Helicobacter pylori – objawy, skutki, leczenie

Helicobacter Pylori to Gram-ujemna bakteria, egzystująca w górnej części przewodu pokarmowego. Badania genetyczne dowodzą, iż drobnoustrój ten towarzyszy nam od ok. 200 tys. lat. Częstość zakażenia w krajach rozwiniętych wynosi ok. 30%, a  w krajach rozwijających się, sięga 70–80%. Do infekcji dochodzi najczęściej w okresie dzieciństwa, w obrębie własnej rodziny. U około 80% zarażonych osób nie pojawiają się objawy, natomiast u każdego dochodzi do uszkodzenia śluzówki żołądka. Rozpoznanie zakażenia H.pylori uważa się za chorobę zakaźną, wymagającą leczenia.

Jak H.pylori przystosowała się do życia w kwaśnym pH żołądka?

H.pylori bytuje pod warstwą śluzu pokrywającego komórki nabłonkowe, w części przedodźwiernikowej żołądka. Występuje również w dwunastnicy, płytkach nazębnych, żółci oraz kale.  Bakteria ma zdolność do wydzielania ureazy, enzymu który rozkłada mocznik do amoniaku i dwutlenku węgla. W środowisku wodnym amoniak tworzy jony amoniowe o oddziaływaniu zasadowym, dzięki czemu drobnoustrój może przetrwać w kwaśnym środowisku żołądka. H.Pylori potrafi więc uporać się z niskim pH soku żołądkowego, ponieważ wokół siebie wytwarza środowisko zasadowe.

Skutki zakażenia H.pylori

Istnieje kilka dróg zakażenia tym drobnoustrojem. Najczęściej dochodzi do infekcji w okresie dzieciństwa np. przez  kontakt ze śliną zainfekowanej osoby, czy używanie tych samych sztućców. H.pylori może powodować wiele dolegliwości związanych z układem pokarmowym.

Zakażenie Helicobacter pylori to najczęstszy czynnik etiologiczny choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy. Drobnoustrój odpowiada za około 80% przypadków choroby wrzodowej żołądka i 90% przypadków choroby wrzodowej dwunastnicy. H.pylori jest także uznanym czynnikiem ryzyka rozwoju raka żołądka i chłoniaka żołądka (MALT), nowotwory te rozwijają się u blisko 1% zakażonych. Bakteria nie powoduje mutacji ludzkiego DNA, które prowadzą do rozwoju raka, ale sprzyja procesom nowotworzenia na drodze podtrzymywania przewlekłego stanu zapalnego. Badania wskazują, że istnieje związek między H.pylori i zapaleniem tarczycy Hashimoto. Stwierdzono wyższą częstość występowania podwyższonych przeciwciał u osób zakażonych, co może odgrywać istotną rolę w rozwoju autoimmunologii.

Często osoby zakażone nie doświadczają żadnych objawów i chorób związanych z występowaniem tego drobnoustroju. Jedynie u 10−20% powstają konkretne jednostki chorobowe, wywołane przez te bakterie. Przebieg choroby zależy od wielu czynników, takich jak wiek pacjenta, stan jego zdrowia, stosowana dieta czy tryb życia. W pozostałych przypadkach zakażenie H.pylori związane jest ze stanem zapalnym.

Wspieraj prawidłową mikrobiotę jelitową

Do charakternych objawów należą:

• Zgaga,
• Niestrawność,
• Refluks przełykowo-żołądkowy,
• Wzdęcia,
• Mdłości,
• Problemy z wypróżnianiem (zaparcia, biegunki),
• Pogorszenie formy psycho-fizycznej,
• Brak apetytu,
• Przewlekłe zmęczenie,
• Owrzodzenia.

H.pylori wpływa na zmniejszenie absorpcji:

• Żelaza,
• Witaminy B12,
• Witaminy C,
• B-karotenu,
• Witaminy E,
• Folianów.

Przewlekłe niedobory tych substancji, mogą więc świadczyć o istniejącej infekcji i powinny skłonić do wykonania diagnostyki.

