Czym zajmuje się tarczyca i jakie są jej choroby?
Aby dokładnie wam wytłumaczyć czym zajmuje się tarczyca przejdziemy przez kilka ważnych punktów takich jak: gdzie, czym, co robi i jakie produkuje hormony nasza tarczyca.
Artykuł jest uzupełnieniem oraz skondensowaniem wiedzy zawartej w poprzednich artykułach moich koleżanek, linki zostawiam tutaj:
Tarczyca – co lubi, a czego nie?
Tarczyca – podstawowe informacje
Diagnostyka laboratoryjna chorób tarczycy
Nadczynność tarczycy – diagnostyka, dieta
Gdzie znajduje się tarczyca?
Tarczyca znajduje się w przedniej części szyi, tuż poniżej jabłka Adama (krtani). Ma kształt motyla i składa się z dwóch płatów położonych po obu stronach tchawicy. Prawidłowa tarczyca nie jest zazwyczaj widoczna na zewnątrz ani wyczuwalna po naciśnięciu palcem szyi.
Czym zajmuje się tarczyca?
Tarczyca wytwarza hormony, które regulują tempo przemiany materii w organizmie, kontrolując pracę serca, mięśni i układu trawiennego, rozwój mózgu i utrzymanie kości. Jej prawidłowe funkcjonowanie zależy od odpowiedniej podaży jodu w diecie. Komórki produkujące hormony tarczycy są bardzo wyspecjalizowane w pozyskiwaniu i wchłanianiu jodu z krwi i włączaniu go do hormonów tarczycy.
W jaki sposób są wydzielane hormony tarczycy?
Sygnał pochodzi z małego gruczołu znajdującego się w dolnej części mózgu, zwanego przysadką mózgową. Przysadka mózgowa produkuje i wysyła hormon zwany hormonem tyreotropowym (TSH). TSH mówi tarczycy, ile hormonów ma produkować i wydzielać. Poziom TSH we krwi rośnie i spada w zależności od zapotrzebowania organizmu na wytwarzanie większej lub mniejszej ilości hormonów tarczycy.
W tej komunikacji uczestniczy jeszcze trzeci aktor. Przysadka mózgowa reaguje bezpośrednio na hormony tarczycy we krwi, ale odpowiada także na sygnały z podwzgórza, które znajduje się nad przysadką mózgową jako część mózgu. Podwzgórze wydziela swój własny hormon – hormon uwalniający tyreotropinę (TRH). TRH z kolei stymuluje uwalnianie TSH w przysadce mózgowej, która następnie wysyła sygnał do tarczycy.
Cała ta sieć jest określana mianem osi podwzgórze-przysadka-tarczyca (HPT) i dostosowuje się do zmian metabolicznych oraz potrzeb organizmu.
Jakie hormony wydziela tarczyca?
Tarczyca wytwarza tyroksynę (określaną jako T4), która jest stosunkowo nieaktywnym prohormonem. Wysoce aktywnym hormonem jest trójjodotyronina (określana jako T3). Tyroksyna i trójjodotyronina są łącznie nazywane hormonami tarczycy. Tarczyca wytwarza zaledwie 20% wysoko aktywnego T3, ale produkuje 80% prohormonu T4. Po wydzieleniu przez tarczycę, specyficzne enzymy w innych tkankach, takich jak wątroba czy nerki, mogą przekształcić T4 w aktywny hormon T3.
Ponadto w tarczycy znajdują się inne komórki produkujące hormon, zwane komórkami C. Komórki te wytwarzają kalcytoninę. Komórki te produkują kalcytoninę. Kalcytonina odgrywa rolę w regulacji poziomu wapnia i fosforanów we krwi, co jest ważne dla zdrowia i utrzymania kości.
Jakie są choroby tarczycy?
Jeśli tarczyca produkuje zbyt dużo hormonów (nadczynność) lub zbyt mało (niedoczynność), może wystąpić kilka różnych zaburzeń.
Cztery powszechnie występujące zaburzenia tarczycy to: zapalenie tarczycy typu Hashimoto, choroba Gravesa-Basedowa, wole i guzki tarczycy.
Nadczynność tarczycy
W nadczynności tarczycy gruczoł tarczowy jest nadmiernie aktywny. Produkuje ona zbyt dużo swojego hormonu. Nadczynność tarczycy dotyka około 1 procenta kobiet. U mężczyzn występuje rzadziej.
