źródło zdjęcia: https://pixabay.com/photos/female-beach-dance-jump-play-girl-4234344/
Wprowadzenie
Terapia ruchem zaczęła się rozwijać w XX wieku, głównie w Stanach Zjednoczonych i Europie. Jej powstanie wiąże się z dwiema głównymi ścieżkami:
rozwój tańca jako sztuki ekspresyjnej – znaczenie emocji i intuicji w aktywności. Te idee wpłynęły na postrzeganie tańca jako środka komunikacji i terapii.
Psychologia i medycyna – w latach 40. i 50. XX wieku terapeuci zaczęli stosować ruch w pracy z pacjentami z zaburzeniami psychicznymi. Zauważono, że pomaga on pacjentom lepiej wyrażać uczucia przepracowywać trudne doświadczenia.
Wykorzystuje się ekspresję fizyczną jako narzędzie wspierające zdrowie psychiczne i fizyczne. Jest ona oparta na założeniu, że ciało i umysł są ze sobą nierozerwalnie powiązane, a ruch może służyć jako rodzaj komunikacji czy samopoznania. Nie jest on oceniany pod kątem techniki czy estetyki, ale jako sposób wyrażania przeżyć wewnętrznych i potrzeb jednostki. Kluczowe znaczenie ma tu spontaniczność i swoboda, które pozwalają odkrywać siebie, uwalniać napięcia i budować większą harmonię między ciałem a umysłem. Znajduje zastosowanie w szpitalach, szkołach, ośrodkach terapeutycznych oraz w pracy z różnymi grupami wiekowymi i społecznymi. Łączy ona tradycję artystyczną z naukowym podejściem do zdrowia, oferując holistyczne wsparcie dla ciała i umysłu.
Wyrażanie emocji przez ruch
Jest uniwersalnym językiem, który pozwala wyrazić to, co trudno ubrać w słowa. Jest to szczególnie ważne dla osób mających trudności z werbalizacją swoich uczuć, dla:
dzieci – jest idealna dla najmłodszych, ponieważ pozwala im naturalnie eksplorować swoje przeżycia i rozwijać zdolności motoryczne. Stymuluje rozwój mózgu, wspiera budowanie relacji i pomaga wyrażać afekty, które dzieciom trudno nazwać słowami.
Dorosłych – dla nich może być to sposób na radzenie sobie z codziennym stresem i poprawę zdrowia psychicznego. Pomaga w budowaniu świadomości ciała oraz wzmacnianiu relacji interpersonalnych.
Seniorów – w ich przypadku wspiera zarówno sprawność fizyczną, jak i psychiczną. Jest łagodnym sposobem na utrzymanie aktywności oraz przeciwdziałanie samotności.
Osób zmagających się z depresją, lękiem czy traumą.
Osób z niepełnosprawnościami ruchowymi – ćwiczenia skupione na pracy z oddechem, koordynacją i równowagą pomagają ludziom w poprawie jakości życia.
Osób z chorobami neurodegeneracyjnymi – pomaga ludziom ze schorzeniami takimi jak Alzheimer czy Parkinson, dzięki czemu zachowują one mobilność, poprawiają swój nastrój i podtrzymują funkcje poznawcze.
Dzieci z zaburzeniami rozwojowymi – szczególnie z autyzmem czy ADHD.
Ultra Fish Oil – bardzo wysokie stężenie EPA i DHA w kapsułce – KUP TUTAJ
Jak ruch wpływa na psychikę?
Działa on jak most łączący ciało z umysłem. Jest wykorzystywany do odzwierciedlania wewnętrznych przeżyć – zarówno tych uświadomionych, jak i tych ukrytych głęboko w podświadomości. Przyspieszone, dynamiczne aktywności mogą odzwierciedlać napięcie lub gniew, zaś powolne, płynne pomagają w odnalezieniu spokoju i równowagi.
