Nietolerancja Histaminy[3,5]

Nietolerancja pokarmowa, bo o niej należy wspomnieć na początku, jest nieprawidłową reakcją organizmu na spożyty pokarm. Oficjalnie nietolerancja pokarmowa wiąże się z brakiem aktywności bądź genetycznym niedoborem konkretnego enzymu odpowiadającego za przemiany konkretnego związku. W konsekwencji, nierozłożony pokarm, kumuluje się w organizmie przyczyniając się do wywoływania różnego rodzaju działań – niekoniecznie pożądanych.

Rodzaje nietolerancji

Wśród najpopularniejszych nietolerancji można wyróżnić te związane z niedoborem słynnej laktazy – enzymu rozkładającego disacharyd laktozę do glukozy i galaktozy. Inną występującą coraz częściej nietolerancją jest nietolerancja fruktozy, monosacharydu powszechnie występującego m. in. w wielu owocach.

Istnieje też najmniej jak dotąd poznana nietolerancja. Mowa tu o nietolerancji histaminy, a więc aminy będącej podstawowym elementem reakcji zapalnych, związanych z alergią, a zatem z przeciwciałami w klasie IgE. Wysokie fizjologiczne stężenie histaminy notuje się w błonie śluzowej żołądka i jelit, w wątrobie, mięśniach, płucach, skórze oraz leukocytach i komórkach tucznych. Pora przyjrzeć się temu, jak mało dotąd przebadanemu zjawisku, wywołującemu wiele niepożądanych objawów, najpierw jednak należy wyjaśnić czym tak naprawdę jest histamina.

Histamina w pigułce

Histamina, to jeden z głównych przedstawicieli amin heterocyklicznych imidazolowych. Amina ta, powstaje w wyniku dekarboksylacji histydyny (proces ten odbywa się przy udziale bakterii), względnie egzogennego aminokwasu zasadowego. Jest ona aminą imidazolową ze względu na obecność charakterystycznego układu – pierścienia imidazolowego. Warto nadmienić, iż histamina powstaje również w wyniku procesów starzenia się produktów, spowodowanego przez błędy w ich przechowywaniu. Na podstawie tej informacji można wyróżnić grupę produktów spożywczych, bogatych w histaminę. Do tej grupy należą niewątpliwie produkty fermentowe jak na przykład kapusta kiszona, ogórki kiszone, wina piwa, sery pleśniowe itp.. Innymi produktami bogatymi w histaminę będą czekolada, sery żółte, długo dojrzewające z mleka surowego (np. ementaler, ser parmezan, gouda itd.), oprócz tego, do produktów tych należeć będą wędliny długo dojrzewające (np. szynka suszona albo salami), suszone/surowe, ryby takie jak makrela, tuńczyk, sardele, niektóre warzywa (pomidor, szpinak), niektóre przetwory (ketchup) i owoce, wśród których do panteonu najbogatszych w histaminę należą truskawki, banany, kiwi i grupa owoców cytrusowych. Aminę tę można znaleźć nawet w skorupiakach.

Objawy nietolerancji histaminy

Ten typ nietolerancji, co prawda występuje najrzadziej, jednak nieskuteczność różnego rodzaju niefarmakologicznych terapii może wynikać z faktu, że objawy występujące po spożyciu pokarmów z dużą ilością histaminy pojawiają się stosunkowo szybko, bardzo podobnie rzecz ma się z alergią pokarmową, której objawy są widoczne już po kilku sekundach od spożycia posiłku. Z tego powodu bardzo często nietolerancja histaminy jest mylona z alergią pokarmową. Pomijając kwestię alergii pokarmowej, nietolerancja histaminy może wywoływać spektrum różnych niepożądanych działań w organizmie, od niegroźnych wysypek i uczucia swędzenia, po śmiertelny w skutkach wstrząs anafilaktyczny.

Różne objawy tej nietolerancji, a co za tym idzie efekt prozapalny, wynikają z różnorodnego rozmieszczenia w organizmie receptorów dla histaminy. Wyróżniamy 4 rodzaje receptorów histaminowych: H1, H2, H3, H4. W zależności od przyłączenia się histaminy do receptora możemy wyróżnić następujące efekty[2,4]:

H1:

W wyniku połączenia się histaminy z receptorem H1, może nastąpić skurcz skrzeli, rozszerzenie naczyń krwionośnych oraz jednocześnie wzrost ich przepuszczalności. Dodatkowo nastąpić może skurcz mięśni gładkich.

H2:

Połączenie się histaminy z receptorem H2, może powodować wzrost wydzielania soku żołądkowego, zwiększenie produkcji interleukiny 16 (IL-16) oraz zmniejszenie poziomu cytokiny prozapalnej TNF-alfa oraz rozkurcz mięśni gładkich.

H3:

Połączenie z tym receptorem, skutkuje natomiast zahamowaniem działania – ważnej z punktu widzenia mitochondriów – pompy sodowo-potasowej. Co więcej, w tym przypadku dochodzi do obniżenia wewnątrzkomórkowego stężenia jonów wapnia. Reakcja, wpływa również na regulację wydzielania neurotransmiterów, takich jak: serotonina, acetylocholina oraz katecholamin: dopaminy i noradrenaliny.

H4:

Aktywacja tego receptora, skutkuje zwiększoną proliferacją i migracją komórek tucznych, wpływa na zwiększenie uwalniania IL-16 (przez aktywację limfocytów CD8+). Jak widać receptor H4 jest silnie powiązany z reakcjami alergicznymi.

