Obraz Дарья Яковлева z Pixabay
Wracamy ze szpitala, mamy dolegliwości żołądkowe, a może przeziębiliśmy się i mamy gorączkę? We wszystkich tych przypadkach usłyszymy od lekarza „proszę stosować dietę lekkostrawną”. Owszem rozwiązanie to jest skuteczne, jednak jak okazuje się wiele osób nie wie, jaka właściwie jest ta dieta, jak ją stosować, a co gorsza traktuje ją jako niezwykle nudną i niesmaczną, prawdopodobnie ze względu na kojarzenie jej ze szpitalem i powszechnym ograniczeniem funduszy na jedzenie w szpitalach, a co za tym idzie „średniego” wyglądu przygotowanych tam posiłków. O ile o samej diecie można przeczytać w wielu miejscach tak o samych uwarunkowaniach tego, dlaczego wygląda ona tak, a nie inaczej piszę się niewiele.
Na początek kilka definicji:
Strawność– określa, w jakim stopniu dany produkt bądź składnik odżywczy może zostać rozłożony do części składowych nadających się do wchłonięcia poprzez krew, bądź limfę.
Współczynnik strawności- jest to procentowy stosunek strawionej i wchłoniętej ilości składnika odżywczego do ilości tego składnika spożywczego spożytego z pokarmem, przy czym współczynnik ten może być pozorny lub rzeczywisty. Przykładowo dla mleka spożytego przez osobę dorosłą wynosi on 95,5% dla białka, 97% dla tłuszczu i 99% dla węglowodanów.
Dlaczego niesmażone?
Lekkostrawne, czyli oszczędzające przewód pokarmowy. Produkty smażone zwłaszcza w głębokim tłuszczu w porównaniu produktami przygotowanymi innymi metodami, zalegają znacznie dłużej w żołądku i są dłużej trawione. Co dla osób chorych, którym zaleca się dietę lekkostrawną, może być problemem i powodować dyskomfort, a wydzielające się w tym czasie dłużej niż należałoby enzymy trawienne sprzyjać dalszemu nasileniu zmian w przewodzie pokarmowym.
Kompleks enzymów trawiennych od 7NUTRITION – KUP TUTAJ
Dlaczego nie strączki?
Warzywa strączkowe zawierają różne substancje o działaniu gazotwórczym, stąd też nie są wskazane dla osób na diecie lekkostrawnej. Zalegają długo w żołądku i wywołują wzdęcia oraz gazy. Jednakże zawierają duże ilości błonnika, stąd tez często polecane są osobą zdrowym. Jednak o ile gazy i lekkie wzdęcia nie będą stanowiły większego problemu dla osób zdrowych, tak dla osób chorych zwłaszcza z nadżerkami, wrzodami i innymi zmianami w przewodzie pokarmowym, mogą stanowić zagrożenie.
W tym przypadku warto spojrzeć na wspomniany wcześniej współczynnik strawności, dla przykładu dla grochu wynosi on 70% dla białka, 30% dla tłuszczu i 92,5% dla węglowodanów, co oznacza, że duża część tego produktu przechodzi przez przewód pokarmowy i nie zostaje strawiona.
Co sprawia, że jedne przyprawy są „ok”, a inne nie?
Mówiąc o przyprawach w kontekście lekkostrawności, pierwsze co przychodzi do głowy to ostre przyprawy. Ostre smaki powodują nasilenie wydzielania kwasów trawiennych, co przyspiesza metabolizm i nie stanowi większego problemu dla osób zdrowych, za to dla chorych ze zmianami w świetle przewodu pokarmowego może stanowić nie lada wyzwanie. Wydzielające się kwasy trawienne mogą powodować podrażnienie przewodu pokarmowego.
Maślan Sodu – wsparcie kondycji przewodu pokarmowego – KUP TUTAJ
Dlaczego ostrożnie z pełnoziarnistymi produktami?
Powodem ograniczania pełnoziarnistych produktów jest ilość znajdującego się w tych produktach błonnika. Błonnik ma wiele korzystnych właściwości jednak w przypadku chęci zwiększenia strawności posiłku i sprawienia go bardziej lekkostrawnym, konieczne jest jego ograniczenie. Powodem tego jest dłuższe zaleganie w przewodzie pokarmowym. Ponadto łuski i nasiona zawarte w produktach pełnoziarnistych mogą podrażniać mechanicznie ściany przewodu pokarmowego.
