Obrazek wyróżniający: Federico Faccipieri
Trening izometryczny to forma aktywności fizycznej polegająca na świadomym napięciu mięśni bez zmiany ich długości i bez wykonywania widocznego ruchu w stawie. Choć tego typu ćwiczenia wydają się statyczne, ich wpływ na układ mięśniowo-szkieletowy oraz nerwowy może być bardzo dynamiczny. Izometria znajduje szerokie zastosowanie zarówno w sporcie, jak i w rehabilitacji, a jej potencjał jest coraz lepiej udokumentowany w literaturze naukowej, szczególnie w bazie PubMed. Jednym z kluczowych obszarów, w których trening izometryczny okazuje się wyjątkowo skuteczny, jest redukcja bólu. Z badań wynika, że izometryczne napięcia mogą obniżać odczuwanie bólu zarówno w trakcie wykonywania ćwiczeń, jak i po ich zakończeniu. Efekt ten obserwuje się m.in. u osób z tendinopatiami, bólami kolan (np. w zespole bólu rzepkowo-udowego), problemami ze ścięgnem Achillesa czy przewlekłym bólem w dolnym odcinku pleców. Mechanizmy odpowiedzialne za ten efekt nie są w pełni poznane, ale przypuszcza się, że izometria wpływa na regulację napięcia mięśniowego, poprawę kontroli nerwowo-mięśniowej oraz aktywację układów odpowiedzialnych za hamowanie sygnałów bólowych na poziomie centralnym. W porównaniu do ćwiczeń dynamicznych, trening izometryczny pozwala na precyzyjne działanie na określony zakres ruchu, bez konieczności poruszania stawem. To sprawia, że jest idealnym rozwiązaniem w sytuacjach, gdy ruch wywołuje ból lub jest przeciwwskazany – na przykład po operacjach, przy stanach zapalnych lub w początkowych fazach rehabilitacji. Co ważne, izometrię można z łatwością dostosować do indywidualnych możliwości osoby ćwiczącej – zarówno pod względem intensywności, kąta stawu, jak i czasu trwania napięcia. Warto też podkreślić, że regularne włączanie ćwiczeń izometrycznych do programu treningowego nie tylko pomaga redukować ból, ale również wspiera budowę siły mięśniowej, poprawia stabilizację stawów i może przyczynić się do zmniejszenia ryzyka urazów. Dodatkowo, tego typu trening nie wymaga specjalistycznego sprzętu ani dużej przestrzeni, co czyni go szczególnie atrakcyjnym rozwiązaniem w warunkach domowych, w podróży czy w ograniczonym środowisku klinicznym. Coraz więcej dowodów wskazuje, że trening izometryczny może być nie tylko skutecznym narzędziem terapeutycznym, ale także wszechstronnym elementem nowoczesnego podejścia do treningu siłowego i funkcjonalnego. Jego prostota, elastyczność i rosnąca baza dowodów naukowych czynią z niego wartościową opcję zarówno dla sportowców, jak i osób zmagających się z bólem przewlekłym czy pourazowym.
