Obrazek wyróżniający: https://unsplash.com/@fitmasu
Bieganie i kolarstwo kojarzą się z pewnością z treningami czy to w terenie, czy na bieżni/trenażerze. Oczywiście zawodnicy tych dyscyplin sportu, będą wykonywać tego typu jednostki treningowe, jednak ich przygotowanie całościowe warto by było w jakiś sposób uzupełnione. Jedną z możliwości jest implementacja treningu siłowego. Efekty takich treningów były od wielu lat debatowane, czy warto, czy ich przełożenie faktycznie będzie miało rację bytu, czy czasem nie będą jedynie stratą czasu, a nawet być może, czy nie będą pogarszać wydajności biegaczy czy kolarzy. Trening siłowy obejmuje zarówno trening siły eksplozywnej, jak i ciężki trening siłowy, które promują różne adaptacje treningowe. Wydajność biegu długodystansowego jest konsekwencją złożonej interakcji czynników fizjologicznych, biomechanicznych, psychologicznych, środowiskowych i taktycznych. Z fizjologicznego punktu widzenia klasyczny model identyfikuje trzy główne parametry, które w dużym stopniu wpływają na wydajność: maksymalny pobór tlenu (VO2max), ekonomia biegu i ułamkowe wykorzystanie (zrównoważony procent VO2max). Łącznie te determinanty są w stanie przewidzieć wydajność na 16 km z ponad 95% dokładnością u dobrze wyszkolonych biegaczy. Prędkość powiązana z VO2max (vVO2max) zapewnia również złożoną miarę VO2max i RE i została wykorzystana do wyjaśnienia różnic w wynikach wśród wytrenowanych biegaczy długodystansowych. Podczas gdy wartości maksymalne różnią się nieznacznie w jednorodnych grupach biegaczy długodystansowych, ekonomia biegu wykazuje wysoki stopień zmienności międzyosobniczej. Zdefiniowana jako koszt tlenowy lub energii potrzebny do utrzymania danej prędkości biegu poniżej maksymalnej, ekonomia biegu opiera się na różnych czynnikach antropometrycznych, fizjologicznych, biomechanicznych, i czynnikach nerwowo-mięśniowych. Tradycyjnie chroniczne okresy treningu biegowego były wykorzystywane do poprawy ekonomii biegu, jednak wykazano, że nowatorskie podejścia, takie jak trening siłowy przynoszą poprawę [4]. W przypadku biegaczy średniodystansowych (800–3000 m) parametry związane z układem sercowo-naczyniowym związane z tlenową produkcją energii mogą wyjaśniać dużą część wariancji wyników. Jednak duży wkład mają również beztlenowe źródła energii. Możliwości beztlenowe mogą wyjaśniać różnice w profilach fizjologicznych między biegaczami średnio- i długodystansowymi i są bardziej wrażliwe na rozróżnianie wyników w grupach elitarnych biegaczy średniodystansowych niż tradycyjne parametry aerobowe . Jako czynniki ograniczające dla biegaczy długodystansowych zaproponowano również wydolność beztlenową i specyficzne dla zawodów współczynniki siły mięśni, takie jak vVO2max i prędkość osiągnięta podczas maksymalnego testu biegu beztlenowego (vMART). Szczególnie u biegacza na dystansie 800 m prędkości zbliżone do maksymalnych osiągane są na pierwszych 200 m biegu, co wymaga dużej wydolności układu nerwowo-mięśniowego i beztlenowego. Zarówno ekonomia biegowa, jak i czynniki beztlenowe (tj. prędkość, wydolność beztlenowa i vMART) opierają się na generowaniu dużej siły podczas kontaktu z podłożem podczas biegu.