Najczęstszą przyczyną nadczynności tarczycy jest choroba Gravesa-Basedowa, która dotyka około 70 procent osób z nadczynnością tarczycy. Guzki na tarczycy – stan nazywany wolem guzkowym toksycznym lub wolem wieloguzkowym – również mogą powodować nadmierną produkcję hormonów przez gruczoł.
W jaki sposób określić czy mamy nadczynność tarczycy?
Badanie krwi mierzy poziom hormonu tarczycy (tyroksyny lub T4) i hormonu tyreotropowego (TSH) we krwi. Przysadka mózgowa uwalnia TSH, aby pobudzić tarczycę do produkcji hormonów. Wysoki poziom tyroksyny i niski poziom TSH wskazują na nadczynność tarczycy.
Leczenie nadczynności tarczycy polega na niszczeniu gruczołu tarczowego lub blokowaniu wytwarzania przez niego hormonów.
Niedoczynność tarczycy
Niedoczynność tarczycy jest przeciwieństwem nadczynności tarczycy. Tarczyca jest niedoczynna i nie wytwarza wystarczającej ilości hormonów.
Niedoczynność tarczycy jest często spowodowana zapaleniem tarczycy typu Hashimoto, operacją usunięcia gruczołu tarczowego lub uszkodzeniem w wyniku radioterapii.Większość przypadków niedoczynności tarczycy jest łagodna.
Omega – 3 najwyższej jakości mająca wpływ na pracę tarczycy – KUP TUTAJ
W jaki sposób wiemy, że mamy niedoczynność tarczycy?
Lekarz wykona badania krwi, aby zmierzyć poziom TSH i hormonów tarczycy. Wysoki poziom TSH i niski poziom tyroksyny może oznaczać, że Twoja tarczyca jest niedoczynna. Poziomy te mogą również wskazywać, że przysadka mózgowa wydziela więcej TSH, aby pobudzić tarczycę do wytwarzania hormonu. Głównym sposobem leczenia niedoczynności tarczycy jest przyjmowanie tabletek z hormonem tarczycy. Ważne jest, aby odpowiednio dobrać dawkę, ponieważ przyjmowanie zbyt dużej ilości hormonu tarczycy może wywołać objawy nadczynności tarczycy.
Choroba Hashimoto
Co do samej choroby i jej dokładnego opisu odsyłam do stworzonego wcześniej artykułu od Zuzy, który znajduje się pod tym linkiem.
Choroba Gravesa-Basedowa
Zwykłe badanie fizykalne może ujawnić powiększoną tarczycę, powiększone, wybałuszone oczy oraz oznaki zwiększonego metabolizmu, w tym szybki puls i wysokie ciśnienie krwi. Lekarz zleci również badania krwi w celu sprawdzenia, czy poziom T4 jest wysoki, a TSH niski – oba te czynniki są objawami choroby Gravesa-Basedowa. Może być również wykonane badanie wychwytu jodu radioaktywnego, aby zmierzyć, jak szybko Twoja tarczyca pobiera jod. Wysoki pobór jodu świadczy o chorobie Gravesa-Basedowa.
Kilka metod leczenia choroby Gravesa-Basedowa
Nie ma metody leczenia, która powstrzymałaby układ odpornościowy przed atakowaniem tarczycy i powodowaniem nadprodukcji hormonów. Objawy choroby Gravesa-Basedowa można jednak kontrolować na kilka sposobów, często stosując połączenie różnych metod leczenia:
- beta-blokery, aby kontrolować szybkie bicie serca, niepokój i pocenie się
- leki przeciwtarczycowe, które zapobiegają wytwarzaniu przez tarczycę nadmiernej ilości hormonów
- jod radioaktywny, który niszczy całą tarczycę lub jej część
- operację usunięcia tarczycy, która jest stałą opcją, jeśli pacjent nie toleruje leków przeciwtarczycowych lub jodu radioaktywnego.
Badania w celu diagnozy chorób tarczycy:
Badanie TSH
Pracownicy służby zdrowia zazwyczaj najpierw sprawdzają stężenie TSH we krwi. TSH to hormon wytwarzany w przysadce mózgowej, który mówi tarczycy, ile T4 i T3 ma wytwarzać.
