Obrazek wyrózniający: Vitaly Gariev
Maksymalna prędkość tlenowa – Maximal Aerobic Speed (MAS) – to najniższa prędkość biegu, przy której zawodnik osiąga swoje maksymalne pochłanianie tlenu – Maximal Oxygen Uptake (VO₂max). Parametr ten stanowi podstawowy wskaźnik wydolności tlenowej organizmu i ma szczególne znaczenie w dyscyplinach wymagających intensywnego, przerywanego wysiłku, takich jak piłka nożna, gdzie zawodnik musi wielokrotnie przeplatać okresy sprintów z fazami biegu o mniejszej intensywności. MAS jest silnie powiązana z funkcjonowaniem serca i płuc – wyższa MAS wymaga zwiększonej objętości wyrzutowej serca, co pozwala na większy przepływ krwi i transport tlenu do mięśni, wydolnej wentylacji płuc umożliwiającej efektywną wymianę gazową oraz lepszego utlenowania krwi tętniczej i wydajnego transportu tlenu przez hemoglobinę. Na MAS wpływa również efektywność mięśni w wykorzystaniu tlenu, obejmująca gęstość mitochondriów i aktywność enzymów oksydacyjnych w mięśniach, proporcję włókien mięśniowych typu I, które są wolnokurczliwe i bardziej odporne na zmęczenie, oraz efektywność transportu tlenu z krwi do włókien mięśniowych w ramach mikrokrążenia. MAS odzwierciedla prędkość, przy której energia pochodzi głównie z procesów tlenowych, a jej przekroczenie powoduje wzrost udziału metabolizmu beztlenowego, co skutkuje większą produkcją mleczanu, szybszym zużyciem fosfokreatyny i glikogenu mięśniowego oraz ograniczeniem czasu, w którym wysiłek może być utrzymany. Zależność pomiędzy maksymalną prędkością tlenową (MAS) a zdolnością do wykonywania powtarzalnych wysiłków o dużej intensywności rośnie wraz z wiekiem zawodników. Oznacza to, że u starszych sportowców MAS staje się jeszcze lepszym wskaźnikiem ich możliwości fizjologicznych. Dzięki temu MAS uznawana jest za wiarygodny miernik zdolności zawodnika do radzenia sobie z powtarzającymi się biegami o dużej intensywności. Z tego względu stała się powszechnie stosowanym parametrem przy planowaniu obciążeń treningowych, zwłaszcza w ramach interwałowych treningów o wysokiej intensywności – High-Intensity Interval Training (HIIT). MAS pozwala precyzyjnie dopasować intensywność treningu do możliwości konkretnego sportowca [1].
Kreatyna od Testosterone.pl – zwiększa zdolności wysiłkowe sportowca – KUP TUTAJ
Wydolność sportowca
Ocena wydolności sportowców jest powszechnie stosowana zarówno w naukach o sporcie, jak i w praktyce treningowej – głównie po to, aby indywidualizować obciążenia treningowe. W wielu dyscyplinach sportowych, zarówno zespołowych, jak i indywidualnych, na różnych poziomach zaawansowania, testy wytrzymałościowe stanowią nieodzowny element planu treningowego. Ich głównym celem jest ustalenie odpowiednich intensywności wysiłku. Obecnie stosowane wskaźniki testów wytrzymałościowych, takie jak próg mleczanowy (lactate threshold), maksymalne pochłanianie tlenu – VO₂max (maximal oxygen uptake), czy prędkość krytyczna (critical speed), odnoszą się przede wszystkim do wysiłku o charakterze tlenowym. Z tego powodu nie nadają się one do precyzyjnego planowania treningu w strefach wysiłku powyżej VO₂max, czyli w intensywnościach supramaksymalnych. Do tego celu stosuje się wskaźnik zwany rezerwą prędkości beztlenowej – z ng.Anaerobic Speed Reserve (ASR). Jest on definiowany jako różnica pomiędzy maksymalną prędkością tlenową – Maximal Aerobic Speed (MAS), a maksymalną prędkością sprintu – Maximal Sprinting Speed (MSS). Parametr ten pozwala na ocenę zawodników w sportach biegowych z dwóch perspektyw: fizjologicznej (związanej z MAS) oraz nerwowo-mięśniowej (związanej z MSS). ASR jest również pomocny przy precyzyjnym doborze intensywności treningu. Stosowanie wartości względnych ASR, czyli proporcji pomiędzy MAS i MSS, pozwala wyznaczyć obciążenia powyżej MAS w sposób dopasowany do indywidualnej tolerancji zawodnika na wysiłki o bardzo dużej intensywności. Ponadto