źródło zdjęcia: towfiqu-barbhuiya-ssZ6x-gaO0c-unsplash

Urazy mięśniowo-szkieletowe spowodowane przeciążeniem stanowią ponad połowę wszystkich urazów związanych ze sportem u nastolatków i młodych dorosłych. Urazy przeciążeniowe mogą skutkować przewlekłymi lub okresowymi objawami, w zależności od poziomu aktywności sportowca. Ostre urazy mięśni (nadwyrężenia, stłuczenia i rany szarpane) mogą prowadzić do znacznych strukturalnych lub funkcjonalnych uszkodzeń mięśni. Metody niefarmakologiczne są często uważane za leczenie pierwszego rzutu urazów mięśniowo-szkieletowych i mogą obejmować względny odpoczynek, okłady z lodu, kompresję i uniesienie. Umiarkowane lub ciężkie obrażenia sportowca mogą spowodować kilkutygodniową niezdolność do trenowania lub współzawodnictwa. Nawet po wznowieniu aktywności fizycznej lub uprawiania sportu sportowiec może nadal doświadczać trudności związanych z osłabieniem mięśni i zmniejszoną elastycznością. W rezultacie często poszukuje się leczenia w celu złagodzenia bólu, przywrócenia funkcji i umożliwienia sportowcowi szybszego wznowienia aktywności. Najbardziej popularne możliwości leczenia obejmują środki przeciwbólowe, takie jak niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), paracetamol i preparaty dostępne bez recepty do stosowania miejscowego. Interesujący jest również ich efekt na wydajność sportową.

 

Niesteroidowe leki przeciwzapalne

Począwszy od wprowadzenia ibuprofenu w latach pięćdziesiątych XX wieku, niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) były przepisywane na łagodne do umiarkowanych bóle mięśni i stawów wynikające z urazów sportowych lub syndromów przeciążenia, próbując stłumić reakcję zapalną organizmu na uraz, kontrolować ból i pomóc w powrót do sportu.  Ze względu na swoją popularność w tej aktywnej populacji pacjentów NLPZ stały się najczęściej przepisywaną klasą leków na świecie  i stwierdzono, że należą do najczęściej przepisywanych środków farmaceutycznych sportowcom stosującym leki na receptę.

Sportowcy mogą nawet przyjmować NLPZ jako środek środek zapobiegawczy. Na przykład podczas igrzysk olimpijskich w Sydney w 2000 r. kanadyjscy sportowcy stosowali NLPZ częściej niż jakiekolwiek inne leki. Stwierdzono że 29% z 563 sportowców z uczelni wyższych przyjmowało je w celu radzenia sobie z bólem w dniu meczu. Przeprowadzili ankietę wśród 681 licealnych piłkarzy i zauważyno, że 452 (75%) stosowało NLPZ w ciągu ostatnich 3 miesięcy, a jeden na siedmiu faktycznie stosował je codziennie. Ci sportowcy, którzy codziennie stosowali NLPZ, częściej dostrzegali poprawę wyników sportowych wynikającą z ich stosowania i stosowali je profilaktycznie bez nadzoru osoby dorosłej. Zgłaszano obawy dotyczące niewłaściwego stosowania NLPZ przez młodzież. Aż 75% nastolatków stosuje NLPZ bez konsultacji z dorosłym, a większość z tych młodych pacjentów nie dostrzega możliwości toksycznego działania tej klasy leków.

Niestety, leki te nie są pozbawione powikłań. Działania niepożądane zgłaszano u 20% sportowców stosujących NLPZ z powodu różnych dolegliwości układu mięśniowo-szkieletowego. Dlatego, pomimo ostrzeżeń producenta przed przewlekłym stosowaniem i ryzykiem potencjalnych powikłań, wydaje się, że nastoletni sportowcy potrzebują nadzoru dorosłych, a także edukacji w zakresie odpowiednich stosowanie i potencjalne skutki uboczne tej klasy leków. Właściwości przeciwzapalne, przeciwgorączkowe i przeciwbólowe wszystkich NLPZ są pośredniczone przez hamowanie cyklooksygenazy (COX), kluczowego enzymu odpowiedzialnego za konwersję kwasu arachidonowego do prostaglandyn i tromboksanów.

 

Jakie istnieją leki przeciwzapalne?

