@balakshii
Ciepły letni wieczór, zachód słońca i wszystko byłoby super, gdyby nie dokuczliwe uporczywe komary. Jak poradzić sobie z nimi, w naturalny sposób, z zastosowaniem roślin lub ich olejków eterycznych? Które z roślin działają najsilniej? Na te i inne pytania postaram się odpowiedzieć w poniższym artykule.
Repelenty, czyli środki odstraszające, na rynku znane są pod wieloma postaciami: spreje, preparaty w piance, w sztyfcie, plastry, jak i urządzeń zwalczających komary (elektrofumigatory- podłączane bezpośrednio do kontaktu, lampy owadobójcze), moskitiery, folie aluminiowe, czy też szerzej omawiane w tym artykule naturalne repelenty głównie w postaci olejków. Za repelent uznaje się środek który, chociaż w 50% odstrasza badaną grupę szkodników, w naszym przypadku komarów. Na skuteczność tych stosowanych bezpośrednio na skórę może wpływać wiele czynników m.in. budowa chemiczna stosowanej substancji (w syntetycznych repelentach najczęściej stosowaną jest zwany DEET- N,N-dietylo-3-metylobenzamid), formulacja (forma użytkowa), właściwości fizyczne, czyli temperatura, wilgotność powierzchni oraz kondycja skóry, liczba gruczołów potowych i intensywność, pocenia się. Naturalnymi repelentami powinny zainteresować się szczególnie kobiety w ciąży i karmiące, gdyż nie wszystkie syntetyczne środki są dla nich bezpieczne. Według norm Europejskich kobiety w ciąży i dzieci poniżej 2 roku życia nie powinny stosować środków z DEET, w ograniczonych ilościach stosować je muszą także dzieci między 2 a 12 rokiem życia [1] [2] [3].
Komarzyca (potocznie zwana plektrantusa, łac. Plectranthus coleoides)
Roślina ta jest znana w wielu odmianach. Najczęściej spotykane rodzaje mają pojedyncze, szerokojajowate jasnozielone liście z białym zakończeniem . Jednak spotykane są także odmiany “Nico” o ciemnozielonych liściach z fioletowo-czarnym spodem. Wydzielają one silny, wyraźny zapach kamfory, który jest nieprzyjemny dla komarów, przez co omijają one miejsca z unoszącym się zapachem tej rośliny. Roślina ta jest wieloletnia, przez co gdy raz ją zakupimy, będzie nam służyć przez lata. Ważne jednak by zabezpieczyć ją przed chłodem, zwłaszcza w okresie zimowym, gdyż nie znosi mrozów [4].
Wskazówka: Rośliny odstraszające komary posadzone wokół tarasu stworzą swego rodzaju fosę, przez którą nie przedostaje się żaden komar.
Lawenda (łac. Lavandula officinalis)
Niewysoka roślina o srebrzystych drobnych liściach i fioletowych drobnych kwiatach. Stosować można ją zarówno jako roślina ozdobną, sadzona w doniczkach, jak również w postaci olejków zapachowych, rozpylanych w niedalekiej odległości od miejsca odpoczynku. Odstrasza zarówno komary, jak i ćmy oraz wykazuje właściwości uspokajające. Stosowana zewnętrznie łagodzi ukąszenia stawonogów pasożytniczych. Jest również skuteczna w przypadku moli dlatego suszoną w formie małych bukiecików lub zamknięta w materiałowych woreczkach może być stosowana w garderobach i szafkach kuchennych. Substancją, która głównie odpowiada za właściwości lawendy, jest olejek lawendowy, a dokładnie zawarta w nim substancja o nazwie linalool [5] [6].
Zobacz też: Lawenda, olejek lawendowy – nie tylko roślina ozdobna
Wskazówka: Olejki eteryczne odstraszające komary pojedynczo lub w formie mieszaniny w połączeniu z olejem bazowym np. słonecznikowy, jojoba, ze słodkich migdałów można umieścić w niewielkim dyfuzorze i rozpylać co ok. 30 minut w pomieszczeniu narażonym na atak komarów.