Kreatyna od testosterone.pl – zwiększa zdolności treningowe – KUP TUTAJ
Bóle szyi
Ból szyi jest powszechną dolegliwością, która znacząco wpływa na codzienne funkcjonowanie wielu osób. Przyczyną tego stanu są coraz częściej niezdrowy tryb życia, przewlekły stres oraz niewłaściwa postawa ciała, szczególnie podczas pracy przy biurku czy nauki. Długotrwałe pochylanie głowy do przodu prowadzi do przeciążenia i osłabienia mięśni oraz więzadeł szyjnych, zaburzeń stabilności kręgosłupa szyjnego, ucisku na nerwy, spowolnienia krążenia krwi i drażnienia tętnicy szyjnej. W poważniejszych przypadkach może dochodzić do zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa szyjnego czy nawet jego wrodzonego zwężenia, co dodatkowo utrudnia funkcjonowanie zawodowe i naukę. Z danych epidemiologicznych wynika, że ból szyi dotyczy obecnie znacznej części populacji, a siedzący tryb życia i długotrwałe przebywanie w jednej pozycji stają się coraz bardziej powszechne. Co więcej, problem ten zaczyna dotykać coraz młodszych osób. W związku z tym coraz większą wagę przykłada się do profilaktyki zdrowotnej, a rola aktywności fizycznej w zapobieganiu i łagodzeniu objawów bólowych zyskuje na znaczeniu. Badania potwierdzają, że dolegliwości bólowe w obrębie szyi często są powiązane z dysfunkcjami mięśni otaczających kręgosłup szyjny. Liczne analizy i zalecenia kliniczne wskazują, że terapia ruchem – w tym ćwiczenia ukierunkowane na odcinek szyjny – może skutecznie redukować ból i poprawiać funkcję tej okolicy. W porównaniu do terapii pasywnych, takich jak masaż czy akupunktura, ćwiczenia cechują się trwalszymi efektami i mniejszym ryzykiem nawrotów. Jedną z bezpiecznych i efektywnych form tego typu terapii jest trening izometryczny, który polega na napinaniu mięśni przeciwko oporowi bez wykonywania wyraźnego ruchu. Ćwiczenia izometryczne są proste do wykonania, nieinwazyjne, oszczędzają czas i mogą być łatwo dostosowane do możliwości osoby ćwiczącej. Trening izometryczny mięśni szyi poprawia ich siłę oraz napięcie tkanek miękkich otaczających kręgosłup szyjny, co przekłada się na lepszą stabilizację odcinka szyjnego i zmniejszenie jego dysfunkcji.
Liczne badania wykazały, że trening izometryczny może skutecznie zmniejszać ból szyi, poprawiać jej funkcję oraz zwiększać zakres ruchu w różnych płaszczyznach. Przeprowadzona metaanaliza miała na celu ocenę wpływu tego typu ćwiczeń na poziom bólu (mierzonego skalą VAS), stopień dysfunkcji szyjnego odcinka kręgosłupa (NDI) oraz zakres ruchomości (ROM) w płaszczyźnie strzałkowej, czołowej i poprzecznej. W jednej z analiz uwzględniono 18 badań z udziałem 1891 pacjentów, z czego wszystkie były randomizowanymi badaniami klinicznymi (RCT). Część z nich stosowała ukrycie przydziału oraz zaślepienie uczestników, choć nie wszystkie zawierały szczegółowe informacje na temat metodologii randomizacji. Mimo to, dane dotyczące wyników były kompletne i nie odnotowano selektywnego raportowania. W badaniach wykorzystano wizualną skalę analogową (VAS), która jest powszechnie stosowana w praktyce klinicznej do oceny nasilenia bólu. Wyniki jednoznacznie wskazują, że trening izometryczny prowadził do statystycznie istotnej redukcji bólu szyi. Co więcej, efektywność tej formy ćwiczeń była widoczna niezależnie od częstotliwości interwencji – zarówno przy mniejszej, jak i większej liczbie sesji. Najlepsze rezultaty uzyskiwano jednak przy częstotliwości przekraczającej 20 sesji oraz przy interwencji trwającej ponad 8 tygodni. Wyniki metaanalizy potwierdziły również, że trening izometryczny poprawia funkcję odcinka szyjnego u pacjentów z bólem