Salicylany

Pochodne kwasu salicylowego obejmują aspirynę (kwas acetylosalicylowy), diflunisal (pochodna difluorofenylu), salsalat, salicylan magnezu i salicylan choliny i magnezu. Aspiryna jest nadal najczęściej stosowanym lekiem i jest standardem, do którego porównywane są inne NLPZ. Ze względu na powszechną dostępność, potencjał toksyczny aspiryny jest często niedoceniany i nadal jest przyczyną śmiertelnych zatruć u dzieci. Salicylany są szybko wchłaniane z przewodu pokarmowego, są szeroko rozprowadzane po całym organizmie i silnie wiążą się z białkami (zwłaszcza z albuminami). Ze względu na wysokie wiązanie z białkami salicylany mogą konkurować o wiązanie z innymi związkami, w tym z tyroksyną, penicyliną, fenytoiną, bilirubiną, kwasem moczowym, i inne NLPZ, takie jak naproksen. Salicylany są metabolizowane w wątrobie i wydalane przez nerki.

 

Inne NZLP

Różne klasy niesalicylowanych NLPZ należą do najczęściej stosowanych leków, a roczna sprzedaż leków bez recepty w Stanach Zjednoczonych szacowana jest na 30 miliardów dolarów. Niesalicylowane NLPZ są uważane za skuteczne w leczeniu łagodnego do umiarkowanego bólu i zostały stosowany w różnych schorzeniach układu mięśniowo-szkieletowego, w tym w chorobie zwyrodnieniowej stawów, reumatoidalnym zapaleniu stawów i urazach związanych ze sportem. Wybór konkretnego niesalicylowanego NLPZ zależy od początku jego działania, tolerancji, kosztów i zakresu ubezpieczenia. Środek o krótkim początku działania, minimalnych skutkach ubocznych, niskim koszcie i szerokiej akceptacji byłby idealnym niesalicylowanym NLPZ. Do tej klasy można zaliczyć: ibuporfen, diklofenak, naproksen, ketonal oraz wiele innych.

NAC od Apollo’s Hegemony – uzupełnia glutation, którego poziom jest redukowany przez NLPZ – KUP TUTAJ

WYDAJNOŚĆ ĆWICZEŃ a NLPZ

Biorąc pod uwagę, że zdolność sportowca do tolerowania bólu może być ważnym czynnikiem wpływającym na wydajność ćwiczeń o wysokiej intensywności, zrozumiałe jest, że leki przeciwbólowe badano w kontekście wytrzymałości i sprawności nerwowo-mięśniowej. Rzeczywiście istnieją zarówno anegdotyczne, jak i naukowe dowody stosowania narkotycznych środków przeciwbólowych u sportowców na długo przed współczesną erą dopingu.  Można przypomnieć sobie los jednego z najbardziej utytułowanych brytyjskich kolarzy, Toma Simpsona, który zginął na zboczach Mont Ventoux podczas Tour de France w 1967 roku po tym, jak zażył amfetaminę i alkohol, co przyczyniło się do braku skutecznej regulacji tolerancji wysiłku, co doprowadziło do śmiertelnego przypadku wyczerpania cieplnego.

Jeśli chodzi o substancje niezakazane, pierwsze dwa badania przeprowadzone w latach 90. dotyczyły wpływu kwasu acetylosalicylowego (aspiryny). 17 zdrowych ochotników płci męskiej zażyli pojedynczą dawkę 650 mg aspiryny lub placebo w podwójnie ślepej próbie naprzemiennej na 30 minut przed biegiem na 2 mile (3,2 km) na czas i nie stwierdzili różnic. Kilka lat później oceniono wpływ aspiryny na maksymalną wydolność wysiłkową. W tej pracy 18 młodym mężczyznom podano 1000 mg aspiryny, buforowanej aspiryny do żucia (1000 mg) lub placebo przed ukończeniem testu na ergometrze z maksymalnym przyrostem cyklu. Wyniki nie wykazały istotnego wpływu leku na wentylację, maksymalny pobór tlenu, częstość akcji serca ani mleczan we krwi, co potwierdza wcześniejsze obserwacje, że pojedyncza dawka aspiryny nie wpływa na wydolność wytrzymałościową.