Olejek geraniowy- pelargonie
Olejek geraniowy otrzymuje się z roślin z rodziny Geraniaceae (Bodziszkowate), zazwyczaj z Pelargonium graveolens- pelargonii pachnącej. Nazwa tej rośliny pochodzi od greckiego słowa „geranion”, oznaczającego żurawia, do której porównywane są małe kwiaty tej rośliny składające się z 5 płatków barwy różowej, czerwonej i białej. Olejek ten wykazuje szereg właściwości: przeciwbólowe, uspokajające, wykrztuśne, przeciwzapalne, żółciopędne, moczopędne, stymulujące na układ immunologiczny, endokrynologiczne, regulujące ciśnienie krwi, łagodzące zaburzenia związane z cukrzycą i menopauzą. Doświadczenia wykazały dodatkowo, że wykazuje on również właściwości insektobójcze. Właściwości te zawdzięcza zawartości cytronelolu i geraniolu, które działają odstraszająco nawet przeciw komarom przenoszącym zarodźca malarii. Geraniol zawarty, także w olejku różanym, imbirowym, pomarańczowym i cytrynowym (choć w mniejszych ilościach), jest powszechnie używany w przemyśle perfumeryjnym. Jego zapach opisywany jest jako słodki, kwiatowy, podobny do róży, z nutą owoców cytrusowych. Dla owadów pożytecznych np. pszczoły miodnej zapach ten jest drogowskazem wskazującym drogę do ula lub kwiatu. Na szkodniki działa natomiast owadobójczo i odstraszająco. Jednocześnie jest bezpieczny i nietoksyczny dla ssaków. Wykazuje właściwość repalętną zarówno w stosunku do komarów, jak i muchy domowej i kleszczy [7] [8].
Avitale Olej z Oregano (100% naturalne)
Wskazówka: Komary rozmnażają się w miejscach z dostępem do wody- komarzyce składają jaja w wodzie. Dlatego, by uniknąć ukąszeń należy pozbyć się miejsc z wodą wolno stojącą – oczka wodne niezasiedlona przez ryby, nieodpowiednio odwodnione grządki, zatkane rury itp.
Cynamon
Olejek cynamonowy może być stosowany jako środek insektobójczy oraz przeciwdrobnoustrojowy. Choć, jego działanie nie jest tak silne, jak wymienionych wcześniej roślin, to może być skuteczny w zapobieganiu ukłuciu kleszczy i komarów [9] [10].
Wskazówka: Olejki eteryczne można stosować bezpośrednio na skórę samodzielnie lub w połączeniu z ulubionym kremem. Warto jednak sprawdzić wcześniej na niewielkiej powierzchni skóry czy dany olejek nie wywołuje u nas reakcji alergicznej.
Goździki i olejek goździkowy
Goździki chyba wszystkim kojarzą się najbardziej ze świętami i zimowymi wieczorami. Gorącą herbatą z pomarańczą i kominkiem. Jednak jak się okazuje, nie tylko w tym czasie warto pamiętać o tej niezwykłej roślinie. Działa ona odstraszająco wobec różnych insektów, w tym komarów, moskitów i wszy. Zawdzięcza to zawartości eugenolu, który oprócz wymienionej wykazuje szereg korzystnych właściwości: antyseptyczne, znieczulające, naturalnego konserwantu, przeciwdrobnoustrojowe- to tylko kilka z nich [11] [12].
Olej z Awokado kosmetyczny Rafinowany
Eukaliptus i olejek eukaliptusowy
Substancją czynną wpływająca odstraszająco na owady, w tym komary (zarówno wobec komarów pospolitych, jak i azjatyckich komarów tygrysich), kleszcze i meszki, jest citriodiol. Substancja ta uważana jest za jedna z najsilniej działających naturalnych repelentów. Wykazuje niezwykle długie działanie repelencyjne dochodzące do 6-7 godzin. Nie wykazuje właściwości alergicznych i jest bezpieczny dla kobiet w ciąży i dzieci. Substancję tę, choć w mniejszych ilościach znajdziemy również w olejku z trawy cytrynowej [13].
Wskazówka: Terpentyna to substancja, która przyciąga komary znajdująca się m.in. w rozpuszczalnikach, lakierach (także w niektórych lakierach do włosów). Dlatego można ją wykorzystać jako wabik, stawiając spodek z terpentyną daleko od miejsca, w którym chcemy odpoczywać.
Kocimiętka
Roślina ta znana jest szczególnie ze względu na uwielbienie jej przez koty, ale wykazuje ona także właściwości odstraszające owady. Ponadto olejek z niej uzyskany można stosować jako środek łagodzący podrażnienia skóry w tym ugryzienia owadów. Substancjami aktywnymi biologicznie występującymi w tej roślinie są nerol, geraniol i cytronelal [14].
Wskazówka: Z olejków roślin odstraszających można utworzyć mieszaninę zapachową, która podgrzana w kominku z podgrzewaczem stworzy swoistą ochronę przeciw owadom.