Wysoki poziom TSH najczęściej oznacza, że masz niedoczynność tarczycy.Oznacza to, że tarczyca nie wytwarza wystarczającej ilości hormonów. W rezultacie przysadka mózgowa stale wytwarza i uwalnia TSH do krwi.
Jeśli wyniki badania TSH nie są w normie, konieczne będzie wykonanie co najmniej jednego innego badania, które pomoże znaleźć przyczynę problemu.
Testy T4
Wysoki poziom T4 we krwi może oznaczać, że masz nadczynność tarczycy. Niski poziom T4 może oznaczać, że masz niedoczynność tarczycy.
W niektórych przypadkach wysoki lub niski poziom T4 może nie oznaczać problemów z tarczycą. Jeśli jesteś w ciąży lub przyjmujesz doustne środki antykoncepcyjne, poziom hormonów tarczycy będzie wyższy. Ciężka choroba lub stosowanie kortykosteroidów – leków stosowanych w leczeniu astmy, zapalenia stawów, chorób skóry i innych problemów zdrowotnych – może obniżyć poziom T4. Te schorzenia i leki zmieniają ilość białek we krwi, które „wiążą się” lub przyłączają do T4. Związana T4 jest przechowywana we krwi jako rezerwa, dopóki nie będzie potrzebna. „Wolna” T4 nie jest związana z tymi białkami i może przedostać się do tkanek organizmu. Ponieważ zmiany w poziomie białek wiążących nie wpływają na poziom wolnej T4, wielu pracowników służby zdrowia woli mierzyć poziom wolnej T4.
Test T3
Jeśli lekarz uważa, że możesz mieć nadczynność tarczycy, mimo że poziom T4 jest prawidłowy, może wykonać badanie T3 w celu potwierdzenia diagnozy. Czasami poziom T4 jest prawidłowy, a T3 wysoki, dlatego pomiar zarówno poziomu T4, jak i T3 może być przydatny w diagnozowaniu nadczynności tarczycy.
Testy na obecność przeciwciał tarczycowych (anty TPO)
Pomiar poziomu przeciwciał tarczycowych może pomóc w zdiagnozowaniu autoimmunologicznych zaburzeń tarczycy, takich jak choroba Gravesa-Basedowa (najczęstsza przyczyna nadczynności tarczycy) i choroba Hashimoto (najczęstsza przyczyna niedoczynności tarczycy). Przeciwciała tarczycowe powstają, gdy Twój układ odpornościowy przez pomyłkę atakuje tarczycę. Lekarz może zlecić badanie przeciwciał tarczycowych, jeśli wyniki innych badań krwi wskazują na chorobę tarczycy.
Podsumowanie – zadbaj o siebie i swoją tarczycę
Choroba tarczycy jest często stanem chorobowym trwającym całe życie, który wymaga stałego leczenia. Często wiąże się to z codziennym przyjmowaniem leków. Lekarz prowadzący będzie monitorował leczenie i z czasem wprowadzał odpowiednie zmiany. Zwykle jednak z chorobą tarczycy można prowadzić normalne życie. Znalezienie odpowiedniego dla siebie sposobu leczenia i kontrolowania poziomu hormonów może zająć trochę czasu, ale potem osoby z tego typu schorzeniami mogą zazwyczaj żyć bez wielu ograniczeń.
Pamiętajmy, aby sprawdzać siebie oraz swoje wyniki co kilka miesięcy, pakiet podstawowych badań można wykonać za 200-250 zł pozwoli nam to na przyszłe zaoszczędzenie oraz pełną kartotekę danych dla naszego lekarza w przypadku zdiagnozowania (tu wstaw nazwę choroby) odchyłu w naszym ciele.
Źródła:
https://www.morayati.com/blog/what-does-the-thyroid-do
https://www.endocrineweb.com/conditions/thyroid-nodules/thyroid-gland-controls-bodys-metabolism-how-it-works-symptoms-hyperthyroi
https://magazine.medlineplus.gov/article/what-happens-when-your-thyroid-doesnt-work-correctly
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/hypothyroidism/symptoms-causes/syc-20350284
https://www.nhs.uk/conditions/underactive-thyroid-hypothyroidism/
https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/14129-hyperthyroidism