W niedawno opublikowanym badaniu 13 wyszkolonym mężczyznom jazdę na rowerze we własnym tempie na dystansie 10 mil (16,1 km) na czas, podano paracetamol (3 x 500 mg) lub placebo. W próbie z paracetamolem czas ukończenia był krótszy, a uczestnicy jechali na rowerze z wyższą o 4% średnią mocą wyjściową z wyższym tętnem i wyższym poziomem mleczanu we krwi, ale bez zmian w odczuwaniu bólu lub wysiłku. Odkrycia te sugerują, że wydajność ćwiczeń była, przynajmniej częściowo, regulowana przez odczuwanie bólu, a zatem paracetamol może poprawić wydajność ćwiczeń poprzez zwiększoną tolerancję na ból i mniejsze odczuwanie wysiłku. Potwierdzają to również dane na zwierzętach pokazujące, że ibuprofen poprawił wydajność pływania (czas do wyczerpania) u szczurów, prawdopodobnie dzięki zmniejszonej podatności na zmęczenie wywołane wysiłkiem fizycznym.

W badaniu uzupełniającym cykliczną próbę czasową ta sama grupa starała się ustalić, czy paracetamol może również poprawić wydolność wysiłkową w upale.21 Tło tej hipotezy wynika z faktu, że paracetamol ma działanie przeciwgorączkowe w leczeniu gorączki i być może również u pacjentów niegorączkowych.22 Wyniki badania wykazały, że ostra dawka paracetamolu (20 mg/kg beztłuszczowej masy ciała) pozwoliła uczestnikom (11 mężczyzn aktywnym rekreacyjnie) na dłuższą jazdę na rowerze w gorących warunkach (30°C), średnio o oszałamiające 4 minuty (+17%). Towarzyszyło temu znacznie niższa temperatura wewnętrzna, temperatura skóry i ciała oraz mniejsze odczuwane obciążenie termiczne.21 Autorzy doszli do wniosku, że paracetamol może zmniejszać wyzwanie termiczne związane z ćwiczeniami, a tym samym poprawiać wydajność w gorących warunkach.

 

Podczas gdy dwa wyżej wymienione badania wskazywały na poprawę wydolności wytrzymałościowej przy ostrym spożyciu paracetamolu, Foster i wsp. 23 badali wpływ paracetamolu na wyniki powtarzanych sprintów na rowerze. Dziewięciu mężczyzn aktywnych rekreacyjnie ukończyło sprinty 8 × 30 s z 2-minutowymi aktywnymi przerwami na odpoczynek w losowym, krzyżowym projekcie po spożyciu 1500 mg (3 × 500 mg) paracetamolu lub placebo. Po przyjęciu paracetamolu uczestnicy jechali na rowerze z większą średnią mocą wyjściową podczas sprintu 6, 7 i 8, a względny spadek średniej mocy wyjściowej również został zmniejszony. Autorzy zasugerowali, że paracetamol poprawił wydajność poprzez zmniejszenie odczuwanego przez siebie bólu przy danym tempie pracy, umożliwiając w ten sposób ukończenie ćwiczenia bliżej ich rzeczywistego limitu wydajności. Wyniki te dodatkowo uwiarygodniły tezę, że zwiększona tolerancja na ból może poprawić wydajność ćwiczeń.

Odkrycia sugerują, że spożycie paracetamolu może poprawić powtarzające się maksymalne dobrowolne skurcze, umożliwiając lepsze zachowanie aktywacja mięśni podczas ćwiczeń. Ponieważ osłabienie zmęczenia nerwowo-mięśniowego po przyjęciu paracetamolu nie było związane ze zmienioną maksymalną dobrowolną aktywacją (zmęczenie ośrodkowe) lub obwodową pobudliwością nerwowo-mięśniową, spekulowano, że ergogeniczne działanie paracetamolu jest spowodowane zmniejszeniem wielkości aferentnego sprzężenia zwrotnego mięśni, a w konsekwencji tłumienie rozwoju zmęczenia nerwowo-mięśniowego.

