Zaburzenia związane z urazami kręgosłupa szyjnego (WAD- Whiplash associated disorders) to termin stosowany do opisu urazów kręgosłupa szyjnego podczas urazów, doznanych w wyniku nagłych ruchów przyspieszania / zwalniania, takich jak te związane z wypadkami samochodowymi.
Termin WAD jest często używany jako synonim terminu Whiplash, jednakże whiplash odnosi się tylko do mechanizmu urazu, a nie do obecności objawów, takich jak:
- ból,
- sztywność,
- skurcz mięśni
- ból głowy.
Tylko i wyłącznie w przypadku braku zmiany lub patologii strukturalnej.
Prognozy dotyczące WAD są nieznane i nieprzewidywalne, a sytuacja zmienia się niemalże codziennie. Niektóre przypadki ostre ulegają całkowitemu wyzdrowieniu, podczas gdy urazy słabsze charakteryzują się stanami przewlekłymi i przeciągają się z długotrwałym bólem i niepełnosprawnością. Zalecenia dotyczące wczesnej interwencji to odpoczynek, łagodzenie bólu oraz podstawowe rozciąganie i ćwiczenia wzmacniające.
CREATINE 300g to: najwyższej jakości połączenie monohydratu kreatyny i magnezu.
Punk anatomiczny
Urazy typu Whiplash wpływają na różnorodne struktury anatomicznie w kręgosłupie. W zależności od siły, kierunku i mocy uderzenia. Przyczyn może być bardzo wiele z tytułów tkankowych, a uszkodzenia powodujące napięcie skutkuje obrzękiem, który regularnie powraca, stanem zapalnym, czy nawet krwotokiem. Stan zapalny najczęściej dotyka:
- stawów: skroniowo -żuchwowych i szczytowo-potyliczny
- krążków międzykręgowych i chrząstek
- mięśni
- wiązadeł
- stawów kręgosłupa, zwłaszcza krążków C3 – C7
- struktur układu nerwowego: korzenie nerwowe, rdzeń kręgowy, mózg, współczulny układ nerwowy
- struktur układu naczyniowego: tętnica szyjna wewnętrzna i tętnica kręgowa
- sąsiednich stawów: staw skroniowo-żuchwowych, kręgosłup piersiowy, żebra, kompleks barkowy
- obwodowego układ przedsionkowego
Przeważająca większość urazów WAD klasyfikowana jest jako drobne urazy tkanki miękkiej, bez oznak złamania.
Uraz przy WAD występuje w trzech etapach:
- Etap 1: górny i dolny odcinek kręgosłupa doświadczają nagłego, dynamicznego zgięcia
- Etap 2: kręgosłup przybiera kształt litery S, gdy zaczyna się rozciągać i ostatecznie prostuje się do uzyskania prawidłowej lordozy szyjnej
- Etap 3: kręgosłup jest w prawidłowej pozycji, jednakże działają na niego duże siły ścinające, które powodują ucisk torebek stawowych.
Urazy kręgosłupa szyjnego to ustalenie krzywizny w kształt litery “s”, wywołujące przeprost na dolnym odcinku, i zgięciu górnych poziomów, co jest już dużym przekroczeniem fizjologicznych wzorców.
Istnieje skala klasyfikująca pacjentów z WAD na podstawie nasilenia objawów przedmiotowych i podmiotowych, w następujący sposób:
Stopień 1: pacjent skarży się na ból szyi, sztywność lub tkliwość bez pozytywnych wyników badania przedmiotowego.
Stopień 2: pacjent wykazuje objawy mięśniowo-szkieletowe, w tym zmniejszony zakres ruchu i tkliwość punktową.
Stopień 3: pacjent wykazuje również objawy neurologiczne, które mogą obejmować deficyty czuciowe, osłabienie głębokich odruchów ścięgnistych, osłabienie mięśni.
Stopień 4: pacjent wykazuje złamanie.
Przyczyny
Jedną z częstszych przyczyn WAD są nie tylko wypadki samochodowe, ale i również urazy sportowe czy upadki. Tendencja do narastających urazów kręgosłupa szyjnego wzrasta z roku na rok, a paradoksalnie niewielki odsetek należy strikte do wydarzeń na drodze. Dotkliwość urazów jest zdecydowanie bardziej doświadczana przez kobiety niż u mężczyzn. Badania pokazują, że kobiety mają tendencję do wolniejszego lub niepełnego powrotu do zdrowia w porównaniu z mężczyznami
Ryzyko rozwoju WAD u pacjentów po wypadku z mechanizmem przyspieszająco-zwalniającym zależy od wielu czynników:
- Obiektywnego oszacowania wyników po urazie i analizie spektrum urazu.
- Ból szyi występujący przed wypadkiem jest czynnikiem ryzyka wystąpienia ostrego bólu szyi po zderzeniu, bez względu na to jak mocny i charakterystyczny był uraz lub wypadek.
- Kobiety są bardziej narażone na rozwój WAD.
- Wiek i regeneracja.