Diagnostyka zakażenia Helicobacter pyroli

W diagnostyce wykorzystuje się metody inwazyjne i nieinwazyjne. Do metod nieinwazyjnych należy test oddechowy (mocznikowy test oddechowy – UBT) uznawany jako złoty standard. Inną metodą diagnostyczną, jest test na obecność antygenu H. pylori z kału, który wykonuje się w celu rozpoznania aktywnej infekcji. Dodatkowo można wykonać test serologiczny wykrywający w surowicy krwi przeciwciała przeciwko H. pylori, które mogą utrzymywać się od pół do roku po eradykacji.

Natomiast metody inwazyjne, oparte są na teście ureazowym, badaniu histologicznym i hodowli H. pylori. Badanie histologiczne, w którym pobiera się wycinek błony śluzowej żołądka, dodatkowo umożliwia ocenę zmian powstałych w śluzówce żołądka.

Regeneracja błony śluzowej żołądka oraz jelit – lukrecja DGL + Aloes

Leczenie

Leczenie eradykacyjne podejmowane jest u osób z potwierdzoną infekcją H. pylori, przy stwierdzeniu występowania objawów klinicznych.

Zalecenia odnośnie  leczenia pierwszego rzutu:

1. Amoksycylina + klarytromycyna/metronidazol + IPP (inhibitory pompy protonowej).
2. Sole bizmutu + amoksycylina + metronidazol + IPP.
3. Terapia sekwencyjna –zastosowanie brokerów pompy protonowej wraz z pojedynczymi antybiotykami, z dodatkiem  probiotyku przez kolejne 5–10 dni.

Leczenie trwa od 7 do 14 dni. Następnie przeprowadza się badanie kontrolne po okresie 4‑8 tygodni od zakończenia kuracji. Podczas leczenia antybiotykami zaleca się równocześnie stosować probiotyki, które ułatwiają eradykacje i zmniejszają możliwość wystąpienia działań niepożądanych. Bakterie probiotyczne  hamują wzrost i adhezję H. pylori do komórek nabłonka żołądka. Korzystnie działającymi preparatami są  drożdżaki Saccharomyces boulardii. W badaniach wykazano również, iż L.acidophillus i L.rhamnosus zmniejszyły częstość występowania objawów ubocznych oraz istotnie poprawiły skuteczność leczenia.

Ze względu na częstą reinfekcję bakterią, a także antybiotykoodporność i jej efekty uboczne, coraz popularniejsze stają się naturalne metody leczenia.

Funkcjonalne terapie opierają się na modulacji układu odpornościowego i ograniczeniu przerostu H.pylori, a także regeneracji śluzówki przewodu pokarmowego. Redukcja drobnoustroju opiera się na zastosowaniu  preparatów antybakteryjnych, redukujących tworzenie biofilmów i utrudniających kolonizację bakterii. Warta uwagi jest przykładowo czarnuszka. Główny jej składnik – tymochinon wykazuje silne właściwości antybakteryjne w kierunku H. pylori, co potwierdzają badania przeprowadzone na myszach i królikach. Kolejne prace wskazują na korzystne działanie kiełków brokułu. U siedmiu z dziewięciu pacjentów, którzy spożywali 2 razy dziennie kiełki przez siedem dni, odnotowano eradykację H. pylori.

Inne przykładowe preparaty antybakteryjne to: olej z oregano, berberyna, miód manuka, srebro koloidalne. Redukcja biofilmów jest możliwa przy zastosowaniu np. enzymów trawiennych, N-acetylocysteiny (NAC). Natomiast w celu ograniczenia kolonizacji H.pylori stosuje się mastykę, cynk w formie carnosine, ekstrakt z brokułu. Kuracja redukująca przerost powinna trwać minimum 6 tygodni. W związku z rosnącą opornością bakterii na działanie antybiotyków zainteresowanie substancjami roślinnymi będzie wzrastać, a wraz z tym ilość badań naukowych przeprowadzanych w tym temacie.

Silny antyoksydant wspierający prawidłowy biofilm bakteryjny

Dietoterapia

Dietoterapia w infekcji H. pylori powinna wykazywać działanie wspomagające farmakoterapię. Choroby związane z przewodem pokarmowym wymagają niejednokrotnie modyfikacji diety. Racjonalnie zbilansowany jadłospis, bogaty w surowe warzywa, owoce, chleb żytni, nasiona roślin strączkowych może pogorszyć stan pacjenta. Bardzo często sprawdzi się uwzględnienie zasad diety lekkostrawnej.

