a także wzrosło stężenie T3 w surowicy, w grupie stosującej czarnuszkę.

Wspomaga leczenie AZS –  Badania kliniczne potwierdzają, że olej z czarnuszki może być tak samo skuteczny, jak niektóre powszechnie stosowane leki na atopowe zapalenie skóry (AZS). Odbywa się to dzięki właściwościom zmiękczającym i odżywiającym skórę. Olej jest bogaty w nienasycone kwasy tłuszczowe, które stanowią 85 proc. jego składu. Wystarczy stosować go dwa razy dziennie zewnętrznie (wmasowując w skórę), aby uzyskać efekt.

Wspomaga leczenie astmy – Z badań przeprowadzonych z udziałem oleju z czarnuszki wynika, że po kilku tygodniach regularnego stosowania u 80 proc. badanych poprawiła się wydolność płuc, ustąpił świszczący oddech i można było zmniejszyć dawki leków. Zarówno olej z nasion, jak i pochodna tymochinonu powodują rozluźnienie tchawicy i górnych dróg oddechowych (oskrzeli),  z których oba mogą ulec skurczowi podczas ataku astmy. Tymochinon znacznie redukuje ilość mediatorów stanu zapalnego (interleukin i leukotrientów), które odgrywają znaczącą rolę w powstawaniu astmy i stanów związanych z alergią. U osób chorych na astmę gotowany ekstrakt z nasion (15 ml/kg) w ciągu trzech miesięcy był w stanie znacząco zmniejszyć wszystkie objawy astmy.

Działanie antybakteryjnie, antywirusowe, antygrzybicze – Zastosowanie przeciwbakteryjne czarnuszki w odniesieniu do gram-ujemnych bakterii, jakimi są Helicobacter pylori czy Staphylococcus aureus, zostało potwierdzone w badaniach. Ekstrakt z czarnuszki stanowi inhibitor działania ureazy, enzymu produkowanego przez H. pylori, katalizującego rozkład mocznika do amoniaku i dwutlenku węgla. Główny składnik czarnuszki – tymochinon posiada stabilne właściwości antybakteryjne w kierunku H. pylori utrzymujące się w serum i soli fizjologicznej przez 24 godziny od podania, co potwierdzają badania przeprowadzone na myszach i królikach.

W badaniu z udziałem pacjentów zakażonych wirusem wątroby typu C (HCV) zastosowano olej z czarnuszki w dawce 450 mg (3 razy na dobę) przez okres 3 miesięcy. Po tym czasie zauważono znaczne zmniejszenie miana wirusa HCV oraz zwiększenie stężenia białka całkowitego, albumin, liczby erytrocytów i płytek krwi. W innym badaniu podawanie czarnuszki w ciągu 3–10-dniowej kuracji powodowało zahamowanie wzrostu patogenów, w tym również Candida albicans.

Wspomaga leczenie depresji – Badania potwierdzają, że olej z czarnuszki działa jak adaptogen, zwiększając naszą odporność na stres, przeciwdziałając stanom lękowym i depresyjnym, poprawiając ogólne samopoczucie. Olej z czarnuszki działa też sedatywnie (uspokajająco), a ponadto może być skuteczny z zwalczaniu symptomów epilepsji i choroby Parkinsona.

Dezaktywuje lub niszczy niektóre rodzaje komórek rakowych – Liczne badania laboratoryjne na zwierzętach pokazują, że olej z czarnuszki może przyczyniać się do śmierci komórek rakowych lub hamować ich rozwój. Zdaniem naukowców skutecznie hamuje on rozwój nowotworu skóry i tkanki podskórnej.

W innych badaniach, odkryto, że ekstrakt z oleju z czarnuszki zmniejsza żywotność komórek raka wątroby. Inni badacze doszli do wniosku, że ekstrakt z nasion i olej z czarnuszki znacznie zmniejszają żywotność komórek ludzkiego raka płuca. Ponadto w przeprowadzonych badaniach olej z czarnuszki hamował też rozwój raka jelita grubego, białaczki, raka piersi i innych nowotworów. Wszystko dzięki wspomnianemu wyżej związkowi o nazwie tymochinon.

