Terapia w SIBO – kompendium

SIBO, czyli przerost bakteryjny jelita cienkiego, to coraz częściej diagnozowana jednostka chorobowa. Częstość według różnych danych waha się ona od 2 do ponad 25%. Rozbieżność wynika z trudności w zdiagnozowaniu schorzenia, ze względu na niespecyficzne dolegliwości, a także wymagane specjalistyczne badania diagnostyczne. Rozpoznane SIBO wymaga odpowiedniego leczenia, które warto uzupełnić odpowiednią suplementacją.

 

SIBO, co to jest i jak się objawia?

Zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego (SIBO – small intestine bacterial overgrowth) jest zaburzeniem charakteryzującym się nadmiernym rozrostem flory jelitowej w jelicie cienkim. Flora ta jest typowa dla jelita grubego, a jej przerost w jelicie cienkim prowadzi do zaburzeń trawienia oraz wchłaniania pokarmów. Spektrum obserwowanych dolegliwości jest bardzo szerokie.

 

Objawy SIBO:

• wzdęcia,
• odbijanie,
• ból lub dyskomfort podbrzusza,
• zaparcia, biegunki (też na przemian),
• zgaga,
• mdłości,
• niedobory składników odżywczych,
• bóle głowy,
• zmęczenie.

Podobne symptomy występujące w IBS i SIBO uniemożliwiają proste rozróżnienie obu dolegliwości. Odpowiednia diagnostyka jest często niezbędna. Standardem diagnostyki SIBO jest test wodorowo-metanowy. Inna metoda to posiew materiału z biopsji jelita czczego, który jest metodą bardziej precyzyjną, ale inwazyjną i ograniczoną do początkowego odcinka jelita.

 

Terapia SIBO

Leczenie SIBO obejmuje stosowanie konwencjonalnych antybiotyków i suplementów oraz dietoterapię.

• Antybiotykoterapia

W przypadku SIBO najpopularniejszym leczeniem jest antybiotykoterapia, trwająca co najmniej 2–4 tygodnie (lub dłużej przy nawrotach).  Terapia polega na modyfikacji mikrobioty jelita cienkiego poprzez podawanie antybiotyku działającego miejscowo, który nie jest wchłaniany do krwiobiegu.

Najczęściej stosowane antybiotyki:

• Rifaksymina 550 mg 3x dziennie przez 2 tygodnie
• Metronidazol lub Neomycyna również stosowane przez min. 2 tygodnie.

Leczenie może być różne, gdyż zależy od opinii lekarza, towarzyszących infekcji i tolerancji na preparaty.

Inną metodą jest zastosowanie tzw. naturalnych antybiotyków. Badania pokazują że zarówno klasyczna antybiotykoterapia jak i stosowanie naturalnych odpowiedników są skuteczne. Niektóre badania pokazują ich wyższą efektywność niż rifaksyminy Wybranie odpowiedniej metody jest zależne od przypadku. Terapię stosujemy przez okres 4 tygodni.

W badaniach klinicznych testowano produkty  posiadające w składzie tymianek, liść oliwny, imbir czy olejek z oregano, berberynę. Składniki te wykazują działanie hamujące wzrost wielu szczepów bakterii w jelicie. Przykładowo tymianek zapobiega rozrostowi E. coli i gronkowca złocistego, które są powiązane z występowaniem SIBO.

Antybiotyki botaniczne działają wolniej niż antybiotyki tradycyjne. Dodatkowo niosą za sobą ryzyko działań niepożądanych. Każda roślina ma wielokierunkowe działanie, stąd poza aktywnością antybakteryjną i antygrzybiczną, może wpływać na funkcjonowanie całego organizmu.

W przypadku bakterii wodorowych, przykładowa terapia obejmuje:

• NEEM – 300 mg, 2x dziennie
• Oregano – 50mg, 2x dziennie
• Berberyna – w dawce 4x dziennie w dawce 500 mg. (aż do 1g dziennie)

Berberine HCL – AH

W przypadku bakterii metanowych stosujemy:

• NEEM – 300 mg, 2x dziennie
• Allicyna – oczyszczony wyciąg z czosnku – 900 mg, 2x dziennie, a następnie 450 mg, 2 x dziennie przez 30 dni.