Obraz Aline Ponce z Pixabay
Dlaczego ilość i wielkość posiłku ma znaczenie?
Tak jak najbardziej wielkość posiłku ma znaczenie. Ilość już nie tak bardzo, jednak nadal konieczne jest dostarczenie wystarczającej ilości kalorii, co w praktyce oznacza podzielenie spożywanego pokarmu na kilka porcji o mniejszej objętości. Mniejsze posiłki powodują mniejsze wypełnienie żołądka, a tym samym szybsze strawienie spożytego posiłku.
Ile właściwie płynów powinno się wypijać?
Zaleca się spożywanie ok. 1,5-2 litrów dziennie. W ilość zlecanych płynów wliczone są także te spożyte wraz z pokarmem w postaci np. zup, czy owoców. Większa ilość płynów wpływa na rozrządzenie pokarmu w przewodzie pokarmowym a tym samym większą dostępność enzymów trawiących do pokarmu i szybsze trawienie.
Podstawowe zasady piramidy, czy też talerza zdrowego żywienia nadal obowiązują.
Podstawowe zasady zdrowego żywienia, a zwłaszcza ograniczenie produktów typu fast food, wyeliminowanie dużych ilości cukru i produktów wysoce przetworzonych nadal mają znaczenie. Dieta lekkostrawna jest modyfikacją zasad zdrowego żywienia.
O ile sama typowa dieta lekkostrawna wskazana jest tylko części osób, tak kierowanie się i wybieranie produktów i metod lekkostrawnych pomoże czuć się lepiej, utrzymać zdrowie dużej i korzystnie wpłynie na samopoczucie i koncentrację.
Glutamina – regeneracyjna pożywka przewodu pokarmowego – KUP TUTAJ
Co zrobić, aby zwiększyć strawność posiłku?
– Podstawowym rozwiązaniem jest wyeliminowanie niektórych produktów np. strączków oraz zadbanie o używane techniki obróbki kulinarnej, a mianowicie zrezygnowanie ze smażenia, a w zamian gotowanie, duszenie i pieczenie.
– Innymi rozwiązaniami jest rozdrabnianie produktów– wstępnie przygotowane do trawienia, a zawarty w nich błonnik łatwiej przechodzi przez drogi przewodu pokarmowego.
– Kolejnym sposobem jest usuwanie części niestrawnych, a mianowicie łusek, skórek, pestek itp.
– Nie tylko mechaniczne zmiany mają znaczenie- sama zmiana kolorystyki posiłku, atrakcyjne wydanie mogą wpłynąć na strawność. Wywołują one odruchu bezwarunkowe, powodujące pobudzenie wydzielania enzymów, a tym samym w pewnym sensie wcześniejsze przygotowanie do posiłku. Nie podrażnia to jednak przewodu pokarmowego.
– Podobne efekty jak wzrok wywołują inne zmysły, a mianowicie węch i smak. Dlatego tak ważne jest zadbanie o jakość wydawanych posiłków zwłaszcza, gdy wydawane są one osobą chorym i starszym, które w większości przypadków muszą coraz częściej wybierać produkty lekkostrawne lub tez być na diecie lekkostrawnej
-Tłuszcz jest najdłużej trawionym składnikiem spośród składników odżywczych, stąd też nadmierne jego ilości nie wpływają korzystnie na samą strawność posiłku. Zaleca się jego ograniczenie.
– Kolejnym sposobem na zwiększenie strawności jest ograniczenie jedzenia w pośpiechu i objadania się. Potocznie mówiąc, „żołądek nie zdąży dowiedzieć się co je, a już jest po jedzeniu”. Wydzielanie enzymów trawiących w tych przypadkach rozpoczyna się zbyt późno.
BIBLIOGRAFIA:
- Ciborowska H. Rudnicka A.: Dietetyka Żywienie zdrowego i chorego człowieka; PZWL Wydawnictwo Lekarskie 2017
- Mirosław J.: Praktyczny podręcznik dietetyki; Instytut Żywności i Żywienia; 2010
- Sobotk Lobos: Podstawy żywienia Klinicznego; PZWL Wydawnictwo Lekarskie 2013 rok wydanie 4
- Gawęcki J. Grzymisłoawski M.: Żywienie człowieka zdrowego i chorego Tom ; 2010
- Normy Żywienia dla populacji Polskiej i ich zastosowanie 2020 rok
- Górski Jan: Fizjologia człowieka; PZWL Wydawnictwo Lekarskie 2010
