Zdjęcie: unsplash.com/@averey
Ponad 26 milionów ludzi na całym świecie cierpi na chorobę Alzheimera (AD), najpowszechniejszy rodzaj demencji. Jeśli nie zostaną podjęte skuteczne działania zapobiegające chorobie lub opóźniające jej wystąpienie, przewiduje się, że liczba chorych podwoi się w ciągu najbliższych 40 lat. Całkowity szacowany światowy koszt demencji wyniósł w 2010 roku 604 miliardy dolarów i będzie wzrastał wraz z rozpowszechnieniem. Postawiono hipotezę, że gdyby można było opóźnić początek Alzheimer’a średnio o 2 lata, to chorobowość na świecie w 2050 roku byłaby o 22 mln niższa niż obecne prognozy, a koszty uległyby znacznej redukcji. Obecnie dobrze wiadomo, że choroba Alzheimer’a rozpoczyna się przedłużonym przedklinicznym etapem zmian patologicznych bez objawów i postępuje z subiektywnymi dolegliwościami pamięci i łagodnymi zaburzeniami poznawczymi przed rozwojem klinicznej demencji. Dlatego programy wczesnej interwencji są konieczne w tych przedklinicznych stadiach choroby.
Alzheimer a odżywanie
Ryzyko Alzheimera wzrasta wraz z niemodyfikowalnymi warunkami, w tym wiekiem i statusem apolipoproteiny E. Z drugiej strony, najnowsze dane dotyczące roli czynników sercowo-naczyniowych sugerują, że chorobie Alzheimera można przynajmniej częściowo zapobiegać. W tym obszarze rośnie zainteresowanie wzorcami żywieniowymi i składnikami odżywczymi jako potencjalnymi modyfikowalnymi czynnikami ryzyka. Niestety liczba badań jest ograniczona, a wyniki niespójne, prawdopodobnie ze względu na złożoność nauki o żywieniu i nieuwzględnienie ważnych potencjalnych czynników zakłócających, które należy wziąć pod uwagę przy projektowaniu i analizie badań związanych z dietą. Wiadomo jednak, że wiele czynników dietetycznych ma działanie ochronne.
Wiadomo, że wiele czynników dietetycznych chroni przed współistniejącymi chorobami sercowo-naczyniowymi, takimi jak otyłość, nadciśnienie, cukrzyca i hipercholesterolemia, które dodatkowo są dobrze znanymi stanami związanymi z ryzykiem AD. Co więcej, pewne wzorce żywieniowe i składniki odżywcze bezpośrednio zakłócają mechanizmy etiopatogenne w AD (tj. nadprodukcję i odkładanie się amyloidu b [Ab] lub neurodegenerację). Dlatego interwencja dietetyczna może odgrywać rolę w profilaktyce AD lub strategiach terapeutycznych, poprzez mechanizmy naczyniowe lub nerwowe lub oba.
Wpływ zabiegów dietetycznych na zdrowie mózgu
Dieta wysokotłuszczowa jest skorelowana ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia otępienia. Znacząco indukowała patologiczne zmiany w ekspresji białek tau związanych ze spadkiem funkcji poznawczych oraz w modelach mysich niezależnie od genotypu. Szlaki sygnałowe kinazy syntazy glikogenu-3beta, które mogą pośredniczyć w fosforylacji białek tau podobnej do choroby Alzheimera, również podlegają regulacji dietetycznej. Dalsze dowody potwierdzają znaczenie i skuteczność diety śródziemnomorskiej.
Co więcej, wciąż gromadzi się dowody na to, że włączenie owoców jagodowych i niezbędnych składników pochodzących z nich, takich jak resweratrol, jest korzystne. Podanie złożonego preparatu polifenolowego (ekstrakt z pestek winogron, resweratrol i ekstrakt z soku winogronowego Concord) poprawiło długoterminowe deficyty indukowane w skrawkach hipokampa po leczeniu oligomerycznym amyloidem b (Abeta). Dodatkowo, Flawonoidy ekstrahowane z kakao i herbaty poprawiały funkcję zakrętu zębatego, czyli ważnego obszaru mózgu u zdrowych osób dorosłych.