Ciężki trening siłowy można zdefiniować jako „wszelkie treningi mające na celu zwiększenie lub utrzymanie zdolności mięśnia lub grupy mięśni do generowania maksymalnej siły” [1] i jest tutaj równy treningowi z obciążeniem, które pozwala maksymalnie na 1 powtórzenie ( RM) i 15 RM. Trening siły eksplozywnej definiowany jest tutaj jako ćwiczenia z obciążeniem zewnętrznym 0–60% 1 RM i maksymalną mobilizacją w fazie koncentrycznej (0% 1 RM równa się masie ciała). Wydajność w większości zawodów wytrzymałościowych zależy głównie od maksymalnej trwałej produkcji energii na danym dystansie oraz kosztu energii potrzebnego do utrzymania określonej prędkości podczas zawodów. W krótszych konkurencjach wytrzymałościowych oraz podczas przyspieszania i sprintu wydolność beztlenowa i prędkość maksymalna również mogą mieć wpływ na wydajność. Trening siłowy przyczynia się do zwiększenia wydajności wytrzymałościowej poprzez poprawę ekonomii ruchu, opóźnienie zmęczenia, poprawę wydolności beztlenowej i zwiększenie maksymalnej prędkości poruszania się. Niektóre z przeprowadzonych badań, które dotyczyły wpływu połączenia treningu wytrzymałościowego i siłowego u sportowców trenujących wytrzymałość, nie wykazały żadnego addytywnego wpływu na wyniki wytrzymałościowe [2]. Jednak coraz to większy rozwój w zakresie znajomości ogólnie pojętego treningu i coraz to nowsze dowody zaprzeczają wnioskom tych badań przeprowadzonych w dalszej przeszłości i wskazują na addytywny wpływ łączenia treningu wytrzymałościowego i siłowego na wydajność biegania i jazdy na rowerze [3]. Oczywiście mała ilość prac została przeprowadzonych na wysoce wytrenowanych zawodnikach, co ogranicza możliwość wyciągnięcia w pełni klarownych wniosków, jednak pozwala na zasugerowanie potencjalnego wpływu treningu siły u biegaczy, czy osób uprawiających jazdę a rowerze.
Kreatyna od Testosterone.pl – zwiększa zdolności wysiłkowe oraz regeneracyjne – KUP TUTAJ
Wpływ na maksymalny pobór tlenu
Maksymalny pobór tlenu (maximal oxygen uptake, VO2max) to z pewnością jeden z najczęściej mierzonych parametrów w sportach o charakterze wytrzymałościowym. Faktycznie – obok progu mleczanowego (poniżej), to prawdopodobnie najlepszy wskaźnik naszej wydolności tlenowej, i każdy biegacz, czy kolarz, który ma do pokonania wiele kilometrów w swojej konkurencji sportowej, chciałby by jego pułap tlenowy charakteryzował się jak najwyższą wartością, choć tu warto zaznaczyć, że najwyższa wartość maksymalnego poboru tlenu niekoniecznie oznacza najlepsze wyniki wytrzymałościowe, ale najlepsze wyniki wytrzymałościowe zwykle wymagają wysokich wartości VO2max . Ponadto VO2max wyznacza górną granicę intensywności dla długotrwałych ćwiczeń w stanie ustalonym, o stałej intensywności wysiłkowej. Istnieje niewiele dowodów na to, że trening siłowy powinien być podstawowym trybem treningu poprawiającym VO2max, a jedynie wychwycono trywialny wpływ jednoczesnego treningu siłowego i wytrzymałościowego na VO2max w porównaniu z samym treningiem wytrzymałościowym u wytrenowanych rowerzystów, biegaczy długodystansowych, narciarzy biegowych lub triathlonistów . Jednak większość interwencji szkoleniowych badających efekty treningu równoległego trwała tylko od 8 do 12 tygodni. Należy więc zachować ostrożność w przypadku długotrwałego stosowania tego typu połączeń treningowych.
