Łokieć stanowi połączenie między ramieniem a przedramieniem. W obrębie łokcia znajduje się wiele mięśni, które pełnią różne funkcje, a głównie wykonują ruchy w nadgarstku. Struktury łokcia oraz jego okolice są wrażliwe na przeciążenia, w wyniku czego może dojść do stanu zapalnego i związanymi z tym dolegliwościami bólowymi. Jednymi z najpopularniejszych schorzeń układu ruchu w obrębie kończyny górnej jest łokieć tenisisty i łokieć golfisty. Jak powstają te zespoły bólowe oraz jak je skutecznie zwalczyć?
Anatomia łokcia
Łokciem nazywany jest wyrostek łokciowy położony na kości łokciowej, w okolicy stawu łokciowego.
Sam staw łokciowy złożony jest z trzech stawów:
- ramienno – łokciowy – odpowiedzialny za zginanie stawu,
- ramienno – promieniowy – wykonuje zgięcie,
- promieniowo – łokciowy bliższy – staw obrotowy, wraz ze stawem promieniowo – łokciowym dalszym jest odpowiedzialny za ruchy odwracania i nawracania przedramienia.
Wszystkie stawy są chronione przez jedną torebkę stawową. Ponadto w stawie łokciowym występują więzadła: poboczne łokciowe oraz poboczne promieniowe.
Przedramię od wewnątrz oparte jest na dwóch kościach: promieniowej oraz łokciowej. Kości te są połączone za pomocą więzadła pierścieniowatego, więc także ruchy w stawie łokciowym prowadzą do zmiany lokalizacji obu kości. Na samym przedramieniu po jednej stronie znajduje się grupa zginaczy, natomiast z drugiej strony znajdują się prostowniki. Ruchy wykonywane przez mięśnie przedramienia odbywają się w nadgarstku. Ponadto niektóre mięśnie są odpowiedzialne za Nieco wyżej znajduje się koniec kości ramiennej, gdzie w kłykciu kości ramiennej po jego obu stronach znajdują się nadkłykieć przyśrodkowy oraz nadkłykieć boczny, jest to ważna okolica w kontekście schorzeń: łokcia tenisisty oraz łokcia golfisty.
Kości otoczone są solidną masą mięśniową. Od strony przedniej na przedramieniu występują mięśnie zginacze palców oraz nadgarstka oraz mięśnie nawracające przedramię. Z kolei z tyłu znajduje się grupa prostowników palców oraz nadgarstka, a także odwodziciel kciuka. Grupa boczna mięśni przedramienia składa się między innymi z mięśnia ramienno – promieniowego, a także z prostowników nadgarstka i odwracacza[9].
Schorzenia tenisistów oraz golfistów?
Czy zespoły bólowe w okolicy łokcia dotyczą tylko sportowców? Otóż nie. Potoczne nazwy tych zespołów bólowych mogą zmylić, natomiast schorzenia dotyczą wielu osób niezwiązanych z uprawianiem golfa czy tenisa. Wystąpienie stanu zapalnego w rejonie łokcia może zależeć chociażby od rodzaju wykonywanej pracy, a konkretnie wykonywanych w niej ruchów czy podatności na uszkodzenia tkanek miękkich.
Połączenie witaminy D3+K2MK7 w jednej kapsułce
Łokieć tenisisty
Zespół nadkłykcia bocznego, który jest najczęstszym zespołem bólowym kończyn górnych jest potocznie zwany łokciem tenisisty.
Ból jest spowodowany przez stan zapalny występujący w przyczepach ścięgien mięśni prostowników nadgarstka, które są zlokalizowane na nadkłykciu bocznym kości ramiennej[1].
Na schorzenie cierpią głównie osoby w wieku od 30 do 55 roku życia, u których dochodzi do przeciążeń na tle pracy zawodowej. Występują one także u masażystów, fizjoterapeutów, stomatologów czy skrzypków. Z łokciem tenisisty zmaga się około 2,5% społeczeństwa[5].
