Ciemna czekolada – magiczne panaceum?

Czy panaceum? Ciężko powiedzieć…Niewątpliwie to przykład żywności funkcjonalnej, a dobrej jakości czekolada można być nazwana nutraceutykiem- produktem spożywczym wykazującym działanie terapeutyczne. Wszystko to za sprawą flawonoidów, które są obecne w ciemnej czekoladzie, im wyższa zawartość miazgi kakaowej, tym większe stężenie bioaktywnych związków. Warto zatem przybliżyć spektrum niesamowitego działania ciemnej czekolady i zobaczyć dlaczego należałoby ją włączać  jako element profilaktyki zdrowotnej w codziennej diecie.

Czekolada to jeden z najbardziej popularnych wyrobów cukierniczych produkowanych z ziaren kakaowca, tłuszczu kakaowego i tłuszczu. Ciemna czekolada z roku na rok cieszy się coraz większym zainteresowaniem konsumentów. Pomimo swej wysokiej wartości energetycznej
(ok. 560 kcal/100 g) jest niezwykle bogatym źródłem związków wykazujących pozytywny wpływ na ludzki organizm, a co ciekawe, wpływa na poprawę zdrowia w niektórych schorzeniach.
Wspomniane flawonoidy obecne w ciemnej czekoladzie to organiczne związki chemiczne z grupy polifenoli, naturalnie występujące w roślinach. Głównie pełnią funkcje barwników. Dotychczas zidentyfikowano ok. kilu tysięcy tych związków. Flawonoidy z ciemnej czekolady to głównie katechiny, epikatechiny oraz antocyjanidyny. Flawan-3-ol to jeden ze składników kakao i to wyjaśnia nam zależność, że im więcej miazgi kakaowej w czekoladzie, tym większe jest ogólne stężenie flawonoidów.

Związki bioaktywne obecne w czekoladzie

Tryptofan

Jednym z obecnych w ziarnach kakaowca jest tryptofan, znany jako prekursor serotoniny. Występuje w czekoladzie o zawartości kakao 70-85%, a jego ilość wynosi 13,3ug/g. Powstająca z tryptofanu serotonina odpowiada za stymulację agregacji płytek krwi (procesy krzepnięcia), także zawdzięcza się jej regulację ośrodka głodu, sen, dobry nastrój czy procesy pamięci. Jej deficyty mogą przyczyniać się do rozwoju depresji.

Bezpośredni prekursor serotoniny – 5-hydroksy-tryptofan

Fenyloetyloamina

Występująca w ziarnie kakaowca biogenna fenyloetyloamina pełni funkcje neurotransmitera oraz aktywuje działanie dopaminy, noradrenaliny, serotoniny, i acetylocholiny. Bez wątpienia można stwierdzić, że pełni bardzo ważne funkcje. Część badań donosi, że może mieć ona działanie psychoaktywne. Fenyloetyloamina jest w większych ilościach wydzielana podczas uprawiania sportu. To jej przypisuje się prowysiłkową „euforię biegacza”. Badania potwierdzają, że spożycie 50g ciemnej czekolady przez pacjentów z nowotworami, wiązało się z pozytywnym wpływem na poprawę nastroju i redukcję objawów depresyjnych. Zawartość fenyloetyloaminy w czekoladzie waha się od 0,4 do 6,6 ug/g.

 

Wsparcie funkcji kognitywnych – soplówka jeżowata

 

Kofeina i teobromina

Wymienione alkaloidy są nam dobrze nam znane z kawy i herbaty. Ich mechanizm działania polega na konkurowaniu z adenozyną. Poprzez blokowanie receptora adenozyny, prowadzą do pobudzenia w ośrodkowym układzie nerwowym. Sama kofeina stymuluje uwalnianie katecholamin w nadnerczach (adrenaliny, noradrenaliny, dopaminy), stymulując ich działanie. Teobromina ma wpływ na powstanie tlenku azotu w tętnicach. Wykazuje działanie przeciwkaszlowe i moczopędne.

Ciemna czekolada a poziom glukozy we krwi

Coraz większa ilość populacji cierpi na insulinooporność i cukrzycę typu II. Sama cukrzyca została okrzyknięta chorobą cywilizacyjną 21 wieku.
Stan przedcukrzycowy charakteryzuje się upośledzoną tolerancją glukozy lub zaburzonym poziomem glikemii na czczo. Badania wykazały, że podaż ciemnej czekolady z zawartością flawonoidów istotnie wpływa na zmniejszenie wskaźnika insulinooporności. Zauważono również wpływ na poprawę czułości komórek β-trzustki.
Zwiększone spożycie polifenoli przyczynia się do redukcji insulinooporności poprzez zwiększenie biodostępności NO (tlenku azotu) dla śródbłonka i działania antyoksydacyjne. Zatem możemy otwarcie mówić, że spożycie ciemnej czekolady prowadzące do zwiększenia insulinowrażliwości może łagodzić postępowanie cukrzycy, czy być pomocne w jej leczeniu.

