Czosnek – wpływ na zdrowie (allicyna)

Czosnek pospolity (Allium sativum L.) stosowany jest od najdawniejszych czasów. Wykazuję on szerokie spektrum działania: przeciwgrzybiczu, przeciwbakteryjne, przeciwzakrzepowe, przeciwmiażdżycowe, regulujące ciśnienie krwi i obniżające poziom cukru we krwi, przeciwnowotworowe, przeciwzapalne oraz immunomodulujące. Z czosnku wyizolowano wiele substancji bioaktywnych, z których najistotniejsze to pochodne siarkoorganiczne, a wśród nich tytułowa allicyna.

Czosnek – wartości odżywcze

Właściwa odporność organizmu chroni go przed patogenami, takimi jak bakterie, wirusy czy drobnoustroje chorobotwórcze. Spośród składników diety istnieją substancje pochodzenia roślinnego, które wspomagają odporność, poprzez uczestniczenie w biosyntezie komórek odpornościowych. Jednym z takich produktów jest właśnie czosnek. Allium sativum L. jest jedną z najstarszych roślin o właściwościach prozdrowotnych uprawianych przez człowieka. Wiele z przypisywanych przez ludową medycynę walorów czosnku odnalazło potwierdzenie we współczesnych badaniach.

Czosnek jest źródłem witaminy C, B1 (tiamina), B2 (ryboflawina), B3 (niacyna), B5 (kwas pantotenowy), B6 (pirydoksyna), B9/B11 (kwas foliowy). Dodatkowo jest bogaty w związki manganu, cynku, fosforu czy wapnia. W kontekście farmaceutycznym składnikami aktywnymi czosnku są m.in.  alliina, allicyna, ajoen, winyloditin,  W ich budowie obecna jest siarka, dzięki której występuje charakterystyczny ostry smak i zapach.

 

Silne działanie antyoksydacyjne i wspierające kondycję organizmu – kurkumina

Czosnek – jakie posiada właściwości?

Substancje zawarte w czosnku wykazują właściwości bakteriobójcze, z racji czego bywa on często nazywany „naturalnym antybiotykiem”. Czosnek działa przeciwzakrzepowo, zmniejszając agregację płytek krwi (trombocytów). Dodatkowo w badaniu z 2015 roku obejmującym blisko 500 stwierdzono, że wykazuje działanie obniżające ciśnienie krwi. Udowodniono również jego pozytywny wpływ na lipidogram. Ponadto czosnek wykazuje działanie antynowotworowe. Badanie opublikowane w 2011 roku, uwzględniające obserwację ponad 500 tys. osób, wskazało że warzywa z rodzaju Allium (m.in czosnek) mogą zmniejszać ryzyko zachorowania na raka żołądka. Kolejne pracy z 2014 i 2015 roku wzmocniły pogląd o antynowotworowym działaniu czosnku, wobec raka żołądka. Kolejną pracę opublikowano w 2015 roku, która również potwierdziła, że spożycie czosnku obniża prawdopodobieństwo wystąpienia raka żołądka i dodatkowo może chronić przed rakiem jelita grubego.

 

Czy czosnek zapobiega przeziębieniom?

Brakuje twardych dowodów na to, że czosnek zapobiega przeziębieniu lub je leczy. W jednym z badań grupie 146 osób, podawano placebo lub suplement czosnku zawierający 180 mg allicyny (odpowiednik około 10 ząbków czosnku). Okazało się, że osoby przyjmujące czosnek chorowały znacznie rzadziej (24 vs 64 przypadki przeziębienia), ale niewiele krócej (średnio 4,63 vs 5,63 dnia). Może to sugerować efektywność działania czosnku już przy leczeniu przeziębienia. Jednakże temat wymaga dalszych badań.

D3 – niezbędna witamina w prawidłowym działaniu układu odpornościowego

Allicyna –  jak powstaje?

Allicyna powstaje w wyniku licznych przemian enzymatycznych. Podczas mechanicznego uszkodzenia czosnku, poprzez krojenie czy miażdżenie dochodzi do uwolnienia enzymu – alliinazy przekształcającej alliinę w aktywną allicynę. W związku z tym czosnek powinien być poddany obróbce mechanicznej przed spożyciem.