Garlic 5000 Odor Controlled – NOW FOODS

Nie jest to jedyna słuszna terapia naturalna, natomiast jedna z możliwych.

• Dietoterapia

Najbardziej skuteczną strategią w leczeniu SIBO, wydaje się dieta uboga w FODMAPS. Fermentowane Oligo-, Di- i Mono-sacharydy oraz Poliole, to grupa węglowodanów o krótkim łańcuchu, którą cechuje uboga absorpcja w jelicie cienkim. Wykazują one działanie osmotyczne. Poprzez transport wody doprowadzają do biegunki,  a także są łatwo fermentujące, co sprawia, iż powstaje nadmiar gazów i wzdęcia. Efektywność diety powiązana jest z redukcją produktów, które mogą fermentować i stanowić pożywkę dla bakterii w jelicie cienkim. Dieta uboga w FODMAPS jest dietą eliminacyjną. Jednakże eliminuje ona objawy, a nie przyczynę. Sama dieta w większości przypadków łagodzi symptomy, ale nie usuwa jej na stałe. Prawidłowe żywienie po zakończeniu leczenia pozwala na profilaktykę SIBO. U wielu pacjentów problemy są natury nawracającej, pomimo zastosowanego leczenia. Jednostka chorobowa bardzo często pojawia się kolejny raz, gdyż często nie jest przyczyną samą w sobie dolegliwości jelitowych. Należy więc przede wszystkim skupić się na znalezieniu przyczyny, której objawem jest SIBO.

Zaleca się stosowanie restrykcyjnej diety przez okres od miesiąca do trzech po uzyskaniu negatywnego testu na SIBO. Czas stosowania zaleceń jest indywidualny, gdyż radykalne diety w ujęciu długofalowym będą upośledzały pracę naszego układu pokarmowego. Jednakże w wielu przypadkach po zakończeniu leczenia, warto wydłużyć przynajmniej niektóre wytyczne dietetyczne, a z czasem rozszerzać stopniowo jadłospis.

• Probiotyki

Ważną rolę w leczeniu, a zwłaszcza w jego kontynuacji, odgrywają probiotyki. Są to preparaty zawierające bakterie, które ułatwiają odbudowę fizjologicznej flory jelitowej. Stosowanie ich w SIBO jest kwestią dosyć kontrowersyjną, gdyż u części osób mogą pogorszyć się objawy. Niektóre szczepy probiotyczne są pomocne w łagodzeniu objawów (np. z grupy Bifidobacterium bifidus), ale warto też pamiętać o tym, że źle dobrana probiotykoterapia może również pogłębiać symptomy.

W początkowym etapie leczenia nie zaleca się stosowania probiotyków wieloszczepowych, stosuje się natomiast preparaty jednoszczepowe. Istnieją doniesienia, iż podawanie preparatów z bakteriami kwasu mlekowego może spowodować zaostrzenie objawów. Niektórzy manifestują zaostrzenie choroby po podaniu probiotyków z rodzaju Lactobacillus. Zasadne jest więc podawanie szczepów probiotycznych jedynie z rodzaju Bifidobacterium. Bakterie te są beztlenowcami, zatem nie mają możliwości wzrostu w jelicie cienkim, gdzie dostępny jest tlen. Będą kolonizować wyłącznie jelito grube, nie wywołując tym samym niekorzystnych objawów.