Ekonomia wysiłku
Ekonomia wysiłku została zdefiniowana jako zużycie tlenu wymagane przy danej bezwzględnej submaksymalnej intensywności ćwiczeń. Istnieje znaczna zmienność międzyosobnicza w ekonomii ćwiczeń zarówno podczas biegania, jak i jazdy na rowerze, pomimo podobnego maksymalnego poboru tlenu. Znaczenie ekonomii ćwiczeń podkreśla ścisły związek z wytrzymałością u trenujących osób z jednorodnym VO2max. W związku z tym jest prawdopodobne, że jakakolwiek poprawa ekonomii ćwiczeń będzie związana z poprawą długoterminowych wyników wytrzymałościowych. Liczne badania wykazały poprawę ekonomii biegu po 8–14 tygodniach jednoczesnego treningu siłowego i wytrzymałościowego, podczas gdy w grupach kontrolnych nie zaobserwowano żadnych istotnych zmian [4]. Poprawa ekonomii biegu jest również widoczna po 6–12 tygodniach łącznego treningu siły eksplozywnej i wytrzymałości u biegaczy, którzy zastąpili część treningu wytrzymałościowego młodych biegaczy długodystansowych tylko jedną sesją tygodniowo treningu siły eksplozywnej i nie stwierdzili zmian w ekonomii biegu [5]. Biorąc pod uwagę, że ekonomię biegu można poprawić 2-3 sesjami treningu siłowego tygodniowo, wydaje się, że aby uzyskać lepszą ekonomię biegu, należy pokonać próg (krytycznej) objętości i częstotliwości treningu siłowego. Kiedy ekonomia jazdy na rowerze jest mierzona tą samą tradycyjną metodą, co bieganie, (tj. krótkie, 3–5 minutowe, submaksymalne serie ćwiczeń), wydaje się, że po połączeniu treningu siłowego lub eksplozywnego z treningiem wytrzymałościowym niewiele się zmienia [6]. Jednak dodanie ciężkiego treningu siłowego do treningu wytrzymałościowego może poprawić ekonomię jazdy na rowerze już po 8 tygodniach [7]. Przyczyny tej rozbieżności pozostają niejasne, ale niższy poziom wydolności kolarzy w tym ostatnim badaniu mógł mieć wpływ na wynik treningu siłowego. Z drugiej strony, stosując nietradycyjny protokół do pomiaru ekonomii jazdy na rowerze w okresach 5-minutowych co pół godziny przez 3 godziny submaksymalnej jazdy na rowerze, zaobserwowano doskonałą poprawę w ciągu ostatniej godziny po okresie jednoczesnego ciężkiego treningu siłowego i wytrzymałościowego [8]. Obniżenie tętna pod koniec 2- godzinnej submaksymalnej jazdy na rowerze zaobserwowano również po 5 tygodniach ciężkiego treningu siłowego u triathlonistów [9]. Poprawę zaobserwowano u średnio wytrenowanych, dobrze wytrenowanych i wysoko wytrenowanych uczestników, co sugeruje, że biegacze o dowolnym statusie wytrenowania mogą odnieść korzyści z treningu siłowego. W badaniach stosowano różne tryby treningu siłowego, włączając to trening oporowy, z ciężki trening oporowym, trening plyometryczny, czy trening ekscentryczny oraz kombinację tych trybów ćwiczeń, i wykazano, że wszystkie zwiększają ekonomię ćwiczeń w podobnym stopniu. Izometryczny trening oporowy pojedynczego stawu może również przynieść korzyści, jeśli jest wykonywana z dużą częstotliwością (4 dni w tygodniu-1). W kilku badaniach przyjęto periodyczne podejście do typów treningu siły traktowanych priorytetowo podczas każdego 3-6-tygodniowego cyklu , co prawdopodobnie zapewni najlepszą strategię długoterminowej optymalizacji przyrostów. Sześć badań nie wykazało żadnej poprawy ekonomii biegu, a w kolejnych sześciu zaobserwowano zarówno poprawę, jak i brak zmian przy różnych prędkościach. Oznacza to, że korzyści są bardziej prawdopodobne w określonych warunkach związanych z wyborem ćwiczeń, charakterystyką uczestnika i prędkością używaną do pomiaru ekonomii biegu. W większości badań, w których zaobserwowano korzyści, stosowano ćwiczenia z wolnymi ciężarami. Ćwiczenia wielostawowe z wykorzystaniem wolnych ciężarów prawdopodobnie zapewnią lepszy bodziec nerwowo-mięśniowy w porównaniu z ćwiczeniami opartymi na maszynach lub ćwiczeniami jednostawowymi, ponieważ wymagają wyższego poziomu koordynacji, wielopłaszczyznowej kontroli, aktywacji synergistycznych grup mięśniowych i zwykle wymagają wytworzenia siły z zamkniętych pozycji łańcucha kinetycznego. Te rodzaje ćwiczeń mają również większe podobieństwo biomechaniczne do biegu, dlatego prawdopodobnie zapewniają większy poziom specyficzności, a tym samym przeniesienia efektu treningu. Niewystarczające przeciążenie lub brak specyficzności wzorca ruchu może być zatem przyczyną braku efektu w badaniach, w których stosowano wyłącznie maszyny oporowe lub ćwiczenie pojedynczego stawu. Badania te charakteryzowały się również mniejszą częstotliwością sesji w porównaniu z badaniami, w których stosowano podobne ćwiczenia treningu oporowego, ale obserwowano poprawę ekonomii biegu. Tak więc widoczne są rozbieżne ustalenia dotyczące tego, czy wykonywanie ciężkiego treningu siłowego wraz ze zwykłym treningiem wytrzymałościowym poprawia ekonomię biegu , czy jazdy na rowerze. To niedociągnięcie może częściowo wynikać z różnic metodologicznych między badaniami. Niemniej jednak nie ma doniesień o negatywnym wpływie treningu siłowego i eksplozywnego na ekonomię jazdy na rowerze lub biegu.