Jeśli po 3 miesiącach od wypadku pacjent nadal ma objawy, prawdopodobnie będą się one utrzymywały przez kolejne dwa lata, jeżeli pacjent nie zgłosi się na rehabilitację lub na trening sprecyzowany pod wzmocnienie odcinka szyjnego kręgosłupa. Statystycznie patrząc 25% pacjentów cierpi po wypadku nawet kilka lat na zespoły bólowe, już nie samego odcinka szyjnego, ale rzutuje to na inne struktury organizmu (np. zgrzytanie zębami, poprzez przyblokowane mięśnie żuchwy.
Kliniczne zaburzenia i objawy
Zespół bólowy kręgosłupa szyjnego jest złożonym stanem charakteryzującym się różnymi zaburzeniami funkcji motorycznych, czuciowo-ruchowych i sensorycznych oraz stresem psychicznym. Najczęstsze objawy to ból głowy pod potylicą, ból szyi, który pojawia się w statyce lub jest wywołany ruchem. Od pierwszego urazu może wystąpić opóźnienie wystąpienia objawów od 24 do nawet 48 godzin.
Dysfunkcja pourazowa
- Ograniczony zakres ruchu kręgosłupa szyjnego.
- Zmienione wzorce ruchowe odcinka szyjnego kręgosłupa jak i obręczy barkowej.
- Niestabilność mechaniczna kręgosłupa szyjnego
Dysfunkcja sensomotoryczna (większa u pacjentów, którzy również zgłaszali zawroty głowy z powodu bólu szyi)
- Utrata równowagi
- Zakłócona funkcja mięśni szyi wpływa na kontrolę ruchu oczu
Dysfunkcja sensoryczna (nadwrażliwość sensoryczna na różne bodźce):
- Stres psychiczny
- Stres pourazowy
- Problemy z koncentracją i pamięcią
- Zaburzenia snu
- Lęk
- Depresja
Inne objawy
Mogą również wystąpić następujące inne objawy:
- Szum w uszach
- Złe samopoczucie
- Zawroty głowy
- Ból klatki piersiowej,
- Ból skroniowo-żuchwowy, twarzy i kończyn
Ważne jest, aby u pacjentów z WAD przeprowadzić dokładne badania kręgosłupa i badanie neurologiczne w celu wykrycia opóźnionego wystąpienia niestabilności kręgosłupa szyjnego. Whiplash może być ostrym lub przewlekłym zaburzeniem. W ostrym urazie kręgosłupa objawy utrzymują się nie dłużej niż 2-3 miesiące, podczas gdy w przewlekłym urazie kręgosłupa trwają dłużej niż trzy miesiące do nawet 3-4 lat. Pacjenci z ostrym WAD doświadczają rozległej nadwrażliwości na ciśnienie i zmniejszonej ruchomości szyi. Różne badania wskazują, że w ciągu 2-3 miesięcy może nastąpić samoistne wyzdrowienie, 85% pacjentów dochodzi do siebie w ciągu 6 miesięcy, bez większej ingerencji fizjoterapeuty czy lekarza.
Vit. D3 jest to produkt będący optymalną formułą wsparcia struktury kostnej.
Zalecenia
- Edukacja, powrót do normalnej aktywności i ćwiczeń.
- Wizyta u specjalisty w celu periodyzacji treningowej i rehabilitacyjnej. Im szybciej zaczniesz ćwiczyć tym szybciej ciało wróci do pełnej sprawności.
- Wykazano również, że ultradźwięki łagodzą ból mięśni w przypadku zaburzeń związanych z urazami kręgosłupa szyjnego.
- Leczenie pierwszego rzutu obejmuje leki przeciwbólowe, niesteroidowe leki przeciwzapalne, lód i ciepło.
- Inne kontrowersyjne środki przeciwbólowe obejmują środki zwiotczające mięśnie, co do których wykazano, że mają pewne działanie terapeutyczne w ograniczonych badaniach.
- Biofeedback wykazał również skuteczność w połączeniu z innymi metodami w ostrym WAD.
- Stwierdzono również, że wstrzyknięcie lidokainy domięśniowo łagodzi objawy bólowe.
- Wydaje się, że większość metod leczenia samych w sobie ma umiarkowaną skuteczność, a kombinacje środków terapeutycznych poprawiają skuteczność i wczesną mobilizację konsekwentnie są najbardziej skuteczne
Zarządzanie fizyczne
Podstawą postępowania w uszkodzeniach kręgosłupa szyjnego (WAD) jest udzielanie porad zachęcających do powrotu do zwykłej aktywności i ćwiczeń, kontrolowanych pod okiem fizjoterapeuty lub trenera.
- Często pacjenci nie mieszczą się w kategoriach leczenia i z powodu wielu czynników, które uzasadniają zindywidualizowane podejście do leczenia.
- Zaburzenie związane z urazem kręgosłupa szyjnego to wyniszczający i kosztowny stan, którego rehabilitacja trwa co najmniej 6 miesięcy.
- Większość pacjentów z urazem kręgosłupa szyjnego nie wykazuje żadnych objawów fizycznych, jednak aż 50% przypadków będzie odczuwać przewlekły ból szyi i niepełnosprawność przez co najmniej sześć miesięcy.