Poprawa lipidogramu – W badaniu naukowcy zaobserwowali korzystne działanie oleju z czarnuszki w leczeniu niealkoholowego stłuszczenia wątroby. U pacjentów spożywających przez 3 miesiące olej z czarnuszki (2,5 ml co 12 godzin) odnotowano istotne statystycznie zmniejszenie procesu stłuszczenia wątroby oraz obniżenie stężenia trójglicerydów i cholesterolu LDL we krwi.

 Poprawa gospodarki cukrowej – Czarnuszka może zmniejszać poziom cukru we krwi u osób z cukrzycą typu II (7). W jednym badaniu przy stosowaniu oleju hemoglobina glikowana (wyznacznik poziomu cukru we krwi przez ostatnie 3 miesiące) spadła aż o 1,5%!

Wspomaga odchudzania  – Wyniki badań sugerują, że olej z czarnuszki może stanowić terapię wspomagającą zmniejszenie stanu zapalnego u otyłych kobiet. Zastosowanie diety z deficytem kalorycznym w połączeniu z suplementacją oleju z czarnuszki (3 g/dzień) przez okres 8 tygodni skutkowało obniżeniem poziomu czynnika martwicy nowotworu typu alfa (TNF-α, Tumour Necrosis Factor-alpha) oraz białka C-reaktywnego w porównaniu do grupy kontrolnej. Może wspierać odchudzanie, zmniejszając apetyt i objawy typu zmęczenie, zapominanie, niskie libido czy bóle u odchudzających się osób otyłych.

 

Stosowanie preparatów z czarnuszki

Najczęściej stosowaną i pojawiającą się dawką w badaniach naukowych oraz w różnych opracowaniach jest:

• od 6. roku życia i dorośli – 2,5-5ml oleju dziennie
• od 6. roku życia i dorośli- 1,2-3 g zmielonych nasion

Nasiona można stosować jako przyprawę, olej dodawać np. do sałatek. Olej, który wykazuje silne właściwości przeciwutleniające. Ważne jest, aby olej był tłoczony na zimno i ustabilizowany w delikatny sposób, aby zachować jego cenną zawartość. Badania nad toksycznością oleju przeprowadzono na szczurach wyznaczając poziom ostrej toksyczności oleju z nasion czarnuszki na wysokości – 28,8ml oleju/kg masy ciała – po jednorazowym podaniu doustnym. Wyniki takich badań traktowane są oczywiście szacunkowo i nie jesteśmy w stanie ocenić dokładnej granicy toksyczności dla człowieka. Jednakże naukowcy oceniają że taki wynik świadczy o wysokim bezpieczeństwie tego surowca.

Informacje dotyczące stosowania czarnuszki w badaniach naukowych, w których potwierdzono pozytywne efekty.

Astma, alergie, przewlekłe zapalenie błony śluzowej nosa	Dawkowanie: od 6. do 18. roku życia – 1,5-3 g oleju z czarnuszki 18+ – 3 do 4 g oleju
W cukrzycy typu 2	Dorośli: 2g nasion czarnuszki przez 2-3 miesiące
Insulinooporność	Dorośli: 2,5 ml oleju – 2 razy dziennie przez 6 tygodni
Nadciśnienie	Dorośli, równolegle do podstawowego leczenia:: 2 razy dziennie 2,5 ml oleju – przez 8 tygodni 2 razy dziennie 5 ml oleju z czarnuszki
Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS)	Dorośli: 2 razy dziennie 500 mg oleju z czarnuszki przez 8 tygodni
Zakażenie Helicobacter Pylorii	Dorośli: 2 g zmielonych ziaren czarnuszki

* tabela pochodzi z bloga pantabletka.pl

Podsumowanie

Badania wykazały, że N. sativa i jej składniki  mają szeroki zakres efektów farmakologicznych: działanie immunostymulujące, przeciwzapalne, hipoglikemiczne, przeciwnadciśnieniowe, przeciwastmatyczne, przeciwdrobnoustrojowe, przeciwpasożytnicze, przeciwutleniające i przeciwnowotworowe.