ASR umożliwia porównywanie profili wysiłkowych sportowców. Na przykład w grach zespołowych (np. piłka nożna) większe znaczenie ma maksymalna prędkość sprintu (MSS), a co za tym idzie – wyższa rezerwa prędkości beztlenowej (ASR). Natomiast w sportach wytrzymałościowych, takich jak biegi długodystansowe, kluczowa jest maksymalna prędkość tlenowa (MAS), co wiąże się z niższym ASR. Nawet w ramach tej samej dyscypliny, np. w lekkoatletyce, ASR pozwala odróżniać zawodników elitarnych od subelitarnych – dowiedziono tego, analizując silny związek pomiędzy ASR a wynikami w biegu na 800 metrów u biegaczy światowej klasy. Do pomiaru ASR, czyli zarówno MAS, jak i MSS, wykorzystuje się różne metody, które mogą prowadzić do odmiennych wyników. W konsekwencji mogą one skutkować innymi zaleceniami treningowymi i odmiennymi adaptacjami organizmu do wysiłku. Za złoty standard w ocenie maksymalnej prędkości tlenowej (MAS) uznaje się test wysiłkowy z analizą gazów oddechowych – Cardiopulmonary Exercise Testing (CPET) – wykonywany na bieżni ruchomej w ramach stopniowo zwiększanej intensywności. MAS definiuje się jako pierwszą prędkość biegu, przy której osiągane jest maksymalne pochłanianie tlenu (VO₂max). Jednak w literaturze naukowej trwa dyskusja, jak dokładnie należy tę prędkość wyznaczać. Według definicji zaproponowanej przez Di Prampero i współpracowników, MAS to prędkość obliczana na podstawie stosunku maksymalnego pochłaniania tlenu (VO₂max) do kosztu energetycznego biegu – czyli taka prędkość, którą zawodnik jest w stanie utrzymać wyłącznie w warunkach tlenowych. Inne definicje wskazują m.in. na: prędkość odpowiadającą początkowi plateau w krzywej VO₂ (czyli maksymalna prędkość, przy której dominują mechanizmy tlenowe), pierwszą prędkość, przy której VO₂max utrzymuje się przez co najmniej 30 sekund, albo maksymalną prędkość osiągniętą w trakcie stopniowanego testu na bieżni ruchomej. Pomimo że CPET uważany jest za metodę referencyjną, brak jest jednoznacznej, powszechnie przyjętej definicji MAS.
W praktyce sportowej do oszacowania MAS wykorzystuje się także testy terenowe, takie jak:
– Université de Montréal Track Test (UMTT) – progresywny test biegowy na stadionie,
– progresywne testy wahadłowe (incremental shuttle run tests),
– próby czasowe na określonych dystansach (np. 1500 m, 2000 m).
W związku z tym nadal nie ma jasności, który rodzaj testu i która definicja MAS są najbardziej trafne i powtarzalne. Dla porówniania w przypadku maksymalnej prędkości sprintu (MSS) za złoty standard uznaje się liniowe sprinty na dystansie 20–50 metrów, mierzone za pomocą radaru lub lasera. Alternatywnie stosuje się:
– fotokomórki pomiarowe (np. z podziałem na odcinki 5 m lub 10 m),
– systemy satelitarnej lokalizacji GPS (Global Positioning System),
– systemy lokalizacji lokalnej LPS (Local Positioning System).
GPS i LPS są dziś często używane podczas meczów i treningów (np. w grach na małym polu) – zwłaszcza w piłce nożnej – w celu monitorowania maksymalnej prędkości sprintu (MSS) [2].
Testy wysiłkowe z analizą układu krążenia i oddychania – Cardiopulmonary Exercise Testing (CPET).
Choć test wysiłkowy CPET wykonywany na bieżni ruchomej uznawany jest za złoty standard w ocenie maksymalnej prędkości tlenowej – Maximal Aerobic Speed (MAS) – to wciąż brak jednoznacznej zgody co do protokołów badawczych i samych definicji tego parametru. Oznacza to, że sposób wyznaczania MAS na podstawie CPET nie został jeszcze jednoznacznie określony. Najczęściej stosuje się protokoły stopniowane, w których prędkość biegu wzrasta skokowo. Mogą to być testy z przerwami pomiędzy poszczególnymi etapami albo bez przerw, a ich początkowa prędkość, wielkość przyrostów oraz czas trwania etapów są dobierane w różny sposób. Część protokołów jest dodatkowo dostosowywana indywidualnie – np. startowa prędkość zależy od wartości teoretycznego maksymalnego tętna zawodnika.