szyi, co wykazano na podstawie wskaźnika NDI (Neck Disability Index). Zarówno krótsze, jak i dłuższe interwencje przynosiły pozytywne efekty, jednak znacznie lepsze rezultaty osiągano przy dłuższym czasie trwania programu (ponad 8 tygodni). Zakres ruchomości szyi, oceniany w trzech płaszczyznach (strzałkowej, czołowej i poprzecznej), również uległ poprawie pod wpływem ćwiczeń izometrycznych. Trening korzystnie wpływał na mobilność stawów szyjnych, redukując ograniczenia ruchowe – szczególnie w płaszczyźnie strzałkowej i poziomej – przy wyższej częstotliwości treningowej. Dotychczasowe badania potwierdzają także, że regularny trening izometryczny zwiększa siłę mięśni szyi odpowiedzialnych za zgięcie, wyprost i rotację, a także poprawia krążenie krwi i koordynację mięśniową. Wszystko to przyczynia się do skutecznego łagodzenia bólu oraz poprawy ogólnej sprawności funkcjonalnej. W związku z tym izometria stanowi bezpieczną i skuteczną metodę wspomagającą leczenie osób z przewlekłym bólem szyi oraz ograniczoną ruchomością odcinka szyjnego kręgosłupa. Wyniki badania wykazały, że zastosowanie analizy podgrup pozwoliło na zmniejszenie heterogeniczności wyników, co zwiększyło wiarygodność uzyskanych danych i wzmocniło ich wartość praktyczną. Taki sposób analizy pozwolił lepiej zrozumieć wpływ różnych czynników na efekty terapii. Jednak podział na podgrupy wiązał się z ograniczeniem liczby uwzględnionych publikacji, dlatego konieczne było przeprowadzenie analizy wrażliwości, aby ocenić stabilność uzyskanych wyników. W trakcie analizy zaobserwowano, że zmienność wyników między badaniami mogła wynikać z dużej liczby uczestników w niektórych pracach. Analiza wrażliwości, polegająca na stopniowym wykluczaniu poszczególnych badań, wykazała, że choć heterogeniczność niektórych wyników ulegała zmianie, to zasadnicze wnioski pozostawały niezmienne. Oznacza to, że uzyskane wyniki można uznać za stosunkowo stabilne i wartościowe w kontekście praktycznym. Podsumowując, trening izometryczny może być skuteczną i pierwszoplanową metodą w redukcji bólu, poprawie funkcji szyi oraz zwiększaniu zakresu ruchu u pacjentów z dolegliwościami w obrębie odcinka szyjnego. Spośród różnych form terapii, izometria wykazuje dobre efekty w wielu aspektach. Jednak przy planowaniu konkretnego programu ćwiczeń, należy uwzględnić czas trwania, długość i częstotliwość interwencji w zależności od nasilenia objawów, aby osiągnąć optymalne rezultaty [1,10-17].
Tendinopatie
Tendinopatie, czyli schorzenia objawiające się bólem oraz zaburzeniem funkcji ścięgien, stanowią jedno z trudniejszych wyzwań terapeutycznych, szczególnie w przypadku sportowców, którzy są aktywni na poziomie zawodowym lub wyczynowym. Najczęściej stosowaną metodą leczenia jest trening ekscentryczny, polegający na kontrolowanym rozciąganiu mięśni podczas skurczu, jednak wykonywanie tego rodzaju ćwiczeń wiąże się często z nasileniem dolegliwości bólowych, co znacznie utrudnia ich regularne stosowanie i ogranicza skuteczność terapii. Sytuacja ta komplikuje się szczególnie w trakcie sezonu startowego, kiedy sportowcy funkcjonują pod dużą presją czasu, oczekiwań wynikowych oraz konieczności utrzymania wysokiej dyspozycji fizycznej. W takich warunkach wykonywanie bolesnych ćwiczeń jest często pomijane lub przedwcześnie przerywane, co skutkuje niską frekwencją w programach rehabilitacyjnych, brakiem efektów terapeutycznych, a niekiedy nawet pogorszeniem objawów. W dodatku, sportowcy zazwyczaj nie są skłonni do całkowitego zawieszenia aktywności fizycznej, aby skupić się na realizacji długotrwałych i bolesnych programów