Wywołuje zmiany w mózgu, które mają bezpośredni wpływ na nasze samopoczucie:
Wydzielanie endorfin – aktywność fizyczna, nawet w łagodnej formie, prowadzi do uwalniania endorfin, nazywanych potocznie „hormonami szczęścia”. Poprawiają one nastrój, zmniejszają odczuwanie bólu i powodują poczucie euforii.
Redukcja kortyzolu – jest on naturalnie obniżany podczas uprawiania sportu. Pomaga również rozładować napięcie związane z przewlekłym stresem, co może chronić przed jego negatywnymi skutkami, takimi jak bezsenność czy lęki.
Neuroplastyczność mózgu – poprawia on jego zdolności do adaptacji i tworzenia nowych połączeń neuronowych. Oznacza to lepszą pamięć, koncentrację i zdolność do radzenia sobie z problemami. Angażuje zarówno ciało, jak i wyobraźnię, pobudzając kompleksowe działanie mózgu.
https://pixabay.com/photos/brain-hand-grey-gray-brain-4961452/
Korzyści fizyczne
Lepsza koordynacja i równowaga – taniec angażuje całe ciało, co wspiera rozwój zdolności motorycznych. Regularna praca nad różnorodnymi ruchami pozwala na lepsze panowanie nad ciałem i aktywacja mięśni głębokich.
Redukcja napięcia mięśniowego – stres często prowadzi do usztywnienia ciała. Poprzez poruszanie się, możemy rozluźnić mięśnie, co przynosi ulgę fizyczną, ale często też psychiczną.
Poprawa ogólnej kondycji – ta terapia, nawet w łagodnej formie, wspiera poprawę krążenia, elastyczności i wydolności organizmu. Dzięki temu jesteśmy mniej narażeni na choroby z sercem.
Korzyści społeczne
Budowanie relacji w grupach terapeutycznych – sesje te często odbywają się w grupach, co sprzyja integracji i budowaniu relacji. Wspólne doświadczenia mogą wzmacniać poczucie więzi i przynależności.
Uczenie się pracy zespołowej – uczestnicy uczą się współdziałania, wzajemnego słuchania i zaufania. Takie doświadczenia są szczególnie cenne w rozwijaniu umiejętności współpracy i empatii.
Jak wygląda sesja?
To starannie zaplanowany proces. Każda z nich ma strukturę składającą się z kilku etapów, które pomagają w pełnym wykorzystaniu potencjału ruchu jako narzędzia terapeutycznego.
1.Rozgrzewka – to początek sesji, mający na celu wprowadzenie odbiorców w stan uważności na swoje ciało i przestrzeń. Celem jest zwiększenie świadomości ciała i przygotowanie do dalszej pracy. Na przykład ćwiczenia oddechowe: skupienie na głębokim i spokojnym oddechu, aby połączyć oddech z ciałem, czy praca z poczuciem kontaktu stóp z podłożem, co pomaga uczestnikom poczuć się stabilnie i bezpiecznie (tak zwane uziemienie).
2. Główna część – improwizacja i taniec. To kluczowa część, w której jest czas na eksplorację swoich emocji i myśli. Chodzi tu o wyrażenie siebie i odkrywanie nowych sposobów poruszania się i komunikacji. Wykorzystać można różne rodzaje muzyki (od spokojnej po dynamiczną) lub dźwięków (np. bębnów, klaśnięć) w celu pobudzania ciała. Stosuje się również interakcje w parach lub małych grupach, co buduje zaufanie. Terapeuta może poprosić uczestników o stworzenie „opowieści”, wyrażając za pomocą ciała radość, smutek czy frustrację.
3. Wyciszenie i refleksja – to czas na uspokojenie ciała i umysłu oraz przemyślenia. Istotnym elementem jest integracja doświadczeń oraz „wychillowanie”. Stosuje się ćwiczenia oddechowe i relaksacyjne: łagodne kołysanie czy wizualizacja uspokajających obrazów (np. fale morza). Grupa może usiąść w kręgu, by każdy miał możliwość podzielenia się swoimi wrażeniami. Jeśli sesja była indywidualna, można zaproponować zapisanie odczuć w formie notatek.