Definicje maksymalnej prędkości tlenowej (MAS) również różnią się w poszczególnych badaniach. Stosuje się m.in.:
– pierwszą prędkość, przy której pojawia się maksymalne pochłanianie tlenu (VO₂max),
– prędkość obliczoną na podstawie analizy kinetyki VO₂,
– prędkość osiągniętą podczas 30-sekundowego przedziału z VO₂max,
– prędkość w momencie rozpoczęcia tzw. plateau, czyli wypłaszczenia krzywej VO₂,
– lub po prostu maksymalną prędkość uzyskaną podczas testu stopniowanego.
Jeśli chodzi o trafność CPET w ocenie MAS, wykazano, że różne wersje testów stopniowanych dają zbliżone wyniki – pod warunkiem, że przyrosty prędkości i czas trwania etapów są ze sobą proporcjonalne (np. 1 km/h co 2 minuty vs. 0,5 km/h co 1 minutę). Jednak dla tych samych przyrostów, dłuższy czas trwania etapów skutkuje niższymi wartościami MAS. Z kolei protokoły typu „square-wave”, czyli ze wstawkami odpoczynku, prowadzą do istotnie wyższych wartości MAS niż testy wykonywane w trybie ciągłym. Oznacza to, że wybór protokołu ma duży wpływ na wynik, dlatego trudno wyciągnąć jednoznaczne wnioski porównując badania oparte na różnych procedurach. Niezależnie od protokołu, kluczowe jest to, aby badany rzeczywiście osiągnął swoje VO₂max. Potwierdza się to m.in. poprzez obserwację plateau w krzywej VO₂ lub analizę dodatkowych kryteriów, takich jak: stężenie mleczanu we krwi, wskaźnik wymiany oddechowej (RER), tętno czy subiektywna skala odczuwanego wysiłku (RPE). Praktyczne zalecenia wskazują, że najlepsze do osiągnięcia VO₂max, a więc również do oceny MAS, są ciągłe testy stopniowane trwające od 8 do 16 minut. Dla osób nietrenujących można je rozpoczynać od prędkości 4–6 km/h, a dla sportowców wytrenowanych od 8–10 km/h, z przyrostami 1 km/h co minutę. Długość poszczególnych etapów powinna być jednak dostosowana do charakteru wysiłku dominującego w danej dyscyplinie. Długodystansowcy lepiej reagują na dłuższe etapy (2–3 minuty), natomiast zawodnicy przyzwyczajeni do krótkich i intensywnych wysiłków (np. sportowcy gier zespołowych czy biegacze 400-metrowi) szybciej ulegają zmęczeniu nerwowo-mięśniowemu przy długich etapach i dlatego lepiej sprawdzają się u nich krótsze odcinki (ok. 1 minuta). Warto zaznaczyć, że definicja MAS jako prędkości na początku plateau VO₂max daje inne wyniki niż definicja MAS jako prędkości odpowiadającej 30-sekundowemu przedziałowi VO₂max. Wynika to z faktu, że plateau definiuje się zwykle jako utrzymywanie się VO₂ na stałym poziomie przez co najmniej minutę, podczas gdy 30-sekundowy przedział VO₂max występuje zwykle pod koniec testu, blisko maksymalnej prędkości. Porównania różnych definicji MAS pokazują, że wartości oparte na maksymalnej osiągniętej prędkości lub na obliczeniach ekstrapolacyjnych VO₂ wiążą się z większym udziałem metabolizmu beztlenowego. Natomiast MAS wyznaczona na początku plateau VO₂max odzwierciedla prędkość, przy której energia wytwarzana jest jeszcze głównie przez mechanizmy tlenowe. Dlatego przy ocenie MAS należy brać pod uwagę, która definicja została zastosowana – zwłaszcza jeśli MAS służy jako podstawa do wyznaczania intensywności w treningu interwałowym o wysokiej intensywności (HIIT) czy przy analizie rezerwy prędkości beztlenowej (ASR). Używanie definicji opartych np. na 30-sekundowym VO₂max lub maksymalnej osiągniętej prędkości może prowadzić do zbyt dużych obciążeń, niepożądanych adaptacji, a nawet przetrenowania. Dotychczasowe badania sugerują, że MAS wyznaczana metodą CPET charakteryzuje się dobrą powtarzalnością pomiędzy dniami pomiarów. Jednak fakt, że stosowane są różne protokoły i różne definicje MAS – a ich wyniki mogą się znacząco różnić – wskazuje na potrzebę dalszych badań, które pozwolą wypracować bardziej spójną i wiarygodną definicję tego parametru [3-6].