treningowych, co jeszcze bardziej utrudnia wdrażanie tradycyjnych metod leczenia. Z tego powodu rośnie zainteresowanie strategiami ćwiczeń, które pozwalają jednocześnie zmniejszyć ból i utrzymać aktywność fizyczną. W szczególności, metody treningowe wywołujące efekt przeciwbólowy już w trakcie ich wykonywania mogą przynieść wiele istotnych korzyści klinicznych. Przede wszystkim umożliwiają pacjentom samodzielne łagodzenie dolegliwości bólowych bezpośrednio przed lub po aktywności fizycznej, co zwiększa ich funkcjonalność i komfort. Co więcej, tego rodzaju interwencje są nieinwazyjne i pozbawione działań niepożądanych charakterystycznych dla leczenia farmakologicznego, takich jak skutki uboczne leków czy ryzyko związane z ich długotrwałym stosowaniem. Dodatkowo, ćwiczenia, które nie nasilają bólu, mają zwykle lepszą akceptowalność i większe szanse na konsekwentne stosowanie w dłuższym okresie. W związku z powyższym rośnie potrzeba poszukiwania alternatywnych form skurczu mięśniowego, które mogłyby być skuteczne w leczeniu tendinopatii, a jednocześnie bardziej tolerowane przez pacjentów. Przykładem takiej alternatywy jest trening izotoniczny, obejmujący zarówno fazę koncentryczną, jak i ekscentryczną. W przypadku tendinopatii rzepki wykazano, że może on być równie skuteczny jak klasyczny trening ekscentryczny, jeśli chodzi o redukcję bólu i poprawę uczestnictwa w aktywnościach. Mimo to, jego natychmiastowy wpływ na odczuwanie bólu nie został jeszcze dokładnie zbadany. Z kolei skurcze izometryczne, polegające na napięciu mięśnia bez zmiany jego długości, wykazały w badaniach na osobach zdrowych zdolność do podnoszenia progu bólu uciskowego, co sugeruje ich potencjalne działanie przeciwbólowe również u osób z dolegliwościami ścięgnistymi. Co interesujące, efekt ten nie ograniczał się jedynie do obszaru bezpośrednio objętego ćwiczeniem, co sugeruje, że może być związany z centralnym mechanizmem kontroli bólu, obejmującym ośrodkowy układ nerwowy. Istnieją też przesłanki, że obecność bólu może wpływać na sposób funkcjonowania kory ruchowej – bolesne ćwiczenia mogą prowadzić do niekorzystnych zmian w kontroli ruchowej i do reorganizacji w obrębie kory mózgowej. Zmiany te mogą sprzyjać utrwalaniu nieprawidłowych wzorców ruchowych i przewlekłości dolegliwości bólowych. Odpowiedzialne za kontrolę ruchu struktury mózgu – w tym przede wszystkim kora ruchowa oraz droga korowo-rdzeniowa – aktywują neurony motoryczne i regulują wykonanie ruchu. Ich funkcjonowanie zależy od równowagi między pobudzeniem a hamowaniem w obrębie układu nerwowego. Funkcjonowanie tej osi nerwowo-mięśniowej można badać za pomocą przezczaszkowej stymulacji magnetycznej (TMS). W szczególności, metoda podwójnego impulsu TMS pozwala ocenić tzw. krótkookresowe hamowanie wewnątrzkorowe (SICI), które uznaje się za zjawisko zależne od receptorów GABA typu A i lokalizowane głównie w obrębie kory mózgowej. Parametr ten odzwierciedla aktywność neuronów hamujących wpływających na komórki piramidowe. Ćwiczenia fizyczne – stanowiące podstawę rehabilitacji tendinopatii – wykazują zdolność wpływania zarówno na pobudliwość, jak i na procesy hamowania w ośrodkowym układzie nerwowym. Do tej pory jednak nie przeprowadzono badań, które jednoznacznie wykazałyby, czy ćwiczenia mogą natychmiastowo redukować ból ścięgien oraz czy wpływają na funkcjonowanie centralnych mechanizmów sterowania ruchem. Zrozumienie tych mechanizmów może przyczynić się do lepszego wyjaśnienia, dlaczego rehabilitacja oparta na ćwiczeniach przynosi efekty kliniczne i może wskazać nowe kierunki skutecznego leczenia tendinopatii [2-9].