- Połączenie kontuzji z czynnikami psychologicznymi, np. Depresją, może prowadzić do pogorszenia stanu po urazie WAD.
W przypadku WAD można rozważyć różne rodzaje ćwiczeń
- Ćwiczenia zwiększające ROM,
- Ćwiczenia wg metody McKenzie
- Ćwiczenia prawidłowej postawy
- Wzmacniające
- Ćwiczenia motoryczne.
Ważna jest również aktywizacja, na którą składa się:
- Aktywna mobilizacja, która jest stosowana delikatnie i na małym zakresie ROM .
- Programy ćwiczeń w domu, w tym trening ROM szyi i ramion, relaksacja i porady ogólne, są wystarczającym sposobem leczenia pacjentów z ostrym WAD, gdy jest on stosowany codziennie.
- Mocne dowody sugerujące, że programy ćwiczeń i aktywna mobilizacja znacznie zmniejszają ból, biorąc pod uwagę krótki czas rehabilitacji. Mobilizacja znacząco zwiększa ROM.
- Terapia manualna kręgosłupa jest często stosowana w klinicznym leczeniu bólu szyi. Wykazano, że terapia manualna, taka jak bierna mobilizacja, stosowana w odcinku szyjnym kręgosłupa może przynosić pewne korzyści w zmniejszaniu bólu.
Przewlekły stan Whiplash
- Przewlekły stan WAD jest wynikiem połączenia urazu z czynnikami psychologicznymi.
- W leczeniu pacjentów z przewlekłym WAD stosuje się terapię multidyscyplinarną z terapią poznawczą, behawioralną i fizykoterapią, w tym ćwiczenia szyi. Daje również pozytywne wyniki w postaci zmniejszenia bólu szyi i zwolnień lekarskich.
- W terapii stosuje się terapię behawioralną, która zmniejsza nasilenie bólu pacjenta w codziennych problematycznych czynnościach. tj. dostosowanie planowania i leczenia.
- Programy ćwiczeń mają pozytywny wpływ na zmniejszenie bólu.
- Programy ćwiczeń są najskuteczniejszą nieinwazyjną metodą leczenia pacjentów z przewlekłym WAD, a do leczenia należy dołączyć ćwiczenia koordynacyjne w celu zmniejszenia bólu szyi.
- U pacjentów z przewlekłym WAD negatywne myśli są bardzo ważnym czynnikiem. Na negatywne myśli i zachowania bólowe mogą wpływać specjaliści i fizjoterapeuci, edukując pacjentów z przewlekłym WAD w zakresie neurofizjologii bólu.
Reasumując
Istnieją mocne dowody na skuteczność terapii wielodyscyplinarnej w leczeniu przewlekłych urazów kręgosłupa szyjnego. Ta terapia składa się z programu ćwiczeń, ale i wsparcia terapeutycznego. Wczesna mobilizacja jest najbardziej skuteczna, gdy wykluczone są inne, poważniejsze patologie kliniczne zauważone w badaniu i diagnostyce obrazowej. Jednakże rokowanie różni się w następstwie chorób współistniejących przed urazem, ciężkości WAD, wieku i środowiska społeczno-ekonomicznego. Wykazano, że pełne wyzdrowienie następuje w ciągu kilku dni do kilku tygodni. Jednak niepełnosprawność może być trwała i obejmować od przewlekłego bólu po upośledzenie funkcji fizycznych. Diagnoza i leczenie WAD są złożone i wiążą się z wieloma złożonymi problemami. Wcześniejsze urazy, choroby współistniejące, wiek i wcześniejsze leczenie – wszystko to odgrywa rolę w zarządzaniu i wynikach. Istnieje duże zróżnicowanie diagnozy, a utrzymywanie się objawów zależy w dużej mierze od zaangażowania pacjenta w sam proces rehabilitacji, ciężkości urazu, zdrowia psychicznego.
Bibliografia;
Minton R, Murray P, Stephenson W, Galasko CS. Whiplash injury—are current head restraints doing their job?. Accident Analysis & Prevention. 2000 Mar 1;32(2):177-85.
Carroll LJ, Holm LW, Hogg-Johnson S, Côté P, Cassidy JD, Haldeman S, Nordin M, Hurwitz EL, Carragee EJ, Van Der Velde G, Peloso PM. Course and prognostic factors for neck pain in whiplash-associated disorders (WAD): results of the Bone and Joint Decade 2000–2010 Task Force on Neck Pain and Its Associated Disorders. Journal of manipulative and physiological therapeutics. 2009 Feb 1;32(2):S97-107.
HOLM L.W. (2008). The Burden and Determinants of Neck Pain in Whiplash-Associated Disorders After Traffic Collisions: Results of the Bone and Joint Decade 2000 –2010 Task Force on Neck Pain and Its Associated Disorders. Eur Spine J., 17(Suppl 1), pp. 52–59.
Loppolo F. et al. (2014). Epidemiology of Whiplash-Associated Disorders. Springer-Verlag Italia.
Cassidy JD. et al. (2000). Effect of eliminating compensation for pain and suffering on the outcome of insurance claims for whiplash injury. N Engl J Med., 342(16), pp. 1179-86