Omega-3 a choroba Alzheimera
Omega-3 (n-3) wielonienasycone kwasy tłuszczowe (PUFA) są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania neuronów i mózgu. PUFA są kluczowymi składnikami błon komórkowych i modulują ważne procesy, takie jak stany zapalne i stres oksydacyjny. Do głównych PUFA n-3 należą kwas dokozaheksaenowy (DHA) i kwas eikozapentaenowy (EPA). Chociaż oba mogą być syntetyzowane endogennie z kwasu α-linolenowego, szybkość konwersji u ludzi jest bardzo niska. W związku z tym głównym źródłem DHA i EPA jest dieta.
Szereg badań w populacji ogólnej wykazało, że wyższe spożycie PUFA n-3 w diecie, mierzone za pomocą kwestionariuszy częstotliwości spożywania pokarmów (FFQ) lub kwestionariuszy historii diety, wiąże się z niższym ryzykiem demencji i wolniejszym pogorszenie funkcji poznawczych związane z wiekiem. Ponadto ryzyko rozwoju chorób neurodegeneracyjnych może być mniejsze przy wysokim spożyciu diety n-3 PUFA.
Głównymi źródłami DHA w diecie są oleje rybne i tłuste ryby, a w kilku badaniach zbadano związek spożycia ryb z funkcjami poznawczymi i wystąpieniem choroby Alzheimeras. Cztery z pięciu zidentyfikowanych badań wykazały, że spożycie ryb znacznie zmniejsza ryzyko Alzheimera. Jeśli chodzi o zmiany poznawcze związane ze starzeniem się, trzy z trzech badań wykazały, że częste spożywanie ryb (co najmniej dwa razy w tygodniu) jest zwykle związane z wolniejszym tempem spadku funkcji poznawczych i lepszymi ogólnymi funkcjami poznawczymi w populacji ogólnej. Podobne wyniki uzyskano w badaniu przekrojowym wśród 1613 zdrowych osób, w którym spożycie tłustych ryb wiązało się ze zmniejszoną częstością występowania zaburzeń funkcji poznawczych. W niedawnym badaniu wyższe tygodniowe spożycie ryb pieczonych lub pieczonych w porównaniu z rybami smażonymi pozytywnie korelowało z objętością istoty szarej w różnych obszarach mózgu i zmniejszało ryzyko pogorszenia funkcji poznawczych w ciągu 5 lat.
Wpływ suplementacji n-3 PUFA na funkcje poznawcze badano w kilku badaniach klinicznych w różnych stanach, w tym w chorobie Alzheimera, a także w zdrowym starzeniu się. Ogólnie rzecz biorąc, suplementacja n-3 PUFA z DHA (0,24-2 g/dzień) lub EPA (0,6-1 g/dzień) przez okres od 12 tygodni do 18 miesięcy nie ma istotnego wpływu na funkcje poznawcze w chorobie Alzheimera. Jednak w jednym badaniu leczenie DHA (1,7 g/dzień) i EPA (0,6 g/dzień) przez 12 miesięcy zmniejszyło pogorszenie funkcji poznawczych w podgrupie 32 pacjentów z bardzo łagodnym AD. Podobnie podawanie DHA (0,24–1,3 g/dobę) i EPA (0,45–1 g/dobę) poprawiało sprawność poznawczą w trzech badaniach obejmujących pacjentów z zaburzeniami kognitywnymi. W odniesieniu do starzenia poznawczego w trzech badaniach nie stwierdzono istotnych zmian w sprawności poznawczej po podawaniu DHA (0,5–0,85 g/dobę) i EPA (0,2–1 g/dobę) przez okres od 26 tygodni do 4 lat. Co ciekawe, dwa dodatkowe badania obejmujące osoby z subiektywnymi dolegliwościami pamięci wykazały pozytywny kliniczny wpływ suplementacji n-3 PUFA na niektóre funkcje poznawcze. Odkrycia te sugerują, że suplementy n-3 PUFA mogą być przydatne w bardzo wczesnych stanach patologicznych.