Zioła, w tym mięta pieprzowa i bazylia
Do osobnej kategorii zaliczyć możemy zioła, a szczególnie miętę pieprzową i bazylie. Zarówno ich olejki eteryczne, jak i całe rośliny mogą być stosowane w celu odstraszenia komarów. Zawarte w nim olejki eteryczne m.in. bazyliowy, miętowy, tymolowy i rozmarynowy działają także przeciwbakteryjnie i grzybobójcze, przez co dodatkowo zabezpieczają pomieszczenia przed niekorzystnym działaniem drobnoustrojów [3] [5] [6].
Zobacz też:
Tymianek- właściwości i zastosowanie
Bazylia – działanie, zastosowanie
Robaki, jako alternatywne źródła białka w diecie
Wskazówka: Pająki są naturalnymi wrogiem komarów. Ich sieci łapią komary, muchy i inne owady, które następnie stają się pożywieniem dla pająków. “Zostawmy w spokoju pająki”, które “zrobią robotę za nas”. Większość z nich jest nieszkodliwa dla ludzi.
Wskazówka: Innych wrogiem owadów są jeżyki- małe szaro ubarwione ptaki z małym dziobem. Nie przeszkadzajmy im i zadbajmy, by miały gdzie mieszkać tworząc im karmniki.
PODSUMOWANIE:
Roślinnych rozwiązań przeciw komarom jest wiele, warto z nich korzystać i pamiętać by cieszyć się odpoczynkiem, wyglądem i zapachem tych roślin (komarzyca, lawenda, pelargonie, rozmaryn, bazylia, mięta, goździki, eukaliptus) i spokojem od uporczywych owadów. Związki zawarte w tych roślinach mogą stanowić naturalną alternatywę dla związków syntetycznych.
BIBLIOGRAFIA:
- Godek Magdalena: Olejki eteryczne jako potencjalne repelenty przeciwko owadom.; praca magisterska – promotor Potaczek Joanna; Repozytorium Uniwersytetu Jagiellońskiego 2013
- Przygodzka M., Mikulak E., Chmielewski T., Gliniewicz A.: Repelenty jako kluczowy element profilaktyki w kontekście zapobiegania chorobom odkleszczowym; Przegląd Epidemiologi 2019;73(2): 269-280
- Kociołek-Balawejder E., Złocińska A.: Środki odstraszające owady (insect repellents) w ochronie ludzi; Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. Nauki Inżynierskie i Technologie 2009; 1(57): 230-251
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Plektrantus_koleusowaty 31.07.2021
- Arct J i wsp. Waciwoci nawilżające wybranych repelentów kontaktowych zawierających naturalne substancje czynne; Pol J Cosmetol 2017, 20(3): 255-25
- Rogut M.: Ocena właściwości repelencyjnych olejków eterycznych z mięty pieprzowej, lawendy wąskolistnej oraz pelargonii pachnącej względem samic komara brzęczącego; Wszechświat 2015; 116(10-12): 315-319
- Kędzia Anna: Przeciwgrzybicze działanie olejku geraniowego ( Oleum Geranii); Postępy Fitoterapii 2009, 4: 217-221
- Mączka W., Wińska K., Grabarczyk M., Anioł M.: Właściwości biologiczne geraniolu; Post Fitoter 2016; 17(1): 39-43
- Kędzia A., Ziółkowska-Klinkosz M. , Kusiak A. i inni: Działanie in vitro olejku cynamonowego (Oleum Cinnamomi) na grzyby drożdżopodobne; Postępy Fitoterapii 2015; (16)1: 16-20
- Kędzia A: Aktywność olejku cynamonowego (Oleum Cinnamomi) wobec bakterii beztlenowych; Postępy Fitoterapii 2011, 1: 3-8
- Kędzia A., Kusiak A., Kochańska B. i inni: Wrażliwość bakterii tlenowych na olejek goździkowy (Oleum Caryophylli); postępy Fitoterapii 2011, 3: 164-168
- Nowak K., Ogonowski J., Janowska M., Grzesik K.: Olejek goździkowy – właściwości i zastosowanie; CHEMIK 2012, 66, 2, 145-152
- Arct J i wsp. Waciwoci nawilżające wybranych repelentów kontaktowych zawierających naturalne substancje czynne; Pol J Cosmetol 2017, 20(3): 255-25
- Zuh J. J., Zeng X. P., Berkebile D., Du H. J., Tong Y.: Efficacy and safety of catnip (Nepeta cataria) as a novel filth fly repellent; Medical and Veterinary Entomology 2009; 23(3): 209-216