Do rozwoju stanu zapalnego dochodzi na tle powtarzających się przeciążeń mięśni oraz ich ścięgien. Przeciążenia związane są głównie z pracą manualną, w której dochodzi do wielokrotnie powtarzanych ruchów nadgarstka, pracy nadgarstkiem pod obciążeniem, długotrwałego wyprostu nadgarstka, wielokrotnego zakręcania i odkręcania przedmiotów(na przykład przy użyciu śrubokręta) czy częstego ściskania przedmiotu[7]. Ponadto do czynników sprzyjających powstawaniu schorzenia należy stres oraz nadmierna masa ciała. Nowe publikacje sugerują, iż zmiany na tle łokcia tenisisty powstają w wyniku zwyrodnienia. Nadwyrężenia doprowadzają do zwyrodnień, zwłóknień oraz powstawania ziarniny w okolicy ścięgna mięśnia prostownika promieniowego krótkiego nadgarstka[1,2]. Niektóre publikacje sugerują, iż ten mięsień może być podatny na uszkodzenia ze względu na delikatną strukturę oraz kontakt mięśnia z główką kości ramiennej. W wyniku łokcia tenisisty dochodzi do obumierania komórek ścięgna, w wyniku czego struktura kolagenu pogarsza się [4]. Do zmian w obrębie mięśnia prostownika promieniowego krótkiego nadgarstka może dochodzić w pozycji długotrwałego i powtarzającego się zgięcia w stawie łokciowym[6]. Zmiany doprowadzają do niedokrwienia oraz powstawania obrzęku w okolicy nadkłykcia bocznego kości ramiennej[2]. W tenisie częste, nieprawidłowe wykonanie „backhand’u” może wiązać się z powstawaniem schorzenia. Dzieje się tak w wyniku nadmiernej pracy łokcia. Po za tym do przyczyn powstawania zespołu nadkłykcia bocznego należy nieodpowiednie dostosowanie rakiety do zawodnika, a także osłabienie mięśni kończyny górnej[3]. Ponadto prostowniki przedramienia mogą być przeciążane, gdy zmniejszony zakres rotacji wewnętrznej kompleksu barkowego jest kompensowany poprzez zgięcie nadgarstka w dół[6].
Ból towarzyszący łokciowi tenisisty zlokalizowany jest po bocznej stronie łokcia, ból zwiększa się przy czynnościach, w których należy zacisnąć dłoń(na przykład podczas chwytu za klamkę lub w przypadku uścisku dłoni), a także unieść nadgarstek do góry. W przebiegu schorzenia można zauważyć pogorszenie siły chwytu. Ponadto ból może wystąpić podczas skręcania przedramienia do wewnątrz[5,8]. W diagnostyce oprócz badania za pomocą testów, można zastosować USG oraz RTG.
W leczeniu przede wszystkim należy na początku ograniczyć lub wykluczyć czynności prowadzące do przeciążeń mięśni oraz ich ścięgien. Na początku należy ograniczyć dolegliwości bólowe oraz nie dopuścić do zmniejszenia zakresu ruchu w stawie łokciowym. Ograniczenie te może powstać, kiedy osoba z dolegliwościami bólowymi nie będzie wykonywać ruchów o dużym zakresie w łokciu z obawy przed wystąpieniem bólu. Późniejszą podstawą terapii jest praca nad mięśniami oraz ścięgnami poprzez masaż. Szczególne zastosowanie ma tutaj masaż poprzeczny. Wysoka skuteczność masażu poprzecznego wynika głównie procesów, do których dochodzi po jego wykonaniu. W strukturach, które są uszkodzone dochodzi do powstawania zrostów krzyżowych, dochodzi także do zerwania włókien kolagenowych, które są poddane odbudowie. Należy zwrócić uwagę na fakt, iż u niektórych osób masaż poprzeczny jest przeciwwskazany. Dobrą alternatywą dla rąk fizjoterapeuty jest wykonanie automasażu chociażby poprzez foam rolling. Masaż nie powinien być bardzo bolesny. Zastosowanie ucisku na uszkodzone tkanki pozwala obniżyć napięcie, zmniejszyć odczuwanie bólu oraz sprzyja zmniejszaniu się stanu zapalnego. Ponadto należy wzmocnić mięśnie przedramienia zwracając uwagę na to, by ich nie przeciążyć. Warto zastosować schładzanie okolicy łokcia lodem. Dodatkowo można korzystać z leków głównie o działaniu przeciwzapalnym. Ostatnio w leczeniu łokcia tenisisty stosuje się także terapię falą uderzeniową. W ostateczności można skorzystać z leczenia operacyjnego[1,2].
Obniżone stany zapalne dzięki kurkuminie z dodatkiem piperyny
Zespół nadkłykcia przyśrodkowego
Stan zapalny w obrębie nadkłykcia przyśrodkowego kości ramiennej nazywany jest także łokciem golfisty. W porównaniu do łokcia tenisity, zespół nadkłykcia przyśrodkowego występuje o wiele rzadziej.