Olej rybi od Apollo’s Hegemony – suplement wspierający zdrowie mózgu – KUP TUTAJ
Mechanizm działania Omega-3
Wiadomo, że PUFA silnie chronią przed chorobami naczyniowymi. Obniżają stężenie triglicerydów w osoczu, tętno spoczynkowe i ciśnienie krwi oraz wydolność mięśnia sercowego. Ponieważ dobrze wiadomo, że zmiany naczyniowe mogą wpływać na kliniczną ekspresję AD, korzyści z n-3 PUFA mogą wynikać z pośredniego wpływu na czynność naczyń. Jednak PUFA mogą mieć również bezpośredni wpływ na tkanki nerwowe. Na przykład wyższe spożycie kwasów tłuszczowych n-3 było związane z większą objętością istoty szarej w obszarach mózgu związanych z AD. Co więcej, PUFA n-3 mogą odgrywać istotną rolę ochronną w mechanizmach komórkowych zaangażowanych w neurodegenerację, w tym przebudowę błon, stany zapalne i stres oksydacyjny oraz amyloidogenezę.
W badaniach zauważono, że integralność błony neuronalnej jest zmieniona w AD. Włączenie n-3 PUFA do błon neuronów zmniejsza frakcję cholesterolu całkowitego, silnie wpływając na właściwości błony nerwowej, takie jak płynność, przepuszczalność i lepkość, które są niezbędne dla neuroprzekaźnictwa i plastyczności synaptycznej dla uczenia się, pamięci i innych złożonych procesów poznawczych.
Co więcej, DHA chroni przed procesami oksydacyjnymi i zapalnymi, które biorą udział w etiopatogenezie AD. Rzeczywiście, zdrowi dorośli, którzy otrzymują suplementację PUFA n-3, po 4 latach leczenia mają obniżony poziom cytokin prozapalnych w surowicy. Wiadomo, że pochodna DHA, neuroprotektyna D1, tłumi prozapalną reakcję genu w ludzkich komórkach nerwowych, a poziom zarówno DHA, jak i neuroprotektyny D1 okazał się niski w hipokampie mózgów chorych na AD. DHA zwiększa również aktywność reduktazy glutationowej oraz zmniejsza poziom reaktywnych form tlenu i składników proapoptotycznych w korze mózgowej i hipokampie. Ponadto stosunek n-3/n-6 wykazał ujemną korelację z odpowiedziami proapoptotycznymi i zapalnymi.
Coraz więcej dowodów sugeruje, że PUFA n-3, zwłaszcza DHA, są związane z przetwarzaniem amyloidu w mózgu. Wydaje się, że DHA zmniejsza aktywność b- i c-sekretazy, zapobiegając ich interakcji z białkiem prekursorowym amyloidu. Może również ułatwiać aktywność a-sekretazy i późniejszą nieamyloidogenną obróbkę białka prekursorowego amyloidu. Ponadto DHA może hamować fibrylację i agregację toksycznych oligomerycznych form Ab. Ostatnio wykazano, że wysokie spożycie n-3 PUFA wiąże się z niższym poziomem Ab, który jest silnym czynnikiem ryzyka Alzheimera.
Antyoksydanty a choroba Alzheimera
Stres oksydacyjny charakteryzuje się brakiem równowagi między produkcją reaktywnych form tlenu a wydajnością systemu obrony antyoksydacyjnej. Mózg jest szczególnie podatny na uszkodzenia spowodowane przez wolne rodniki ze względu na wysokie zużycie tlenu, dużą zawartość lipidów i stosunkowo ograniczoną dostępność systemów antyoksydacyjnych w porównaniu z innymi narządami i tkankami. Dodatkowo wykazano, że równowaga między utleniaczami i przeciwutleniaczami jest znacznie zmieniona w kontekście stanów neurodegeneracyjnych, w tym AD.
