Emocje to nieodłączna część wielu wydarzeń sportowych. Sportowcy, podobnie jak kibice, mogą doświadczać wielu emocji, w tym radość, smutek, złość, strach, niepokój, wstyd lub poczucie winy czy dumy. Większość psychologów twierdzi, że emocje mają moc motywowania i regulowania procesów poznawczych i zachowań w sporcie. Aby zrozumieć źródła i konsekwencje emocji, próbowano podzielić emocje na różne kategorie. Aby odpowiedzieć na różne pytania, ważne jest rozważenie kryteriów identyfikacji emocji, funkcji emocji oraz tego, czy emocje mogą być modyfikowane przez społeczeństwo.
Czym jest emocja?
Według słownika PWN „emocja [łac. emovere ‘poruszać’], we współczesnej psychologii system obejmujący uczucia, uznawane za składnik subiektywny, pobudzenie fizjologiczne wraz ze specyficzną ekspresją oraz zmiany zachowania.
Można wyróżnić 3 podstawowe elementy składowe procesu emocjonalnego:
1) zmiana poziomu aktywacji organizmu (na ogół wzrost), odczuwana jako pobudzenie emocjonalne,
2) znak emocji — dodatni lub ujemny, czyli odczucie przyjemności lub przykrości (reakcja afektywna),
3) specyficzna treść, zależna od charakteru bodźca, decydująca o sposobie doświadczania i przejawiania się emocji. Emocja „dąży” do szybkiego rozładowania w reakcjach ekspresyjnych oraz impulsywnych czynnościach; zablokowanie reakcji rozładowujących emocje prowadzi do jej przekształcenia się w napięcie emocjonalne (np. nastrój agresywny, niepokój, przygnębienie).
Regulacyjny wpływ emocji przejawia się w:
- a) wzbudzeniu dążenia podmiotu do podtrzymania kontaktu z obiektem, gdy jest on źródłem emocji dodatnich, i unikania go, gdy wywołuje emocje negatywne (istnieją jednak sytuacje, w których tolerancja na bodźce negatywne znacznie wzrasta),
- b) wpływie na energię i sprawność działania (umiarkowane natężenie emocji sprzyja wysokiej sprawności, wysokie i niskie — obniża sprawność),
- c) akcentowaniu w procesach percepcyjnych, myślowych i pamięciowych informacji zgodnych z treścią przeżywanej emocji.”
Źródło: https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/emocja;3897800.html
Kompleks witamin i składników mineralnych dla najmłodszych
Czy emocje mogą źle wpływać na sportowca?
Negatywne emocje mogą wpłynąć na wydajność zarówno fizyczną, jak i psychiczną. Po pierwsze powodują, że tracimy skupienie. Wraz z frustracją i gniewem podenerwowanie wzrasta i prowadzi do napięcia mięśni, trudności w oddychaniu i utraty koordynacji. Te emocje również wysysają energię i powodują, że szybko się męczymy. Negatywne emocje mogą również wpłynąć na psychikę. Emocje mówią nam, że w głębi duszy nie jesteśmy pewni swojej zdolności do osiągania dobrych wyników i celów. Pewność siebie spada co będzie wytwarzać negatywne myśli, które będą towarzyszyć negatywnym emocjom. Ponadto, ponieważ negatywne emocje są tak silne, prawdopodobnie pojawią się trudności ze skupieniem się na tym, co pomoże nam dobrze funkcjonować; negatywne emocje zwracają naszą uwagę na wszystkie negatywne aspekty podczas zawodów czy treningu. Negatywne emocje mogą sprawić, że zabraknie nam motywacji do treningów i nie będzie on nam sprawiał satysfakcji. Emocje mogą pochodzić z przeszłych doświadczeń w podobnych sytuacjach sportowych w formie przekonań i postaw, które istnieją podczas na przykład rywalizacji. Emocje związane z tymi przekonaniami są powszechnie znane jako „bagaż”, który mamy ze swojej przeszłości. Spostrzeżenia z przeszłości wpływają na teraźniejszość, nawet jeśli emocje mogą nie być odpowiednie lub przydatne w obecnej sytuacji. Jednym z najtrudniejszych aspektów emocji jest to, że stają się nawykami, które mogą spowodować, że automatycznie zareagujemy pewnymi emocjami na określone okoliczności, nawet jeśli ta reakcja emocjonalna wyrządza więcej szkody niż pożytku. Kiedy na przykład widzisz w telewizji profesjonalnych sportowców, którzy całkowicie sobie nie radzą, prawdopodobnie widzisz emocje, które są autodestrukcyjne zarówno dla sportowca, jak i jego zespołu. Negatywne emocje mogą być wywołane przez wiele wydarzeń podczas naszego życia, w tym popełnienie błędu w kluczowym momencie zawodów, zła komunikacja czy po prostu słabe wyniki. Wszystkie te wydarzenia mają dwa wspólne elementy, które powodują negatywne emocje: odczucie, że droga do celu jest niemożliwa do przejścia oraz utrata kontroli nad usunięciem tej przeszkody z drogi.
https://pixabay.com/pl/photos/r%c4%99ce-s%c5%82owa-oznaczaj%c4%85cy-palce-423794/
Jak sobie radzić z emocjami?
Podczas zawodów sportowych łatwo jest się zdenerwować, gdy przemykają przez nas dziesiątki myśli i silnych emocji. Rozwijanie uwagi (Mindfulness) może pomóc w utrzymaniu koncentracji. Pozwala to na większą kontrolę, ponieważ rozpoznajemy nasze emocje na wczesnym etapie i możemy je powstrzymać, zanim wymkną się poza kontrolę. Trening skierowany na uwagę może pomóc stać się lepszym sportowcem, czyniąc nas silniejszymi psychicznie, bardziej skoncentrowanymi i bardziej zmotywowanymi do trenowania. Medytacja to praktyka, w której możemy świadomie ćwiczyć umysł, aby był spokojny i skupiony. Uwaga jest jednym z głównych celów medytacji. Regularna medytacja przynosi również korzyści dla zdrowia fizycznego, takie jak zmniejszenie napięcia i niepokoju, obniżenie częstości akcji serca i oddechu, a także obniżenie ciśnienia krwi. Może nawet poprawić koncentrację i pamięć. Istnieje wiele form medytacji. Nie musi być skomplikowana, aby była skuteczna. Podstawowa medytacja to zamknięcie oczu, wzięcie kilku głębokich oddechów i świadome skierowanie uwagi na chwilę obecną to podstawowa forma medytacji. Medytacja wspomagana- można uczestniczyć w wielu zajęciach z medytacji z instruktorem lub można pobrać już aplikacje na telefon do medytacji. Dobrym wyjściem może okazać się również pójście do psychologa sportowego, który pomoże nam w rozwiązaniu problemu, w doborze metod i środków.
Podsumowanie
Jako sportowcy nie jesteśmy odporni na wpływ emocji na nasze wyniki sportowe – zarówno pozytywne, jak i negatywne. Musimy zdawać sobie sprawę z tej mocy, jeśli mamy nad nią panować. Tak jak musimy wytrenować nasze ciała, aby wytrzymać fizyczny wysiłek związany z wysiłkiem, tak musimy rozwijać nasze umysły i rozwijać kontrolę nad naszymi emocjami.
Źródła:
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32477215/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19454770/
https://pro-psyche.pl/regulacja-emocjami-w-sporcie/
https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/emocja;3897800.html
https://pixabay.com/pl/photos/bu%c5%bak%c4%99-emotikon-gniew-z%c5%82y-l%c4%99k-2979107/