Tendinopatie – efekty
Ćwiczenia izometryczne natychmiastowo zmniejszają ból w obrębie ścięgna rzepki, a efekt ten może utrzymywać się nawet przez 45 minut po zakończeniu aktywności. W porównaniu do ćwiczeń izotonicznych, efekt przeciwbólowy był w ich przypadku słabszy i krótszy. Zmniejszenie bólu zaobserwowane po ćwiczeniach izometrycznych wiązało się ze spadkiem wewnątrzkorowej inhibicji, co sugeruje, że mechanizmy związane z ośrodkowym układem nerwowym mogą odgrywać kluczową rolę w tej reakcji. Zaobserwowano również wzrost siły maksymalnego skurczu izometrycznego (MVIC), co może być wynikiem zmniejszenia hamowania wewnątrzkorowego. W badaniu zastosowano testy kontrolne wykonywane tydzień wcześniej (bez żadnej interwencji), aby upewnić się, że zmiany wynikają bezpośrednio z zastosowanego protokołu treningowego, a nie z samego testowania siły czy zastosowanej przezczaszkowej stymulacji magnetycznej (TMS). Uznano więc, że efekt przeciwbólowy nie jest przypadkowy, lecz rzeczywiście wynika z działania ćwiczenia izometrycznego. Może on być efektem zarówno zmian ośrodkowych, takich jak aktywacja kory ruchowej i rekrutacja jednostek motorycznych, jak i zmian na poziomie lokalnych tkanek. Sposób aktywacji nerwowo-mięśniowej może różnić się w zależności od rodzaju skurczu mięśniowego – izometrycznego, koncentrycznego czy ekscentrycznego. Skurcze izometryczne cechują się wyższym procentowym zaangażowaniem jednostek motorycznych niż inne typy skurczów. Może to wynikać zarówno z sygnałów przekazywanych przez rdzeń kręgowy, jak i aktywacji neuronów α (unerwiających włókna mięśniowe zewnętrzne) i γ (kontrolujących wrzeciona mięśniowe). W skurczu izometrycznym mięsień nie zmienia długości – w przeciwieństwie do skurczów izotonicznych, gdzie występuje zmiana długości mięśnia (skracanie lub wydłużanie). W skurczach ekscentrycznych występuje także intensywniejszy feedback z wrzecion mięśniowych. Istnieją też przypuszczenia, że ekscentryczne ruchy wymagają większej uwagi poznawczej i bardziej złożonego planowania ruchu. Co ciekawe, różne typy skurczów powodują odmienne reakcje zarówno na poziomie kory mózgowej (MEP), jak i odruchów obwodowych (H-refleksy), co czyni temat jeszcze bardziej złożonym. Na poziomie lokalnym, ćwiczenia izometryczne mogą wpływać na metabolizm komórkowy, ekspresję receptorów i środowisko biochemiczne. Zmiany te mogą bardzo szybko – nawet w milisekundach – wpływać na działanie kanałów jonowych, co pokazuje, że efekt lokalny izometrycznego skurczu może różnić się zasadniczo od efektów uzyskiwanych poprzez skurcze izotoniczne. Interesującym odkryciem eksperymentu było to, że mimo iż część badanych miała ból w obu kolanach, to efekt przeciwbólowy po izometrycznym skurczu zaobserwowano jedynie w kończynie, w której wykonywano ćwiczenie. Sugeruje to, że działanie przeciwbólowe nie miało charakteru ogólnoustrojowego, ale raczej lokalnego, choć nie można całkowicie wykluczyć wpływu mechanizmów centralnych. Reorganizacja kory ruchowej może objawiać się zmianą reakcji komórek mózgowych, co może prowadzić do przekształcenia map somatotopowych i zmiany siły odpowiedzi mięśniowej. W tym badaniu nie zaobserwowano jednak zmian w pobudliwości korowej po jednorazowej sesji ćwiczeń, choć nie można wykluczyć, że