Białko od testosterone.pl – idealne uzupełnienie diety sportowca w proteiny – KUP TUTAJ
Próg mleczanowy
Frakcja VO2max, którą można utrzymać podczas wyczynowej walki (wydajność VO2), jest związana ze stopniem gromadzenia się mleczanu we krwi podczas ćwiczeń [11]. Opracowano kilka metod wyrażania zależności między stężeniem mleczanów we krwi ([la-]) a frakcją VO2max. Popularnym terminem jest próg mleczanowy, który opisuje oszacowanie punktu przerwania na krzywej [la] jako funkcję intensywności ćwiczeń. Próg mleczanowy wyrażony jako procent VO2max jest w dużej mierze niezależny od ekonomii ćwiczeń i VO2max, co może wyjaśniać niewielką korelację między progiem mleczanowym wyrażonym jako % VO2max a wynikami jazdy na czas u rowerzystów. Istnieje wiele sposobów określania mocy wyjściowej lub prędkości na progu mleczanowym, co skutkuje różnymi „progami” na [la-] vs krzywa moc/prędkość, które wydają się dobrze korelować z długoterminową wytrzymałością. Każde przesunięcie krzywej [la-] w prawo skutkuje poprawą mocy wyjściowej/prędkości na progu mleczanowym, niezależnie od tego, jak próg mleczanowy został określony. Wyższa prędkość/moc wyjściowa na progu mleczanowym teoretycznie oznacza, że atleta może utrzymać wyższą prędkość/moc wyjściową podczas wydłużonych ćwiczeń. Liczne badania wskazują na silny związek między długoterminową wydajnością a szybkością/mocą wyjściową na progu mleczanowym zarówno podczas jazdy na rowerze, jak i biegania, a ta ostatnia jest przydatna do przewidywania wyników wytrzymałościowych zarówno u biegaczy, jak i rowerzystów. Ponieważ większość badań wykazała poprawę ekonomii biegu w odpowiedzi na okres jednoczesnego treningu siłowego i wytrzymałościowego u osób trenujących wytrzymałość, uzasadnione byłoby oczekiwanie poprawy prędkości lub intensywności wysiłku związanej z progiem mleczanowym. Oczekiwanie to opiera się na założeniu, że głównymi wyznacznikami prędkości progu mleczanowego są VO2max i ekonomia ćwiczeń oraz że VO2max nie jest zagrożone podczas jednoczesnego wykonywania treningu siłowego i wytrzymałościowego. Jednak literatura dotycząca treningu wytrzymałościowego zawiera niejednoznaczne wyniki: niektóre badania donoszą o niewielkiej zmianie progu mleczanowego u biegaczy, podczas gdy inne zaobserwowały znaczną poprawę prędkości na progu mleczanowym. Niektóre badania donoszą o poprawie mocy wyjściowej przy pewnym [la-], podczas gdy inne opisują brak dodatkowych efektów treningu. Co ważne, żadne z badań dotyczących biegaczy długodystansowych i kolarzy nie wykazało negatywnego wpływu treningu siłowego na prędkość lub moc wyjściową na progu mleczanowym [4].
