Obraz @louishansel z Unplash
Potas jest jednym z podstawowych pierwiastków odpowiadających m.in. za gospodarkę wodną organizmu, pracę mięśni, pracę serca oraz układu nerwowego.
Na czym polega dieta niskopotasowa?
Podstawą diety niskopotasowej jest ograniczenie lub wyeliminowanie produktów bogatych w potas. Jest to modyfikacja zasad zdrowego odżywiania z wykluczeniem lub ograniczeniem potasu.
Całkowicie przeciwwskazane jest smażenie i gotowanie w szybkowarze. Pozostałe techniki kulinarne (duszenie, pieczenie bez dodatku tłuszczu, gotowanie na parze i w mikrofali) należy ograniczyć. Podstawą jest gotowanie.
Dieta niskopotasowa ta dostarcza małe ilości witamin z grupy B: B1, B2, B6 i kwasu foliowego oraz witaminy C. Stąd też konieczne jest zwrócenie szczególnej uwagi na te składniki, bądź też wdrożenie dodatkowej suplementacji w celu unormowania ich poziomu.
Dla kogo dieta niskopotasowa?
Dieta ta jest przeznaczona dla osób, u których zaszło do ograniczenia wydalania potasu przez nerki. Efekt taki występuje np. w:
-niewydolności nerek, zarówno w ostrej, jak i przewlekłej- najczęstsze zastosowanie diety niskopotasowej.
– czynnościowe zaburzenia wydalania potasu: cukrzyca, tubulopatie, pierwotna i wtórna niedoczynność nadnerczy.
Insulinomimetyk wspierający gospodarkę glukozową
Ponadto dietę niskopotasową zaleca się w przypadku transmineralizacji – uwalnianie potasu z komórek:
– rozpad komórek (np. zespół lizy guza, rabdomioliza, oparzenia, posocznica, niedokrwistość hemolityczna),
– hipoinsulinizm,
– kwasica,
– pod wpływem leków (przenaparstnicowanie, leki b-adrenolityczne, sukcynylocholina).
Nadmiar potasu w organizmie może być spowodowany, zbyt dużą podażą go w postaci leków takich jak: inhibitory konwertazy angiotensyny, niesteroidowe leki przeciwzapalne, czy leki immunosupresyjne. Ponadto powodem może być, zbyt duża podaż pozajelitowa (np. płynu dializacyjnego, płyny infuzycjne), krwotoków z przewodu pokarmowego (ze strawionych erytrocytów) czy zwiększenia uwalniania potasu z komórek.
Nadmiar potasu, czyli hiperkaliemię dzieli się na trzy stadia:
– hiperkaliemię łagodną, gdzie stężenie potasu wynosi 5,5-6,0 mEq/l – zazwyczaj nie wywołuje ono objawów,
–hiperkaliemię umiarkowaną – stężenie potasu na poziomie 6,1–7,0 mEq/l,
– hiperkaliemia stadium ciężkie – 7,1 mEq/l lub więcej potasu.
Maślan Sodu – wsparcie pracy przewodu pokarmowego
Jak obniżyć poziom potasu?
- Najprostszym rozwiązaniem na obniżenie ilości potasu jest zmniejszenie podaży potasu wraz z dietą. Poniżej tabela produktów zalecanych i przeciwwskazanych na diecie niskopotasowej.
- Kolejną metodą na obniżenie ilości potasu jest metoda podwójnego gotowania. Polega ona na moczeniu warzyw przed gotowaniem przez ok. 30 minut. A następnie gotowaniu bez dodatku soli z kilkukrotna wymiana wody. Gotowanie w ten sposób powoduje utratę potasu nawet do 60%..
- Obierając owoce i warzywa przed spożyciem, aby zmniejszyć ilość potasu zawartego w skórce
- Ilość potasu można zmniejszyć, krojąc drobno warzywa i owoce. Krojenie powoduje straty.
- Spożywając głównie gotowane warzywa, a surowe spożywając tylko w niewielkich ilościach.
- Uważając na dodatki do żywności, w których skład wchodzi potas.
- Gotując bez użycia wywarów mięsnych i warzywnych.
- Ograniczając spożycie soków owocowych i warzywnych do jednej małej szklanki na dzień (150ml).
- Odsączając owoce w puszkach przed spożyciem.
- Nie używając substytutów soli – soli potasowej.
- Nie stosując suplementów diety zawierających potas.