Dietetyczne przeciwutleniacze (witamina E, witamina C, karotenoidy, flawonoidy i kwasy fenolowe) mogą stanowić obiecujące środki zarówno w zapobieganiu, jak i leczeniu AD, ponieważ są składnikami wielu regularnie spożywanych pokarmów. Owoce i warzywa są bogate w przeciwutleniacze, takie jak witamina C i karotenoidy, podczas gdy głównymi źródłami witaminy E są oleje roślinne i orzechy, a polifenoli herbata, czekolada, oliwa z oliwek i jagody. Wiadomo już, że stres oksydacyjny można zmniejszyć poprzez regularne przyjmowanie przeciwutleniaczy w diecie. Kilka markerów utleniania zmniejsza się po spożyciu owoców i warzyw (705 g/dzień) lub suplementacji pastą pomidorową (70 g/dzień) u młodych dorosłych. W związku z tym w kilku badaniach przekrojowych przeanalizowano związek między spożyciem przeciwutleniaczy w diecie a występowaniem AD. Spożycie flawonoidów w diecie, obliczone na podstawie globalnych kwestionariuszy żywieniowych, wiązało się z niższymi wskaźnikami demencji w dużym badaniu na osobach z 23 krajów rozwiniętych.
Badanie Cache County wykazało, w jaki sposób stosowanie łączonych suplementów witaminy E i C wiązało się z mniejszą częstością występowania Alzheimera. W odniesieniu do starzenia się funkcji poznawczych, w niektórych, ale nie we wszystkich badaniach przekrojowych, spożycie b-karotenu i witaminy E wiązano z lepszymi funkcjami poznawczymi.
Cztery z sześciu badań wykazały, że witamina E, witamina C, flawonoidy lub b-karoten w diecie zmniejszają częstość występowania demencji. W trzech badaniach rozważano spożycie przeciwutleniaczy z diety i suplementów, a w dwóch z nich zaobserwowano, że częstość występowania AD zmniejszała się jedynie po spożyciu witaminy E. Jednak analizując związane z wiekiem zmiany poznawcze jako główny wynik, trzy z trzech badań wykazały, że spożycie witaminy E, witaminy C lub flawonoidów z diety lub suplementów zmniejsza tempo pogorszenia funkcji poznawczych.
Leczenie antyoksydacyjne (400–2000 IU/dobę witaminy E, 500–1000 mg/dobę witaminy C lub 50 mg β-karotenu co drugi dzień) nie wydaje się wpływać na funkcje poznawcze u osób z AD lub osób zdrowych. Pozytywne wyniki uzyskane przez Krikorian i współpracowników nie potwierdzono korzystnego działania soku winogronowego Concord (napoju zawierającego flawonoidy) u dwunastu osób bez demencji z pogorszeniem pamięci. Co ciekawe, dwa badania na pacjentach z AD wykazały, że suplementacja przeciwutleniaczami (800 IU/dzień witaminy E, 500 mg/dzień witaminy C i 900 mg kwasu a-liponowego) może nawet niekorzystnie wpływać na funkcje poznawcze, nawet jeśli markery stresu oksydacyjnego są zmniejszone. Rzeczywiście, kwestionowano bezpieczeństwo suplementów witaminy E w dużych dawkach, niektóre metaanalizy wykazały związek ze zwiększoną śmiertelnością. Z drugiej strony dyskutowano o ograniczeniach metodologii tych metaanaliz, a niektóre badania interwencyjne wykazały, że suplementacja witaminy E nie wpływa negatywnie na parametry AD.