Testy boiskowe
ednym z ważnych narzędzi stosowanych w praktyce sportowej do oceny wydolności tlenowej są polowe testy wysiłkowe o charakterze ciągłym i stopniowanym. Léger i współpracownicy opracowali i zweryfikowali taki test – UMTT (University of Montreal Track Test – Test Biegowy Uniwersytetu w Montrealu), który początkowo został stworzony do pośredniego wyznaczania wartości VO₂max (Maximal Oxygen Uptake – maksymalne pochłanianie tlenu przez organizm). Z czasem test ten, a także jego modyfikacje, takie jak VAM-EVAL (– test biegowy do wyznaczania maksymalnej prędkości tlenowej), zaczęto stosować do szacowania MAS. Popularność tych testów wynika z tego, że są one znacznie prostsze do przeprowadzenia niż laboratoryjne badania CPET – testy wysiłkowe z analizą oddechowo-krążeniową): wymagają mniej sprzętu, są mniej czasochłonne i nie potrzebują tak wysokiego poziomu specjalistycznej wiedzy. Jeśli chodzi o trafność testów polowych, wyniki zależą zarówno od przyjętego protokołu, jak i od definicji MAS zastosowanej w pomiarze odniesienia (zwykle CPET) oraz w samym teście polowym. We wszystkich badaniach, które analizowały trafność testów polowych do wyznaczania MAS, CPET został przyjęty jako punkt odniesienia (tzw. trafność kryterialna). Gdy w obu metodach stosowano identyczne protokoły, część badań wykazała dobrą zgodność, choć pojawiały się także istotne różnice w wynikach. UMTT został potwierdzony jako wiarygodna metoda w kilku pracach, natomiast opracowano również alternatywne rozwiązania – np. test Uniwersytetu Catamarca, który różnił się od klasycznego UMTT tym, że uczestnicy biegali po sześciokącie o bokach długości 20 metrów. W przeciwieństwie do UMTT, który odbywa się na torze liniowym lub zakrzywionym, ten test wymagał częstego pokonywania zakrętów, co mogło prowadzić do wcześniejszego wyczerpania zawodników. Porównania końcowej prędkości osiągniętej w UMTT z wartościami MAS wyznaczonymi według różnych metod wykazały zróżnicowane wyniki. Trafność była dobra, gdy porównywano UMTT z MAS obliczanym na podstawie wzorów Lacour i współpracowników, natomiast rezultaty były mniej spójne, gdy definicją MAS była maksymalna prędkość w CPET lub prędkość odpowiadająca VO₂max. Co istotne, prędkość końcowa uzyskana w UMTT była przeciętnie o około 1,6 km/h wyższa niż prędkość odpowiadająca początkowi plateau VO₂ w CPET. Takie rozbieżności mają duże znaczenie praktyczne. Jeśli MAS zostanie oszacowana na podstawie końcowej prędkości z UMTT i posłuży do wyznaczania intensywności treningu, np. w HIIT (High-Intensity Interval Training – trening interwałowy o wysokiej intensywności), to zawodnicy mogą trenować z intensywnością wyższą, niż zakłada protokół. Może to prowadzić do niepożądanych efektów adaptacyjnych, a nawet do przetrenowania. Choć w dostępnych analizach nie udało się uwzględnić badań oceniających rzetelność UMTT w kontekście MAS, to w pierwotnych pracach autorzy testu donosili o dobrej powtarzalności wartości metabolicznych (wyrażonych w równoważnikach metabolicznych, MET – (równoważnik metaboliczny wysiłku), które były związane z tym testem [7,8].