przy innej metodzie pomiaru lub powtarzanych sesjach, zmiany te mogłyby się ujawnić. Z kolei poziom wewnątrzkorowej inhibicji (SICI), kontrolowanej przez receptory GABA-A, uległ zmianie już po jednej sesji ćwiczeń izometrycznych. Wcześniejsze badania wskazywały, że u osób z tendinopatią rzepki poziom inhibicji jest wyższy niż u osób zdrowych, co może wskazywać na nieprawidłowe wzorce kontroli motorycznej. Za pomocą ćwiczeń izometrycznych można było zmniejszyć to hamowanie i poprawić napęd do puli neuronów ruchowych, bez powodowania zmęczenia mięśni – przeciwnie, siła mięśni wzrosła. Z klinicznego punktu widzenia oznacza to, że izometryczne ćwiczenia siłowe mogą stanowić użyteczną strategię w redukcji bólu i poprawie kontroli motorycznej, zwłaszcza w początkowej fazie rehabilitacji. Może to być szczególnie cenne w przypadkach trudnych do obciążenia ścięgien, bez ryzyka zaostrzenia objawów. Istnieje też hipoteza, że poprzez zmniejszenie inhibicji można przygotować układ nerwowo-mięśniowy na kolejne etapy treningu siłowego, który nadal pozostaje kluczowym elementem skutecznej rehabilitacji ścięgna. Warto jednak zaznaczyć, że nie poznano jeszcze optymalnych parametrów ćwiczeń izometrycznych w kontekście łagodzenia bólu – takich jak intensywność, czas napięcia, liczba powtórzeń czy długość przerw. To wymaga dalszych badań. Niemniej jednak, to pierwsze badanie, które wykazało natychmiastowy efekt przeciwbólowy izometrycznego treningu siłowego u osób z tendinopatią. Przyszłe prace powinny badać ten efekt również w innych lokalizacjach ścięgnistych oraz pomóc w ustaleniu precyzyjnych wytycznych dotyczących dawkowania ćwiczeń [2-9].
Ultra Fish Oil od Apollo’s Hegemony – źródło niezbędnych kwasów tłuszczowych – KUP TUTAJ
Podsumowanie
Trening izometryczny to forma ćwiczeń polegająca na napięciu mięśni bez zmiany ich długości i ruchu w stawie. Choć statyczny, ma dynamiczny wpływ na układ mięśniowo-szkieletowy i nerwowy. Szczególnie efektywny jest w redukcji bólu u osób z tendinopatiami, bólami kolan czy dolnego odcinka pleców. Izometria poprawia kontrolę nerwowo-mięśniową, stabilizuje stawy oraz aktywuje mechanizmy hamujące ból na poziomie centralnym, bez potrzeby wykonywania ruchu, co jest korzystne po urazach czy operacjach. Bóle szyi, często wynikające z nieprawidłowej postawy i stresu, mogą być skutecznie łagodzone przez ćwiczenia izometryczne. Badania pokazują, że taki trening zmniejsza ból, poprawia funkcję szyi i zwiększa zakres ruchu, zwłaszcza przy regularnych, długoterminowych sesjach. Trening izometryczny mięśni szyi wzmacnia je i stabilizuje kręgosłup szyjny, co przeciwdziała dysfunkcjom i ograniczeniom ruchowym. Warto zaznaczyć, że trening ekscentryczny bywa bolesny i trudny do utrzymania, dlatego rośnie zainteresowanie izometrią jako alternatywną formą treningu przy leczeniu tendinopatii. Skurcze izometryczne wykazują efekt przeciwbólowy zarówno lokalnie, jak i centralnie, podnosząc próg bólu i poprawiając siłę mięśni. Ich działanie jest związane z aktywacją ośrodkowego układu nerwowego oraz zmianami w metabolizmie i środowisku tkanek mięśniowych. Izometria jest prosta, bezpieczna i łatwa do dostosowania, co czyni ją wartościowym narzędziem w rehabilitacji bólu i poprawie funkcji mięśni.