Bibliografia:

1. Amin B., Hosseinzadeh H. Black Cumin (Nigella sativa) and Its Active Constituent, Thymoquinone: An Overview on the Analgesic and Anti-inflammatory Effects. Planta Med. 2016; 82(01/02).
2. Pawłowska A., Kocur A., Siudem P., Paradowska K., Badanie stabilności oleju lnianego i oleju z czarnuszki, „Post Fitoter” 19(3), 2018.
3. Tariq Saima, Masud Tariq, Roohi Samina, Qureshi Shagufta, Radiosynthesis, biodistribution and scintigraphic evaluation of Tc-thymoquinone against Helicobacter pylori, „Journal of Radioanalytical & Nuclear Chemistry” Nov 2016, Vol. 310, Issue 2.
4. Bamosa AO, Kaatabi H, Lebdaa FM i wsp. Effect of Nigella sativa seeds on the glycemic control of patients with type 2 diabetes mellitus. Indian J Physiol Pharmacol 2010; 54(4).
5. Nikakhlagh S., Rahim F., Aryani F.H., Syahpoush A., Brougerdnya M.G., Saki N., Herbal treatment of allergic rhinitis: the use of Nigella sativa, „Am J Otolaryngol.” 32(5), 2011.
6. Kalus U., Pruss A., Bystron J., Jurecka M., Smekalova A., Lichius J.J., Kiesewetter H., Effect of Nigella sativa (black seed) on subjective feeling in patients with allergic diseases,”Phytother Res.” 17(10), 2003.
7. Khaled AAS. Gastroprotective effects of Nigella sativa oil on the formation of stress gastritis in hypothyroidal rats. Int J Physiol Pathophysiol Pharmacol 2009; 1.
8. [Kheirouri S1, Hadi V1, Alizadeh M1. Immunomodulatory Effect of Nigella sativa Oil on T Lymphocytes in Patients with Rheumatoid Arthritis. Immunol Invest. 2016 May;45(4).
9. Vahid Hadi, Sorayya Kheirouri,  Mohammad Alizadeh, Alireza Khabbazi, and Hossein Hosseini. Effects of Nigella sativa oil extract on inflammatory cytokine response and oxidative stress status in patients with rheumatoid arthritis: a randomized, double-blind, placebo-controlled clinical trial. Avicenna J Phytomed. 2016 Jan-Feb; 6(1).
10. Barakat EM, El Wakeel LM, Hagag RS.,Effects of Nigella sativa on outcome of hepatitis Cin Egypt, „World J Gastroenterol” 19, 2013.
11. Khonche A., Huseini H. F., Gholamian M., Mohtashami M., Nabati F., Kianbakht S., Standardized Nigella sativa seed oil ameliorates hepatic steatosis, aminotransferase and lipid levels in non-alcoholic fatty liver disease: A randomized, double-blind and placebo-controlled clinical trial, „Journal of Ethnopharmacology” 234, 2019.
12. Barakat EM, El Wakeel LM, Hagag RS. Effects of Nigella sativa on outcome of hepatitis C in Egypt. World J Gastroenterol. 2013.
13. Mahdavi R., Namazi N., Alizadeh M., Farajnia S., Nigella sativa oil with a calorie-restricted diet can improve biomarkers of systemie inflammation in obese women: A randomized double-blind, placebo-controlled clinical trial, „Journal of Clinical Lipidology” 10, 2016.
14. Ahmad Najmi, Mohammad Nasiruddin, Rahat Ali Khan, and Shahzad F. Haque. Effect of Nigella sativa oil on various clinical and biochemical parameters of insulin resistance syndrome. Int J Diabetes Dev Ctries. 2008 Jan-Mar; 28(1).