„Bezpieczna” suplementacja w SIBO to:

• Saccaromyces boulardii (Lacidoenter, Enterol)
• Bakterie z rodzaju Bifdobacterium (Bifido Complex, Saccharomyces boulardii)

Saccharomyces Boulardii 5 mld (enterol) – Aliness

• Maślan sodu – Debutir/Aliness (regeneracja nabłonka jelit)

Maślan Sodu (debutir) –  AH

• Laktoferyna, Colostrum (stymulatory odporności)

Laktoferyna – Aliness

W literaturze pojawiają się sprzeczne informacje dotyczące stosowania probiotykoterapii, stad niezbędne są dalsze badania na ten temat. Zalecenia powinny opierać się na ocenie stanu klinicznego pacjenta.

 

Jaką terapię wybrać?

Walka z SIBO nie jest prosta i nie ma jednej dobrej drogi dla wszystkich. Każdy pacjent, u powinien być poddany indywidualnej kuracji obejmującej leczenie oraz profilaktykę SIBO. Najczęstszym schematem przynoszącym ulgę jest odpowiednio dobrana dieta oraz antybiotykoterapia z probiotykoterapią. Należy jednak zdawać sobie sprawę iż są sytuację,  w których jedno leczenie nie przynosi efektu i należy próbować innych rozwiązań. Leczenie SIBO może być długotrwałe i obejmować wiele różnych strategii.

 

Regeneracja po SIBO

Po zakończonej z sukcesem terapii bardzo ważna jest naprawa szkód, powstałych w wyniku SIBO. Należy skupić się na regeneracji śluzówki przewodu pokarmowego oraz o przywróceniu odpowiedniej flory bakteryjnej.

W tym celu warto zastosować preparaty takie jak: colostrum, aloes, L-glutaminę, cynk, witaminę D, kurkuminę, resweratrol, wit z gr B, omega-3.  Objawy SIBO mogą być odczuwalne przez jakiś czas po zakończeniu leczenia, ze względu na stan zapalny śluzówki jelita. Ponadto poleca się po zakończeniu leczenia stosować prokinetyki wspomagające trawienie. Są to substancje, które wspomagają funkcjonowanie wędrującego kompleksu mioelektrycznego. Przykładowym produktem jest Iberogast (stosujemy przez 3 miesiące równolegle z zastosowaniem odpowiedniej diety), czy imbir.

 

Podsumowanie

SIBO to trudna do zdiagnozowania i wyleczenia jednostka chorobowa. Odpowiednio zaadresowana przez antybiotykoterapię, suplementację  i przez podejście dietetyczne, może być jednak uleczalna.

Bibliografia:

1.  Gąsiorowska J. i wsp., Zespół przerostu flory bakteryjnej jelita cienkiego a zespół jelita nadwrażliwego, „Prz Gastroenterol” 8(3), 2013, s. 165–171.
2. Rezaie A., Pimentel M., Rao S.S.: How to Test and Treat Small Intestinal Bacterial Overgrowth: an Evidence-Based Approach. Curr Gastroenterol Rep. 2016.
3. Sachdev A. i wsp., Gastrointestinal bacterial overgrowth: pathogenesis and clinical significance, „Ther Adv Chronic Dis.” 4(5), 2013.
4. Gatta L., Scarpignato C.: Systematic review with meta-analysis: rifaximin is effective and safe for the treatment of small intestine bacterial overgrowth. Aliment Pharmacol Ther. 2017.
5. Pimentel M., Eradication of small intestinal bacterial overgrowth reduces symptoms of irritable bowel syndrome, „Am J Gastroenterol.” 95(12), 2000, s. 3503–3506.
6. Borycka-Kiciak K., Banasiewicz T., Rydzewska G.: Butyric acid – a well-known molecule revisited. Prz Gastroenterol. 2017.
7. Grace E. i wsp., Review article: small intestinal bacterial overgrowth – prevalence, clinical features, current and developing diagnostic tests, treatment, „Aliment Pharmacol Ther” 38, 2013.
8. Bures J. i wsp., Small intestinal bacterial overgrowth syndrome, „World J Gastroenterol” June 28, 16(28), 2010.
9. Adike A., DiBaise J.K.: Small Intestinal Bacterial Overgrowth: Nutritional Implications, Diagnosis, and Management. Gastroenterol Clin North Am. 2018.