Wydajność wytrzymałościowa
Tradycyjnym sposobem pomiaru wydolności kolarskiej jest jazda na czas trwająca od 30 do 60 min. Jednak efekty treningu siłowego są sprzeczne z badaniami wykazującymi albo poprawę, albo trywialny efekt. Gdy zgłaszane są pozytywne efekty, wykonuje się ciężki trening siłowy z wieloma ćwiczeniami nóg. Natomiast badania, w których nie wykazano znacznej poprawy, były zazwyczaj krótkotrwałe i obejmowały małą ilość treningu siłowego lub trening siłowy eksplozywny. Natomiast dodanie do treningu wytrzymałościowego zarówno treningu eksplozywnego, jak i ciężkiego może poprawić wydolność biegową, podczas gdy w grupach kontrolnych wykonujących wyłącznie trening wytrzymałościowy nie zaobserwowano żadnych zmian. Łączenie ciężkiego treningu siłowego i regularnego treningu wytrzymałościowego zwiększyło średnią produkcję mocy wyjściowej podczas ostatniego 5-minutowego sprintu na pełnych obrotach po 3 godzinach submaksymalnej jazdy na rowerze o 7%, podczas gdy w grupie trenującej wytrzymałość nie nastąpiły żadne zmiany. Jednak nie we wszystkich badaniach wykazano, że trening równoległy skutkuje lepszą wytrzymałością, zwłaszcza u mężczyzn. Niemniej jednak nie ma doniesień o negatywnym wpływie równoczesnego treningu na wytrzymałość [4].
Mechanizmy
Prawdopodobnym mechanizmem poprawy wydajności po połączonym treningu siłowym i wytrzymałościowym jest (zmieniony) wzorzec rekrutacji włókien mięśniowych. Podczas pomiaru ekonomii jazdy na rowerze w tradycyjny sposób, mierząc zużycie tlenu w krótkim okresie czasu przy ustalonej intensywności ćwiczeń poniżej progu mleczanowego, aktywowane są głównie włókna typu I. W tym ustawieniu efekt zwiększenia maksymalnej wytrzymałości włókien typu I i odroczenia aktywacji mniej ekonomicznych włókien typu II może być trywialny lub niewielki. Efekt ten może wyjaśniać, dlaczego literatura wydaje się niejednoznaczna w kwestii poprawy ekonomiki jazdy na rowerze u dobrze wytrenowanych rowerzystów mierzonej w tradycyjny sposób. Zmieniona rekrutacja włókien mięśniowych może również wyjaśniać, dlaczego poprawa ekonomii jazdy na rowerze u dobrze wytrenowanych rowerzystów po okresie równoczesnego treningu jest wykrywana jako pierwsza po około 2 godzinach submaksymalnej jazdy na rowerze [8]. Jest prawdopodobne, że po dłuższej jeździe na rowerze niektóre włókna typu I zostaną wyczerpane, a mniej ekonomiczne włókna typu II stopniowo zwiększą swój udział w wysiłku. Można sugerować, że trening siłowy zwiększa maksymalną siłę włókien typu I i opóźnia ich czas do wyczerpania, a tym samym opóźnia aktywację włókien typu II. Trening siłowy zwiększa siłę maksymalną, a zatem szczytowa siła lub napięcie włókien mięśniowych powstające w każdym cyklu ruchu przy tej samej bezwzględnej intensywności ćwiczeń maleje do niższego procentu wartości maksymalnych. Przekrojowe badanie rowerzystów o podobnych VO2max i Wmax wykazało niższą aktywność EMG u rowerzystów z wyższą w porównaniu z niższą siłą maksymalną . Innym czynnikiem potencjalnie przyczyniającym się do poprawy wytrzymałości jest zwiększona proporcja włókien typu IIA i zmniejszona proporcja włókien typu IIX. 16-tygodniowe badanie z udziałem najlepszych kolarzy łączących ciężki trening siłowy i trening wytrzymałościowy dotyczyło proporcjonalnej redystrybucji we włóknach mięśniowych typu II (Aagaard i in., 2011). Zwiększenie ilości włókien bardziej odpornych na zmęczenie, a jednocześnie o dużej mocy wyjściowej, typu IIA, może przyczynić się do poprawy wyników wytrzymałościowych. Jednak nie odnotowano również żadnych zmian w składzie włókien u sportowców wytrzymałościowych po okresie jednoczesnego treningu siłowego i wytrzymałościowego [13]. Różne wyniki mogą być związane z różnicami w początkowej zawartości procentowej włókien typu IIX [13]. Zgodnie z zasadą wielkości rekrutacji jednostek motorycznych, można postawić hipotezę następującego mechanizmu: zmniejszona zależność od mniej wydajnych włókien mięśniowych typu II, a tym samym lepsza ekonomia ćwiczeń; wolniejsze opróżnianie zapasów glikogenu; zmniejszone ogólne zmęczenie mięśni; oraz potencjalnie zwiększoną zdolność do wykonywania ćwiczeń o wysokiej intensywności po długotrwałych ćwiczeniach lub zwiększoną zdolność atlety do ćwiczeń dłuższych, aż do wyczerpania. 