Białko WPC80 od Testosterone.pl – idealne uzupełnienie diety każdego sportowca – KUP TUTAJ
Próby czasowe i biegu wahadłowe
Biegi testowe na określonym dystansie (np. 1500 m, 1610 m) lub biegi 5-minutowe są często stosowane w badaniach i praktyce do szacowania maksymalnej prędkości tlenowej (MAS – Maximal Aerobic Speed), ponieważ łatwo je przeprowadzić, także w większych grupach. Średnia prędkość w czasie biegu 5-minutowego dawała wyniki zbliżone do prędkości końcowej osiąganej w CPET (Cardiopulmonary Exercise Testing – test wysiłkowy z analizą krążeniowo-oddechową) lub w UMTT (University of Montreal Track Test – Test Biegowy Uniwersytetu w Montrealu) u mężczyzn o różnym poziomie sprawności i u amatorskich piłkarzy. Jednak trafność biegów na określony dystans jest niejednorodna. W badaniach, w których porównywano biegi na 1500 lub 1610 m z CPET (trafność kryterialna), wszystkie wyniki wskazywały na zawyżenie MAS. Zjawisko to obserwowano u różnych grup: biegaczy (kobiet i mężczyzn), zawodników australijskiego futbolu oraz piłkarzy nożnych, przy zastosowaniu różnych protokołów i definicji MAS w CPET. Inne prace badały biegi na 1200–2200 m u zawodników futbolu australijskiego, używając jako punktu odniesienia końcowej prędkości z UMTT (trafność zbieżna). Najmniejszy błąd i największą zgodność stwierdzono przy biegu na 1400 m u kobiet oraz na 2000 m u mężczyzn. Wyniki te sugerują, że trafność prób na dystans zależy od płci, dyscypliny i poziomu sprawności. Analiza badań, które oceniały trafność kryterialną prób czasowych i dystansowych względem CPET, wskazuje, że dystans powinien być dopasowany do profilu zawodnika. Osoby o niższej wydolności lub sportowcy bazujący na szybkości i metabolizmie beztlenowym (np. zawodnicy gier zespołowych, sprinterzy) lepiej odzwierciedlają MAS w krótszych dystansach (1200–1400 m). Natomiast u sportowców wytrzymałościowych dłuższe próby (1500–2000 m) bardziej odpowiadają wartości MAS.
Biegi wahadłowe polegają na wielokrotnym pokonywaniu określonych odcinków, przy czym prędkość lub dystans stopniowo wzrastają, a uczestnicy zmuszeni są do częstych zmian kierunku, zazwyczaj o 180 stopni, co dodatkowo zwiększa wymagania neuromięśniowe i energetyczne. Takie testy mogą obejmować zarówno fazy aktywnego odpoczynku, podczas których zawodnik porusza się w wolniejszym tempie, jak i fazy pasywnego odpoczynku, w czasie których uczestnik stoi lub marszuje w miejscu. W badaniach, w których stosowano testy z odpoczynkiem pasywnym, takie jak 30–15 IFT (Intermittent Fitness Test – test wytrzymałościowy specyficzny dla futsalu), stwierdzono, że maksymalna prędkość osiągana przez zawodników była istotnie zawyżona w porównaniu z wynikami uzyskiwanymi podczas laboratoryjnego testu CPET. Natomiast testy wykonywane bez przerw lub z odpoczynkiem aktywnym, jak np. test Carminattiego lub 20-metrowy bieg wahadłowy, generowały wartości prędkości bliższe tym uzyskiwanym w CPET, co świadczy o ich większej trafności w szacowaniu maksymalnej prędkości tlenowej. Można przypuszczać, że odpoczynek pasywny pozwalał uczestnikom na częściową regenerację między odcinkami, co z kolei umożliwiało osiągnięcie wyższej prędkości końcowej niż w warunkach ciągłego wysiłku. Wyniki badań wskazują także, że zarówno 30–15 IFT, jak i 3-minutowy test wytrzymałościowy z 30-sekundowymi interwałami charakteryzują się dobrą powtarzalnością, zarówno między różnymi dniami pomiaru, jak i w obrębie tego samego dnia. Mimo to, większość badań oceniających trafność kryterialną biegów wahadłowych w odniesieniu do CPET wykazała, że wyniki te nie są w pełni wiarygodne, ponieważ prędkość końcowa była systematycznie zawyżona. Prawdopodobną przyczyną tego zjawiska jest większy udział procesów beztlenowych w produkcji energii oraz wyższy koszt energetyczny wynikający z częstych zmian kierunku i konieczności przyspieszania i hamowania podczas biegu wahadłowego.
