Trening siłowy niesie za sobą wiele korzyści, chociażby umożliwia zwiększyć siłę oraz masę mięśniową. Bezpośrednie skutki dźwigania ciężarów mogą wpłynąć także na nasze funkcjonowanie w życiu codziennym, w końcu często trzeba wykorzystać siłę swoich mięśni. Po za tym ćwiczenia siłowe pozwalają osiągnąć wymarzoną sylwetkę. Po za tym trening siłowy wpływa pozytywnie na nasz nastrój. Pomimo wielu zalet, tak jak w innych dyscyplinach sportowych, trening siłowy może wiązać się z urazami układu ruchu, które jednak występują rzadziej niż w innych sportach. Wiele osób twierdzi, że osoby ćwiczące siłowo będą zmagać się z dolegliwościami bólowymi ze strony swoich stawów w związku z procesami zwyrodnieniowymi, które powstały w wyniku ćwiczeń na siłowni. Czy ta teoria jest prawdą?
Kilka słów o zwyrodnieniach
Choroba zwyrodnieniowa stawów jest nieodwracalną chorobą, w której dochodzi do zmian degeneracyjnych w jednym lub wielu stawach. W przebiegu choroby dochodzi do destrukcji chrząstki stawowej, w następstwie czego zmiany zaczynają obejmować inne struktury oraz kość. W chorobie zwyrodnieniowej powstają narośla kostne zwane inaczej osteofitami. Zwyrodnieniu towarzyszy stan zapalny stawu. Sama choroba została uznana przez Światową Organizację Zdrowia za jedną z najczęstszych problemów zdrowotnych. Zwyrodnienia stawów częściej dotyczą kobiet[1].
Według statystyk, choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego jest przyczyną niepełnosprawności u 10% społeczeństwa po 55. roku życia i u 30% osób powyżej 65. roku życia. Zwyrodnienia w stawach posiada ponad 8 milionów Polaków[2].
Choroba zwyrodnieniowa stawów pogarsza funkcjonowanie w codziennym życiu głównie przez pojawiający się ból stawu.
Do innych objawów zwyrodnienia należą:
- ograniczony zakres ruchu w stawie,
- sztywność stawowa,
- upośledzenie wzorców ruchowych – niektóre ruchy są wykonywane inaczej w porównaniu ze zdrowymi stawami, w przypadku zajęcia stawów kończyn dolnych, zmiany można zauważyć podczas chodu.
Ze względu na to, że choroba dotyczy układu ruchu, chorzy mają problemy z wykonywaniem wielu czynności, ponieważ sprawiają one ból i nie są już tak wydajne, jak przed chorobą. W ocenie stopnia zmian w stawie podczas choroby służy skala Kellgrena – Lawrence’a, w której ocenia się staw i kości na podstawie obrazu radiologicznego. Pod uwagę są brane: obecność osteofitów czy zwężenia szpar stawowych.
Leczenie zachowawcze polega na kompleksowej rehabilitacji, edukacji pacjenta, zmniejszeniu masy ciała w przypadku nadwagi lub otyłości oraz farmakoterapię – głównie leki przeciwzapalne. Zaawansowane zmiany w stawie mogą być wskazaniem do leczenia operacyjnego, w którym zajęta część jest wymieniana na sztuczną, nazywaną endoprotezą. Zabieg endoprotezoplastyki, czyli wspomnianej wymiany pozwala zmniejszyć ból w chorobie zwyrodnieniowej, natomiast pacjent musi pamiętać, że w sztucznym stawie może dojść do zwichnięcia w przypadku nieprawidłowego korzystania z endoprotezy[1].
Kurkumina wykazująca pozytywny wpływ na aparat ruchu
Siłownia niszczy stawy?
Na pewno spotkaliście się ze stwierdzeniem, że siłownia niszczy stawy. „Ćwicz, ćwicz, a na starość będziesz narzekać na stawy.” W końcu podczas ćwiczeń z obciążeniem na staw działają duże siły. Uprawianie sportu siłowego wiąże się ze stanami zapalnymi oraz uszkodzeniami w stawach, natomiast jedno z badań wykazało, że występowanie zmian zwyrodnieniowych u osób podnoszących ciężary jest podobne do zmian u osób niećwiczących w tej samej grupie wiekowej[3]. Co ciekawe, istnieje wiele badań, które potwierdzają korzyści z wykonywania treningu z obciążeniem u osób z chorobą zwyrodnieniową stawów. W połączeniu z innymi rodzajami ćwiczeń, trening siłowy pozwala zwiększyć, utrzymać bądź zniwelować spadek siły mięśniowej u osób z chorobą zwyrodnieniową stawów, a ponadto polepsza funkcjonowanie w życiu codziennym i zmniejsza ból[4,5].
Żeby nie było tak cudownie, w jednym z badań wykazano, że piłka nożna oraz podnoszenie ciężarów są czynnikami ryzyka pojawienia się zwyrodnienia stawów, natomiast w przypadku ciężarowców stwierdzono u nich także dużą masę ciała, która także mogła odgrywać ważną rolę w procesie powstawania zmian zwyrodnieniowych[6].
Publikacje naukowe wskazują, że ważnym elementem profilaktyki choroby zwyrodnieniowej stawów może być zachowana odpowiednia siła oraz masa mięśniowa[1].