 

Cytrulina wspierająca zdolności treningowe oraz regeneracyjne – KUP TUTAJ

 

ADAPTACJE TRENINGOWE a NLPZ

Chociaż leki przeciwbólowe wyraźnie mają zdolność wpływania na ostre reakcje komórkowe na ćwiczenia, ma to niewielkie znaczenie dla sportowca, chyba że efekty te zostaną również przełożone na zmienione długoterminowe adaptacje treningowe. Podczas gdy badania na zwierzętach wykazały zmniejszoną hipertrofię mięśni w odpowiedzi na przeciążenie przy jednoczesnym podawaniu NLPZ, stosunkowo niewiele badań oceniało, czy przewlekłe spożywanie leków przeciwbólowych wpływa na adaptacje treningowe u ludzi.

W trzech badaniach oceniano wpływ na osoby starsze (w wieku od 60 do 80 lat), a w jednym badaniu oceniano pacjentów w wieku od 50 do 70 lat z chorobą zwyrodnieniową stawu kolanowego. Chociaż wątpliwe jest, czy można wyciągnąć jakiekolwiek wnioski dotyczące adaptacji treningowych u sportowców. W tych badaniach warto zauważyć, że dzienne dawki 1200 mg ibuprofenu lub 4000 mg paracetamolu podczas 12-tygodniowego treningu oporowego skutkowały zwiększonym przyrostem masy i siły mięśniowej o 25%-50% w porównaniu z grupą przyjmującą placebo. Dane te, w połączeniu z późniejszą pracą z tej samej grupy, oraz danymi przekrojowymi dotyczącymi beztłuszczowej masy mięśniowej i zgłaszanego przez samych siebie stosowania NLPZ, potwierdzają pomysł, że NLPZ mogą pozytywnie wpływać na adaptację treningową u starszych osób, być może w związku z ich wyższym podstawowym stanem zapalnym.

Tylko w dwóch badaniach oceniano wpływ leków przeciwbólowych na określone adaptacje treningowe u młodych osób Pierwsze badanie wykazało, że 400 mg ibuprofenu przyjmowane bezpośrednio po każdej sesji treningowej nie wpływało na hipertrofię mięśni, poprawę siły ani odczuwaną bolesność mięśni (n = 18) osób trenujących oporowo. Protokół treningowy składał się z 6 serii bicepsów co 2-3 dni w tygodniu przez 6 tygodni. Leki przyjmowano tylko w dni treningowe, co dało całkowite spożycie 800-1200 mg/tydzień. Chociaż można argumentować, że pojedyncza dawka podana w pobliżu sesji treningowych może w rzeczywistości odzwierciedlać to, co wielu sportowców robiłoby w prawdziwym życiu, brak wpływu na adaptacje treningowe w tym badaniu jest prawdopodobnie spowodowany niższą całkowitą dawką przyjmowaną podczas w porównaniu z poprzednimi badaniami dotyczącymi ostrych przypadków, w których standardową dawką była maksymalna dostępna bez recepty dawka ibuprofenu wynosząca 1200 mg (3 × 400 mg w ciągu dnia).

W drugim badaniu zostali losowo przydzieleni do grupy eksperymentalnej otrzymującej 1200 mg ibuprofenu (n = 15) lub do grupy kontrolnej otrzymującej bardzo małą dawkę 75 mg kwasu acetylosalicylowego (n = 16) dziennie podczas 8 tygodni ćwiczeń oporowych mięśni prostowników stawu kolanowego. Wyniki wykazały, że objętość mięśnia czworogłowego była znacznie zmniejszona w grupie ibuprofenu (3,7%) w porównaniu z grupą kontrolną, która otrzymywała małą dawkę aspiryny (7,5%). Negatywne skutki wyższych dawek ibuprofenu były również widoczne w niektórych, ale nie we wszystkich pomiarach siły. Podsumowując, wyniki te wykazały, że wyższe dawki NLPZ mają zdolność osłabiania adaptacji wywołanych treningiem oporowym u młodszych osób.

Zbadano również wpływ NLPZ na wskaźniki biogenezy mitochondriów. Nieoczekiwanie odnotowano zmniejszenie fosforylacji mitochondriów w odpowiedzi na interwencję treningu oporowego, bez wpływu wysokiego lub niskiego spożycia NLPZ. Ta obniżona funkcja mitochondriów wystąpiła pomimo zwiększonej aktywności syntazy cytrynianowej, która była niezależna od przyjmowania leku. Odkrycia te kontrastują z wcześniejszymi badaniami dotyczącymi osób starszych, gdzie 12-tygodniowy trening oporowy doprowadził do większego wzrostu rozmiaru mięśni przy zastosowaniu ibuprofenu. To jeszcze bardziej podkreśla różnice między młodymi i starszymi w odpowiedzi biologicznej na NLPZ przyjmowane jednocześnie z wysiłkiem fizycznym.