Posiłki powinny być skomponowane w taki sposób, aby nie zalegały długo w żołądku, były łatwo przyswajalne, a także nie powodowały nadmiernego wydzielania soku żołądkowego. W czasie leczenia należy zrezygnować z tłustych potraw, mocnych wywarów na bazie mięsa, czekolady, alkoholu czy mocnej kawy i herbaty. W diecie należy ograniczyć produkty bogate w błonnik nierozpuszczalny, który odnajdziemy w  grubych kaszach, grubych makaronach, surowych warzywach, otrębach pszennych. Należy wykluczyć  produkty działające wzdymająco,  jak strączki czy warzywa kapustne. Kaloryczność należy  dobrać indywidualnie i dostosować do stanu odżywienia pacjenta. Potrawy powinny się składać głównie z produktów gotowanych w wodzie bądź na parze, a także pieczonych.  Posiłki powinny być spożywane regularnie w niewielkich porcjach  (około 4-5 razy dziennie). Dieta powinna być odpowiednio zbilansowana pod kątem makroskładników. Udział tłuszczu nie powinien przekraczać fizjologicznego zapotrzebowania, gdyż jego nadmiar może powodować opóźnianie opróżniania żołądka. Warto zadbać o odpowiednią podaż niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT), znajdujących się w rybach oraz olejach roślinnych (oliwa z oliwek, olej lniany).

Dieta  powinna być zawsze ustalana indywidualnie. Ważną kwestią jest, aby spożywać regularnie posiłki i unikać potraw wzmagających wytwarzanie soku żołądkowego i wzdymających. Podstawę leczenia choroby stanowi farmakoterapia, a odpowiednia dieta i probiotykoterapia stanowią jej  uzupełnienie.

Bibliografia:

1. Łaszewicz W., Wyniki badań nad zakażeniemHelicobacter pylori, Trans‑Humana, Wydawnictwo Uniwersyteckie, Białystok 2004.
2. Mourad-Baars P.E., Verspaget H.W., Mertens B.J. et al., Low prevalence of Helicobacter pylori infection in young children in the Netherlands, „Eur J Gastroenterol Hepatol” 19, 2007.
3. Dzieniszewski J., Jarosz M., Ustalenia Grupy Roboczej PTG-E dotyczące postępowania w zakażeniu Helicobacter pylori – consensus 2008, „Gastroenterol Pol” 15, 2008.
4. Tariq Saima, Masud Tariq, Roohi Samina, Qureshi Shagufta, Radiosynthesis, biodistribution and scintigraphic evaluation of Tc-thymoquinone against Helicobacter pylori, „Journal of Radioanalytical & Nuclear Chemistry” Nov 2016.
5. Bartnik W. et al., Wytyczne Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii dotyczące diagnostyki i leczenia zakażenia Helicobacter pylori, „Gastroenterologia Kliniczna. Postępy i Standardy” 6(2), 2014.
6. Mégraud F., Transmission of Helicobacter pylori: faecal-oral versus oral-oral route, „Aliment Pharmacol Ther” 1955.
7. Bontems P., Kalach N., Oderda G. et al., Sequential therapy versus tailored triple therapies for Helicobacter pylori infection, „JPGN” 53, 2011.
8. Szajewska H., Horvath A., Piwowarczyk A., Metaanalysis: the effects of Saccharomyces boulardii supplementation on Helicobacter pylori eradication rates and side effects during treatment, „Aliment Pharmacol Ther” 32, 2010.
9. Polińska B., Matowicka-Karna J., Kemona H., Diagnostyka zakażeńHelicobacter pylori, „Diagn Lab” 44, 2008.
10. Jarosz M., Rola diety w etiopatogenezie i leczeniu chorób żołądka, „Nowa Medyna – Gastroenterologia” 1999.
11. Choi YM, Kim TY, Kim EY, et al. Association between thyroid autoimmunity and Helicobacter pylori infection. Korean J Intern Med. 2017.