Witaminy z grupy B
Witaminy z grupy B w diecie były powiązane z szybkością przetwarzania, zapamiętywania i rozpoznawania oraz zdolnościami werbalnymi w badaniu przekrojowym na kobietach. Wydaje się, że spożycie witaminy B, mierzone za pomocą FFQ i dokumentacji żywieniowej, nie ma związku z ryzykiem AD, a tylko dwa badania sugerują możliwą ochronną rolę kwasu foliowego. Jeśli chodzi o starzenie poznawcze, związek między przyjmowaniem witamin z grupy B a funkcjami poznawczymi nie jest jasny. Rzeczywiście, w jednym z badań uzyskano nieoczekiwane odkrycie, a mianowicie, że osoby z wysokim spożyciem kwasu foliowego z pożywienia i suplementów wykazywały szybsze tempo spadku funkcji poznawczych niż osoby z niskim spożyciem kwasu foliowego.
Niskie stężenie witaminy B12 i kwasu foliowego w surowicy wiąże się z wyższym ryzykiem rozwoju otępienia i AD. Ponadto wysoki poziom witamin B12, B6 i kwasu foliowego wydaje się być związany z lepszymi funkcjami poznawczymi w badaniach przekrojowych u zdrowych osób starszych, choć nieoczekiwanie Faux i wsp. stwierdzili, że wysokie stężenie kwasu foliowego w krwinkach czerwonych było związane z gorszą funkcją poznawczą. Poziomy kwasu foliowego i witaminy B12 mają tendencję do zmniejszania się wraz z wiekiem z powodu złego wchłaniania spowodowanego brakiem czynnika wewnętrznego, atrofią żołądka lub chorobą jelita krętego. Jednak niedobór u pacjentów z AD okazał się bardziej wyraźny niż u zdrowych osób w podeszłym wieku. Wysokie poziomy homocysteiny (Hcy) we krwi odzwierciedlają niski poziom witaminy B12 w organizmie i są związane z demencją i pogorszeniem funkcji poznawczych wraz z wiekiem.
Dwa z pięciu badań przeprowadzonych u pacjentów z AD wykazały, że suplementacja witaminą B może poprawić funkcje poznawcze, ale tylko w pacjentów z łagodną i umiarkowaną demencją. Jedno z badań wykazało trend w kierunku gorszych wyników w dwóch domenach poznawczych w grupie suplementowanej w porównaniu z placebo, chociaż do badania włączono tylko siedmiu pacjentów. W badaniu przeprowadzonym na 223 pacjentach stwierdzono, że suplementacja witaminą B stabilizuje funkcje wykonawcze i poprawia globalne funkcje poznawcze, pamięć epizodyczną i semantyczną oraz globalną ocenę kliniczną demencji.
Wśród osób bez demencji tylko w trzech z dwunastu badań wykazano, że suplementacja kwasem foliowym, witaminami B12 i B6 poprawia funkcje poznawcze, takie jak pamięć natychmiastowa i opóźniona, szybkość przetwarzania informacji i szybkość sensomotoryczna podczas gdy w dwóch badaniach zaobserwowano efekt odwrotny: suplementacja witaminy B12, zarówno doustnie, jak i w zastrzykach, wiązała się z gorszymi wynikami w zakresie pamięci i funkcji motorycznych. W pozostałych siedmiu badaniach nie wykryto żadnego wpływu suplementacji witaminą B na funkcje poznawcze. Co ciekawe, korzystne działanie suplementacji witaminą B może być związane z dawkowaniem. W badaniach, które wykazały ochronny wpływ witamin z grupy B na pogorszenie funkcji poznawczych, stosowano mniejsze dawki niż w innych badaniach. Aby umieścić to w kontekście, sformułowano konkretne zalecenia dotyczące spożycia kwasu foliowego, witaminy B12 i witaminy B6 przez osoby starsze: 0,4 mg kwasu foliowego dziennie, 0,0024 mg witaminy B12 dziennie oraz 1,7 i 1,5 mg dziennie witaminy B12. witaminy B6 odpowiednio u mężczyzn i kobiet.