W wyniku mikrourazów na tle przeciążeń podczas powtarzalnych ruchów nadgarstka(zwłaszcza podczas przenoszenia przedmiotów), urazów, zwyrodnień i stanu zapalnego przyczepów mięśni zginaczy nadgarstka dochodzi do powstania łokcia golfisty. Szczególnie przyczep mięśnia nawrotnego obłego oraz mięśnia zginacza promieniowego nadgarstka jest narażony na uszkodzenia[1,7]
Ból pojawia się w okolicy przyśrodkowej łokcia, który nasila się podczas zginania nadgarstka. W diagnostyce oprócz testów można wykonać USG oraz RTG.
W terapii podobnie jak w przypadku leczenia łokcia tenisisty, należy przede wszystkim zastanowić się, co spowodowało schorzenie, a następnie je wykluczyć lub ograniczyć do minimum. Po za tym należy korzystać z pracy na mięśniach, ścięgnach oraz powięzi poprzez zastosowanie chociażby masażu poprzecznego. Dodatkowo można stosować okłady z lodem oraz leki przeciwzapalne. W rzadkich przypadkach wykonywany jest zabieg operacyjny[1].
Podsumowanie
Zarówno łokieć tenisisty oraz łokieć golfisty dotyczą nie tylko sportowców, ale głównie osoby, które głównie wykonują często prace manualne, kiedy to dochodzi do ruchu w nadgarstku i zaangażowania mięśni przedramienia. Te zespoły bólowe są więc często ściśle związane z wykonywaną pracą zawodową. Zmiany prowadzą do występowania dolegliwości bólowych w obrębie łokcia. W leczeniu w obu schorzeniach zalecane jest wykluczenie bądź ograniczenie czynnika powodującego urazy. W późniejszym postępowaniu należy stosować masaż tkanek miękkich przedramienia oraz wzmocnić te struktury.
Wsparcie stawów i aparatu ruchu dzięki EGCG
Literatura:
[1] „Reumatyzm tkanek miękkich” Sławomir Jeka, Reumatologia 2012; 50, 2: 166–176
[2] „Łokieć tenisity – przegląd wybranych metod fizykalnych, metod zaopatrzenia ortopedycznego i masażu” Siminska Joanna, Pietkun Katarzyna, Stocka Joanna, Giermakowska Małgorzata, Nowacka Krystyna, Hagner Wojciech Journal of Education, Health and Sport. 2015;5(2):269-280
[3] „Praktyczna rehabilitacja „łokcia tenisity” z wykorzystaniem radialnej fali uderzeniowej(RSWT)” Mateusz Idzikowski, „Vademecum fizjoterapeuty”, 4/2012, 11-17
[4] „Mobilizacje tkanek miękkich w leczeniu łokcia tenisisty” Małgorzata Bartoszewicz, Hanna Tomczak, Wioleta Tomczak Choroby XXI wieku – wyzwania w pracy fizjoterapeuty, pod red. M. Podgórskiej, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Zarządzania, Gdańsk 2017.
[5]
„Schorzenia w obrębie stawu łokciowego. Łokieć tenisisty – schorzenie i współczesne metody leczenia” Siminska Joanna, Pietkun Katarzyna, Ogurkowski Karol, Stocka Joanna, Dejewska Jolanta, Nowacka Krystyna, Hagner Wojciech, Journal of Education, Health and Sport. 2015;5(4):205-218
[6] „Aktualny stan wiedzy na temat patomechanizmu tzw. Łokcia tenisity” Elżbieta Kuncewicz, Włodzimierz Samborski, Roczniki pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie 2008, 54, 3, 48-53.
[7] „Przewlekłe zapalenie nadkłykci kości ramiennej wywołane sposobem wykonywania pracy – wytyczne diagnostyczno – orzecznicze” Patrycja Krawczyk – Szulc, Ewa Wągrowska – Koski, Anna Puzder, Przemysław Markowski, Jolanta Walusiak – Skorupa, Medycyna Pracy 2015;66(3):443–450.
[8] „Fizykoterapia w leczeniu zapalenia nadkłykcia bocznego i przyśrodkowego kości ramiennej” Bożena Latała, Daniela Mosurska, Janusz Otfinowski, Krzysztof Reguła, Fizjoterapia 2009, 17, 1, 3-10
[9] „Anatomia człowieka” – Adam Bochenek, Michał Reicher, 2015
