Rumianek- niezwykłe właściwości

Obraz congerdesign z Pixabay

 

Rumianek to jedno z najczęściej i najbardziej znanych ziół. Jest stosowany od wielu lat i nie bez przyczyny, albowiem wykazuje pomocne właściwości przy wielu nieprzyjemnych dolegliwościach.

 

Czym jest rumianek?

Z botanicznego punktu widzenia rumianek to jednoroczna roślina  (terofit) z rodziny astrowatych o nazwie rumianek pospolity Chamomilla recutita (L.).  Jest to krzewinka o nagich, wzniesionych, silnie rozgałęzionych pędach pustych wewnątrz i palowym systemie korzeniowym. Górę łodygi zdobią koszyczki kwiatowe złożone z zewnętrznych białych, języczkowatych oraz wewnętrznych rurkowatych, żółtych kwiatów o pustym stożkowym dnie kwiatowym. Wydzielających przyjemny delikatny zapach, z którym powiązana jest łacińska i grecka nazwa rumianku, oznaczająca odpowiednio “matka” i “ziemne jabłko”. Owocami są natomiast małe, podłużne niełupki bez puchu kielichowego.

Rumianek bez problemu można spotkać na łąkach, polach, trawnikach, nieużytkach, przydrożach oraz przydomowych ogródkach. W tych obszarach rosną także bardzo podobne rośliny do rumianku, niewykazujące właściwości leczniczych, które bardzo łatwo z nim pomylić. Wśród nich wymienić można maruny nadmorskiej (łac. Matricaria maritima subsp. inodora – bezwonna, pełne dno kwiatowe) i rumianu psiego (łac.Anthemis cotula – nieprzyjemny zapach, pełne dno kwiatowe).

Rumianek nie jest wymagający pod względem podłoża i warunków klimatycznych. Może osiągnąć nawet do 60 cm.
Kanna o działaniu przeciwlękowym oraz wyciszającym

Mimikuje leki z kategorii SSRI

 

Jak stosować rumianek ?

Tradycyjnie stosuje się w postaci  naparu/herbaty jako surowiec świeże bądź wysuszone koszyczki rumianku (Chamomillae anthodium) zbierane na  początku kwitnienia. Rumianek należy zalać gorąca, ale nie wrzącą woda i parzyć od 7 do 10 minut pod przykryciem w zależności od rozdrobnienia surowca.  Zewnętrznie stosować można taki napar jako dodatek do kąpieli (5 g surowca na 1 l wody) bądź kosmetyków.  W przemyśle wykorzystuje się również ekstrakty z rumianku w celach zarówno zdrowotnych, jak i zapachowych.

Kwiaty rumianku należą do jadalnych. Stąd też powszechnie wykorzystuje się go w restauracjach i cukierniach, jako niezwykle urokliwa i delikatna jadalna dekoracja.

 

Photo by Maksim Goncharenok from Pexels

 

W jakich przypadkach stosować rumianek?

O stosowaniu rumianku jako rośliny leczniczej wspominał już Pliniusza w I w. p.n.e. oraz Hipokrates i Dioskurides. Zawiera on wiele substancji aktywnych biologicznie (m.in. biosabol i jego tlenki, farnezen, myrcen, kadinen, matrycyna, flawonoidy) przyczyniających się do łagodzenia wielu dolegliwości.

 

• Właściwości przeciwzapalne

Rumianek zawiera wiele składników aktywnych, wśród których wymienić można m.in. wpływające na hamowanie enzymów stanu zapalnego azuleny, (-)-α-bisabololl oraz tlenki bisabololu A, B i C, czy flawonoidy. Stąd też picie naparów z rumianku w trakcie przeziębienia może przyczynić się do szybszego wyleczenia. Stosowany zewnętrznie przynosi ukojenie w stanach zapalnych m.in.  spojówek i jęczmieniu. W postaci płukanek rumianek stosować można również w przypadku stanów zapalnych jamy ustnej i gardła.

 

• Działanie spazmolityczne – redukcja nadmiernych skurczów mięśni

Picie rumianku skraca czas trwania biegunek. Ponadto w połączeniu z koprem włoskim i anyżem przynosi ulgę w bólach brzucha, wzdęciach, odbijaniu i kolkach jelitowych, co wykorzystywane jest szczególnie w przypadku małych dzieci.

EGCG z zielonej herbaty o wielokierunkowym działaniu

 

• Działanie przeciwwrzodowe

Ekstrakt z rumianku działa protekcyjnie wobec choroby wrzodowej, a gdy już ona wystąpi, łagodzi jej objawy. Zawarty w rumianku bisabobol, umbeliferon, herniryna oraz 7-glukozyd apigeniny przyczynia są do zmniejszenia uszkodzeń błony śluzowej żołądka, przyspieszając gojenie się wrzodów.

 

• Przeciwcukrzycowo

Dzięki wpływowi rumianku na pracę trzustki, pośrednio wpływa na regulację stężenia glukozy we krwi oraz chroni komórki β trzustki.

 

• Drogi oddechowe

Olejek rumiankowy stosowany do inchalacji przynosi ukojenie w podrażnieniach górnych dróg oddechowych. Zewnętrznie w postaci okładów rumianek stosować można również w zapaleniach zatok.