Witaminy z grupy B od AH – wsparcie zdrowia układu nerwowego – KUP TUTAJ
Podsumowanie
Choroba Alzheimera to powszechny rodzaj demencji, który dotyka ponad 26 milionów ludzi na całym świecie. Jeśli nie podejmie się skutecznych działań przeciwdziałających tej chorobie, liczba chorych może się podwoić w ciągu najbliższych 40 lat. Demencja generuje ogromne koszty, oszacowane na 604 miliardy dolarów w 2010 roku, a hipoteza sugeruje, że opóźnienie początku choroby o 2 lata mogłoby znacznie zmniejszyć zarówno zachorowalność, jak i koszty.
Rozpoczęcie choroby Alzheimera zwykle zaczyna się przedklinicznym etapem zmian patologicznych, co podkreśla konieczność programów wczesnej interwencji. Ryzyko zachorowania związane jest z wiekiem i pewnymi czynnikami genetycznymi, jednak coraz większe zainteresowanie budzi wpływ odżywiania na ryzyko wystąpienia choroby. Dieta o wysokim poziomie tłuszczów była skorelowana ze zwiększonym ryzykiem demencji, podczas gdy dieta śródziemnomorska i składniki odżywcze, takie jak resweratrol czy kwasy omega-3, wydają się mieć działanie ochronne.
Kwasy tłuszczowe omega-3, takie jak DHA i EPA, odgrywają kluczową rolę w funkcjonowaniu mózgu, a badania sugerują, że ich wyższe spożycie może wiązać się z niższym ryzykiem demencji. Istnieją również dowody na to, że suplementacja n-3 PUFA może mieć korzystny wpływ na funkcje poznawcze, zwłaszcza w wczesnych stadiach choroby.
Antyoksydanty, takie jak witaminy E, C oraz polifenole, stanowią obiecujący obszar badawczy w kontekście zapobiegania i leczenia choroby Alzheimera, poprzez zmniejszanie stresu oksydacyjnego i chronienie mózgu przed uszkodzeniami. Witaminy z grupy B, takie jak B12 i kwas foliowy, mają wpływ na funkcje poznawcze, a ich niedobory mogą zwiększać ryzyko rozwoju demencji. Spożycie tych witamin wydaje się mieć związek ze zdolnościami poznawczymi, jednak nie ma jednoznacznych dowodów na ich bezpośredni wpływ na chorobę Alzheimera. Podsumowując, choć temat wpływu żywienia na chorobę Alzheimera wymaga dalszych badań i potwierdzeń, istnieją obiecujące dowody na to, że odpowiednia dieta może mieć znaczący wpływ na ryzyko zachorowania i rozwój tej choroby neurodegeneracyjnej.