Potrzebne kwalifikacje
Wykształcenie specjalistyczne – w dziedzinach takich jak psychologia, pedagogika czy taniec. Istnieją również studia i kursy specjalistyczne w zakresie terapii tańcem i ruchem (DMT – Dance Movement Therapy).
Certyfikaty i szkolenia – w Polsce i Europie terapeuci mogą uzyskać certyfikaty organizacji takich jak European Association of Dance Movement Therapy (EADMT) czy z zakresu traumy, technik relaksacyjnych czy neurobiologii.
Umiejętności miękkie – powinien cechować się empatią, umiejętnością nawiązywania relacji oraz zdolnością dostosowywania programu do indywidualnych potrzeb.
Kanna o działaniu mimikującym SSRI (poprawa nastroju) w tabletkach – KUP TUTAJ
Połączenie metod
1.Psychoterapia – taniec może być narzędziem do spraw omawianych podczas klasycznych sesji psychoterapeutycznych. W pracy z traumą może ona wspierać takie metody jak EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing), pomagając uwolnić przeżycia blokowane w ciele.
2. Medytacja – mają wspólny cel: zwiększenie świadomości ciała i umysłu oraz rozwijanie uważności. Dodatkowa aktywność może stanowić dynamiczne uzupełnienie statycznej medytacji, pomagając uczestnikom łatwiej wejść w stan koncentracji. Elementy ruchu uważnego (mindful movement) wspierają medytację, pomagając skupić się na oddechu i chwili obecnej.
3. Joga – obie łączą pracę z ciałem i umysłem. Te metody działają komplementarnie, pomagając poprawić elastyczność ciała, świadomość oddechu i równowagę ciała. Taniec może być bardziej spontaniczny i ekspresyjny, podczas gdy joga opiera się na określonych asanach. Połączenie tych dwóch metod pozwala uczestnikom pracować zarówno nad strukturą, jak i kreatywnością.
4. Fizjoterapia– osoby po urazach ciała mogą korzystać z terapii ruchem jako uzupełnienia, by odzyskać nie tylko sprawność fizyczną, ale także poczucie własnej wartości.
Podsumowanie
Każde przemieszczenie ciała – od subtelnego gestu po pełną ekspresji taneczną improwizację – może stać się formą opowieści o emocjach. Daje przestrzeń do „przepracowania” ich w bezpieczny sposób. To metoda, która przynosi realne efekty w różnych sytuacjach – od wspierania dzieci z zaburzeniami rozwojowymi, po poprawę jakości życia seniorów. Kluczowym elementem skuteczności tej metody jest odpowiednio wykwalifikowany terapeuta, który potrafi dostosować techniki do indywidualnych potrzeb. W Polsce dostępność specjalistów i szkoleń w zakresie tej terapii stale rośnie, co daje możliwość rozwijania tej wartościowej formy wsparcia. W połączeniu z innymi metodami, tworzy harmonijną całość, która wspiera zdrowie w wymiarze psychofizycznym. Jej elastyczność i uniwersalność sprawiają, że doskonale współgra z technikami takimi jak psychoterapia, medytacja czy joga, wzmacniając efekt i pomagając w osiągnięciu holistycznego dobrostanu.
Źródła:
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31481910/
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7476461/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32981580/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37593363/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25695871/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37427835/
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6710484/
https://www.frontiersin.org/journals/psychology/articles/10.3389/fpsyg.2020.01687/full
https://bmcgeriatr.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12877-023-04406-y
https://www.researchgate.net/publication/358209990_Dance_Therapy_Today_An_Overview_of_the_Profession_and_Its_Practice_Around_the_World