12-tygodniowy program ciężkiego treningu siłowego zaowocował wyższą zawartością fosfokreatyny i glikogenu oraz niższym [la-] na koniec 30-minutowej jazdy na rowerze przy 72% VO2max, pomimo braku zmian w VO2max. Realizowany program treningu siłowego był niemal identyczny z treningiem siłowym realizowanym w badaniach wykazujących lepszy efekt treningu równoległego w długookresowej wytrzymałości wytrzymałościowej, pomimo zaobserwowania braku zmian w tradycyjnym sposobie pomiaru ekonomii jazdy na rowerze [8]. W badaniach, w których nie stwierdzono addytywnego efektu wydolnościowego równoczesnego treningu kolarzy, wykonywano albo eksplozywny trening siłowy z małym obciążeniem zewnętrznym, albo trening siłowy o małej objętości lub trwały przez krótki czas . Wydaje się zatem, że różnice w programie treningu siłowego mogą wyjaśnić różne wyniki. Trening siły eksplozywnej i trening siłowy o małej objętości mogą wywoływać gorszą siłę i reakcje przerostowe w porównaniu do treningu siłowego o większej objętości. Niestety, w badaniu Goreham i wsp. [12] nie uzyskano żadnych pomiarów wydajności, ale pamiętajmy, że poprawa metabolizmu tlenowego i zachowanie ograniczonych zapasów glikogenu są ważne dla długoterminowej wytrzymałości. Co ciekawe, nie zaobserwowali żadnych zmian w gospodarce rowerowej.
Bibliografia:
[1] Knuttgen HG, Kraemer WJ. Terminology and measurement in exercise performance. J Appl Sports Sci Res 1987: 1: 1–10.
[2] Tanaka H, Costill DL, Thomas R, Fink WJ, Widrick JJ. Dry-land resistance training for competitive swimming. Med Sci Sports Exerc 1993: 25: 952–959.
[3] Tanaka H, Swensen T. Impact of resistance training on endurance performance. A new form of cross-training? Sports Med 1998: 25: 191–200.
[4] Blagrove RC, Howatson G, Hayes PR. Effects of Strength Training on the Physiological Determinants of Middle- and Long-Distance Running Performance: A Systematic Review
[5] Taipale RS, Mikkola J, Nummela A, Vesterinen V, Capostagno B, Walker S, Gitonga D, Kraemer WJ, Häkkinen K. Strength training in endurance runners. Int J Sports Med 2010: 31: 468–476.
[6] Aagaard P, Andersen JL, Bennekou M, Larsson B, Olesen JL, Crameri R, Magnusson SP, Kjaer M. Effects of resistance training on endurance capacity and muscle fiber composition in young top-level cyclists. Scand J Med Sci Sports 2011: 21: e298–e307.
[7] Sunde A, Støren O, Bjerkaas M, Larsen MH, Hoff J, Helgerud J. Maximal strength training improves cycling economy in competitive cyclists. J Strength Cond Res 2010: 24: 2157–2165.
[8] Rønnestad BR, Hansen EA, Raastad T. Strength training improves 5-min all-out performance following 185 min of cycling. Scand J Med Sci Sports 2011: 21: 250–259.
[9] Hausswirth C, Argentin S, Bieuzen F, Le Meur Y, Couturier A, Brisswalter J. Endurance and strength training effects on physiological and muscular parameters during prolonged cycling. J Electromyogr Kinesiol 2010: 20: 330–339.
[10] Blagrove RC, Howatson G, Hayes PR. Effects of Strength Training on the Physiological Determinants of Middle- and Long-Distance Running Performance: A Systematic Review.
[11] Tanaka H, Seals DR. Endurance exercise performance in Masters athletes: age-associated changes and underlying physiological mechanisms. J Physiol 2008: 586: 55–63.
[12] Goreham C, Green HJ, Ball-Burnett M, Ranney D. High-resistance training and muscle metabolism during prolonged exercise. Am J Physiol 1999: 276: E489–E496.
[13] Bishop D, Jenkins DG, Mackinnon LT, McEniery M, Carey MF. The effects of strength training on endurance performance and muscle characteristics. Med Sci Sports Exerc 1999: 31: 886–891.