Z badań naukowych można wywnioskować, że trening siłowy nie jest bezpośrednią przyczyną powstawania zwyrodnienia w stawach, natomiast w przypadku niewłaściwego ćwiczenia, w wyniku którego dochodzi do urazów oraz powstawania stanów zapalnych ryzyko choroby rośnie. Na pewno na stawy powinny uważać osoby otyłe i z nadwagą.
Flexit – przyjaciel Twoich ścięgien i stawów
Co tak naprawdę niszczy stawy?
Najnowsze publikacje naukowe wskazują, że choroba zwyrodnieniowa stawów nie jest następstwem starzenia się organizmu czy stresu metabolicznego, natomiast powstaje w wyniku obecnego w organizmie stanu zapalnego[1].
Należy zwrócić uwagę na jeden czynnik, który jest powodem wielu chorób, zarówno układu sercowo – naczyniowego, cukrzycy oraz choroby zwyrodnieniowej stawów – jest to otyłość. W jednym z badań wzięło udział prawie 300 pacjentów zmagających się z chorobą zwyrodnieniową. U tych osób sprawdzono wskaźnik BMI, obwód talii i bioder. U większości pacjentów stwierdzono nadwagę i otyłość. Po za tym badacze zauważyli, że choroby sercowo – naczyniowe, cukrzyca oraz zaawansowane etapy choroby zwyrodnieniowej stawów występowały częściej. Wraz ze wzrostem masy ciała, rósł stopień „zniszczeń” w stawach[7]. W innym badaniu sprzed 3 lat obliczono BMI dla ponad 100 pacjentów z chorobą zwyrodnieniową stawu kolanowego. U ponad 60% osób z zaawansowanym stanem choroby zwyrodnieniowej stwierdzono otyłość, natomiast mniej niż 20% pacjentów miało prawidłową masę ciała według Światowej Organizacji Zdrowia[8]! Związek pomiędzy otyłością a chorobą zwyrodnieniową wydaje się logiczny, w końcu stawy w każdym ruchu podczas czynności dnia codziennego muszą zmagać się z dodatkowym ciężarem w postaci tkanki tłuszczowej. Dodatkowo w innej publikacji zauważono związek pomiędzy stopniem dolegliwości bólowych stawów, a wysokim wskaźnikiem BMI.
Co ciekawe, nawet operacja może nie pomóc osobom z otyłością, ponieważ w wynikach jednego z badań stwierdzono, że osoby z otyłością częściej mogą się skarżyć na ból okolicy poddanej zabiegowi po 6 miesiącach od zabiegu w porównaniu z osobami z normalną masą ciała. Redukcja masy ciała powinna być zatem podstawowym elementem leczenia choroby zwyrodnieniowej stawów u osób otyłych.
Ponadto należy zwrócić uwagę, że otyłości towarzyszy stan zapalny sprzyjający chociażby powstawaniu choroby zwyrodnieniowej stawów rąk. Otóż dzieje się tak za sprawą białej tkanki tłuszczowej, która wydziela czynniki prozapalne.
Powstawaniu choroby zwyrodnieniowej sprzyja uraz z przeszłości, który mógł wprowadzić dysfunkcję przez patologię ustawienia struktur narządu ruchu, zmianę wzorca ruchowego na taki, który omija ból lub nieodpowiednio przeprowadzoną rehabilitację, a nawet jej brak.
Innym czynnikiem powiązanym z chorobą zwyrodnieniową może być niedobór witaminy D, od którego może zależeć wystąpienie choroby czy szybkość zmian w stawie. Dlatego też warto suplementować witaminę D[1].
Profilaktyka
Aby zmniejszyć ryzyko powstania w naszych stawach stanów zwyrodnieniowych, należy przede wszystkim wykluczyć najważniejsze przyczyny powstawania choroby. Co prawda nie możemy nic zrobić z materiałem genetycznym, który dostaliśmy od rodziców, natomiast ochroną przed chorobą zwyrodnieniową stawów powinien być nasz tryb życia. Profilaktyka choroby opiera się na utrzymywaniu prawidłowej masy ciała, aktywności fizycznej, unikaniu urazów, a w przypadku gdy taki wystąpił – skutecznej rehabilitacji oraz suplementacji witaminą D.
20000 IU witaminy D3 w kapsułce
Podsumowanie
Choroba zwyrodnieniowa stawów to postępujący proces destrukcji części układu ruchu, który pogarsza funkcjonowanie w codziennym życiu. Choroba jest dosyć powszechna, ponieważ na zwyrodnienia w stawach narzeka spory odsetek społeczeństwa. Obecne badania zaprzeczają, jakoby ćwiczenia z obciążeniem miały być powodem powstawania choroby, natomiast nieprawidłowe ćwiczenie oraz urazy mogą się do tego przyczynić. Nadmierna masa ciała jest bezpośrednim czynnikiem doprowadzającym do zmian degeneracyjnych w stawach. Po za tym należy zadbać o prawidłowy poziom witaminy D w organizmie, który jest elementem profilaktyki.
Literatura:
[1] https://journals.viamedica.pl/forum_zaburzen_metabolicznych/article/view/42556
[2] https://journals.viamedica.pl/forum_zaburzen_metabolicznych/article/view/54491/41133
[3] https://bjsm.bmj.com/content/14/2-3/97
[4] https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1002/art.22245
[5] http://www.jrheum.org/content/28/7/1655.short
[6] https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/art.1780380413
[7] https://europepmc.org/abstract/med/21341461
[8] https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2255497116300271