 

Allicyna – jakie właściwości wykazuje?

Allicyna charakteryzuje się działaniem antywirusowym, antybakteryjnym oraz antygrzybicznym.  W związku z tym, to właśnie jej przypisuje się uznawaną ludowo leczniczą wartość czosnku. Związki takie jak allicyna i jej pochodne są zabójcze dla chorobotwórczych drobnoustrojów, próbujących zasiedlić nasze drogi oddechowe.

Badania wykazały, że allicyna posiada zdolność wnikania do wnętrza komórki i oddziaływania na składniki cytoplazmy i enzymy. Ponadto oprócz hamowania aktywności czynników wirulencji bakterii, takich jak proteazy, blokuje syntezę lipidów oraz RNA u bakterii. Właściwości immunomodulujące allicyny polegają na stymulowaniu aktywności komórek NK (natural killer), wzmaganiu fagocytozy makrofagów i aktywowaniu odpowiedzi limfocytów.

Badania wykazują, że substancje obecne w czosnku m.in. allicyna w sposób wielokierunkowy pozytywnie wpływają na funkcjonowanie układu krążenia. Usprawniają funkcję śródbłonka naczyniowego, który chronią przed rozwojem nadciśnienia, a także korzystnie oddziałują na gospodarkę lipidową.

Czy warto przyjmować allicynę w tabletkach?

Czosnek posiada wiele niezwykłych właściwości, które czynią z niego wartościowy składnik diety. Najlepiej jeść go na surowo, gdyż obróbka termiczna może pozbawić go cennych walorów. Osoby, którym przeszkadza charakterystyczna woń czosnku mogą pomyśleć o włączeniu suplementów diety, zawierających bezwonne ekstrakty. Czosnek w tabletkach, w formie suplementów diety, standaryzowany jest zwykle na zawartość alliiny, czasami allicyny. W suplemencie substancja aktywna jest stabilna i skoncentrowana, co czyni ją jeszcze silniejszą. Preparaty z czosnkiem powinny zawierać dzienną dawkę równą 6–10 mg alliiny, która odpowiada 3–5 mg allicyny, zazwyczaj zawartej w jednym lub dwóch ząbkach czosnku.

5000 mcg allicyny w kapsułce

Podsumowanie

Allicyna wykazuje szereg pozytywnych korzyści zdrowotnych, w naturalny sposób wspiera funkcje układu odpornościowego. Substancja ta wykazuje działanie podobne do antybiotyku o szerokim spektrum, chociaż pomaga zwalczać nie tylko bakterie, ale również grzyby i wirusy.

Bibliografia:

1. Fleischauer, Aaron T., Charles Poole, and Lenore Arab. „Garlic consumption and cancer prevention: meta-analyses of colorectal and stomach cancers.” The American journal of clinical nutrition (2000)
2. Lissiman, Elizabeth, Alice L. Bhasale, and Marc Cohen. „Garlic for the common cold.” Cochrane Database of Systematic Reviews (2014).
3. Marchese, Anna, et al. „Antifungal and antibacterial activities of allicin: A review.” Trends in Food Science & Technology (2016).
4. Kędzia A. Przeciwnowotworowe właściwości czosnku (Allium sativum L.). Post Fitoter 2010.
5. Kwiecień M, Winiarska-Mieczan A. Czosnek jako zioło kształtujące właściwości prozdrowotne. Probl Hig Epidemiol 2011.
6. Sahebkar, Amirhossein, et al. „Effect of garlic on plasma lipoprotein (a) concentrations: a systematic review and meta-analysis of randomized controlled clinical trials.” Nutrition (2016).
7. Dębski B, Milner JA. Molekularne mechanizmy przeciwnowotworowego działania czosnku; rola reaktywnych form tlenu. Bromat Chem Toksykol 2007.
8. Marciniec K, Włodarczyk-Marciniec B. Przeciwnowotworowe właściwości czosnku. Post Fitoter 2008.
9.  Kwiecień H. Chemia i aktywność biologiczna czosnku (Allium sativum). Wiad Chem 2008.
10. Stabler, Sarah N., et al. „Garlic for the prevention of cardiovascular morbidity and mortality in hypertensive patients.” Cochrane Database of Systematic Reviews (2012).