 

Ciemna czekolada – 40% mniej Kcal

Wpływ czekolady na choroby sercowo-naczyniowe

Choroby sercowo-naczyniowe wciąż są główną przyczyną zgonów na całym świecie. Pomimo stosowanej farmakoterapii są istotnym problemem zdrowotnym.
Flawonoidy to obecnie najważniejsza grupa związków czynnych biologicznie, które przyczyniają się do redukcji chorób układu krążenia. Udowodniono ich wpływ na redukcję śmiertelności spowodowanej miażdżycą, a także minimalizację objawów tej choroby. Flawonoidy pochodzące z ziaren kakaowca wpływają także na obniżenie ciśnienia tętniczego, obniżenie całkowitego cholesterolu, obniżenie frakcji LDL oraz podwyższenie HDL. Te pozytywne skutki zauważono już przy podaży 25g dziennie, co odpowiada ok. 2 kostkom czekolady. Polifenole z ziarna kakaowca posiadają właściwości hamujące reakcje prozapalne w organizmie, które generują powstawanie szkodliwych wolnych rodników.

Zmniejszanie ryzyka kardiometabolicznego

Naczynia krwionośne są rozkurczane przez NO. Flawonole i związki bioaktywne pochodzące z ciemnej czekolady mają udowodnione działanie stymulujące biodostępność NO, zatem przyczyniają się do poszerzenia światła naczyń krwionośnych. Nic zatem dziwnego, że ciemna czekolada zdaniem kardiologów jest produktem przyczyniającym się do kardioprotekcji.

 

Wysiłek fizyczny

Badania przeprowadzone wśród biegaczy wykazały, że spożycie flawonoidów pochodzących z ciemnej czekolady przyczyniają się do obniżenia potreningowego poziomu markera stresu oksydacyjnego, co wiąże się z redukcją uszkodzeń miocytów i szybszą regenerację mięśni. Z kolei wśród grupy zawodowych piłkarzy po 30 dniowym (regularnym spożywaniu 40g/dzień czekolady o zawartości kakao >85%) zauważono zwiększenie potencjału antyoksydacyjnego oraz znaczną redukcje markerów uszkodzenia włókien mięśniowych. Ciekawą obserwacją było również zwiększenie całkowitej wydolności fizycznej u tych badanych grup.

Jak widzimy czekolada o wysokiej zawartości miazgi kakaowej jest rewelacyjnym produktem funkcjonalnym o wielu pozytywnych działaniach. Oczywiście przyjmowanie jej może być dość kontrowersyjne poprzez dużą wartość energetyczną. Niemniej jednak w odpowiednich, kontrolowanych ilościach może przynieść dużo dobrego i warto ją włączać do codziennej diety.

Źródła:

1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5465250/

2. Lua PL, Wong SY. Dark chocolate consumption on anxiety, depression and health-related quality of life of patients with cancer: a randomised clinical investigation. MJP 2012, 21(1): 10-24.

3. 
Grassi D, Desideri G, Necozione S, et al. Blood pressure is reduced and insulin sensitivity increased in glucose- intolerant, hypertensive subjects after 15 days of consuming high-polyphenol dark chocolate. J Nutr 2008, 138(9): 1671-1676.

4. Watoła J. Czekoladowa dieta dla dzieci z cukrzycą. Katowicki szpital przełamuje schematy. Wyborcza.pl – Katowice. http://katowice.wyborcza.pl/katowice/7,35063,24325602, czekoladowa-dieta-dla-dzieci-z-cukrzyca-katowicki-szpital- przelamuje.html

5. Florkowska K, Duchnik W, Muzykiewicz A i wsp. Flawonoidy w profilaktyce i leczeniu miażdżycy. Probl Hig Epidemiol 2017, 98(3): 217-225.

6. 

Asgary S, Rastqar A, Keshvari M. Functional food and cardiovascular disease prevention and treatment: a review. J Am Coll Nutr 2018, 37(5): 429-455.

7. Cavarretta E, Peruzzi M, Del Vescovo R, et al. Dark chocolate intake positively modulates redox status and markers of muscular damage in elite football athletes: a randomized controlled study. Oxid Med Cell Longev 2018, 2018: 4061901.

8. Zdrojewicz Z, Grześkowiak K, Łukasiewicz M. Wpływ spożycia czekolady na organizm człowieka. Med Rodz 2017, 3: 237-243.