W zachowanej homeostazie organizmu (czyli zachowanemu stosunkowi procesów antyzapalnych do prozapalnych), histamina kontrolowana jest przez 2 układy enzymatyczne. Zanim o nich będzie mowa, należy wspomnieć, że sama nietolerancja histaminy, nie bierze się z wewnątrzkomórkowych stężeń tej aminy, w wyniku działania procesu fizjologicznego.

Histamina jest również aminą biogenną, czyli naturalnie, w wyniku ludzkiej fizjologii powstaje z histydyny, która zostaje przekształcona do tytułowej aminy.

Błędy żywieniowe wynikające z nadmiernego dostarczania histaminy, prowadzą do anormalnej kumulacji tej aminy, czego skutkiem są następujące objawy:

bóle głowy,
wodnisty katar,
dolegliwości żołądkowo-jelitowe,
nudności,
biegunki,
świąd,
kaszel,
pokrzywka,
obrzęk naczynioruchowy,
natychmiastowe zaczerwienienie twarzy,
zaburzenia rytmu serca.

Powracając do enzymów

Pierwszym układem enzymatycznym jest tzw. diaminooksydaza (DAO) – enzym odpowiedzialny za degradację histaminy. Największe stężenia tego enzymu znajdują się w ziarnistościach komórek nabłonkowych jelit, nerek i łożyska.

Kompleks cynku i miedzi w skutecznej dawce, ochroni przed skutkami
okresu jesienno-zimowego!

Zaburzenia pracy DAO

Wśród najpopularniejszych zaburzeń funkcjonowania oksydazy diaminowej (DAO) wyróżnia się zaburzenie genetyczne, związanie z niedoborem tego enzymu. Terapia w tym wypadku powinna zakładać podawanie enzymu z zewnątrz lub restrykcyjne trzymanie diety niskohistaminowej. Chwilową blokadę diaminooksydazy obserwuje się w wyniku fazy aktywnej chorób zapalnych, takich jak: infekcje przewodu pokarmowego(jak widać okres jesienno-zimowy i związane z nim przeziębienia sprzyja nietolerancji histaminy) oraz choroby zapalne jelit. Niedobór DAO może wystąpić również wskutek niedostarczania składników odżywczych, będących kofaktorami dla prawidłowego działania diaminooksydazy, tymi kofaktorami są witamina B6 (najefektywniejszą jej formą jest P-5-P, fosforan-5-pirydoksalu), witamina C oraz cynk i miedź. W związku z wyżej przytoczoną informacją o największej kumulacji DAO w obrębie komórek jelit, warto zaznaczyć, iż dbanie o zdrowie jelit, w znaczący sposób przyczynia się do obniżenia objawów wynikających z nietolerancji histaminy. Szczelna bariera jelitowa przyczynia się do zmniejszenia wchłaniania histaminy z przewodu pokarmowego do układu krwionośnego.

Kwas masłowy regenerujący śluzówkę jelit – Aliness

Drugą linią obrony organizmu przed nadwyżką histaminy, jest enzym N-metylotransferaza histaminowa, powodująca metylację histaminy w wątrobie, a co za tym idzie przekształcenie jej w nieszkodliwą formę. Przemiana ta, wymaga kofaktora w postaci SAMe, czyli S-adenozylo-L-metioniny. W związku z popularnymi ostatnio badaniami genetycznymi, dotyczącymi zaburzeń aktywności bloku enzymatycznego MTHFR, czyli reduktazy metylenotretrahydrofolianowej, przypuszcza się, iż niedobór grup metylowych zawartych na przykład w metylowanych witaminach z grupy B, może wpływać niekorzystnie na aktywność N-metylotransferazy histaminowej i tym samym przyczyniać się do objawów nietolerancji histaminy. Brakuje obecnie mocnych dowodów potwierdzających tę teorię, dlatego też, na chwilę obecną, można posiłkować się tylko i wyłącznie obserwacjami organizmu, po padaniu preparatów z grupą metylową (-CH3).

Świetnie zbilansowany kompleks witamin z grupy B!

Postępowanie żywieniowe[1,5]

Ciężko jednoznacznie powiedzieć, jakie produkty należy usuwać na pewien czas z jadłospisu. Histamina w różnych ilościach, tak naprawdę znajduje w każdym produkcie spożywczym zawierającym białko. Istnieje natomiast grupa produktów, które są bardzo bogate w tę aminę. To je, na pierwszym miejscu należy unikać – są to produkty, które zostały wymienione na początku artykułu. Jednak największą uwagę, należy zwrócić na usunięcie z codziennej diety alkoholu i produktów fermentowanych, gdyż to właśnie w nich notuje się największe ilości histaminy. W tym momencie należy nadmienić, iż spożywanie innej grupy pokarmów uboższej w histaminę, jak produkty roślinne i niektóre zwierzęce, również może powodować pojawienie się objawów nietolerancji histaminy, a to dlatego że aminy obecne w tych produktach (kadaweryna i putrescyna), wymagają degradacji również za pośrednictwem DAO.

Najlepiej przyswajalna forma witaminy B6 (jednego z kofaktorów diaminooksydazy) z dodatkiem witaminy B2 i magnezu!

Podstawowe wskazówki dotyczące nietolerancji histaminy

Zastosowanie diety niskohistaminowej. czyli wykluczającej grupy produktów wcześniej wymienionych. Pomocnym okazać się może prowadzenie dzienniczka żywieniowego,
Okresowe zwiększanie ilości składników odżywczych będących kofaktorami dla konkretnych enzymów – DAO oraz HNMT,
Stopniowe rozszerzenie menu z baczną obserwacją objawów. W praktyce chodzi o stopniowe wdrażanie pojedynczych produktów spożywczych, w celu określenia, który z nich działa prozapalnie.