 

POWYSIŁKOWA SYNTEZA BIAŁEK MIĘŚNIOWYCH

W jednym z badań, dwudziestu czterech młodych mężczyzn przydzielono do jednej z trzech grup otrzymujących ibuprofen (1200 mg/d), paracetamol (4000 mg/d) lub placebo po intensywnych ćwiczeniach oporowych składających się z 10-14 serii po 10 ekscentrycznych powtórzeń wyprostów stawu kolanowego. Tempo syntezy białek mięśni szkieletowych po wysiłku (24 godziny) wzrosła o 76% w grupie placebo, ale nie uległa zmianie w grupie otrzymującej ibuprofen i paracetamol. Temu wzrostowi syntezy białek towarzyszył zwiększony poziom prostaglandyny F2alfa (PGF2α) w grupie placebo, ale nie w dwóch grupach interwencyjnych. Wyniki te sugerują, że dostępne bez recepty dawki zarówno ibuprofenu, jak i paracetamolu hamują odpowiedź syntezy białek w mięśniach szkieletowych po ekscentrycznych ćwiczeniach o wysokiej intensywności niszczących mięśnie, a reakcja ta była zależna od wspólnego mechanizmu; to znaczy zmniejszone tworzenie PGF2α. Jest to zgodne z danymi na zwierzętach, które w przekonujący sposób wykazały, że NLPZ osłabiają syntezę białek poprzez hamowanie prostaglandyn.

Lukrecja DGL wykazująca działanie chroniące śluzówkę przy stosowaniu NLPZ – KUP TUTAJ

Na co uważać?

Działania niepożądane wszystkich rodzajów NLPZ dotyczą trawienia, układu sercowo-naczyniowego, nerek i wątroby. Skutkami ubocznymi dot. Układu trawienia są:  niestrawność, nudności, wrzody i krwawienia; pojawiają się głównie w przypadku częstego przyjmowania NLPZ. Jednak znacznie wyższe względne ryzyko krwawienia z górnego odcinka przewodu pokarmowego niż u osób z grupy kontrolnej pojawia się już po 1 miesiącu regularnych dawek NLPZ. Jako środek zapobiegawczy zaleca się zatem ograniczenie czasu podawania, przyjmowanie NLPZ z posiłkami i/lub przepisywanie inhibitora pompy protonowej lub łączenie diklofenaku z mizoprostolem.

Ponadto istnieje ryzyko krwotoku pourazowego u sportowców uprawiających sporty kontaktowe lub sporty esktremalne.  Rzadsze działanie niepożądane, niewydolność nerek, obserwowano u osób w podeszłym wieku, ale także u osób odwodnionych. Ponieważ odwodnienie często zdarza się sportowcom podczas uprawiania sportu, należy o tym pamiętać.

Podsumowanie

Idea „boli to rośnie” jest powszechnym błędnym przekonaniem, które należy rozwiać. Bolesności mięśni można spodziewać się przy forsownej aktywności lub z powodu nietypowej aktywności, ale znaczny ból jest reakcją organizmu na odpoczynek, aby umożliwić gojenie.  Zbyt często sportowcy nie robią sobie przerwy w treningu lub zawodach, aby zapewnić odpowiednie wyleczenie. Stosowanie leków przeciwbólowych, w szczególności NLPZ, może zmniejszyć ból, ale kontynuacja ćwiczeń może spowodować dalsze uszkodzenia.

Dane nie potwierdzają odpowiednio profilaktycznego stosowania NLPZ przed imprezami sportowymi i należy ich unikać. Stosowanie tych leków należy skonsultować z lekarzem, a nieodpowiednie użycie może obniżyć skuteczność procesu treningowe poprzez osłabienie powysiłkowej syntezy białek mięśniowych.