Bibliografia:
Alzheimer’s Association (2012) 2012 Alzheimer’s disease facts and figures. Alzheimer’s Dement 8:131–168
Wimo A, Prince M (2010) World Alzheimer report 2010: the global economic impact of dementia. ADI
Brookmeyer R, Evans DA, Hebert L, Langa KM, Heeringa SG, Plassman BL, Kukull WA (2011) National estimates of the prevalence of Alzheimer’s disease in the United States. Alz- heimer’s Dement 7:61–73
Luchsinger J, Mayeux R (2004) Dietary factors and Alzheimer’s disease. Lancet Neurol 3:579–587
Morris M (2009) The role of nutrition in Alzheimer’s disease: epidemiological evidence. Eur J Neurol 16:1–7
Yehuda S, Rabinovitz S, Mostofsky DI (2005) Essential fatty acids and the brain: from infancy to aging. Neurobiol Aging 26:98–102
Pawlosky RJ, Hibbeln JR, Novotny JA, Salem N (2001) Phys- iological compartmental analysis of a-linolenic acid metabolism in adult humans. J Lipid Res 42:1257–1265
Mozaffarian D, Wu JHY (2011) Omega-3 fatty acids and car- diovascular disease. J Am Coll Cardiol 58:2047–2067
Laitinen M, Ngandu T, Rovio S, Helkala E, Uusitalo U, Viitanen M (2006) Fat intake at midlife and risk of dementia and Alz- heimer’s disease: a population-based study. Dement Geriatr Cogn Disord 22:99–107
Morris M, Evans D, Bienias J, Tangney C, Wilson R (2004) Dietary fat intake and 6-year cognitive change in an older biracial community population. Neurology 62:1573–1579
Devore E, Grodstein F, van Rooij FJA, Hofman A, Rosner B, Breteler MMB, Stampfer M (2009) Dietary intake of fish and omega-3 fatty acids in relation to long-term dementia risk. Am J Clin Nutr 90:170–176
Morris M, Evans D, Tangney C, Bienias J, Wilson R (2005) Fish consumption and cognitive decline with age in a large com- munity study. Arch Neurol 62:1849–1853
van Gelder B, Tijhuis M, Kalmijn S, Kromhout D (2007) Fish consumption, n-3 fatty acids, and subsequent 5-y cognitive decline in elderly men: the Zutphen Elderly Study. Am J Clin Nutr 85:1142–1147
Eskelinen M, Ngandu T, Helkala E, Tuomilehto J, Nissinen A, Soininen H (2008) Fat intake at midlife and cognitive impair- ment later in life: a population-based CAIDE study. Int J Geriatr Psychiatry 23:741–747
Kalmijn S, van Boxtel M, Ocke M, Verschuren W, Kromhout D, Launer L (2004) Dietary intake of fatty acids and fish in relation to cognitive performance at middle age. Neurology 62:275–280
Raji C, Erickson K, Lopez O, Kuller L, Gach M, Thompson P, Riverol M, Becker M (2011) Regular fish consumption is associated with larger gray matter volumes and reduced risk for cognitive decline in the cardiovascular health study. Annual Meeting of the Radiological Society of North America
Tully A, Roche H, Doyle R, Fallon C, Bruce I, Lawlor B (2003) Low serum cholesteryl ester-docosahexaenoic acid levels in Alzheimer’s disease: a case-control study. Br J Nutr 89:483–489
Conquer J, Tierney M, Zecevic J, Bettger W, Fisher R (2000) Fatty acid analysis of blood plasma of patients with Alzheimer’s disease, other types of dementia, and cognitive impairment. Lipids 35:1305–1312
Corrigan FM, Horrobin DF, Skinner ER, Besson JAO, Cooper MB (1998) Abnormal content of n – 6 and n – 3 long-chain unsaturated fatty acids in the phosphoglycerides and cholesterol esters of parahippocampal cortex from Alzheimer’s disease patients and its relationship to acetyl CoA content. Int J Bio- chem Cell Biol 30:197–207
Tan ZS, Harris WS, Beiser AS, Au R, Himali JJ, Debette S, Pikula A, DeCarli C, Wolf PA, Vasan RS, Robins SJ, Seshadri S (2012) Red blood cell omega-3 fatty acid levels and markers of accelerated brain aging. Neurology 78:658–664