Podsumowanie
Maksymalna prędkość tlenowa, czyli Maximal Aerobic Speed (MAS), to najniższa prędkość biegu, przy której sportowiec osiąga maksymalne pochłanianie tlenu (VO₂max). Jest podstawowym wskaźnikiem wydolności tlenowej, istotnym w dyscyplinach wymagających powtarzalnych wysiłków o dużej intensywności, jak piłka nożna, gdzie zawodnicy łączą sprinty z biegami o niższej intensywności. MAS zależy od funkcjonowania układu sercowo-oddechowego, transportu tlenu przez hemoglobinę, mikrokrążenia mięśniowego oraz efektywności mięśni w wykorzystaniu tlenu, w tym gęstości mitochondriów, aktywności enzymów oksydacyjnych i udziału włókien wolnokurczliwych. Przekroczenie MAS zwiększa udział metabolizmu beztlenowego, prowadząc do szybszego zmęczenia. W laboratorium MAS ocenia się głównie za pomocą testów wysiłkowych z analizą gazów oddechowych (CPET), choć brak jest jednolitej definicji i protokołu. Wartości MAS zależą m.in. od przyjętej definicji – pierwsza prędkość przy VO₂max, 30-sekundowy przedział VO₂max, początek plateau VO₂ lub maksymalna prędkość w teście. Wybór protokołu wpływa na wynik, a zastosowanie nieodpowiedniej definicji może prowadzić do nadmiernych obciążeń treningowych i ryzyka przetrenowania. W praktyce stosuje się także testy polowe, jak progresywny test UMTT, jego modyfikacje (VAM-EVAL) czy próby czasowe i biegi wahadłowe. Wyniki testów terenowych zależą od protokołu i definicji MAS; np. biegi wahadłowe z odpoczynkiem pasywnym, jak 30–15 IFT, często zawyżają prędkość końcową, podczas gdy testy bez przerw lub z odpoczynkiem aktywnym dają wartości bliższe CPET. Trafność prób dystansowych zależy od płci, dyscypliny i poziomu sprawności – krótsze dystanse lepiej odzwierciedlają MAS u sportowców szybkościowych, dłuższe u wytrzymałościowych. MAS jest kluczowym parametrem do oceny wydolności tlenowej i planowania indywidualnych obciążeń treningowych, przy czym wybór metody pomiaru i definicji ma istotny wpływ na interpretację wyników.
[1] Smith K, Wright MD, Chesterton P, Taylor JM. Estimating Maximal Aerobic Speed in Academy Soccer Players: A Comparison Between Time Trial Methods and the 30-15 Intermittent Fitness Test. Eur J Sport Sci. 2025 Jun;25(6):e12315.
[2] Thron M, Düking P, Ruf L, Härtel S, Woll A, Altmann S. Assessing anaerobic speed reserve: A systematic review on the validity and reliability of methods to determine maximal aerobic speed and maximal sprinting speed in running-based sports. PLoS One. 2024 Jan 22;19(1):e0296866.
[3] Thron M, Woll A, Klos L, Ha¨ rtel S, Ruf L, Kloss C, et al. Overestimation of maximal aerobic speed by the Universite´ de Montre´al track test and a 1500-m-time trial in soccer. Frontiers in Physiology. 2022 2022- October-11;13; https://doi.org/10.3389/fphys.2022.1023257.
[4] Buchheit M. The 30–15 intermittent fitness test: 10 year review. Myorobie J. 2010; 1(9):278
[5] Zabaloy S, Gira´ldez J, Gazzo F, Villaseca-Vicuña R, Gonza´lez JG. In-season assessment of sprint speed and sprint momentum in rugby players according to the age category and playing position. Jour- nal of human kinetics. 2021; 77(1):274–86
[6] Midgley AW, McNaughton LR, Polman R, Marchant D. Criteria for Determination of Maximal Oxygen Uptake. Sports medicine. 2007 2007/12/01; 37(12):1019–28;
[7] Le´ger L, Boucher R. An indirect continuous running multistage field test: the Universite´ de Montre´al track test. Canadian Journal of Applied Sport sciences Journal Canadien des Sciences Appliquees au Sport. 1980; 5(2):77–84
[8] Lacour J, Padilla-Magunacelaya S, Chatard J, Arsac L, Barthelemy J. Assessment of running velocity at maximal oxygen uptake. European journal of applied physiology and occupational physiology. 1991; 62(2):77–82