 

Źródła

1. Harle, Christopher A. PhD*; Danielson, Elizabeth C. MA*; Derman, Wayne MBChB, PhD†; Stuart, Mark BPharm, FFRPS, FRPharmS‡; Dvorak, Jiri MD§; Smith, Lisa MS*; Hainline, Brian MD¶. Analgesic Management of Pain in Elite Athletes: A Systematic Review. Clinical Journal of Sport Medicine 28(5):p 417-426, September 2018. | DOI: 10.1097/JSM.0000000000000604
2. Matava, M. J. (2016). Ethical Considerations for Analgesic Use in Sports Medicine. Clinics in Sports Medicine, 35(2), 227–243. doi:10.1016/j.csm.2015.10.007
3. Holgado, D., Hopker, J., Sanabria, D., & Zabala, M. (2018). Analgesics and Sport Performance: Beyond the Pain-Modulating Effects. PM&R, 10(1), 72–82. doi:10.1016/j.pmrj.2017.07.068
4. Lundberg, TR, Howatson, G. Analgesic and anti-inflammatory drugs in sports: Implications for exercise performance and training adaptations. Scand J Med Sci Sports. 2018; 28: 2252–2262. https://doi.org/10.1111/sms.13275
5. Tscholl PM, Vaso M, Weber A, Dvorak J. High prevalence of medication use in professional football tournaments including the World Cups between 2002 and 2014: a narrative review with a focus on NSAIDs. Br J Sports Med. 2015;49(9):580–582. doi: 10.1136/bjsports-2015-094784.
6. Gorski T, Cadore EL, Pinto SS, da Silva EM, Correa CS, Beltrami FG, et al. Use of NSAIDs in triathletes: prevalence, level of awareness and reasons for use. Br J Sports Med. 2011;45(2):85–90. doi: 10.1136/bjsm.2009.062166.
7. Warden SJ. Prophylactic misuse and recommended use of non-steroidal anti-inflammatory drugs by athletes. Br J Sports Med. 2009;43(8):548–549. doi: 10.1136/bjsm.2008.056697.
8. Correa CSCE, Baroni BM, da Silva ER, Bijoldo JM, Pinto RS, Kruel LF. Effects of prophylactic anti-inflammatory non-steroidal ibuprofen on performance in a session of strength training. Rev Bras Med Esporte. 2013;19(2):4. doi: 10.1590/S1517-86922013000200009
9. Da Silva E, Pinto RS, Cadore EL, Kruel LF. Nonsteroidal anti-inflammatory drug use and endurance during running in male long-distance runners. J athl train. 2015;50(3):295–302. doi: 10.4085/1062-6050-49.5.04.
10. de Souza CO, Kurauti MA, de Fatima SF, de Morais H, Borba-Murad GR, de Andrade FG, et al. Effects of celecoxib and ibuprofen on metabolic disorders induced by Walker-256 tumor in rats. Mol Cell Biochem. 2015;399(1-2):237–246. doi: 10.1007/s11010-014-2250-9.
11. Donnelly AE, Maughan RJ, Whiting PH. Effects of ibuprofen on exercise-induced muscle soreness and indices of muscle damage. Br J Sports Med. 1990;24(3):191–195. doi: 10.1136/bjsm.24.3.191.
12. Duff WR, Kontulainen SA, Candow DG, Gordon JJ, Mason RS, Taylor-Gjevre R, et al. Effects of low-dose ibuprofen supplementation and resistance training on bone and muscle in postmenopausal women: A randomized controlled trial. Bone reports. 2016;5:96–103. doi: 10.1016/j.bonr.2016.04.004.
13. Hasson SM, Daniels JC, Divine JG, Niebuhr BR, Richmond S, Stein PG, et al. Effect of ibuprofen use on muscle soreness, damage, and performance: a preliminary investigation. Med sci sports exerc. 1993;25(1):9–17. doi: 10.1249/00005768-199301000-00003.
14. Hudson GM, Green JM, Bishop PA, Richardson MT. Effects of caffeine and aspirin on light resistance training performance, perceived exertion, and pain perception. Journal of strength and conditioning research. 2008;22(6):1950–1957. doi: 10.1519/JSC.0b013e31818219cb.
15. Krentz JR, Quest B, Farthing JP, Quest DW, Chilibeck PD. The effects of ibuprofen on muscle hypertrophy, strength, and soreness during resistance training. Applied physiology, nutrition, and metabolism = Physiologie appliquee, nutrition et metabolisme. 2008;33(3):470-5.