Grimm MOW, Kuchenbecker J, Gro¨sgen S, Burg VK, Hunds- do¨rfer B, Rothhaar TL, Friess P, de Wilde MC, Broersen LM, Penke B, Pe´ter M, Vı´gh L, Grimm HS, Hartmann T (2011) Docosahexaenoic acid reduces amyloid Beta production via multiple pleiotropicmechanisms. J Biol Chem 286:14028–14039
Lim G, Calon F, Morihara T, Yang F, Teter B, Ubeda O (2005) A diet enriched with the omega-3 fatty acid docosahexaenoic acid reduces amyloid burden in an aged Alzheimer mouse model. J Neurosci 25:3032–3040
Hashimoto M, Shahdat HM, Yamashita S, Katakura M, Tanabe Y, Fujiwara H, Gamoh S, Miyazawa T, Arai H, Shimada T, Shido O (2008) Docosahexaenoic acid disrupts in vitro amyloid B1-40 fibrillation and concomitantly inhibits amyloid levels in cerebral cortex of Alzheimer’s disease model rats. J Neurochem 107:1634–1646
Hossain S, Hashimoto M, Katakura M, Miwa K, Shimada T, Shido O (2009) Mechanism of docosahexaenoic acid-induced inhibition of in vitro AB1-B42 fibrillation and AB1-B42- induced toxicity in SH-S5Y5 cells. J Neurochem 111:568–579
Gu Y, Schupf N, Cosentino SA, Luchsinger JA, Scarmeas N (2012) Nutrient intake and plasma beta-amyloid. Neurology 78:1832–1840
Bonda D, Wang X, Perry G, Nunomura A, Tabaton M, Zhu X (2010) Oxidative stress in Alzheimer disease: a possibility for prevention. Neuropharmacology 59:290–294
Hermsdorff HHM, Puchau B, Bressan J (2012) Vitamin C and fibre consumption from fruits and vegetables improves oxidative stress markers in healthy young adults. Br J Nutr 107:1119–1127
Kwok T, Lee J, Lam L, Woo J (2008) Vitamin B-12 supple- mentation did not improve cognition but reduced delirium in demented patients with vitamin B-12 deficiency. Arch Gerontol Geriatr 46:273–282
Kwok T, Lee J, Law CB, Pan PC, Yung CY (2011) A ran- domized placebo controlled trial of homocysteine lowering to reduce cognitive decline in older demented people. Clin Nutr 30:297–302
van Uffelen J, Chinapaw M, van Mechelen W, Hopman-Rock M (2008) Walking or vitamin B for cognition in older adults with mild cognitive impairment? A randomised controlled trial. Br J Sports Med 42:344
de Jager C, Oulhaj A, Jacoby R, Refsum H, Smith AD (2012) Cognitive and clinical outcomes of homocysteine-lowering B-vitamin treatment in mild cognitive impairment: a random- ized controlled trial. Int J Geriatr Psychiatry 27:592–600
Durga J, van Boxtel M, Schouten E, Kok F, Jolles J, Katan M (2007) Effect of 3-year folic acid supplementation on cognitive function in older adults in the FACIT trial: a randomised, double blind, controlled trial. Lancet 369:208–216
Walker JG, Batterham PJ, Mackinnon AJ, Jorm AF, Hickie I, Fenech M, Kljakovic M, Crisp D, Christensen H (2012) Oral folic acid and vitamin B12 supplementation to prevent cognitive decline in community-dwelling older adults with depressive symptoms-the Beyond Ageing Project: a randomized controlled trial. Am J Clin Nutr 95:194–203
Eussen S, de Groot L, Joosten L, Bloo R, Clarke R, Ueland P (2006) Effect of oral vitamin B-12 with or without folic acid on cognitive function in older people with mild vitamin B-12 deficiency: a randomized, placebo-controlled trial. Am J Clin Nutr 84:361–370
Kwok T, Tang C, Woo J, Lai W, Law L, Pang C (1998) Ran- domized trial of the effect of supplementation on the cognitive function of older people with subnormal cobalamin levels. Int J Geriatr Psychiatry 13:611–616
Xaplanteris P, Vlachopoulos C, Pietri P, Terentes Printzios D, Kardara D (2012) Tomato paste supplementation improves endothelial dynamics and reduces plasma total oxidative status in healthy subjects. Nutr Res 32:390–394
Beking K, Vieira A (2010) Flavonoid intake and disability- adjusted life years due to Alzheimer’s and related dementias: a population-based study involving twenty-three developed countries. Public Health Nutr 13:1403–1409