Literatura:
[1] Yang J, Yang M, Lin Q, Fu J, Xi R. Effects of isometric training on the treatment of patients with neck pain: A meta-analysis. Medicine (Baltimore). 2022 Sep 30;101(39):e30864.
[2] Rio E, Kidgell D, Purdam C, Gaida J, Moseley GL, Pearce AJ, Cook J. Isometric exercise induces analgesia and reduces inhibition in patellar tendinopathy. Br J Sports Med. 2015 Oct;49(19):1277-83.
[3] Frohm A, Saartok T, Halvorsen K, et al. Eccentric treatment for patellar tendinopathy: a prospective randomised short-term pilot study of two rehabilitation protocols. Br J Sports Med 2007;41:e7.
[4] Maffulli N, Walley G, Sayana MK, et al. Eccentric calf muscle training in athletic patients with Achilles tendinopathy. Disabil Rehabil 2008;30:1677–84.
[5] Visnes H, Bahr R. The evolution of eccentric training as treatment for patellar tendinopathy ( jumper’s knee): a critical review of exercise programmes. Br J Sports Med 2007;41:217–23.
[6] Woodley BL, Newsham-West RJ, Baxter GD. Chronic tendinopathy: effectiveness of eccentric exercise. Br J Sports Med 2007;41:188–98; discussion 199.
[7] Alfredson H, Pietila T, Jonsson P, et al. Heavy-load eccentric calf muscle training for the treatment of chronic Achilles tendinosis. Am J Sports Med 1998;26:360–6.
[8] Cook JL, Purdam CR. The challenge of managing tendinopathy in competing athletes. Br J Sports Med 2014;48:506–9.
[9] Visnes H, Hoksrud A, Cook J, et al. No effect of eccentric training on jumper’s knee in volleyball players during the competitive season: a randomized clinical trial. Clin J Sport Med 2005;15:227–34
[10] Kazeminasab S, Nejadghaderi SA, Amiri P, et al. Neck pain: global epidemiology, trends and risk factors. BMC Musculoskelet Disord. 2022;23:26.
[11] Blyth FM, Briggs AM, Schneider CH, et al. The global burden of musculoskeletal pain-where to from here. Am J Public Health. 2019;109:35–40.
[12] Alodaibi FA, Alotaibi MA, Almohiza MA, et al. Physical therapists’ role in health and wellness promotion for people with musculoskeletal dis- orders: a cross-sectional description study conducted in Saudi Arabia. J Multidiscip Healthc. 2022;15:567–76.
[13] Wang XQ, Wang YL, Zhang ZJ, et al. The Chinese expert consensus of exercise therapy for neck pain treatment. J Shanghai Univ Sport. 2020;44:59–69.
[14] Sun Z, Lei LJ, Liu P, et al. Analysis of cervical spine health status and influencing factors of college students. China School Health. 2019;40:631–3.
[15] State Council of the People’s Republic of China. Outline of the “Healthy China 2030” Plan. Bulletin of The State Council of the People’s Republic of China. 2016:5–20.
[16] State Council of the People’s Republic of China. Several opinions on accelerating the development of the sports industry and promot- ing sports consumption. Bulletin of The State Council of the People’s Republic of China. 2014:5–11 + 24.
[17] Long L, Wang SR, Yu LH. Advances in rehabilitation therapy for non- specific neck pain. Chin J Rehabil Med. 2022;37:125–30.