 

Photo by Egor Kamelev from Pexels

 

• Silne działanie przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze

Rumianek wykazuje silne właściwości przeciwgrzybicze i przeciwbakteryjne zwłaszcza przeciw bakterii Staphylococcus aureus, bakterią z grupy Bacteroides i Peptostreptococcus oraz drożdżakom Candida albicans. Za występowanie tego działania odpowiedzialna jest głównie już wcześniej wymieniona substancja o nazwie α-bisabolol i chamazule. Właściwości te wykorzystuje się nie tylko w momencie przeziębienia, ale i m.in. w leczeniu stanów zapalnych przy trądziku.

 

• Pomoc przy hemoroidach i infekcjach dróg moczowy

Dzięki działaniu przeciwzapalnemu w połączeniu z działaniem kojącym, przeciwświądowym i regenerującemu rumianek jest  niezwykle pomocny w leczeniu zmienionych chorobowo miejsc. Można go stosować w postaci okładów, nasiadówek lub jako dodatek do kremów.

 

• Działanie przeciwdepresyjne i wyciszające

Aromaterapia rumiankiem jest jedną z wielu dziedzin niezwykle pomocnych w łagodzeniu stresu, nerwic, lęków i objawów depresji. Właściwości te możliwe są dzięki obecności substancji o nazwie apigenina, należącej do grupy flawonoidów.

 

Rumianek w trakcie ciąży

Wiele ziół chodź wyglądających niepozornie, może szkodzić jeszcze nienarodzonemu dziecku. Stąd też ważne jest, by zwracać uwagę, do jakiej kategorii leków pod względem bezpieczeństwa stosowania leków roślinnych przez kobiety w ciąży należy dany produkt. I tak rumianek należy do kategorii A, czyli leków bezpiecznych dla kobiet ciężarnych. Bez problemu można go stosować w bólach brzucha, żołądka, często występujących w tym okresie wzdęciach oraz stanach zapalnych.  Ponadto stosowany z rano łagodzi poranne mdłości, a stosowany wieczorem przyczynia się do łatwiejszego zasypiania. W niewielkim stopniu łagodzi także obrzęki nóg.

 

Obraz Anja-#pray for ukraine# #helping hands# stop the war z Pixabay

 

Przeciwwskazania przeciwko stosowaniu rumianku

Rumianek uznano za roślinę bezpieczną w większości przypadków. Wyjątkiem są osoby uczulone na rumianek i inne rośliny z rodzaju Asteraceae (Compositae). Mogą one wywołać nawet w niektórych wypadkach ciężkie reakcje alergiczne.

Kąpiele całego ciała w rumianku są przeciwwskazane również dla osób z chorobami serca  lub zaburzeniami krążenia, otwartymi ranami, rozległymi uszkodzeniami lub chorobami skóry, wysoką gorączką oraz ciężkimi zakażeniami.

Rhodiola Rosea (Różeniec górski) – adaptogen o działaniu prokognitywnym oraz motywacyjnym

PODSUMOWANIE

Rumianek to przede wszystkim wykazujące silne działanie przeciwzapalne roślina. Może być bez obaw stosowana przez wiele osób także dzieci i kobiety w ciąży. Na co dzień używana jest nie tylko jako roślina lecznicza, ale i zapachowa, ozdobna i jadalna.

 

BIBLIOGRAFIA

1. Wołosiak R., Piątek M., Ciecierska M. i inni: Właściwości przeciwutleniające ekstraktów związków fenolowych kwiatów jadalnych wybranych gatunków roślin.; Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych 2017, 590: 73-82
2. Łuczak A., Nowak M., Szałek E.: Bezpieczeństwo leków roślinnych w ciąży.; FARMACJA WSPÓŁCZESNA 2017; 10: 140-146
3. Świerkosz K.: Chamomilla recutita (Asteraceae) na Dolnym Śląsku-aktualne rozmieszczenie i stopień zagrożenia.; Acta Botanica Silesiaca, Supplementum 1: 87-89
4. Jankowiak W., Schaschner K.: Surowce roślinne w kosmetyce.; Kosmetologia Estetyczna 2013, 4(2): 239-241
5. https://intranet.up.lublin.pl/Uczelnia/Publiczna/Wyszukiwarka/PublikacjaDetail/133089?profilId=596 (dostęp 14.04.2022)
6. European Medicines Agency: Kwiat rumianku ; streszczenie, 2015
7. Grys A., Kania M.,  Baraniak J.: Rumianek – pospolita roślina zielarska o różnorodnych właściwościach biologicznych i leczniczych; Postępy Fitoterapii 2014, 2: 90-93
8. Zielińska-Pisklak M., Szeleszczuk Ł.: Rumianek lekarski–dlaczego warto mieć go w domowej apteczce.; Lek w Polsce 2013, 9(23), 72-79.
9. Jałoza D., Kamińska-Jałoza M.: Fitoterapia stanów zapalnych błony śluzowej jamy ustnej; Herbalism 2015, 1(1): 76-83
10. Kapczyński W.: Fitoterapia we współczesnym postępowaniu leczniczym w ginekologii i położnictwie; Postępy Fitoterapii  2000, 2: 10-16