Tabela produktów zalecanych i przeciwskazanych na diecie niskopotasowej
| Produkty i potrawy | Produkty zalecane | Produkty przeciwwskazane |
| Produkty zbożowe
|
pieczywo: jasne, pszenne, razowe bez ziaren
kasza: drobna, manna, pszenna, krakowska ryż, makaron
|
pieczywo żytnie, pieczywo chrupkie, chleb pumpernikiel, płatki kukurydziane, płatki owsiane, pszenne, kasza gryczana, jęczmienna, otręby pszenne, |
| Mięso, ryby, jaja
|
kurczak, indyk, wołowina, chuda cielęcina, królik
wędliny chude z szynki, polędwicy i drobiowe; dorsz, sandacz, szczupak, lin, karaś, leszcz;
|
wieprzowina, baranina, kaczka, gęś, salceson, kiszka, konserwy, śledzie, , szproty w oleju, szproty w sosie, węgorz, sardynki, łosoś
|
| Mleko i produkty mleczne
|
świeże mleko, kefir, jogurt, sery: twarogowe, chude, świeże homogenizowane, masło; śmietanka, śmietana; desery mleczne, | mleko sproszkowane zagęszczone, skondensowane |
| Warzywa
|
warzywa gotowane, surowe w małych ilościach | Ziemniaki, pomidory (szczególnie ketchup i koncentrat pomidorowy), buraki, bakłażany, cukinie, pietruszka, brukiew, czosnek, kalarepa, koperek zielony, szpinak, botwinka, chrzan, groszek zielony, bób, ketchup, koncentrat pomidorowy,
nasiona roślin strączkowych, grzyby, |
| Owoce | jabłka, maliny, truskawki (umiarkowane spożycie także w sezonie), owoce surowe (w niewielkich ilościach), dżem, | agrest, porzeczka czerwona i czarna, banany, brzoskwinie, morele, awokado, winogrona, rodzynki, ananasy, suszone owoce, soki i koncentraty owocowe; owoce cytrusowe, śliwki, figi, melony |
|
Przyprawy i dodatki
|
Bazylia, estragon, papryka w proszku | |
| Cukier, słodycze, desery | miód, cukier, galaretki, herbatniki, biszkopty, kruche ciasta domowe | kakao, czekolada, chałwa, orzechy, makowiec, kokos, |
Jeśli chciałbyś/abyś przeczytać więcej o samym składniku mineralnym jakim jest potas zajrzyj tu
BIBLIOGRAFIA:
- https://www.su.krakow.pl/repozytorium-plikow/strefa-pacjenta/zalecenia-po-hospitalizacji/68-ds-10-dieta-ubogopotasowa/file 23.11.2021
- Ciborowska, A. Rudnicka, Dietetyka, Żywienie zdrowego i chorego człowieka. PZWL, 2017.
- Jarosz. Zalecenia zdrowego żywienia w schorzeniach układu krążenia, układu
oddechowego, narządu ruchu, psychosomatycznych i onkologicznych. IŻŻ, 2012. - Kolarzyk . Wybrane problemy higieny i ekologii człowieka. Wyd. UJ, 2008
- Chamienia A., Gospodarka potasowa— podstawy teoretyczne i codzienna praktyka lekarska, [w:] Choroby Serca i Naczyń 2004, tom 1, nr 2, 97–107.
- Kuźniar-Placek J., Jaroszyński A., Hiperkalemia – jak ustrzec przed nią pacjenta? Opis przypadku, [w:] Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 2016, Tom 22, Nr 2, 158–160.
- Zaremba M. i wsp., Hiperkaliemia, [w:] Choroby Serca i Naczyń 2006, tom 3, nr 1, 36–40.
- https://www.su.krakow.pl/repozytorium-plikow/strefa-pacjenta/zalecenia-po-hospitalizacji/68-ds-10-dieta-ubogopotasowa/file
- Zaremba, E. Franek, A. Rydzewski: Hiperkalemia; Choroby Serca i Naczyń 2006, 3(1): 36–40
- Biruete A, Jeong JH, Barnes JL, Wilund KR: Modified Nutritional Recommendations to Improve Dietary Patterns and Outcomes in Hemodialysis Patients.; J Ren Nutr. 2017 Jan;27(1):62-70. doi: 10.1053/j.jrn.2016.06.001. Epub 2016 Jul 25.
- Ando S, Sakuma M, Morimoto Y, Arai H: The Effect of Various Boiling Conditions on Reduction of Phosphorus and Protein in Meat.; J Ren Nutr. 2015 Nov;25(6):504-9. doi: 10.1053/j.jrn.2015.05.005. Epub 2015 Jul 9.
- Małgorzewicz i wsp.: Zasady żywienia w przewlekłej chorobie nerek — stanowisko Grupy Roboczej Polskiego Towarzystwa Nefrologicznego; Forum Nefrologiczne
2019, 12(4,): 240–278 - P. Dbrowski, M. Oszanecka-Glinianowicz, J. Chudek: Żywienie w przewlekłej chorobie nerek; Endokrynologia, Otyłość i Zaburzenia Przemiany Materii 2011,
